Ὁ Ἅγιος Φανούριος εἶναι πολύ παλαιός Ἅγιος, ἀλλά ἐπί σκηνῆς παρουσιάστηκε τόν 14ο αἰῶνα μέ τό ἑξῆς ἱστορικό:
Στή Ρόδο, ἡ ὁποία ἦταν Τουρκοκρατούμενη, κάποια οἰκοδομήματα ἐκεῖ εἴχανε καταστραφεῖ ἀπό κάποιο λόγο.
Καί κάποιος Τοῦρκος ἐκεῖ, εἶχε δώσει ἐντολή νά γίνει κάποια ἀποχωμάτωση γιά νά κτίσουν κάτι.
Κατά τήν ἐνέργεια αὐτή τῆς ἀποχωματώσεως, εὑρέθηκε μία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία! Εὑρέθηκαν οἱ τοῖχοι, εὑρέθηκαν καταστραμμένες εἰκόνες, εὑρέθηκαν κάποια σκεύη τῆς Ἐκκλησίας κ.λπ.
Ὅμως ἔπεσε ὅπως θά λέγαμε ἡ ἀξίνη σέ μιά στιγμή, σέ μία εἰκόνα, ἡ ὁποία ἦτο εἰκών ἀπαστράπτουσα καί τόσο καθαρή ἐν σχέση μέ τίς ἄλλες, τίς κατεστραμμένες ἐκεῖ, σάν νά βγῆκε ἐκείνη τή στιγμή ἀπό τά χέρια τοῦ ἁγιογράφου! Κατακάθαρη, ὀλοκαίνουρια! Θαῦμα!
Κατά οἰκονομία Θεοῦ, πέρασε ἀπό ἐκεῖ ὁ τότε Ἀρχιερεύς τῆς Ρόδου, Νεῖλος ὁ Β’ ὁ Διασπωρινός, ὁ ὁποῖος ἐπιλήφθηκε τῆς ὑποθέσεως.
Κατάλαβε ἀμέσως, ὅτι πρόκειται περί Ἁγίου γιά νά διατηρηθεῖ ἡ εἰκόνα του μέσα σ’ αὐτά τά χαλάσματα, μέσα σ’ αὐτή τήν καταστροφή τοῦ χρόνου.
Τήν ζήτησε, τήν καθάρισε καί διαβάζει ἐπάνω το ὄνομα τοῦ Ἁγίου: Ἅγιο Φανούριος (Ἅγιος Φανῷ).
Ἀπό ἐκεῖ ἔρχεται τό ὄνομα, ἀπό ἐκεῖ ἔρχεται ὁ Ἅγιος.
Τόν 14ο αἰῶνα αὐτά… τώρα πόσους αἰῶνες γρηγορότερα ὑπῆρχε ἡ εἰκόνα καί ὁ Ναός ἐκεῖ, πόσα χρόνια ἦταν κατεστραμμένο αὐτό τό κτίριο καί πότε ἀκριβῶς ἔγινε ἡ ἀνασκαφή, δέν ξέρουμε λεπτομέρειες.
Ἡ εἰκόνα αὐτή ἦταν τόσο καθαρή καί εἶχε γύρῳ – γύρῳ 12 παραστάσεις ἀπό τά μαρτύρια τοῦ Ἁγίου Φανουρίου.
Νά ἀναφέρουμε τά μαρτύρια τοῦ Ἁγίου, ὅπως τά ἀντέγραψε αὐτός ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Ρόδου καί λέγει:
Στή πρώτη σκηνή παρουσιάζει τόν Ἅγιο, ὅτι ἦτο νεαρός στρατιωτικός, κρατῶντας σταυρό καί μιά ἀναμμένη λαμπάδα. Αὐτά εἶναι χαρακτηριστικά ὅλα, κατεξοχήν τῶν παρθένων Ἁγίων καί τῶν γυναικῶν καί τῶν ἀνδρῶν.
Στήν δεύτερη σκηνή παρουσιάζεται ὁ Ἅγιος ἐνώπιον τοῦ δικαστοῦ, νά κρίνεται.
Στήν ἑπόμενη σκηνή παρουσιάζεται μέσῳ πολλῶν στρατιωτῶν, οἱ ὁποῖοι τόν ἔχουν κλείσει γύρῳ – γύρῳ. Προφανῶς ὁ δικαστής τόν παρέδωσε στούς στρατιῶτες.
Στήν τέταρτη σκηνή, αὐτοί οἱ στρατιῶτες μέ λιθάρια τοῦ χτυποῦν τό στόμα, γιατί θά ἐτόλμησε νά ὁμολογήσει τόν Χριστό καί τοῦ ἔφραξαν τό στόμα, τοῦ τό χτυποῦσαν μέ λιθάρια τό στόμα καί τό κεφάλι.
