Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΠΥΡ καί ΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ

 «Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»

ὑπό Γέροντος Ἀρσενίου, ρουμάνου ἀσκητοῦ.

"Οταν επισκέφθηκα τό μουσείο τής μονής Πούτνα, μ' έρώτησε, τότε ό ηγούμενος -νυν έπίσκοπος Γεράσιμος στό Ράνταουτς- ποιό άντικείμενο μοῦ άρεσε περισσότερο άπό τά προσωπικά άντικείμενα τοῦ κτήτορος Άγιου Στεφά­νου τοῦ Μεγάλου. "Ολοι περίμεναν νά ειπώ ότι μοῦ άρε­σαν κάποια λάβαρα καί σημαίες τής έποχής του, είτε οί κα­μπάνες, είτε κάποια άμφια, ό χρυσός σταυρός, ποῦ είχε μέ­σα του Τίμιο Ξύλο καί τοῦ τόν είχε χαρίσει κάποιος αυτο­κράτορας. Περίμεναν τί νά τούς ειπώ.

Έγώ όμως παρετήρησα ένα πράγμα, τό όποιο έσεῖς τό άμελεῖτε. Στόν ξυλοστάτη τής εισόδου τής πόρτας τοῦ μουσείου ήτο κρεμασμένο ένα ειλητάριο γραμμένο άπό τόν Στέφανο τόν μέγα, όπου είχε γράψει τ' όνομά του καί τά ονόματα οικείων καί συγγενών του γιά νά μνημονεύωνται μετά τόν θάνατο τους. Κατάλαβα τότε ότι, ό Κτήτωρ, Μέ­γας Στέφανος είχε μνήμη θανάτου καί σκεπτόταν τήν σω­τηρία του καί τών οικείων του. Αύτή ήτο ἡ πιό βασική παρατήρησίς μου άπό τά έκθέματα τοῦ μουσείου τής Μονής. Αύτό τό κείμενο είναι γραμμένο στήν σλαβονική γλώσσα γιά νά μνημονεύεται κάθε ημέρα άπό τούς λειτουργούς τοῦ θυσιαστηρίου.

Σάς λέγω μέ φόβο, διότι είμαι πεισμένος ότι κι έσεῖς θά πεισθήτε στήν Μέλλουσα Κρίσι άπό τά λόγια μου αυτά ' πόσο άσχημα θά νοιώθη τότε ό κόσμος, πού έζησε έδώ μιά αμετανόητη ζωή. Διότι, έάν έρωτήσουμε τούς επάνω: Πό­σο έκοπιάσατε έσεῖς καί έφθάσατε σ᾿  αύτή τήν μακαριό­τητα; Θά μάς άπαντήσουν: Λίγο καιρό έπεράσαμε καλά. "Οχι στήν ρόκ, όχι σέ οποιαδήποτε ανεξέλεγκτη μουσική. Ό παρών καιρός είναι σύντομος και όλιγοχρόνιος. Κυττάξτε τόν εαυτό σας, είσθε περίπου 20-22 ετών καί κοιτάξτε καί μένα, είμαι 86 έτών. Μή πιστεύετε μέ τίποτε γιά τό αύριο. Καί έγώ έμεινα χρόνια στήν φυλακή, μερικά χρόνια στήν έρημο, πενήντα χρόνια στήν καλογερική ζωή, άπό τά όποια 46 χρόνια είμαι ιερεύς.

Επαναλαμβάνω, νά σκέπτεσθε τήν μέλλουσα Κρίσι, ό­τι δέν έκμεταλευόμεθα καλά τόν παρόντα καιρό, καί ποιά πρέπει νά είναι τά έργα μας. Νά σάς ειπώ σίγουρα, ότι όλος ὁ κόσμος τότε θά μετανοήση άνώφελα, διότι δέν έγιναν ό­λοι μοναχοί, διότι τελείωσε ὁ χρόνος τους, πού θά μπορού­σαν νά κάνουν κάτι γιά τήν ψυχή τους σ' αύτή τήν ζωή! "Ολες οί έλαφρές μουσικές, οί χοροί, οί έπιθυμίες τής γαστρός καί οί γυναικείες δουλειές καί όλα τ' άλλα θά γίνουν τότε μισητά, άλλά πέραν τοῦ θανάτου δέν υπάρχει μετάνοι­α...

«Σήμερα έάν τής φωνῆς αὐτοῦ άκουσητε, μή σκληρύνητε τάς καρδίας υμών» (Ψαλμ. 94,8)

Ξέρετε τί έλεγε ένας άγιος Πατήρ άπό τό Γεροντικό; «Σέ μιά ημέρα, άν θέλης, ήμπορεῖς νά φθάσης στά θεία μέ­τρα». Τόσο πολύτιμη είναι έστω μία ημέρα τής ζωής μας!

Συνεπώς, πρέπει νά είμεθα πάντοτε απασχολημένοι μέ τήν σωτηρία μας. Αύτός είναι ὁ πρωταρχικός μας σκοπός, αναντικατάστατος, αλησμόνητος: ή σωτηρία μας! Γι' αύτό πρέπει ν' άποφεύγουμε τίς συνήθειες καί τήν ρουτίνα (καθημερινότητα). Τό κάθε τί στήν ζωή μας νά ξεκινά άπ' αύτή τήν ύπαρξι τής ζωής μας, πού είναι ἡ καρδία.

Είναι αλήθεια ότι τά προβλήματα είναι πολλά, άλλά, δεν πρέπει νά πετάς τό σχοινί πού σέ δένει μέ τόν ουρανό. Έάν τό πετάς, πέφτεις στό μηδέν, πέφτεις στήν άμαρτία, πέφτεις στήν κόλασι. Πρέπει νά πιάνεσαι άπ' αύτό τό σχοι­νί ὅ,τι καί νά γίνη, όσο δυνατοί καί νά είναι οί άνεμοι. Κρα­τήσου, όσο μπορείς, μέ τόν τρόπο σου. Κρατήσου μόνο!

Μή νομίζης ότι ό Θεός δέν κατανοεί τήν ιστορική στιγ­μή, τήν οποία ζούμε τώρα. Είναι σίγουρο ότι τήν γνωρί­ζει καί μάς κατανοεί.

1. Έμεῖς ζούμε μέσα σέ αστικές συγκεντρώσεις, σπουδάζουμε, περπατάμε, πώς λοιπόν, θά φυλάξουμε τόν νου μας στήν προσευχή;

Άγαπητέ μου, οπουδήποτε καί νά είσαι, μήν απελπί­ζεσαι γιά τόν εαυτό σου. Σάν ένας ταπεινός υπηρέτης τού Χριστού, οπουδήποτε καί νά είσαι, νά είσαι πάντα μέ τόν Χριστό.

Έάν είσαι σέ μία επιστημονική άπασχόλησι, κάνε τό καθήκον σου έκεῖ, καί έπειδή κάνεις τό καθήκον σου, είσαι ένας άνθρωπος τοῦ Χριστού, διότι στό όνομά Του λαμβά­νεις τήν τιμή νά είσαι έκεῖ σέ όλα, όσα κάνεις. Καί έάν είσαι έλεύθερος, μπορείς νά λέγης καί μία εύχή: «Κύριε Ἰησοῦ» ἤ «Κύριε, Κύριε, Κύριε» Ό Κύριος γνωρίζει ότι είναι άδύνατον νά προσεύχεσαι, άλλ' όμως έσύ όντας έκεῖ, άναγνωρίζεις ότι είσαι άνθρωπός Του. Άκόμη καί άν στήν ώρα τής προσευχής έλθουν κακά πνεύματα καί άπομακρύνουν τόν νοῦ σου άπό τήν προσευχή, έσύ μή φοβάσαι. Ό Θεός γνωρίζει έκ τών προτέρων τί έχεις νά τοῦ ζητήσης, άλλά τοῦ αρέσει έσύ νά μάχεσαι. Μήν ύποχωρής, μήν έγκαταλείπης τήν ζωή σου, έξ αιτίας τών πειρασμών ποῦ έρχο­νται! Καί άν ευρίσκεσαι στό Βουκουρέστι ή σ' ένα χωριό ή δέν ξέρω ποῦ, ό Χριστός είναι παντοῦ ό ἴδιος. Διότι δέν τίθεται τόσο τό πρόβλημα τοῦ κόσμου, πού φέρει εμπόδια, όσο τό πνεύμα τοῦ διαβόλου. Αύτός σού βάζει εμπόδια. Είσαι μόνος σου καί δέν ημπορείς νά κάνης προσευχή, διό­τι σέ έμποδίζει ό διάβολος, άλλά γνώριζε ότι εμείς δέν μα- χόμεθα πρός αίμα καί σάρκα, άλλά πρός τίς δυνάμεις τοῦ σκότους, διά τόν άγώνα μεταξύ ζωής καί θανάτου.

2. Πολλοί νέοι στήν εποχή μας χρησιμοποιούν τά κομποσχοίνια, διότι τούς βοηθούν στήν εύκολώτερη συγκέν τρωσι τοῦ νου άπό τήν ταραχή τοῦ κόσμου. Είσθε υπέρ ή κατά;

Καλά είναι. Είναι μέθοδος τήν οποία μερικοί χρησιμοποιούν καί μερικοί όχι. Έάν βεβαίως έξουσιάζης τόν νοῦ σου δέν έχης καμμία άνάγκη άπό κανένα υλικό πράγμα. Άπό ένα κομποσχοίνι, γιά ένα πνευματικό έργο, διότι σύ άνθίστασαι πάντοτε. Έάν κυριαρχής στόν εαυτό σου, σύ κυβερνάς καί συντονίζεις τήν ζωή καί τήν κίνησι τής καρ­διάς σου, όποιος θέλης.

3. Ομως έμεῖς είμεθα άδύνατοι πνευματικά καί ἡ πόλις μᾶς παρασύρει.

Έάν έσύ έχης άνάγκη νά κτυπάς τό ξύλο, γιά νά τρα­βάς τήν προσοχή τών άλλων, κάνε το, άλλά τότε θά γίνης τό ενδιαφέρον πρόσωπο γιά τούς άλλους.

Ἡ προσευχή τοῦ νοῦ καί τής καρδίας, άγαπητέ μου, είναι ένα έργο πολύ μυστικό τής πνευματικής μας ζωής.

4. Πώς θά νικήσουμε τήν άναβολή στίς δουλειές μας;

Στέκεσαι σάν βλάκας στό μέσον δύο δρόμων. Αύτός είσαι! Ό Χριστός είπε: «Έγώ ειμί, ἡ όδός, ἡ αλήθεια καί ἡ ζωή» (Ίωάν. 14,6) «Χωρίς Εμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν ουδέν» (Ίωάν. 15,5) «Ό μή συνάγων μετ' έμοῦ σκορπίζει» (Λουκ. 11,23). Ξέρουμε, λοιπόν, τί έχουμε νά κάνουμε.

5. Πώς μπορούμε νά αντιληφθούμε ότι ευρισκόμεθα σέ καλό δρόμο;

"Ε άγαπητέ μου, έάν ευρίσκεσαι μέσα στήν λάσπη, αισθάνεσαι ότι βυθίζεται ἡ μπότα σου καί είναι βρεγμένη. Έάν είσαι σ' ένα στεγνό τόπο, βλέπεις ότι βαδίζεις εύκολώτερα. Πώς δέν τό αντιλαμβάνεσαι; Δέν γνωρίζεις τίς έντολές τού Χριστού;

Υπάρχουν πολλά είδη πειρασμών: Αύτοί πού μάς πολεμούν άπό επάνω, άπό κάτω, άπό μπροστά, άπό πίσω, άπό αριστερά καί άπό δεξιά.

Άπό έπάνω μάς πολεμούν, όταν ζητάμε άπό τόν Θεό περισσότερα άπό όσα μπορούμε νά σηκώσουμε καί νά έχουμε. Όπως ὁ άγιος Αυγουστίνος ὁ όποιος έλεγε ότι ήθελε νά γράψη ένα βιβλίο μέσα στό όποιο νά περιέχη ολόκλη­ρο τόν Θεό.

Άπό κάτω μάς πολεμούν όταν δέν κάνουμε γιά τήν σωτηρία μας οὔτε αύτό πού πατάμε μέ τά πόδια μας, δη­λαδή, οῦτε αύτό πού αίσθανόμεθα ότι είναι δικό μας δέν τό εκπληρώνουμε καί δέν ένδιαφερόμεθα. Είμεθα νεκροί όσον άφορα τήν άγωγή καί τήν θρησκεία.

Άπό μπροστά, όταν βλέπουμε τόν πειρασμό άκριβώς μπροστά μας καί μπαίνουμε στόν πειρασμό νά τόν κυττάζουμε καί αρχίζει ὁ πειρασμός μέ σχήματα, εικόνες, φαν­τασίες, αύτός πού μάς παρουσιάζει αυτές τίς νοερές ένοχλήσεις είναι ό διάβολος καί είναι ηθικός αυτουργός, διό­τι σοῦ διανθίζει όμορφα τίς ενοχλήσεις αυτές, προκειμέ­νου νά σέ σαγηνεῦση.

Άπό πίσω πειρασμός, είναι αύτός πού μάς υπενθυμί­ζει περασμένες άμαρτίες, οί όποιες είναι έπικίνδυνες, διό­τι δέν τίς βλέπουμε καί άν δέν τίς σταματήσουμε καί τίς διώξουμε, τότε τίς βλέπουμε νοερά καί κινδυνεύουμε. Είναι ορμητικός αύτός ό πειρασμός, διότι έκ μεταλλεύεται τό γε­γονός ότι τίς έχουμε ζήσει κιόλας στό παρελθόν.

Ό πειρασμός άπό άριστερά είναι όταν κάνουμε μία συγκεκριμένη άμαρτία, γιά τήν οποία ξέρουμε ότι είναι άμαρτία.

Ό πειρασμός άπό δεξιά είναι όταν κάνουμε τό έργο τοῦ Θεοῦ, χωρίς τήν απαιτούμενη διάκρισι. Στό αιγυπτιακό γεροντικό υπάρχουν πολλές σχετικές διηγήσεις. Εμφανί­σθηκε, ό διάβολος υπό μορφήν άγγέλου σέ διαφόρους μο­ναχούς, άκόμη καί υπό τήν μορφήν τοῦ Χριστού, λέγοντάς τους: «Έγώ είμαι ό Χριστός! Προσκύνησε με» Ό μοναχός, όταν είναι άνόητος, λέγει μέσα του: «Τί τιμή γιά μένα!» Καί πέφτει στήν παγίδα.

Κάποιος μπήκε στό εστιατόριο καί πριν καθίση, έκα­νε προσευχή. Κάποιος τόν όνείδισε, κι εκείνος τοῦ είπε: «"Ασε γιά νά μάθουν καί οί άλλοι νά προσεύχωνται, πρό τοῦ φαγητού» "Ολοι τόν κατηγόρησαν μ αύτό τόν λόγο πού είπε, διότι θά μπορούσε νά κάνη ήσυχα τήν προσευ­χή του, χωρίς νά προβάλλη σάν παράδειγμα τόν εαυτό του.

Υπάρχει έλλειψις ορθής διακρίσεως: Ν' άγκαλιάζης τόσο πολύ τήν άγάπη, διότι πιστεύεις ότι αύτή σοῦ δίνει τήν ελευθερία, άλλ' όμως όχι καί νά φονεύης. Ήμπορεῖς άπό άγάπη νά άγκαλιάζης ένα παιδί μέχρι νά τό σκοτώσης; όχι! Στό δικαστήριο δέν υπάρχει τιμιορία γι' αύτόν πού άγαπα, άλλά γι' αύτόν πού σκοτώνει.

6. Πώς μπορούμε νά διώξουμε τήν άκηδία καί τήν έπιπολαιότητα κατά τήν ώρα τής προσευχής;

Ή έπιπολαιότης δέν είναι καλό πράγμα, διότι λαμβά­νεις βοηθό έπίσης έπιπόλαιον, τόν όποιον δέν πρέπει νά υποδέχεσαι, άλλά γιατί προσεύχεσαι επιπόλαια; Προσευ­χήσου μέ έπίγνωσι καί ένα σκοπό. Ό χρόνος αύτός είναι γιά προσευχή καί είναι πολύτιμος.

Τί είναι αύτή ή ζωή χωρίς τήν αιωνιότητα; Δέν προσεύχεται κανείς μέ επιπολαιότητα, όταν σκέπτεται ότι έκείνη τήν στιγμή προσεύχεται.

Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε μόνο άπό τόν Θεό γιά νά άνήκει καί νά μιλά μόνο μ' Αύτόν. Καί ό Θεός δέν ημπο­ρεί νά μή τόν προίκιση μέ κάτι τό όποιο τόν κρατεί σέ δε­σμό μέ τον Θεό. Δηλαδή μέ τήν προσευχή. Μέσα στήν φυ­λακή, στό δάσος, ἡ προσευχή γίνεται πιό έσωτερική. "Οποι­ος τρυπήθηκε άπό κάποιο άγκάθι, θέλει γρήγορα νά τό βγάλη. Τό άγκάθι δέν βγαίνει μόνο του καί ό ιατρός πού μπορεί νά τό βγάλει είναι ό Θεός καί σ' Αύτόν καταφεύ­γουμε.

