«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Μία ἡμέρα ἦλθε στήν Μονή μας ὁ ἱερομ. π. Εὐγένιος Προβατιανός. Ἦλθε στήν Πανήγυρι τῶν Προστατῶν τῆς Μονῆς μας μαζί μέ τούς Καστανάδες, ἱεροψάλτες, νά λαμπρύνουν μέ τό παραδοσιακό καί ἁπλοϊκό ὕφος τους τήν πανήγυρι τοῦ ἁγίου Νικολάου τό ἔτος 1984.
Τότε βρῆκα λίγο τήν εὐκαιρία νά συνομιλήσω μέ τόν παπᾶ Εὐγένιο. Μέ εἵλκυε νά πάω κοντά του τό εἰρηνικό καί γαλήνιο πρόσωπό του, ἡ ἀνυπόκριτη συμπεριφορά του καί τά ταπεινά λόγια του.
-Πάτερ Εὐγένιε, ἀπό ποῦ εἶσθε;
-Ἐγώ εἶμαι ἀπό τό Κελλίον Κοίμησις τῆς Θεοτόκου Προβάτας. Εὐλαβοῦμαι πολύ τόν ἅγιο Νικόλαο, γι᾿ αὐτό καί ἦλθα σήμερα στήν πανήγυρί του, διότι τό 1939 μέ ἔσωσε ἀπό βέβαιο πνιγμό.
-Τί σοῦ συνέβη καί πῶς σέ γλύτωσε ὁ Ἅγιος;
-Εὑρισκόμουν στήν δική μας τήν πλευρά, μέσα στό φουρτουνιασμένο πέλαγος. Εἶχα πάει νά ψαρέψω, ἀλλά γρήγορα τό κῦμα μέ παρέσυρε πρός τά μέσα. Παρεκάλεσα γονατιστός τόν Ἅγιο τῶν θαλασσινῶν νά μέ σώση κι ἐγώ θά τοῦ χαρίσω ἕνα ἀσημένιο στεφάνι. Πράγματι, σάν κάποιος νά ἔσπρωχνε τήν βάρκα μου πρός τήν ξηρά κι ἔφθασα στήν παραλία μας. Κι ἐγώ ἐκράτησα τόν λόγο μου καί τοῦ ἔφτιαξα ἕνα ἀσημένιο στεφάνι τό ὁποῖο καί τοποθέτησα στήν ἁγία κεφαλή του στήν εἰκόνα του πού εἶναι στήν μονή Σταυρονικήτα.
-Πότε ἤλθατε στό Ἅγιον Ὄρος καί τί ἐνθυμεῖσθε γιά τόν Γέροντά σας;
Ὁ Γέροντάς μου καταγόταν ἀπό τήν Θάσο. Ἀπό τήν παιδική του κιόλας ἡλικία, χάρις στήν εὐσέβεια τῶν γονέων του, ἀφιερώθηκε ἀπ᾿ αὐτούς στήν Παναγία, ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος. Τόν ἔφερε ὁ ἴδιος ὁ πατέρας του καί τόν ἐμπιστεύθηκε στά χέρια τριῶν Γεροντάδων, πού ἀποτελοῦσαν τότε τήν συνοδία τους. Τά ὀνόματά τους ἦσαν: Ἰάκωβος, Εὐγένιος καί Ἀνανίας. Καί οἱ τρεῖς κατήγοντο ἀπό τόν Βόλο.
Κοντά σ᾿ αὐτούς τούς τρεῖς μεγάλωσε ὁ σεβαστός μου Γέροντας, ὁ ὁποῖος, ὅταν μπῆκε στό Ὄρος ἦτο 12 ἐτῶν. Μετά τήν τριετῆ δοκιμασία ἐκάρη μοναχός καί ὠνομάσθηκε Ἰάκωβος μοναχός.
Στό Ἅγιον Ὄρος ἔζησε συνολικά 85 χρόνια. Ἐγώ ἀξιώθηκα νά εἶμαι ὑποτακτικός του καί νά τόν ὑπηρετήσω ἐπί 20 χρόνια. Ὠφελήθηκα πολύ ἀπό τήν ὁσιακή του πολιτεία. Ἰδιαίτερα ἐτόνιζε τήν ὁριστική παραμονή τοῦ ἀγωνιζομένου μοναχοῦ στήν Μετάνοιά του, στόν τόπο, ὅπου ἔδωσε τίς ὑποσχέσεις τῆς μοναχικῆς του κουρᾶς. Ἐπίσης, ἐδίδασκε νά μήν ἐξέρχωνται οἱ μοναχοί οὔτε γιά τήν ἐπίσκεψι τῶν συγγενῶν τους, ἔξω ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος. Ὁ ἴδιος, ἀφ᾿ ὅτου μπῆκε στήν Κιβωτό αὐτή τῆς σωτηρίας, οὐδέποτε βγῆκε πάλι στόν κόσμο, οὔτε καί γιά τήν ἐπίσκεψι τῶν συγγενῶν του. Ἦτο αὐστηρά προσηλωμένος στά μοναχικά του καθήκοντα. Γι᾿ αὐτό καί ἀξιώθηκε μακαρίου τέλους. Πρίν ἀπό τήν κοίμησί του, εἶπε τούς Χαιρετισμούς τῆς Παναγίας, τούς ὁποίους ἔλεγε μία φορά κάθε ἡμέρα. Μετά κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί σέ λίγα λεπτά ἐξώφλησε τό κοινό χρέος προσφέροντας τήν μακαρία ψυχή του στά χέρια τοῦ Δημιουργοῦ της Θεοῦ.
