Υπάρχει μία κρύπτη μυστική, άγνωστη στους πολλούς. Μέσα της κρύβει θησαυρούς ατίμητους. Δύσκολο όμως πολύ να την ανακαλύψει κανείς.
΄Οσοι τη βρίσκουν, μεθούν, ξεχνούν τον κόσμο και τις χαρές του, νικούν τον πόνο, αντέχουν στις συμφορές, υπομένουν τις κακοτυχίες, αδιαφορούν για τις αδικίες, φθάνουν ακόμη και να απολαμβάνουν τους κατατρεγμούς.
Σε απόσταση αναπνοής βρίσκεται, λίγα εκατοστά χωρίζουν τον καθέναν από τη μυστική είσοδο και την κρύπτη.
Διότι η άγνωστη αυτή κρύπτη είναι η καρδιά του ανθρώπου.
Εκεί, στην καρδιά, βρίσκονται οι αμύθητοι θησαυροί.
Ποιό είναι το περιεχόμενο αυτής της μυστικής κρύπτης; Επιγραμματικά θα λέγαμε ότι είναι ο χώρος στον οποίο ο άνθρωπος συναντάται με τον Δημιουργό του.
Θα βοηθηθούμε να κατανοήσουμε αυτό, αν το εξετάσουμε σε αντιστοιχία με τον πραγματικό κόσμο, τον Ιουδαϊκό, αλλά και τον ειδωλολατρικό.
Παρατηρώντας τη λατρεία των ειδωλολατρών και των Εβραίων, θα διαπιστώσουμε ότι αυτή ήταν εξωτερική. ΄Οχι μόνο ως προς το περιεχόμενό της, αλλά και ως προς την κατασκευή των χώρων της λατρείας των ναών.
Ο αρχαίος ειδωλολατρικός ναός ήταν στραμμένος προς τα έξω.
΄Εξω απ' αυτόν γίνονταν όλα, ακόμα και οι λατρευτικές εκδηλώσεις. Η ωραιότητα του ναού ήταν επίσης εξωτερική. Το εσωτερικό του ναού ήταν άβατο.
Το ίδιο ίσχυε και για τους Εβραίους.
Ο λαός ήταν έξω, στην αυλή του Ναού. Στο εσωτερικό του Ναού εισέρχονταν μόνο οι ιερείς “τας λατρείας επιτελούντες”. Στο δε εσώτερο τμήμα του ναού, το λεγόμενο “΄Αγια Αγίων”, μόνο ο αρχιερέας εισερχόταν κι αυτός μόνο μιά φορά τον χρόνο, κατά την εορτή του Εξιλασμού.
Το όλο σκηνικό (ο ναός και η λατρεία) τόσο των ειδωλολατρών, όσο και των Ιουδαίων είναι δηλωτικό της σχέσεως που επιχειρούσαν να αποκτήσουν οι άνθρωποι με τον Θεό ή τους θεούς.
Και η μεν αναφορά των Εβραίων προς τον μόνο αληθινό Θεό περιείχε τη δυνατότητα καλλιέργειας ενός βαθύτερου συνδέσμου, μιας ουσιαστικώτερης σχέσεως. Αυτή τροφοδοτείτο από τα κηρύγματα των Προφητών και τους άλλους λόγους της θείας Γραφής. ΄Αλλο το ότι ελάχιστοι το κατανοούσαν και το εφάρμοζαν αυτό. Οι Προφήτες ασφαλώς, αλλά και κάποιοι άλλοι ευσεβείς Ιουδαίοι με αποκορύφωμα την Υπεραγία Θεοτόκο, που πραγματοποίησε στο εσωτερικό της την τελειώτερη σχέση και κοινωνία με τον Θεό.
Για τους ειδωλολάτρες, όμως ακόμη και αυτή η περιορισμένη δυνατότητα ήταν παντελώς αποκλεισμένη. Μεμονωμένες εξαιρέσεις, όπως αυτή του δίκαιου Ιώβ, απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Βέβαια μη λησμονούμε ότι ο Ιώβ δεν ήταν μεν Εβραίος, ήταν όμως πέμπτης γενιάς απόγονος του Αβραάμ, από τον γιό του Ισαάκ Ησαύ. Πράγμα που σημαίνει ότι διατηρούσε ακόμη την πίστη στον αληθινό Θεό.