Ό Θεός δέν άφησε πτωχό καί άνέραστο τόν άνθρωπο, τόν όποιο μπορεί καί θέλει νά τόν τραβήξει πρός τόν ουρα­νό. Αύτό δέν σημαίνει ότι καταργούμε τήν κόλασι, διότι πολλοί πηγαίνουν στήν κόλασι γιά μιά αδικαιολόγητη αδιαφορία τους. Ἡ άμαρτία είναι τρομερή, είναι εξαιρε­τικά σοβαρή. Πώς δηλαδή, ψυχή μου δέν είχες έστω λίγη δύναμι νά κάνης τόν σταυρό σου καί νά προσευχηθής; Για­τί λοιπόν, δέν προσευχήθηκες; Γιατί προσεύχεσαι επιπό­λαια; Έάν έτσι προσεύχεσαι, τότε δέν ξέρεις τίποτε άπό τήν ώραιοτάτη πανήγυρι. Γιατί δέν τρώγεις επιπόλαια;

Γιατί ξεχνάς νά προσεύχεσαι; Τήν κοιλιά σου δέν τήν ξεχνάς ὅτι πεινάει. Μέ ποιόν συζητάμε έμεῖς; Συζητάμε μέ κάποιον διευθυντή υπηρεσίας;

Μία στιγμή μπορεί νά είναι ένας χρόνος καί ένας στεναγμός νά είναι μία προσευχή. Πρόσεξε αύτό πού λέγει: «Σέ σένα, στρέφω τήν σκέψι μου, Κύριε, καί ξέρω ότι υπάρχεις, ξέρω ότι είσαι πανταχού παρών».

Προσπαθήστε νά λέγετε τήν εύχή: «Κύριε Ίησον Χρί­στε, Υιέ τοῦ Θεοῦ, έλέησόν με τόν άμαρτωλόν». Άλλα νά έχετε στόν νού σας ότι δέν έχει καμμία άξια νά μιλάτε στήν προσευχή. Ή προσευχή είναι τριών ειδών: σωματική, πού λέγεται διά τού στόματος, νοερά, πού λέγεται μέ τόν νοῦ καί καρδιακή όταν ή εύχή έχει κατέβει στήν καρδιά καί είναι ένωμένη μέ τήν εύχή τοῦ νοῦ, τήν νοερά. Άνά πάσαν στιγμή έρχονται έπιθέσεις, τήν νύκτα άλλοι πειρασμοί. Τούς άντιμετωπίζετε μέ σύνεσι καί άποφασιστικότητα: Νά κρατάτε μυστικό τόν κάθε άγώνα σας. Μή κάνετε σάν τήν κότα. "Εκανε κι αύτή ένα αύγό καί μέ τό κακάρισμά της τό μαθαίνει όλη ή αύλή. Μέ τόν μυστικό αύτό τρόπο τής ευχής τοῦ Τησοῦ έγέμισαν καί οί φυλακές καί οί έρημιές καί πολλές ψυχές άγιάσθηκαν.

Πόσες φορές νά λέγω τήν εύχή; Μέ ερώτησε κάποι­ος.

Νά τήν λέγης μία φορά καί νά μή σταματάς ποτέ!

Έπί παραδείγματι, ξέρεις ότι τό Ψαλτήριο είναι πολύ καλό κι αρχίζεις καί διαβάζεις άπό τήν πρώτη μέχρι τήν τελευταία σελίδα. Αύτό είναι έλλειψις ορθής διακρίσεως. "Εχει διαπιστωθεί ότι στό διάβολο δέν τοῦ είναι πολύ ενο­χλητική ἡ άνάγνωσις τοῦ Ψαλτηρίου. Έγώ συνιστώ ένα Κάθισμα κάθε 24 ώρες. Δύο καθίσματα, άν κάποιος είναι προχωρημένος σ' αύτό τό είδος τής προσευχής δι᾿ άναγνώσεως. Τρία Καθίσματα γιά τόν πολύ προχωρημένο. Μό­νος σου πηγαίνεις στά βάθη καί παλεύεις. Ημπορείς νά νικήσης, άλλά νά ξέρης νά κολυμπάς, νά ξέρης νά νικάς.

Έμένα δέν μέ ενδιαφέρει, άγαπητέ μου, άν διαβάζης πολλούς Χαιρετισμούς, Παρακλήσεις καί άλλες προσευχές γονατιστός. Νά έχης τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν καρ­διά σου καί όχι μόνο νά λέγης καί νά λέγης μέ τό στόμα. Στό κάτω-κάτω μία βαθειά προσευχή σημαίνει μιά βαθειά σιωπή. "Οχι νά λέγης: «Τά έδιάβασα όλα». Ξέρεις τί κά­νεις, άφοῦ τά διάβασεις όλα; «Κύριε, τά είπα όλα. Ξεπέ­ρασα τούς άλλους στίς άναγνώσεις». "Ο,τι καί άν έκάναμε, είμεθα χρεωμένοι άπέναντι τοῦ Θεοῦ. Κρατείτε τήν πί­στι μέσα σας ότι μάς άγαπά μέ μιά άπόλυτη άγάπη ό Θε­ός. Έάν ξέρης ότι σ' άγαπά, οφείλεις στήν προσευχή σου νά είσαι παρών. Ή προσευχή είναι οπωσδήποτε ένα ανα­γκαίο μέσον κοινωνίας μέ τόν Θεό.

Μήν κάνετε τό μεγάλο λάθος νά λέγετε μεταξύ σας: «Ε! τί; Μόνο έγώ θά είμαι στήν κόλασι;» Μέχρι έκεῖ ημπορεί νά φθάση ό σατανάς νά σάς φέρη αύτό τόν λογισμό. "Οσο περισσότεροι ευρίσκονται στήν κόλασι, τόσο μεγαλύτερη θά είναι ή δυσωδία καί τόσο περισσότερο έχει νά υποφέ­ρει έκεῖ ό άνθρωπος. Κι έπειτα υπάρχει καί κάτι άλλο, ότι στήν κόλασι δέν θά βλέπη ό ένας τόν άλλο.

Ή άνθρώπινη φύσις πρέπει μέ κάθε τρόπο νά ξεπερασθή. Μήν άμελεῖτε τήν λεπτομέρεια. Άλλ' οὔτε καί νά χάνεσθε μέσα στίς λεπτομέρειες. Μή χάνετε τήν λεπτομέ­ρεια ἡ όποια είναι δυνατόν νά άξιοποιηθή. Δέν ζητείται άπό σένα νά κατακτήσης σάν ένας στρατηγός ξένα έδάφη μέ πολλά στρατεύματα, άλλά νά νικήσης μόνο τόν έαυτό σου. Ό πόλεμος είναι μέν παιχνίδι ευφυῖας, τελικά όμως παραμένει πόλεμος.

Χωρίς ήρωισμό, χωρίς γενναιότητα δέν γίνεται τίπο­τε. Αύτη όμως τήν τόλμη, νά τήν χρησιμοποιής μέ ορισμέ­νη τακτική. Διότι υπάρχει ένα σχέδιο πολέμου, ένα σχέδιο πυρός, τό όποιο περιέχει 4 σημεία:

Ό άκριβής προσδιορισμός τοῦ Αντιπάλου. Ποιός είναι ό άντίπαλός μας; Ό διάβολος. Τόν άφησε ό Θεός σάν αντίπαλο μας γιά νά μπορούμε νά στεφανούμεθα.

Ό άκριβής προσδιορισμός τής θέσεώς σου. Τί θέσι έχω έγώ; Είμαι μοναχός ή είμαι παντρεμένος ή είμαι ιερα­πόστολος.

Ό άκριβής προσδιορισμός τής άποστάσεως. Τί άπό στασι κρατώ μέχρι τόν άντίπαλό μου γιά νά μή σκοπεύης πλησιέστερα ή μακρύτερα άπό τόν στόχο.

Μέ έρωτάτε ποιά είναι ή άμαρτία άπό τήν οποία πρέ­πει νά φυλαγώμεθα περισσότερο.

Ἡ άμαρτία πού είναι πιό κοντά σου άπ' αυτήν νά φυλαχθής! Γιατί νά φροντίσω νά φυλαχθώ άπό τήν πορνεία, όταν πρός τό παρόν δέν μ᾿  ένοχλεῖ; Ούτε άπό τήν λαιμαρ­γία, έφ' όσον γιά τήν ώρα δέν έχω πείνα. Άπό τήν άμαρ­τία λοιπόν πού ευρίσκεται πλησιέστερά σου, άπ' αύτήν νά φυλαχθής. Γιά παράδειγμα, κάποιος παρήγγειλε σ' ένα μι­σθοφόρο στρατιώτη νά σέ σκοτώση. Έσύ όμως τώρα δέν μάχεσαι μ' έκεῖνον πού διέταξε, άλλά μάχεσαι μ' αύτόν πού θέλει νά σέ σκοτώση. Κράτησε τό χέρι αυτού πού θέλει νά σέ πληγώση. Έάν τόν νικήσης, τότε αύτός πού τόν διέτα­ξε, είναι άπό μόνος του ήδη νικημένος.

Ἡ όσο τό δυνατόν έγκαιρη χρήσις τής πανοπλίας πού έχουμε γιά νά εξουδετερώσουμε τόν εχθρό. Δηλαδή ἡ προσευχή, ή ταπείνιοση, ή υπομονή μέ τά όποῖα σκοτώ­νουμε τόν έχθρό.