Συχνά ὁ Γέροντάς μου μοῦ ἐδιηγεῖτο γιά τούς παλαιούς Πατέρες τοῦ Κελλίου μας καί ἰδιαίτερα γιά κάποιον Γρηγόριο, καπετάνιο τῆς Μεγίστης λαύρας. Αὐτός ἀγόρασε τό Κελλί μας ἀπό τήν Κυρίαρχη Μονή μας μέ ἐπίσημο ἔγγραφο. Ἦτο σπουδαία πνευματική μορφή. Σφοδρά ἦτο ἡ ἐπιθυμία του νά κοιμηθῆ τήν ἡμέρα τῆς μνήμης τοῦ ἑορταζομένου ἁγίου του, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, δηλαδή στίς 25 Ἰανουαρίου. Καί πράγματι ὁ πόθος του ἐκπληρώθηκε. Κοιμήθηκε ἐκείνη τήν ἡμέρα! Ἀπό τίς δικές του διδαχές κρατᾶμε μέχρι τώρα τά Τυπικά περί τῆς θείας Κοινωνίας, περί πνευματικοῦ Κανόνος τῆς προσευχῆς, καί περί καθημερινῶν μετανοιῶν.
Ἐγώ ἦλθα στό Κελλί αὐτό σέ ἡλικία 11 ἐτῶν τό ἔτος 1926. Ἤμουν ἀφιερωμένος ἀπό τήν μακαρίτισσα τήν μητέρα μου, ἡ ὁποία μέ παρέδωσε στόν θεῖο μου καί μ᾿ ἔφερε ἐκεῖνος στό Ἅγιον Ὄρος. Μετά τό κύλισμα 25 ἐτῶν βγῆκα στόν κόσμο γιά νά ἐπισκεφθῶ τούς δικούς μου. Κανείς βέβαια δέν μέ γνώρισε.
-Τί ἔχετε νά μᾶς πῆτε, Γέροντα, γιά τήν ἐξάσκησι τῆς νοερᾶς προσευχῆς;
-Σήμερα οἱ σωματικοί κόποι ἐκμηδενίσθηκαν, λόγῳ τῆς τεχνολογικῆς ἀναπτύξεως τοῦ πολιτισμοῦ μας. Κατά κανόνα καί ἡ νοερά προσευχή ἔχει ὑποστῆ καθίζησι στίς καρδιές τῶν σημερινῶν μοναχῶν. Ἡ ἄνεσις, ἡ ὀλιγοπιστία, ἡ φιλαυτία, ἡ ἄρνησις ἐκκοπῆς τῶν ἐγωϊστικῶν μας θελημάτων, εἶναι μερικές ἀπό τίς αἰτίες πού μαστίζουν τόν σημερινό ἁγιορείτη μοναχό καί δυσκολεύεται μέ αὐταπάρνησι νά ἐπιδοθῆ στό ἔργο τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί νά μιμηθῆ τούς παλαιούς νηπτικούς Πατέρες. Παράδειγμα τέτοιου μεγάλου νηπτικοῦ Πατρός ἀναφέρω ἐδῶ τόν ὅσιο Κάλλιστο τόν Καταφυγιώτη, ὁ ὁποῖος ἀσκήτευσε ἐδῶ τόν 14ον αἰῶνα. Αὐτός, ὁσάκις ἐπήγαινε σέ Γιορτές καί Κυριακές στήν Μεγίστη Λαύρα, ἔβλεπε τό Καθολκό τῆς Μονῆς (κεντρική ἐκκλησία) νά σκεπάζεται ἀπό μία φωτεινή νεφέλη, τήν ὥρα πού ἔψαλλαν οἱ Πατέρες τόν θεομητορικό ὕμνο: "Τήν Τιμιωτέρα τῶν Χερουβείμ...".
Ὁ μοναχός δέν ἔχει ἄλλη ἀποστολή στόν κόσμο, παρά τήν μετάνοιά του, τήν προσευχή του καί τόν ἁγιασμό του. Μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ὁ ἀγωνιζόμενος μοναχός ὑπηρετεῖ καί βοηθεῖ τόν κόσμον. Ἔτσι κι ἐμεῖς, ἄν ἀγωνισθοῦμε, ἐλπίζουμε στήν Ἔφορο καί Ἡγουμένη τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅτι θά ἐλεηθοῦμε, ὅπως ἡ ἴδια μᾶς ὑποσχέθηκε, ὅτι θά φρουρῆ καί θά σκέπη ὡς ἀκαταμάχητος βοηθός τούς μοναχούς ἐκείνους πού θά ἐγκαταβιώσουν καί θά τελειώσουν τόν ἐπίγειο βίο τους ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος.
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου