Tοῦ κ. Γεωργίου Κούβελα, Δικηγόρου – Ἐπιτίμου Προέδρου
τῆς Ἐθνικῆς Φοιτητικῆς Ἑνώσεως Κυπρίων
11ον
Εἶναι τρομακτικὴ καὶ ἄκρως διδακτικὴ ἡ κυκλοφορηθεῖσα ρεαλιστικὴ ταινία Silent scream (Σιωπηλὴ κραυγή) ποὺ καταδεικνύει τὸν τρόμο καὶ τὴν ἀγωνία τοῦ ἐμβρύου, τοῦ ὁποίου ἐπιταχύνονται οἱ καρδιακοὶ παλμοί, ὅταν ἀντιλαμβάνεται τὸν μηχανισμὸ διαμελισμοῦ του καὶ ἀπορροφήσεώς του καὶ θὰ ἔπρεπε ὅλοι ὅσοι ὑποστηρίζουν τὸ κακούργημα τῶν ἀμβλώσεων καὶ οἱ γυναῖκες ποὺ τὸ ἀποφασίζουν νὰ ὑποχρεώνονται πρὶν τὴν ἐνέργειά τους νὰ παρακολουθήσουν μὲ τὰ μάτια ὀρθάνοικτα αὐτὴν τὴν ταινία.
Καθημερινῶς βομβαρδιζόμαστε στὰ Μ.Μ.Ε. γιὰ τὰ εἰδεχθῆ ἐγκλήματα παιδοκτονίας ποὺ φέρεται ὅτι διέπραξε ἡ προφυλακισμένη μητέρα. Διερωτώμεθα: σὲ τί διαφέρουν, ἂν ἀποδειχθοῦν δικαστικῶς, τὰ τρομακτικὰ αὐτὰ κακουργήματα ἀπὸ τὶς χιλιάδες ἀμβλώσεις ποὺ διαπράττονται μὲ τὰ παραπάνω ψευδοεπιχειρήματα;
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἀργολίδος Κύριος Νεκτάριος[50] ἀναφέρεται εἰς δύο συγκλονιστικὰ περιστατικά, τὰ ὁποῖα ἔζησε ὁ ἴδιος:
Τό πρῶτο: Τὸν Μάριο καὶ τὴ Νίκη τοὺς γνώριζα χρόνια, ἀπὸ μικρὰ παιδιά. Κάποια στιγμὴ συνδέθηκαν, καὶ ὅταν ἦταν ἕτοιμοι προχώρησαν στὸ γάμο. Χαρὰ Θεοῦ ἡ μέρα αὐτὴ μέσα στὴν ἐκκλησία, ὅταν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τῆς Παναγίας, τῶν ἁγίων καὶ ὅλων τῶν μελῶν τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας, ζήτησαν τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπίσημα ἔδωσαν τὴν ὑπόσχεση νὰ ἑνώσουν τὶς ζωές τους, νὰ ἀγωνιστοῦν, νὰ γίνουν «σάρκα μία». Τοὺς συνόδεψαν οἱ εὐχὲς ὅλων μας κι ἔτσι ξεκίνησε ἡ νέα ζωή τους.
Ὅπως ὅλα σχεδὸν τὰ ζευγάρια, λαχταροῦσαν ἕνα παιδάκι, τὸ ὁποῖο ὅμως ἀργοῦσε. Τὸ ἀντιμετώπισαν μὲ προσευχὴ καὶ πίστη – ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό. Κάποτε ἡ Νίκη ἔνιωσε μιὰ νέα ζωὴ νὰ σκιρτᾶ μέσα της. Συμφώνησαν μὲ τὸ Μάριο νὰ ἐπισκεφθοῦν κάποιο καλὸ γιατρό. Πράγματι πῆγαν. Ὁ γιατρὸς ἔκανε τὶς ἐξετάσεις καὶ μὲ ψυχρὸ ὕφος ἀποφάνθηκε.