7. Ποιοι είναι, Γέροντα, οι βαθμοί της αμαρτίας;

Ή άμαρτία έχει 12 βαθμίδες.

Ή πρώτη ονομάζεται έπίθεσις. Επιτέθηκε καί στόν Κύριό μας, άλλά τήν ένίκησε.

Ή δεύτερη βαθμίδα είναι ή έπιμονή της στήν έπιτέλεσι τής άμαρτίας. Τότε έμεῖς δέν είμεθα ένοχοι έφ' όσον ή εμμονή γίνεται μέσα στό μυαλό μας, χωρίς τήν θέλησί μας.

Ή τρίτη βαθμίδα είναι έκείνη ή οποία έπέρασε μέσα στήν σκέψι μας μέ διάφορες εικόνες. Καί σ' αύτή τήν πε­ρίπτωσι δέν είμεθα ένοχοι.

Ή τετάρτη βαθμίδα είναι έκείνη, κατά τήν οποία ἡ άμαρτία διογκώνεται μέσα μας. Άλλ' έμεῖς άκόμη δέν είμε­θα ένοχοι.

Ή πέμπτη βαθμίδα είναι έκείνη, κατά τήν οποία καταλαβαίνεις ότι κινδυνεύεις καί άρχίζεις νά πολεμάς τόν λογισμό πού άκάθεκτα έρχεται.

Ή έκτη βαθμίδα είναι έκείνη, κατά τήν οποία συγκαταβαίνεις μέ τόν νοῦ λέγοντας: «Θά τήν κάνω». Άπ' έδώ καί πέρα είσαι ένοχος.

Ή έβδομη βαθμίδα είναι έκείνη στήν όποια καταλα­βαίνεις τήν ζημιά πού σού προκαλεί ή άμαρτία καί αρχί­ζεις νά άντιστέκεσαι.

Ή όγδοη βαθμίδα είναι έκείνη στήν οποία συγκατα­βαίνεις καί κάνεις τήν πράξι μέ τό σώμα σου.

Ή ένατη βαθμίδα τής άμαρτίας είναι έκείνη κατά τήν οποία επαναλαμβάνεις τήν ῖδια πράξι πολλές φορές.

Ή δεκάτη βαθμίδα είναι έκείνη κατά τήν οποία λόγω τών πολλών πράξεων πού έκανες, γίνεσαι πλέον έμπαθής.

Ή ενδέκατη βαθμίδα είναι έκείνη κατά τήν οποία άπελπίζεσαι.

Καί δωδεκάτη βαθμίδα είναι έκείνη στήν οποία, λόγω τής άμαρτίας τής έμπαθείας καί απελπισίας σου, άποφασίζεις μόνος σου καί θέτεις τέρμα στήν ζωή σου.

Λοιπόν, μόλις άπό τόν έκτο βαθμό είμεθα ένοχοι. "Ολα αύτά ξεκινούν άπό τόν λογισμό μας. Έάν δέν κυριαρχούμε έμεῖς κατά τήν ώρα τών θεαμάτων τής τηλεοράσεως, ὁ σατανάς αύτό περιμένει, νά μάς αιχμαλώτιση τόν λογισμό. Ενίοτε ό διάβολος θά σού φέρη σκέψεις βλασφημίας κα­τά τοῦ Θεού. Μήν ταράζεσαι. Δέν είσαι ένοχος, διότι αυτές προέρχονται άπό τόν αιώνιο έχθρό μας,

8. Τήν ῖδια ένοχή έχει άνθρωπος πού άμαρτάνει μέ τόν νοῦ καί τήν ίδια, μέ τήν πράξι;

Λέγει ή Άγια Γραφή: «Πάς ό βλέπων γυναίκα πρός τό έπιθυμήσαι αυτήν ήδη έμοίχευσεν αυτήν έν τῇ καρδίᾳ, αύτοῦ» (Ματθ. 5,28). Θεωρείται πεσμένος αύτός πού είχε τόν νοῦ του σ' αύτούς τούς λογισμούς.

Πάλιν ένας άγιος Πατήρ έκάλεσε τούς άλλους πατέ­ρες καί τούς προσέφερε σούπα, μιά μερίδα στόν καθένα. "Αρχισε νά βγαίνη, άτμός καί νά εύωδιάζη ή σούπα. Τότε ό γέροντας τούς έρώτησε: «Έχορτάσατε;» «Άκόμη δέν έφα­γαμε» Μέ τόν λογισμό έφάγατε; Βλέπετε ότι δέν είναι τό ί­διο πράγμα ή άμαρτία μέ τόν λογισμό καί ἡ άμαρτία μέ τό έργο.

"Ενας πτωχός έκύτταξε πώς ένας άρχοντας έτρωγε τά ψητά. Ό άρχοντας τόν έπήγε στό δικαστήριο, διότι ό πτω­χός γλυκάθηκε μέ τόν νοῦ του. Τότε ό δικαστής λέγει μέ σοφία:

Γλυκάθηκες;

Ναι γλυκάθηκα, άφού πεινούσα.

Γιά νά κάνη δικαιοσύνη, ό δικαστής κατεδίκασε τόν πτωχό νά πληρώση δύο παράδες. Ό δικαστής έπήρε τά χρήματα καί τά έπάτησε κάτω. Τότε ερώτησε τόν άρχον­τα:

"Ακουσες;

Ναι.

Εύχαριστήσου τότε μέ τήν άκοή σου!

Προσέχετε τόν νοῦ σας, γιά νά μή σάς ταράζουν οί λογισμοί. Βέβαια δέν έχετε ευθύνη γι' αύτούς, έπειδή έρχον­ται, διότι ἡ ένοχή άρχίζει άπό τήν έκτη βαθμίδα, όταν γί­νη συγκατάθεσις γιά τήν πράξι. "Οταν λέγης: «Τό κάνω! Τό κάνω! Τά πάντα έτοιμα. Τελείωσε!» "Οταν ύποχωρή ό λογισμός σας, τότε τρέξτε στόν Πνευματικό σας καί πέστε του: «Πάτερ, αποδέχθηκα τήν άμαρτία μέ τόν νού μου, ή έκανα τό έργο, ή τό έπανέλαβα. Τί νά κάνω, Πάτερ, είμαι έμπαθής».

Λέγουν οί "Αγιοι Πατέρες ότι τό όλιγώτερο πού πρέ­πει νά κάνη έκείνη τήν στιγμή ό πνευματικός είναι νά βγά­λη τόν άμαρτωλό άπό τόν ενδέκατο βαθμό, πού είναι ή άπελπισία.

9. Τί μπορείτε νά μάς πείτε Γέροντα γιά τήν παροιμία πού λέγει: «Τρώγουν οί γονείς άγουρίδα καί τών παιδιών τους μουδιάζουν τά δόντια;

Σέ ποιό μέτρο κληρονομούν τά παιδιά τίς συνήθειες τών γονέων τους, αύτό δέν τό ξέρουμε. Πάντως είναι δυνα­τόν νά κληρονομούν. Άλλά κι άν άκόμη μεταβιβάζονται, αύτό εξαρτάται ιδιαίτερα κι άπό τήν άγωγή τους. Κι αύτό είναι σωστό. "Εκαμα μιά προσωπική διαπίστωσι. Σάν Πνευ­ματικός γνωρίζω πολλά πράγματα. "Οταν γεννήθηκε ένα άγόρι, δέν είχε δάκτυλα παρά μόνο ένα. Σίγουρα σοῦ προ­καλεί ή περίπτωσις του πολλή συμπόνοια, τό πώς έπιανε τό καῦμένο τό πηρούνι, τό κουτάλι καί δέν ξέρω τί άλλο.

Έάν μιλάμε βιολογικά, ότι γεννήθηκε έτσι, λόγω κληρονομικότητας, τότε βεβαίως αύτή τήν άγουρίδα ημπορούμε νά τήν εφαρμόζουμε καί στό διαζύγιο. Ό Θεός όμως δέν άφησε στήν διάθεσι τών ελαττωμάτων τών άνθρώπων τήν σωτηρία, άλλά τούς έδωσε χαρίσματα όπως: Τό Βά­πτισμα, τό όποιον λυτρώνει τόν άνθρωπο άπό όλα τά κα­κά. Ή χριστιανική άγωγή, πρέπει νά γνωρίζετε, ότι λυ­τρώνει άπ' όλα αύτά τά προβλήματα καί οδηγεί τόν άνθρω­πο στήν άγιότητα.

Δέν πρέπει μέ κανένα τρόπο νά άμελήται ἡ χριστιανι­κή άγωγή ούτε μιά στιγμή, μέ τήν έννοια ότι κάθε στιγμή δημιουργεί ένα βίωμα, χωρίς νά σκέπτεσθε πολύ. Αφήστε τό μέλλον νά λύση μόνο του τά προβλήματα. Νά ζήτε τήν παρούσα στιγμή, όπως πρέπει καί έτσι έξασφαλίσατε τό μέλλον καί διορθώσατε καί τά περασμένα σας λάθη.