Αυτή η εξωτερική σχέση των ανθρώπων με τον Θεό
άλλαξε με τον ερχομό του Χριστού μας στον κόσμο.
Με τη διδασκαλία του ο Κύριος έδειξε ότι η ουσιαστική κοινωνία και σχέση του ανθρώπου με τον Δημιουργό του συντελείται στο εσωτερικό του ανθρώπου, στην καρδιά. Το κύριο σημείο της διδασκαλίας αυτής θα το παρουσιάσουμε σε επόμενο άρθρο. Εδώ μόνο θα σημειώσουμε ότι το πνεύμα της αποκρυσταλλώθηκε αργότερα και στα εξωτερικά στοιχεία της χριστιανικής λατρείας στους ναούς.
΄Ετσι, σε αντίθεση με τον ιουδαϊκό Ναό και τους ειδωλολατρικούς ναούς, ο χριστιανικός ναός στρέφεται προς τα μέσα. Η λατρεία γίνεται πλέον στο εσωτερικό του Ναού. Αλλά και η ωραιότητά του, κυρίως στο εσωτερικό, εκφράζεται. Μάλιστα στους μετέπειτα αιώνες με την εξαιρετική ανάπτυξη της εικονογραφίας.
Μια σύγκριση των δύο κορυφαίων αρχιτεκτονημάτων του κόσμου, του Παρθενώνα και της Αγια-Σοφιάς, το καθιστά αυτό ολοφάνερο. Ο Παρθενώνας είναι κτισμένος προς τα έξω. Την ομορφιά του την εκφράζει εξωτερικά, με το σχήμα του και τον απαράμιλλο γλυπτό διάκοσμό του. Η Αγια-Σοφιά έχει μεν και εξωτερικά μια μεγαλοπρέπεια, η μοναδική ωραιότητά της όμως βρίσκεται στο εσωτερικό της. ΄Οταν εισέρχεται κανείς σ' αυτήν, αφαρπάζεται στον ουρανό.
Ο Παρθενώνας ως ναός κρατεί τον άνθρωπο έξω. Η Αγια-Σοφιά τον εισάγει στο εσωτερικό της και τον ανεβάζει στον ουρανό. Αποτελεί απτή εικόνα του εσωτερικού τρόπου κοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό. Αυτού του τρόπου που τελεσιουργείται μέσα στην ανθρώπινη καρδιά και ενώνει το πλάσμα με τον Δημιουργό του.
Η μυστική κρύπτη, στην οποία μπορεί να συναντήσει ο άνθρωπος τον Δημιουργό του, είναι η καρδιά του ανθρώπου. Εκεί βρίσκονται κρυμμένοι οι ατίμητοι θησαυροί του ουρανού. ΄Αγνωστος χώρος γιά τον προχριστιανικό κόσμο. ΄Αγνωστος ακόμη και γιά πολλούς από εμάς τους Χριστιανούς.
΄Ομως αυτό τον τότε και σήμερα άγνωστο μυστικό χώρο έδειξε ο Κύριος με τη διδασκαλία του ως κέντρο της πραγματικής ζωής του ανθρώπου, κέντρο μέσα στο οποίο θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει τον Θεό.
Το έδειξε πρωτίστως με τους αυστηρούς ελέγχους που απηύθυνε προς τους Γραμματείς και Φαρισαίους, τους θεωρούμενους τότε ευσεβείς, με εκείνα τα φοβερά “ουαί”! Αλίμονό σας, τους είπε, διότι καθαρίζετε την εσωτερική πλευρά “του ποτηρίου και της παροψίδος” (της πιατέλας), μέσα όμως αυτά είναι γεμάτα από τροφές που προέρχονται από αρπαγή και αδικία. Τους παρομοίασε επιπλέον με ασβεστωμένους τάφους, που εξωτερικά μεν φαίνονται ωραίοι, εσωτερικά όμως είναι γεμάτοι από νεκρά κόκκαλα και κάθε ακαθαρσία. ΄Ετσι κι εσείς, τους τόνισε, εξωτερικά φαίνεσθε στους ανθρώπους δίκαιοι, εσωτερικά όμως είσθε γεμάτοι υποκρισία και παρανομία. “έσωθεν μεστοί εστε υποκρίσεως και ανομίας” (Ματθ. κγ΄ 25-28).