– Κυρία μου, εἶστε ἔγκυος. Θὰ τὸ κρατήσετε ἤ ὄχι;
Κεραυνός! Ἡ Νίκη κοίταξε στὰ μάτια τὸν Μάριο. Τὴν ἔκπληξη διαδέχτηκε ἡ ἀμηχανία, τὴν ἀμηχανία ἡ ὀργὴ καὶ ἡ ἀποφασιστικότητα.
– Νομίζω γιατρέ, πὼς δὲν μποροῦμε νὰ συνεργαστοῦμε…
Ἔκπληξη καὶ ἀμηχανία ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ γιατροῦ, τώρα. Τὸ νεαρὸ ζευγάρι βγῆκε στὸ διάδρομο, πλήρωσε τὴν ἐπίσκεψη κι ἔφυγαν. Ἡ Νίκη, ἂν καὶ χαρούμενη, δὲν μπόρεσε ποτὲ νὰ ξεχάσει τὸ ἐρώτημα τοῦ γιατροῦ καὶ μονολογοῦσε.
– Μά, πῶς μπόρεσε νὰ μᾶς τὸ πεῖ αὐτό; Εἶναι δυνατὸν νά… Δὲν μπορῶ οὔτε κἂν νὰ τὸ σκεφτῶ.
Τὸ παιδάκι γεννήθηκε καὶ ἔπειτα ἀπ᾽ αὐτὸ ἀκολούθησαν ἄλλα δύο. Ὅταν βρισκόμαστε καὶ βλέπω τὸν μικρὸ γεμάτο ζωντάνια καὶ ζωηράδα, κοιταζόμαστε στὰ μάτια μὲ τοὺς γονεῖς του καὶ θυμόμαστε…
– Θὰ τὸ κρατήσετε;
Καὶ τὸ δεύτερο: Βρισκόμουν σὲ κάποια παρέα καὶ πάνω στὴ συζήτηση μία νεαρὴ κοπέλα ὑπέρμαχος τῶν ἐκτρώσεων, μὲ τὸ ὕφος τοῦ ξερόλα καὶ βέβαια τοῦ «προοδευτικοῦ», ἀνέπτυσσε τὶς θεωρίες της. Δὲν ἄφηνε ἄλλον νὰ μιλήσει. Καὶ ὅποιος τολμοῦσε νὰ ἐκφράσει τὶς δικές του θέσεις ἤ ἀντιρρήσεις, ἡ ἐν λόγῳ νεαρὴ τὸν διέκοπτε μέ… δημοκρατικὲς διαδικασίες, γιὰ νὰ συνεχίσει τὸ παραλήρημά της. «Ἡ γυναίκα ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ κάνει ὅ,τι θέλει τὸ κορμί της καὶ νὰ ἀποφασίζει γιὰ τὸ ἔμβρυο κ.λπ.». Εἴχαμε ὅλοι θυμώσει. Κάποια στιγμὴ γύρισε καὶ μὲ εἰρωνικὸ ὕφος μὲ ρώτησε:
– Ἐσᾶς ἂν σᾶς ρωτοῦσε μία ἔγκυος, τί θὰ τῆς λέγατε; Νὰ κάνει ἤ νὰ μὴ κάνει ἔκτρωση;
– Σὲ μιὰ μόνο περίπτωση θὰ σύστηνα τὴν ἔκτρωση…
Γούρλωσε τὰ μάτια. Σταμάτησα λίγο καὶ συνέχισα.
– Μόνο στὴ μάνα σου! Ἀλλὰ τώρα εἶναι ἀργὰ καὶ εἴμαστε ἀναγκασμένοι νὰ σὲ ἀνεχόμαστε!
Ἡ συζήτηση διακόπηκε. Δὲν εἶχε νόημα πλέον. Μακάρι νὰ τὸ ξανασκέφτηκε!