Ναι θά ημπορούσες νά γεννηθής μέ ψυχικά ελαττώ­ματα. Αύτά τά πράγματα όμως είναι δυνατόν νά άντιμετωπισθούν μέσω τής χριστιανικής διδασκαλίας. Γιά έναν πού είναι έκ φύσεως άσθενής είναι κάπως δύσκολο νά θεραπευθή. "Ομως σέ μερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν. Άλλά καί έκεῖνος πού λέγει ότι δέν έχει αύτά τά ορατά ή άόρατα συμπτώματα μιάς τέτοιας άσθένειας, ας μή λέγη ότι είναι τέλειος. Διότι υπάρχουν ορισμένες άμαρτίες, πού ονομάζονται άπό τούς πνευματικούς «άμαρτίες έλλειπτικές», δηλαδή καλές πράξεις: πού μπορούσες νά κάνης καί δέν τίς έκανες, γιά τίς όποιες είσαι υπόλογος ένώπιον τοῦ Θεοῦ. "Οπως λέγη ό Απόστολος Ἰάκωβος: «Είδότι ούν κα­λόν ποιεῖν καί μή ποιοῦντι, άμαρτία αύτω έστιν» (Ιακώ­βου 4,17) [...]

"Ομως σάς λέγω, δέν χάνει τήν σωτηρία του έκεῖνος πού γεννή­θηκε άρρωστος, διότι αύτή προέρχεται άπό τήν χριστια­νική του ζωή. Δέν υπάρχει τίποτε τό όποιο δέν συγχωρεί ή θυσία τοῦ Γολγοθά. Δι' αύτής τής θυσίας συγχωρούνται όχι μόνο οί άμαρτίες, άλλά καί προικίζεται ό κόσμος μέ ιδι­αίτερα χαρίσματα πνευματικής προόδου καί άγιασμοῦ. Διότι ό Κύριος μας Ιησούς Χριστός δέν μάς έδωσε μόνο αύτό πού έχασε ό Αδάμ, άλλά καί άλλα περισσότερα πράγ­ματα: τήν χάρι τής αιωνίου σωτηρίας μέ τήν έννοια τής θε- ώσεως, τής υψώσεως πρός τόν Θεό, όπως λέγουν οί μεγά­λοι νηπτικοί Πατέρες. Μέ τό νά ύψωθής πρός τόν Θεό, γί­νεσαι μεγάλος, όπως Αυτός καί κατεβαίνει Αύτός σέ σένα καί γίνεται μικρός σάν έσένα.

10. Τί ημπορείτε νά μάς πεῖτε γιά τόν νέο τής έποχής μας; Πώς θά πρέπει νά είναι ένας νέος ό όποιος θέλει νά ύπηρετήση τόν Θεό μέ ειλικρινή καρδία;

Βέβαια, έξαρτάται άπ' αύτόν έάν θέλη έξ όλης τής καρ­δίας του. Νά είναι τουλάχιστον ένας νέος πού νά κάνη χά πρώτα βήματα πρός τόν υπέρτατο αύτό σκοπό: τήν σωτη­ρία. Καί άπ' αύτά τά πρώτα βήματα έξαρτάται κατόπιν ο­λόκληρη ἡ ζωή του. Προκειμένου γιά τήν σωτηρία χρειάζε­ται νά κάνω μιά εκκλησιαστική ζωή μέ καθαρή έξομολόγη­σι καί μέ μία καρδία άνοικτή πρός τούς άλλους γεμάτη στοργή καί καλωσύνη, διότι έλεημοσύνη είναι ολόκληρη ή Γραφή!

"Οταν λέγω χριστιανική ζωή καί προσευχή, δέν εννοώ, βεβαίως, νά πηγαίνης καί νά πέφτης στό κρεββάτι, ούτε άναφέρομαι στήν χριστιανική ζωή, βάσει κάποιου καθο­ρισμένου τυπικού, άλλά έννοώ τό εσωτερικό σκίρτημα τής θερμής άπό άγάπη καρδίας. Γι' αύτό συχνά μοῦ άρέσει νά λέγω ότι μία οποιαδήποτε στιγμή μπορεί νά είναι ένας χρό­νος καί ένας στεναγμός μπορεί νά είναι μία προσευχή.

Βλέπετε ότι αύτό άρέσει στόν Θεό! Έκεῖνος αύτό θέ­λει άπό έμάς νά είμεθα πάντοτε μέ τήν καρδιά μας στραμ­μένοι πρός αύτόν, διότι αύτός είναι ό ών, Αύτός μάς έπλα­σε, Αύτός καί θά μάς κρίνη. Αύτός θά μάς άναπαύση στούς ουρανούς καί τότε ποιούς λόγους θά έχουμε νά μή τόν φο­βούμεθα Αύτόν καί μόνον Αύτόν;

- «"Ω καί νά ξέρατε ποιός είμαι Έγώ! Έγώ ξέρω τί σημαίνει νά κλαίη κανείς γιά τίς άμαρτίες του», θά άκούγά­με νά μάς λέγη ό Χριστός.

"Ενας νέος πρέπει νά είναι έτσι: "Ενας μεγάλος ήρωας γιά τόν Χριστό. Όχι ήρωας τής ψεύτικης έμπαθοῦς καί άπατηλής άνθρωπίνης άγάπης, άλλά ήρωας τοῦ Χριστοῦ. Κάθε λόγος πού είπε ό Κύριος είναι Αλήθεια. Τότε αύτός ό νέος θά πρέπει νά λέγη: "Ολα όσα είπες Χριστέ, πιστεύω, ότι είναι Αλήθεια!

"Ενας νέος πού θά μπορεί νά είπή αύτό τόν λόγο, τό­τε θά ημπόρεση νά κάνη τό δεύτερο καί τρίτο βήμα καί τά υπόλοιπα βήματα γιά τήν σωτηρία του καί σίγουρα, θά βοηθηθή άπό τήν Χάρι τοῦ Θεού.

11. Ποιός είναι ό μεγαλύτερος πειρασμός άπό τόν όποιο θά πρέπει νά φυλάγεται περισσότερο ό νέος τών ημερών μας;

Ό πρώτος κίνδυνος είναι ἡ έλλειψις πίστεως στόν Χρι­στό, πού σημαίνει ότι ό σημερινός νέος δέν διαβάζει βι­βλία τής χριστιανικής διδασκαλίας. Δέν ημπορεί νά ύπάρξη μία θρησκευτική ομολογία ἡ οποία πιστεύει θεωρητι­κά (όπως λέγουν αύτοί) στόν Θεό. Αλλ' όμως δέν έχει σάν βάσι τήν όρθόδοξη δογματική διδασκαλία. Διότι όπως λέ­γη ή Γραφή, δέν θά είσέλθη στήν Βασιλεία τών Ούρανών Έκεῖνος πού λέγει: Κύριε, Κύριε, άλλ᾿  αύτός πού έκτελεῖ τίς έντολές τοῦ Θεοῦ (Πρβλ. Ματ. 7,21).

Τά δόγματα τής χριστιανικής διδασκαλίας διετυπώ­θησαν άκλόνητα στίς Οικουμενικές Συνόδους γιά νά τά γνωρίζη, χωρίς άμφιβολίες όλος ό κόσμος.

Συνεπώς ένας μεγάλος κίνδυνος είναι όταν αύτός ό νέ­ος δέν έχει ίχνος χριστιανικού ενδιαφέροντος γιά τήν ζωή του. Τότε παρασύρεται άπό τίς επιθυμίες του, προπαντός, όταν έχη καί οικονομικές δυνατότητες. Όπότε ό κίνδυνος είναι μεγάλος, έάν δέν είναι πιστός χριστιανός. Δέν εννοώ ότι ό πλούτος είναι άμαρτία, οῦτε ή πτώχεια είναι άρετή. Ήμπορεῖς νά είσαι πλούσιος άνθρωπος καί ελεήμων ή νά είσαι πτωχός καί κλέπτης.

12. Κάποιος χριστιανός νέος ευρίσκεται στό σταυροδρόμι τής ζωής του. Σκέπτεται καί τόν μοναχισμό καί τόν γάμο. Πώς μπορεί νά ξέρη ποιά είναι ή κλήσις του άπό τόν Θεό;

Αύτή είναι μία έρώτησι πού θέτουν πολλοί νέοι σήμερα καί τήν επαναλαμβάνουν πάντοτε.

Δέν ήμπορεῖς νά ξέρης ποιά είναι ή κλήσις σου, άλλά ξέρεις τί τάσεις βαθύτερες μέσα σου επικρατούν.