Στή ἑπόμενη σκηνή φαίνεται ὅτι δέν μπόρεσαν νά τόν κάμψουν, παρουσιάζεται νά εἶναι κάτω ὁ Ἅγιος καί νά τόν μαστιγώνουν.
Στήν ἕκτη σκηνή παρουσιάζει τόν Ἅγιο γυμνό καί μέ σιδερένια νύχια νά τοῦ ξύνουν τό δέρμα του, προφανῶς γιά νά ὀλιγοπιστήσει, νά λυγίσει καί νά ἀρνηθεῖ τόν Χριστό.
Ὅμως ὡς φαίνεται δέν κατόρθωσαν τίποτα. Καί τόν παίρνουν ἀπό ἐκεῖ καί τόν παρουσιάζει τώρα σέ μιά σκηνή παρακάτω, ἐπί ἑνός τυραννικοῦ βήματος, σέ ἕναν τύραννο μπροστά, ὁ ὁποῖος θά ἔβγαζε τίς δικές του ἀποφάσεις, ἐάν ὁ Ἅγιος δέν ὑπέκυπτε. Καί πράγματι ὁ Ἅγιος δέν ὑπέκυψε.
Γι’ αὐτό στήν ἑπόμενη σκηνή τόν παρουσιάζει, νά εἶναι ζευγμένος σέ ἕνα μαγκάνι. Νά βγάζει δηλ. ἀπό τό πηγάδι νερό, ὅπως βγάζουν τά ζῶα.
Στήν ἑπόμενη σκηνή τόν παρουσιάζει μεταξύ τῶν θηρίων. Καί τά θηρία τόν χαιρετοῦν, ἀντί νά τόν κατασπαράξουν!
Ἔπειτα παρουσιάζει τόν Ἅγιο καταγῆς, μέ ἕνα μεγάλο λιθάρι ἐπάνω του, πού θά ἔπρεπε κανονικά ἐκεῖνο τό λιθάρι νά τόν λιώσει. Καί ἐντούτοις βγῆκε ὄρθιος καί ἀπό ἐκεῖνο τό μαρτύριο.
Τόν παρουσιάζει πιό κάτω νά κρατάει ἀναμμένα κάρβουνα καί νά θυμιάζει τά εἴδωλά τους, γιατί φαίνεται τούς εἶπε, ὅτι «εἶναι ψεύτικοι οἱ θεοί σας» καί τά δαιμόνια ἔφευγαν ἀπό τά εἴδωλα ντροπιασμένα καί κλαίοντα.
Καί στήν τελευταία σκηνή παρουσιάζεται ἐν μέσῳ φλογιζούσης καμίνης, μέ σηκωμένα τά χέρια του στόν Οὐρανό, προσευχόμενος, σάν τούς τρεῖς Παῖδες.
Ἀπό μιά σειρά μαρτυρίων, ὅπως δείχνει ἐδῶ ἡ εἰκόνα μέ τίς 12 σκηνές, παρουσιάζεται, ὅτι ὁ Ἅγιος Φανούριος εἶναι μεγάλος Ἅγιος, ἔχει μεγάλη παρρησία στόν Χριστό, γιατί ὑπέφερε καί ἔχυσε τό αἷμα του γιά τόν Χριστό.
Γι’ αὐτό ἄν θέλουμε νά ἐφαρμόσουμε αὐτό πού λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος: «Μνήμη Ἁγίου, μίμησις Ἁγίου», ἄς μιμηθοῦμε κάτι ἀπό τή ζωή του καί νά μή σταθοῦμε μόνο στίς 50 δραχμές πού θά δώσουμε καί σέ μιά κουλούρα (Φανερόπιτα) πού φέρνουμε ἐδῶ πέρα στήν Ἐκκλησία.
Εἶναι ἀστεῖα αὐτά τά πράγματα…
Μαζί μ’ αὐτά νά φέρουμε καί τίς ἁμαρτίες μας καί νά φέρουμε καί τά αἰτήματά μας καί νά τόν παρακαλέσουμε νά μᾶς βοηθήσει, νά μιμηθοῦμε τή ζωή του καί μέ τό φανάρι πού κρατοῦσε, νά εἶναι αὐτός ὁδηγός καί ἡμῶν γιά τήν ἄλλη ζωή, τήν ὁποία εὔχομαι σέ ὅλο τόν κόσμο καί σέ ἐμᾶς. Ἀμήν.
Δημήτριος Παναγόπουλος ὁ Ἱεροκῆρυξ