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρ. Καλαβρύτων καὶ Αἰγιαλείας κ. Ἀμβρόσιος:
«Ὁ Φόνος ἑνὸς Ἐμβρύου εἶναι Φόνος ἑνὸς ἀνυπερασπίστου προσώπου»[51]!:
α) Ἡ Ἐκκλησία κατ᾽ ἀρχὴν ἀντιμετωπίζει τὴν Ἄμβλωση σὰν Φόνο. Ἔχει μάλιστα θεσπίσει εἰδικὰ ἐπιτίμια ὄχι μόνο γιὰ τὴν γυναῖκα, ἡ ὁποία ὑφίσταται τὴν Ἄμβλωση, ἀλλὰ καὶ γι᾽ αὐτοὺς ποὺ τὴν διενεργοῦν. Καὶ μήπως δὲν εἶναι φόνος; Εἶναι καὶ πάρα εἶναι, ἀφοῦ διακόπτεται ἡ ζωὴ σ᾽ ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα, τὸ ὁποῖον δὲν ἀντίκρυσε ἀκόμη τὸ φῶς τοῦ ἥλιου. Τὸ Ἔμβρυο, ἤδη ἀπὸ τὴ στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία γίνεται ἡ σύλληψις, εἶναι μία ψυχοσωματικὴ ὀντότης, εἶναι ἕνας ἄνθρωπος «ἐν δυνάμει». Βέβαιως δὲν εἶναι ἕνας «τέλειος» ἄνθρωπος; Ποιός ὅμως διανοήθηκε νὰ θεσπίση ἕνα νόμο ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ ἀναβιώση στὴν ἐποχή μας ὁ Καιάδας; Χορηγὸς τῆς ζωῆς εἶναι ὁ Θεός. Εἰς τὸν Θεὸν ἐπίσης ἀνήκει τὸ δικαίωμα νὰ ὁρίζη καὶ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς μας ἐπὶ τῆς γῆς. Ὅσοι, λοιπόν, ἀγωνίζονται γιὰ νὰ νομιμοποιήσουν τὶς ἀμβλώσεις, ἀγωνίζονται γιὰ νὰ δώσουν πιστοποιητικὸ νομιμότητος σὲ φονιάδες, ἀγωνίζονται ἐναντίον τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.
β) Ὁ Φόνος ἑνὸς ἐμβρύου, ποὺ συντελεῖται μὲ τὴν διακοπὴ τῆς κυήσεως, εἶναι φόνος ἑνὸς ἀνυπερασπίστου προσώπου. Καὶ αὐτὸ καθιστᾶ πιὸ φρικτὸ τὸ φόνο αὐτοῦ τοῦ εἴδους. Ἡ ἄμβλωσις εἶναι μιὰ δολοφονία ἑνὸς ἀνυπερασπίστου πλάσματος.
γ) Ἡ Ἄμβλωσις εἶναι Φόνος. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἀκολουθεῖται ἀπὸ ὅλα ἐκεῖνα τὰ ψυχολογικὰ συμπλέγματα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα κατατρύχονται μονίμως οἱ φονιάδες. Ἡ γυναίκα, ποὺ θὰ προχωρήση σ᾽ αὐτὸ τὸ ἀνίερο τόλμημα, θὰ πληρώνη ἰσοβίως τὸ τίμημα τῆς ἀφροσύνης της. Ξεσχίζεται ἡ ἀνθρώπινη καρδιὰ καὶ κουρελιάζεται, ὅταν βαρύνεται ἀπὸ τέτοιου εἴδους ἐγκλήματα…
δ) Καὶ δὲν εἶναι μόνον τὰ ψυχολογικὰ αὐτὰ προβλήματα, τὰ ὁποῖα κανένας ἀνθρώπινος νόμος δὲν ἔχει τὴ δύναμι νὰ τὰ θεραπεύση. Εἶναι ἐπίσης καὶ οἱ ἐπιπλοκὲς στὴν κατάστασι τῆς σωματικῆς εὐεξίας τῆς γυναικός, καθὼς καὶ ὁ κίνδυνος ποὺ διατρέχει νὰ χάση διὰ παντὸς τὴν χαρὰν τῆς τεκνογονίας, ὅταν θὰ τὸ ἐπιθυμήση.
Ἡ Ἰωάννα Σκαρλάτου [52] ἀναφέρεται στὶς συγκλονιστικὲς ἐμπειρίες γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν ποὺ ἔκαναν ἐκτρώσεις. Ἐνδεικτικὰ σημειώνουμε τὴν μαρτυρικὴ ἐμπειρία τῆς Μαργαρίτας, φοιτήτριας τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.