Πρώτα άπ' όλα ό δρόμος γιά τό μοναστήρι έχει τίς περισσότερες δυνατότητες σωτηρίας καί αγιασμού. Τά λό­για τής Γραφής τά όποια προτρέπουν πρός τήν μοναχική ζωή, άποτελοῦν τήν κορυφή τής πνευματικής προόδου, πού ήμπορεῖ νά κάνη ένας αφιερωμένος χριστιανός; «Ει θέλεις τέλειος είναι, ῦπαγε πώλησον σον τά υπάρχοντα καί εξεις θησαυρόν έν ούρανοις καί όεῦρο ακολουθεί μοι» (Ματθ. 19,21).

Δέν άναχωρεῖ κάποιος γιά τό μοναστήρι μόνο άπό κά­ποια υψηλή διανοητική άπόφασι, άλλά άπό μία εσωτερι­κή κλήσι πού γιά τά μάτια τοῦ κόσμου είναι σαλότης καί άποτυχία. "Οταν τρελλαίνεται κάποιος γιά τόν Χριστό δέν μένει στόν κόσμο νά συζητά αύτό τό θέμα: «Μένω, δέν μέ­νω. Φεύγω, δέν φεύγω!» 'Αλλά «άναχωρώ».

Συνεπώς άναχώρησις στό μοναστήρι είναι μία τρέλα γιά τόν Χριστό, χωρίς καμμία άλλη συζήτησί καί όπως ένας τρελός, δέν μένει πλέον στό σπίτι του.

Καί, σύ παιδί μου, δέν πηγαίνεις στό μοναστήρι γιά νά βρής τό μοναστήρι, άλλά γιά νά κάνης σύ μοναστήρι μέ τήν συμπεριφορά σου, μέ τήν μοναχική βιοτή σου, μέ τήν υπακοή σου, τά όποια σέ οδηγούν σέ άπερίγραπτες πνευ­ματικές χαρές.

"Ισως νά μήν καταλαβαίνης αύτά τά λόγια, διότι ευρίσκεσαι άκόμη στόν λαϊκό βίο, όμως ό δρόμος πρός τό μοναστήρι είναι είσοδος στόν ουρανό. Μία έξοδος άπό τόν κόσμο, γι' αύτό καί λέγεται αγγελικό τάγμα καί γιά νά μοιάση κάποιος μέ τούς Αγγέλους θά πρέπει νά εξάσκηση σέ ολόκληρη τήν μοναχική του ζωή τήν υπακοή.

Πρέπει νά ξέρης ότι υπάρχουν δύο επιλογές: "Η πη­γαίνεις ή δέν πηγαίνεις. Γιά νά μείνης στόν κόσμο, τότε κάνε μία ζωή όπως σού τήν περιέγραψα μέχρι τώρα, δη­λαδή μία ευσεβή χριστιανική ζωή.

Έάν μέ έρωτας τί είναι πολιτισμός, θά μπορούσα νά σοῦ απαντήσω μέ ένα λόγο: Αρμονία! Έάν μ' έρωτα κά­ποιος τί είναι Γραφή, τοῦ άπαντώ: «Αρμονία» δηλαδή νά εῦρίσκωμαι πάντοτε σέ κατάστασι διαρκούς έσωτερικής ειρήνης... Σύ πρέπει νά είσαι ένας ήρωας τής αρμονίας, ένας ήρωας τής ειρήνης, μέ κάθε τρόπο. Μ' αύτό τόν τρό­πο μπορείς ν' άναπτύξης τό χάρισμα τής διακρίσεως μέ τήν θεία Χάρι γιά νά κατανοής καί τήν καρδιά τοῦ καθενός. Ό άνθρωπος πού έχει ψυχική ειρήνη έχει μία έξαιρετική άξια στήν ψυχή του καί μία αρμονία στόν κύκλο τών συ­νεργατών καί φίλων του.

13. Πώς φθάνουμε μέσα στήν πολυθόρυβη κοινωνία μας σ' αύτή τήν πολυπόθητη ειρήνη;

Ναι, τά πράγματα αύτά είναι πολύ ενδιαφέροντα. Μά ειρήνη σημαίνει νά παραιτηθής άπό τίς απόψεις σου, νά παραιτηθής άπό τίς γεύσεις σου, άπό τίς αμαρτωλές σου προσκλήσεις καί νά σταματήσης τόν πόλεμο πού θέλεις νά κάνης μέ τούς άλλους. "Οπως έλεγε κάποιος: «Μοῦ είπε, τοῦ είπα κι έχω άκόμη νά τοῦ ειπώ».

14. Επομένως, λοιπόν, δέν είναι εύκολη ἡ εσωτερική ησυχία τής ψυχής μας:

Κύριε, δέν πρέπει οῦτε ἡ λογική νά έρωτα, ούτε ή λο­γική νά άπαντα. Ή ειρήνη αύτή έρχεται χωρίς έξηγήσεις Τό αίσθημα τής έσωτερικής χαράς είναι καί αίσθημα τής άγάπης. Γιατί; Διότι, πρακτικά, δέν έχεις τίποτε μέ κανέναν. Ή καρδιά μου είναι ελεύθερη πρός τούς άλλους, κι έτσι κάνω τόπο στόν Σωτήρα μου Χριστό νά έλθη καί νά κατοικήση μέσα της. Ἦλθε ἡ ειρήνη στήν καρδιά σας, ση­μαίνει ότι ήλθε μέσα σας ό Χριστός καί πλέον δέν τήν έχθρεύεται κανείς. Βάζουμε μία υψηλή ιδέα μέσα μας, π.χ. Αγά­πη πρός τούς έχθρούς, σωτηρία. Αύτό δέν είναι ουτοπία, διότι λέγει ό Χριστός, ότι είναι δυνατόν αύτό τό έργο. "Αρκεί άληθινά νά προσπαθήσουμε ν' άγαπήσουμε τόν εχθρό μας. "Η γνωρίζουμε μόνον άπό τήν Γραφή ότι πρέπει ν᾿  αγα­πούμε, όμως μισούμε τούς κόπους τής Άγάπης. Άλλά έτσι άπομακρυνόμεθα άπό τήν άληθινή άγάπη πού περιέχει θυ­σία καί κόπους. Στό διάστημα μιάς ημέρας ή ολοκλήρου τής ζωής σου δέν επέτυχες νά φθάσης στόν βαθμό μιάς υψηλής άγάπης. Άλλά ζήτησε τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ καί τό­τε θά πεθαίνης γιά τήν άγάπη σου πρός τούς έχθρούς σου ή τουλάχιστον δέν θά τούς μισής· όπότε ευρίσκεσαι σέ μία οδό σωτηρίας. Γιά νά είσαι ήρωας, πρέπει νά θυσιάζεσαι συνεχώς. Τότε δέν θά ήμπορής νά λέγης: «Τί μ᾿  ένδιαφέρει, έάν στενοχωρήται ό άλλος», διότι θά στενοχωρηθή μα­ζί σου ό Χριστός. Πρέπει νά είσαι οπουδήποτε πηγαίνεις, μαζί μέ τόν Χριστό, χωρίς ταραχή, έχοντας μιά βαθειά εσω­τερική ειρήνη. Τά λόγια σου: «Έχω χαρά καί ευτυχία στήν ζωή μου, διότι είμαι χριστιανός καί θά έπιθυμοῦσα νά είσαι καί σύ», μπορείς νά τά λέγης, άφού ἡ ψυχή σου είναι «φορ­τωμένη» μέ τήν ειρήνη τοῦ Χριστού μας. Βλέποντας τήν ειρήνη σου οί άνθρωποι, μετά τίς καταναλωτικές τους επι­διώξεις, αισθάνονται κουρασμένοι. Σέ βλέπουν ειρηνικό καί σ' έρωτοῦν:

Κύριε πώς έχεις έσύ αύτή τήν ειρήνη;

Διότι θέλω νά ζώ μέ τόν Χριστό στήν καρδιά μου πάν­τοτε. Δηλαδή, δέν έχω έχθρούς στήν καρδιά μου.

Ό Χριστός δέν εισέρχεται στήν καρδιά πού έχει κατακτηθή άπό μίση καί κακίες. Καί έάν μισούμε, τότε πού είναι ό ηρωισμός μας; Μά τί πηγαίνεις στόν πόλεμο γιά νά παραδοθής στούς έχθρούς; Ό εχθρός σέ πιάνει καί σέ σκοτώνει.

Αγωνίσου σάν πιστός χριστιανός πού είσαι, χωρίς εχθρότητα μέσα στήν καρδιά σου. "Ομως είναι άνάγκη νά άμυνθής. Νά μή έκμεταλλεύεται κανείς τήν χριστιανική σου ιδιότητα σάν άδυναμία. Διότι, έάν ξέρω ποιός είναι, κλέπτης, μάς λέγει ό Κύριος, δέν τόν άφήνω νά μπει μέσα καί νά μού διαρρήξη τό σπίτι. «Έμεῖς άντιπαρατασσόμέ­θα. Δέν απλώνουμε απλώς τά χέρια μας» Μή μπαίνης! Μαχόμεθα μαζί του. Καί μπορεί νά πέση έκεῖνος, συνεπής έσύ άμύνεσαι γιά τίς άξιες σου.