Δεν έδειξε όμως ο Κύριος την καρδιά ως κέντρο της πνευματικής ζωής μόνο αρνητικά, ελέγχοντας την υποκρισία των θεωρούμενων ευσεβών, αλλά και με θετική αναφορά σ' αυτή. “Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται”, δίδαξε με τους Μακαρισμούς στην “επί του ΄Ορους” ομιλία του. Είναι ευτυχισμένοι, είπε, όσοι έχουν καθαρή την καρδιά, διότι αυτοί θα δουν τον Θεό (Ματθ. ε΄ 8).
΄Αλλοτε πάλι κατηγορήθηκαν οι Μαθητές Του ότι μολύνονται πνευματικώς, διότι δεν νίβουν τα χέρια τους πρίν λάβουν τροφή, όπως είχαν καθιερώσει οι νομοδιδάσκαλοι από αιώνων. Με αφορμή αυτό, ο Κύριος τόνισε ότι ο άνθρωπος δεν μολύνεται πνευματικώς με αυτά που εισέρχονται στο σώμα τους, αλλά με αυτά που εξέρχονται από την καρδιά του: “Εκ γάρ της καρδιάς εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι. Ταύτα εστι τα κοινούντα τον άνθρωπον”. Αυτές οι κακίες καθιστούν ακάθαρτο πνευματικώς τον άνθρωπο (Ματθ. ιε΄ 19-20).
Αργότερα, το βράδυ του Μυστικού Δειπνου, δίδαξε με πλήρη σαφήνεια ότι η καρδιά είναι ο χώρος τον οποίο επιθυμεί να επισκεφθεί γιά να κατοικήσει ο Θεός. Απαντώντας στις επίμονες ερωτήσεις των Μαθητών του γιά τον Πατέρα του, τους βεβαίωσε ότι τον άνθρωπο εκείνο που τηρεί τις εντολές του ο Πατέρας τον αγαπά και μαζί με τον Υιό θα τον επισκεφθούν και θα κάνουν την καρδιά του μόνιμη κατοικία τους: “Εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ' αυτώ ποιήσομεν” (Ιω. Ιδ΄ 23).
Η ΚΑΡΔΙΑ Ο ΝΑΟΣ
Η καρδιά του ανθρώπου! ΄Ενα όργανο τόσο μικρό, όσο η γροθιά του. Κι όμως αυτή ως πνευματικός χώρος έχει άπειρες διαστάσεις, τόσο, ώστε να μπορεί να γίνεται κατοικητήριο του ίδιου του Θεού. Κι όταν αυτό πραγματοποιείται, η καρδιά, “ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος” (Α΄ Πέτρ. γ΄ 4), μεταβάλλεται σε ναό, στον ιερώτερο όλων των ναών, στον ιερώτερο χώρο του σύμπαντος.
΄Ομως τί παράδοξο! Προ πάντων των αιώνων ο υπεράπειρος Θεός επιθύμησε να κατοικήσει σ' αυτό τον ναό. Γι' αυτό δημιούργησε τον κόσμο, γιά να γίνει και ο ίδιος άνθρωπος και να ενωθεί με το πλάσμα του, έχοντας ως κατοικητήριό του την καρδιά του ανθρώπου.
Και πόσο σέβεται ο Θεός αυτό το δημιούργημά του! Σέβεται την ελευθερία του. Γι' αυτό δεν εισέρχεται βίαια στην καρδιά του. Στέκεται έξω από την πόρτα και χτυπά. Αν του ανοίξει ο άνθρωπος, εισέρχεται. Διαφορετικά μένει έξω. ΄Ετσι το περιγράφει ο ίδιος στο ιερό βιβλίο της Αποκαλύψεως: “ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω. Εάν τις ακούση της φωνής μου και ανοίξη την θύραν, και εισελεύσομαι προς αυτόν και δειπνήσω μετ' αυτού και αυτός μετ' εμού” (Αποκ. γ΄ 20).
Αυτό είναι επίγειος παράδεισος, η υπέρτατη ευτυχία, την οποία μπορεί να απολαύσει ο άνθρωπος στον παρόντα κόσμο!
.....
(Περιοδικό “Ο ΣΩΤΗΡ”, 1 Ιουλίου 2023)