Ἕξι χρόνια πρίν… ἕνα χειμωνιάτικο πρωινὸ στὸ Ἀμφιθέατρο τῆς σχολῆς ἀγωνιοῦσα νὰ περάσει ἡ ὥρα… νὰ ὁλοκληρώσει ὁ καθηγητὴς τὴ διάλεξη καὶ νὰ ἀπομονωθῶ. Εἶχα ἀγοράσει ἕνα τέστ ἐγκυμοσύνης…
Σὲ λίγα λεπτά, τὸ ἀποτέλεσμα ἔτρεμε ἀνάμεσα στὰ χέρια μου. Ἤμουν ἔγκυος! Δὲν μποροῦσα νὰ τὸ κρατήσω τὸ μωρό… Ἤμουν τεταρτοετὴς φοιτήτρια. Θὰ ἔπρεπε νὰ σταματήσω τὴ σχολή… νὰ παντρευτῶ… νὰ τὸ πῶ στοὺς γονεῖς… ποιός θὰ τὸ ἔλεγε στὸν πατέρα μου… γνωστὸ Διευθυντὴ Γενικῆς Κλινικῆς τῆς Θεσσαλονίκης;
Ἰατρικὴ σπούδαζα… ἤξερα πὼς μὲ ἕνα ἁπλὸ χάπι θὰ τελείωναν ὅλα… Νὰ ὑποβληθῶ σὲ ἀπόξεση δὲν μποροῦσα… Θὰ ἔπρεπε κάποιος νὰ μὲ συνοδεύσει… δὲν ἤθελα νὰ δώσω δικαιώματα…
Μπῆκα στὸ φαρμακεῖο δίπλα στὴ σχολή. Θυμᾶμαι νὰ μὲ καλωσορίζει μία εὐγενικὴ κυρία…
«Καλημέρα, ὄμορφη δεσποινίς!»
«Καλή σας ἡμέρα! Τὸ χάπι γιὰ τὴ διακοπὴ κύησης θὰ ἤθελα…»
«Ἔχετε ἰατρικὴ γνωμάτευση;» μὲ ρώτησε.
«Ὄχι… φοιτητικὸ πάσο… σπουδάζω ἰατρική… σᾶς παρακαλῶ πολύ!»
«Μιὰ στιγμὴ κοπέλα μου…»
Ἡ κυρία κουνώντας τὸ κεφάλι της ἔφερε ἕνα μακρόστενο κουτί.
«Δὲν εἶναι τίποτα, σὲ μία ὥρα θὰ ἔχετε ξεμπερδέψει. Μιὰ μικρὴ αἱμορραγία μόνο…».
«Γνωρίζω… ὅπως σᾶς εἶπα εἶμαι φοιτήτρια τῆς ἰατρικῆς» τῆς εἶπα μὲ δυνατὴ φωνή.
«Ἑξῆντα ἕξι εὐρὼ παρακαλῶ. Θὰ πληρώσετε μὲ μετρητὰ ἤ κάρτα;.
«Μὲ μετρητὰ φυσικά… δὲν θέλω νὰ φαίνεται τίποτα στὴν κάρτα μου», ἀπάντησα.
Τῆς δίνω τὰ χρήματα, τοποθετῶ τὸ χάρτινο σακουλάκι στὴν τσάντα καὶ τὸ βάζω στὰ πόδια.
Μπαίνω στὸ διαμέρισμα ποὺ ἐνοίκιαζα στὸ Κολωνάκι καὶ πίνοντας λίγο νερὸ τὸ καταπίνω.
Μετὰ ἀπὸ λίγα λεπτά, δυνατὲς κράμπες διαπέρασαν τὴν κοιλιά μου. Γονάτισα καὶ ξέσπασα σὲ κλάματα. Οἱ πόνοι ἦταν τόσο δυνατοὶ ποὺ εἶχα μείνει ἀκίνητη.