15. Πώς μπορούμε νά διακρίνουμε σωστά τό καλό καί τό κακό πού έρχονται άπό τή Δύσι; Ή ελευθερία έκ τής Δύσεως είναι άληθινή ελευθερία;

Δέν υπάρχει παρά μία μόνο έλευθερία: Ἡ τής καρδίας τού Χριστού. Θέλεις νά είσαι έλεύθερος; Νά λυτρωθής άπό τήν πολυκέφαλη άμαρτία! ό Χριστός ήλθε νά μάς έλευθερώση όχι άπό τούς εξωτερικούς μας έχθρούς άλλά άπό τούς έχθρούς τής κακίας, τούς δαίμονας καί τά πάθη μας.

Ή Δύσις δέν έχει κάποιο σημείο προσανατολισμού. Ή Όρθόδοξη Έκκλησία απλώς τήν άνέχεται, γιατί ελπίζει στήν έπιστροφή της. Έμεῖς δέν καταδικάζουμε όλα τά πρό­σωπα τής Δύσεως. Άλλά τό ρεύμα, τίς πνευματικές κατα­στάσεις πού είναι έπικίνδυνες καί πρέπει νά τίς άποστρέφεται ό κόσμος. Έάν είσαι ορθόδοξος, είσαι πάνω άπό όλη τή Δύσι καί πάνω άπ' όλη την "Απω Ανατολή καί πάνω άπ' όλες τίς άπατηλές θρησκευτικές κοινότητες.

16. Είναι καλλίτερα νά συγκρατούμε τό σώμα άπό τίς άπολαύσεις ή τόν νού μας άπό τούς κακούς λογισμούς;

Καί τό σώμα καί τούς λογισμούς! Στό σώμα νά δίνου­με τά άναγκαῖα μέ μέτρο. Ένώ τούς κακούς λογισμούς νά τούς διώχνουμε άνηλεώς. Ακριβώς αύτή είναι ή μάχη τών λογισμών, δηλαδή νά ζή ό νοῦς έλεύθερος καί νά παραμένη καθαρός, Στό σώμα νά δίδουμε μέ διάκρισι τά άναγκαῖα καί τόν ύπνο μέ μέτρο καί τήν νηστεία, όπως μάς έχει καθιερώση ή Έκκλησία μας.

17. Ή κατάλυσις κρέατος δέν προσηλώνει τήν ψυχή στήν γη;

Οχι δέν τήν προσηλώνει. Τό κρέας μπορείς νά τό τρώγης, διότι τό έπέτρεψε ό Θεός «Πέτρε, θύσον καί φάγε» (Πράξ. 10,14). Ένθυμεῖσθε, σύμφωνα μέ τό όραμα τοῦ Πέ­τρου, όταν έπεσε άπό τόν ουρανό ένα σινδόνι μέ κάθε είδους θηρία καί ζώα καί άρχισε ό Πέτρος νά σφάζη καί νά τρώγη καί μάλιστα αύτός πού ένώ ήταν εβραίος καί δέν έπιτρεπόταν τό κρέας!

Τό κρέας δέν προσκολλά καθόλου τήν ψυχή στό χώμα. Επιτρέπεται διότι έχει πολλές θερμίδες. Καί έπειδή είναι πιό βαρύ στήν χώνευσι, συνιστάται νά τρώγεται μέ μέτρο ή άκόμη καί ελάχιστα. Άλλά δέν υπάρχει έντολή νά άπαγορεύεται ἡ κατάλυσις κρέατος. Ό 14ος Κανών τής έν Άγκυρα Συνόδου λέγει ότι: «τούς έν κλήρω πρεσβυτέρους ή διακόνους όντας, άπεχομένους κρεών. έδοξεν έφάπτεσθαι, καί οῦτω εί βούλοιντο, κρατεῖν εαυτών εί δέ βούλοιντο εις μηδέ τά μετά χρεών βαλλόμενα λάχανα έσθίειν, καί έν μή ύπήκοιεν τω κανόνι, πεπεῖσθαι αύτούς τής τάξεως». Δηλαδή έπιτρέπεται τό κρέας καί στούς κληρικούς, εκτός έάν άπέχουν μέ τήν θέλησί τους. Στήν περίοδο τών νηστειών άπαγορεύεται, ένώ στίς καταλύσιμες περιόδους έπιτρέπεται, άλλά μέ μέτρο.

18. Έάν σηκωνώμεθα άπό τό πτώμα τής άμαρτίας, μάς πιάνει υπερηφάνεια ότι είμεθα όρθιοι. Τί πρέπει νά κά­νουμε;

Νά μήν υπερηφανεύεσαι. Ή υπερηφάνεια έρχεται, άλ­λά αύτό δέν σημαίνει ότι πρέπει νά μείνουμε μέσα στόν βό­θρο. Νά στεκώμεθα στό βάθος έτσι θαμμένοι μέσα στά πά­θη μας, διότι έάν βγούμε έξω, θά σηκωθή έναντίον μας νά μάς πολεμήση ή υπερηφάνεια! Σηκώνομαι άπό τήν άμαρ­τία μου μέ τήν μετάνοια καί τήν καθαρή έξομολόγησι καί μπορεί νά μήν έλθη ή υπερηφάνεια. Έάν έλθη,τήν διώ­χνω. «Συγχώρεσέ με, Κύριε. Πάλι μέ ενοχλεί ή υπερηφά­νεια άπό τήν οποία μέ έλύτρωσες. Μή μέ άφήνης λοιπόν νά πνιγώ. Σ' ευχαριστώ Κύριε» Μή λέγης: «Κύριε έγλύτωσα μέ τόν αγώνα μου καί τήν δύναμι μου». Τότε μή παραπονήσαι γιατί έρχεται καί σέ καίει ή υπερηφάνεια. Ή πάλη κατά τών παθών μας, άφ' ότου άρχίσει δέν σταμα­τάει πλέον μέχρι τοῦ θανάτου μας. Δέν πρέπει λοιπόν νά σταματήσουμε τίς καλές μας πράξεις καί τήν ταπείνίῦσι, έπειδή ήλθε πάλι καί πάλι ή υπερηφάνεια· έάν άφήσης τόν εαυτό σου καί κυριευθής τελείως άπό τήν υπερηφάνεια, χάθηκες γιά πάντα! Είναι αύτό τό πάθος ή πιό μεγάλη δυ­στυχία τής ζωής μας. Ασχημίζει τόν νού, τήν καρδιά μας καί τό πρόσωπο μας γίνεται άγριο καί σκληρό. Είναι τό πιό άνυπόφορο πάθος έπάνω στήν γή μας, διαβολικής καταγωγής, διότι, εκείνος πού υπερηφανεύεται καί έξαπαταται άπό τήν υπερηφάνεια, είναι σχεδόν όμοιος καθ' όλα μέ τους διαβόλους.

19. Μερικοί θεωρούν τήν πτώσι στήν υπερηφάνεια θά­νατο τής ψυχής καί φοβούνται καί τό ένα καί τό άλλο. Τί μάς συμβουλεύετε έσεῖς, Γέροντα;

"Οχι δέν είναι ή υπερηφάνεια ψυχικός θάνατος, άλλά ό θάνατος τής ψυχής φέρει καί τόν φυσικό θάνατο. Έάν ή ψυχή πίπτει πνευματικά, τότε καί τό σώμα δέν κάνει οῦτε γιά δύο παράδες. Ζής μόνο μέ τό ένστικτο, σάντό ζώο. Διό­τι ό άνθρωπος πλάσθηκε μέ σώμα καί ψυχή, άλλά ψυχή είναι ό άνθρωπος καί όχι τό σώμα, καί τότε, έάν ύπάρχη ψυχικός θάνατος, σημαίνει ότι τό σώμα είναι άχρηστο καί καλό μόνο γιά τήν κόλασι.

20. Ξέρουμε ότι έχετε μεγάλη ευλάβεια στήν Παναγία. Ημπορείτε νά μάς ειπείτε κάποιο λόγο γιά τό σεπτό Πρόσωπο της;

"Ω Μητέρα τοῦ Κυρίου μου! Νά γίνετε παιδιά τής θεομήτορος καί θά είδήτε! Αντιλαμβάνεσθε ποιά είναι ή Κυ­ρία Θεοτόκος; Ή Δέσποινα τοῦ ουρανού καί τής γής. Ό,τι ήμπορεῖ νά κάνη ό Θεός μέ τήν δύναμι Του, άλλο τόσο ήμπορεῖ νά κάνη ή Μητέρα Του μέ τήν προσευχή της! Είναι στήν διάθεσι τοῦ κάθε χριστιανού. Δέν υπάρχει ύμνος καί προσευχή, όσο μικρή καί νά είναι, θά σάς άκούση, θά κατέβη νά σάς βοηθήση.