Ὕστερα ἀπὸ λίγο βρισκόμουν στὸ μπάνιο μέσα σὲ μία λίμνη αἵματος. Δὲν ἄντεχα νὰ τὴ βλέπω. Προσπάθησα νὰ σηκωθῶ. Ξαφνικά, ἕνας καινούργιος πόνος μὲ γονάτισε…
Καὶ ἔτσι ὅπως ἤμουν γονατιστή, … εἶδα μία μικρὴ διαφανὴ κόκκινη μπάλα μὲ ἕνα μικρὸ σχηματισμένο ἔμβρυο.
Τὸ πῆρα στὰ χέρια μου καὶ ξέσπασα σὲ λυγμούς. Αἰσθάνθηκα τόσο ἀποτυχημένη… Ὅλη ἡ μόρφωση ποὺ μοῦ εἶχαν δώσει οἱ γονεῖς μου… τὰ ὅρια ποὺ ποτὲ δὲν μοῦ ἔβαλαν… τὰ ἀπεριόριστα δῶρα ποὺ μοῦ εἶχαν προσφέρει δὲν ἦταν ἱκανὰ νὰ μὲ μάθουν νὰ ἐκτιμῶ τὴν ἀνθρώπινη ζωή… νὰ μάθω νὰ ἀγαπῶ πραγματικά…
Ἤμουν τόσο ἀδύναμη ποὺ χρειάστηκε νὰ νοσηλευτῶ γιὰ τρεῖς ἡμέρες. Ὑπέγραψα ἕνα σωρὸ ἔγγραφα ἀπὸ φόβο μὴ μάθουν τίποτα οἱ γονεῖς μου… Μὲ πῆγε ὁ σύντροφός μου, ὁ ὁποῖος μόλις ἔμαθε τὴν ἀληθινὴ αἰτία τῆς νοσηλείας μου, μὲ ἐγκατέλειψε.
Ἐπέστρεψα στὸ σπίτι ἀδυνατισμένη… κουβαλώντας ἕνα κενὸ στὴν καρδιά μου… κανόνισα νὰ ἔλθουν διακοσμητὲς καὶ ὑδραυλικοί… μοῦ ξήλωσαν ὅλο τὸ μπάνιο… τοποθέτησαν καινούρια ὁλόλευκα ἔπιπλα… ἡ ἀνάμνηση δὲν ἔφευγε…
Ἄλλαξα καὶ σπίτι… ἡ εἰκόνα τῆς ζωντανῆς κόκκινης μπάλας δὲν ξεκολλοῦσε ἀπὸ τὶς σκέψεις μου…
Ἐξομολογήθηκα στὸν ἱερέα τῆς ἐνορίας μου… προσευχόμουν γιὰ τὴ λύτρωση… κάποια ἡμέρα πρόσεξα πὼς στὸ ἀπέναντι τετράγωνο σὲ ἕνα γηροκομεῖο ἀναζητοῦσαν κυρία γιὰ τὴν καθαριότητα τῶν γερόντων. Ψώνισα φτωχικὰ ροῦχα καὶ μπῆκα μέσα ζητώντας ἐργασία. Προσποιήθηκα πὼς ἔχω ἀνάγκη.
Ἡ διευθύντρια μὲ προσέλαβε δοκιμαστικά… Ἤθελα νὰ δουλέψω ἑξῆντα ἕξι μῆνες…. Καὶ τὰ κατάφερα… ἐργάστηκα πεντέμισι χρόνια χωρὶς νὰ μαθευτεῖ ἡ ἀληθινὴ καταγωγή μου…
Κάθε τέλος τοῦ μήνα… μοίραζα ὅλο τὸν μισθὸ σὲ 66 εὐρώ… τὸν ἔβαζα σὲ φακελάκια καὶ ἔστελνα ἀνώνυμα τὰ χρήματα σὲ διάφορα ἱδρύματα… Τὴν τελευταία ἡμέρα τῆς ἐργασίας μου, μία ἡλικιωμένη κυρία ποὺ εἴχαμε συνδεθεῖ μὲ προσέγγισε…
«Εἶναι ἀλήθεια; Θὰ φύγετε;» μὲ ρώτησε στεναχωρημένη.
«Καλή μου κυρία Μαρία, πρέπει νὰ φύγω… Διορίστηκα στὴ Σπάρτη γιὰ τὸ ἀγροτικό μου. Θὰ γίνω γυναικολόγος!»
«Εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅσα ἔκανες γιὰ ἐμᾶς…» μοῦ εἶπε μὲ βουρκωμένα μάτια.
«Μὰ δὲν ἔκανα τίποτα… τὴ δουλειά μου μόνο».
«Δὲν ἔχουμε ξανασυναντήσει τέτοια καθαρίστρια στὸ Γηροκομεῖο… Ἔκανες τόσο ἐπιμελημένα τὰ καθήκοντά σου… δὲν μιλοῦσες σὲ κανένα… μόνον καθάριζες ψιθυρίζοντας μία λέξη τὴν ὁποία δὲν ἀκούσαμε ποτέ…» συνέχισε ἡ κυρία Μαρία.
«Σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὴν ἀγάπη σας. Τὴν εὐχή σας νὰ ἔχω…» τῆς εἶπα χαμογελώντας.
«Τὴν ἔχεις, κόρη μου, μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά μου… Νὰ ἔχεις πάντα ἀγάπη στὴν ψυχή σου…».
«Ποῦ θὰ τὴν βρῶ τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη;» τὴ ρώτησα.
«Μὴ ἀγωνιᾶς νὰ διώξεις τὸ σκοτάδι. Ἄνοιξε τὴν καρδιά σου καὶ θὰ μπεῖ τὸ Φῶς. Τὴν ὥρα ποὺ πνίγεσαι ἀπὸ τοὺς λογισμούς, μὴ προσπαθεῖς νὰ τὸ διώξεις… ἄνοιξε τὸ παράθυρο νὰ μπεῖ τὸ Φῶς… Ἄνοιξε τὸ παράθυρο νὰ μπεῖ ὁ Χριστός… σ᾽ αὐτὸ τὸ Φῶς θὰ συναντήσεις τὴν ἀληθινὴ Ἀγάπη!»
«Ἔκανα ἕνα μεγάλο λάθος… Δὲν ἤξερα… Ἔχω μετανιώσει…» τῆς εἶπα κλαίγοντας.
«Μαργαρίτα μου, νὰ θυμᾶσαι ὅταν ὑπάρχει ἀληθινὴ μετάνοια… ὅλα φεύγουν… τότε θὰ νιώσεις τὴ γαλήνη στὴν ψυχή σου. Καὶ ἐσύ, παιδί μου, σὲ ὅλα αὐτὰ τὰ δάκρυα ποὺ ἔχυσες πεντέμισι χρόνια τώρα μέσα σὲ κουβάδες καὶ ξεσκονόπανο… ἄρχισε νὰ διακρίνεται τὸ Φῶς… Νιῶσε το! Διαφέρει ἀπὸ τὸ ἄλλα!»
Ἡ κυρία Μαρία μοῦ χαμογέλασε καὶ κατηφόρισε πρὸς τὸ δωμάτιό της…
Πλησίασα τὸ παράθυρο καὶ κοίταξα τὸν οὐρανό… Πόσο ἀνοικτὸς ἦταν ὁ ὁρίζοντας, Θεέ μου! Συγχώρεσέ με, Σὲ παρακαλῶ…
Σημειώσεις:
[50]. Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἀργολίδος Νεκταρίου, Θέλω νὰ ζήσω, ἐκδ. Ἐπιστροφή, Ὀκτώβριος 2020, σελ. 11 καὶ 41. [51]. Γιὰ τὸ πλῆρες κείμενο τοῦ Ἄρθρου τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου πρ. Καλαβρύτων κ. Ἀμβροσίου ἴδετε «Ἐκκλησιαστικὴ Διακονία καὶ μαρτυρία», Μάρτιος 1985, Αἴγιον, σελ. 24, 25, 26. [52]. Ἰωάννα Σκαρλάτου, Τὰ μωρὰ τῆς λίμνης, μὲ πρόλογο τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Σισανίου καὶ Σιατίστης Παύλου, ἐκδ. Ἔαρ, 13η ἔκδοση. Βραβευμένο καὶ ἀπὸ τὴν Πανελλήνιο Ἕνωση Λογοτεχνῶν 2016.