Κάποτε μία κοπέλλα μέ άγνή ζωή είπε στήν Παναγία:

Παναγία μου, γίνου μητέρα μου, καί ή Παναγία τής άπήντησε:

Νά γίνης θυγατέρα μου! Δηλαδή νά κάνης τά έργα πού κάνει μία κόρη στήν μητέρα της. Δέσποινα τών δεσποινών, Δέσποινα τών ουρανών, Μητέρα τοῦ Θεοῦ, αμέτρη­τες δυνάμεις τών Χερουβείμ καί Σεραφείμ Σέ περικυκλώ­νουν! Καί μολαταύτα ή Θεομήτορ είναι κοντά μας, είναι πάντοτε δίπλα μας στίς συμφορές καί στενοχώριες τής ζωής μας. Αύτή ή ταπείνωσίς της σέ συντρίβει καί σέ κάνει νά έχης πάντοτε δάκρυα. Νά παρακαλής τήν Παναγία, όσο άμαρτωλός καί νά είσαι καί Έκείνη δέν θά κλείση ποτέ τ᾿  αύτιά της στόν πόνο καί τήν άνάγκη σου. "Οταν δέν καταλαβαίνης πολλά πνευματικά πράγματα, νά προσεύχεσαι καί θά καταλάβης. Τό σπουδαιότερο άπ' όλα είναι ότι μάς είναι άπροσμάχητος βοηθός στήν ζωή τοῦ καθενός μας. Σέ λυτρώνει άπό τήν δεινή θέσι στήν οποία ευρίσκεσαι.

Επομένως, δέχου, παιδί μου νά γίνης τέκνο τής Παν­αγίας μας καί μήν άφήνης τήν ίδια νά σέ περιμένη, λόγω κάποιας αδυναμίας σου. Ό Θεός κατοικεί στήν δόξα τοῦ ουρανού, άλλά αρέσκεται ιδιαιτέρως νά κατοικεί πάντοτε στήν καρδιά τού πιστού χριστιανού. Ένώ ή Κυρία Θεο­τόκος θά παραμένη στήν ζωή όλων μας ή καταφυγή καί ή έλπίδα μας καί ή βοηθός γιά τήν σωτηρία τών ψυχών μας.

21. Γέροντα, φοβάσθε τόν θάνατο;

Κατ' αρχήν δέν λυπάμαι πού είμαι γέρων στήν ήλικία. Θέλω νά μέ πιστεύσετε. Είμαι πολύ χαρούμενος πού είμαι αύτής τής ηλικίας. Πατέρες δέν έχω κάνει τίποτε γιά τόν εαυτό μου. "Ολα τά κάνω γιά τόν Θεό καί τούς δούλους Του. Δέν μπορώ νά ειπώ μέ βεβαιότητα ότι θά σωθώ. Αύτό είναι μεγάλο λάθος. Φοβάμαι πώς δέν θά σωθώ, όμως έλπι­ζαν «Κύριε είμαι ειλικρινής μαζί Σου». Πατέρες, ευρίσκο­μαι σέ ήλικία καί είναι έπόμενο νά φύγω γιά τόν Κύριο. Ο,τι καί νά έκανα δέν πρόκειται νά σωθώ μέ τά έργα μου, άλλά μέ τό θειο έλεος. Μέ τόν λογισμό στήν κόλασι καί μέ τήν έλπίδα στόν Θεό, όπως είπε ό Χριστός στόν όσιο Σιλουανό τόν Άθωνίτη! Μοῦ άρέσει πολύ αύτός ό λόγος Έλπίδα στόν Σωτήρα. Έλπίδα γιά τήν σωτηρία τοῦ κό­σμου. Άλλά έμεῖς οί μοναχοί έχουμε μεγάλες, πολύ μεγά­λες δυνατότητες νά σωθούμε.

Αδελφοί μου, νά κάνετε τό καλό εγκάρδια γιά νά μή σάς καταλογισθή ἡ παράλειψις αύτή ώς άμαρτία στήν μέλ­λουσα Κρίσι. Νά σιωπάτε. Μή μεμψιμοιρήτε γιά κάτι, διό­τι έπιτίθεσθε στήν διαρκή πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Αύτός φρο­ντίζει γιά όλα! Αύτός σού καταγράφει τόν κάθε λόγο καί έργο. Κλείσε τό στόμα σου έσύ καί κύτταξε τό διακόνημά σου. Έάν κατορθώσης καί νικήσης τό πνεύμα τής αὐτοπεποιθήσεως, πού είναι ή υπερηφάνεια τότε είσαι άξιος άνθρωπος γιά σωτηρία.

22. Πώς νά συμπεριφερώμεθα άπέναντι στούς άδελφοῦς τσιγγάνους;

Κανείς δέν σού λέγει νά δώσης στούς τσιγγάνους, Νά δώσης στούς πτωχούς. Αύτή είναι ή άπάντησις. Άλλά έάν δίνης άδιάκριτα, μπορεί νά σού συμβεί στά έκατό άτομα νά σέ εξαπατά ένα. Δέν τοῦ έδωσες, έπειδή είναι τσιγγά­νος καί έξαπατήθηκες! Δέν σφάλλεις έπειδή δίνεις σ αύτόν. Νά μήν άφήνης όμως τό χέρι σου άπλωμένο, ούτε όταν σού δίνουν ούτε όταν σού ζητούν. Ούτε όταν δίνης, ούτε όταν λαμβάνης.

Κοντά στό μοναστήρι Σλάτινα, σ' ένα γειτονικό χωριό, ένας άνθρωπος πού είχε επτά παιδιά καί δέν τόν δεχόταν κανείς νά δουλεύση σέ κάποιο έργοστάσιο, διότι τά επι­δόματα, πού θά έπαιρνε γιά τά πολλά παιδιά του, θά ήσαν περισσότερα άπό τόν μισθό του, τότε τοῦ είπα: «Βρέ άδελφέ, έλα σ' εμάς στό μοναστήρι καί κάνε έκεῖ μιά δουλειά. Τό βράδυ νά έπιστρέφης στό σπίτι σου μέ τόν ντορβά σου γεμάτο άγαθά γιά τά παιδιά σου». Τοῦ έδινα πάρα πολλά. Καί ξέρετε τί μοῦ έλεγε; «Πάτερ, νά σάς βοηθά ό Θεός οπου­δήποτε στρέφετε τό πρόσωπο σας». Καί τότε δέν έδινα προ­σοχή στά λόγια του. Τοῦ έδινα όμως μέ ευχάριστησι. Ένώ αύτός μοῦ έλεγε: «Ό Θεός νά σάς βοηθήση όπου καί νά πάτε».

Αργότερα τό κουμμουνιστικό καθεστώς μ' έριξε στίς φυλακές, όπου υπέφερα τά πάνδεινα. Καί έκεῖ μέσα σ' ένα κελλί, δεμένος στίς άλυσίδες, όταν μέ έξέταζαν, άρχιζα νά σκέπτωμαι άπό ποῦ άραγε είναι ἡ άνατολή τοῦ ηλίου; Έσκεπτόμουν νά στρέψω τό πρόσωπο μου πρός τήν Ανατολή γιά νά προσκυνήσω καί νά προσευχηθώ στόν Θεό. Καί ξαφνικά μού ήλθε στόν νοῦ ό λόγος τοῦ Αλεξάνδρου, έτσι ονομαζόταν: «Ό Θεός νά σέ βοηθήση, οπουδήποτε θά πάς». Καί μ' έπιαναν τά δάκρυα! Νά τί μοῦ έπροφήτευε ό καη­μένος ό Αλέξανδρος!

Κύριε καί Θεέ μου! Άλλά ξέρετε, τότε τί είπα; «Κύριε, λύτρωσέ με άπό έδώ, διότι έπρόσεξα τούς πτωχούς». Έτόλμησα καί είπα έτσι στόν Θεό! Μ᾿ έλύτρωσε, άλλά μετά άπό έπτά χρόνια. Μετά τίς βαρειές άλυσίδες καί τίς φυλακίσεις!

Οί τσιγγάνοι, πριν άπ᾿  όλα είναι κι αύτοί άνθρωποι, οί όποιοι έχουν άνάγκη βοηθείας. Δέν πρέπει νά τούς ένθαρ- βγαίνεις κερδισμένος. "Οταν τοῦ δίνης είσαι έλεύθέρος Γιατί τόσες σκέψεις καί άμφιβολίες γιά μιά μικρή βοήθεια γιά τό τίποτε; Κάθε φορά πού δίνεις, δέν φταις.

Έμεῖς τώρα συζητάμε πώς νά κατακτήσουμε τόν ουρα­νό. Διότι θά ήτο δυνατόν νά φυλακισθής καί έσύ, νά σοῦ δέσουν τό πόδι μέ τό πόδι ενός τσιγγάνου μέ μιά αλυσίδα. "Ετσι τότε συνέβαινε, διότι δέν είχαν πολλές άλυσίδες καί μάς έδεναν δύο τρεις μαζί άπό ένα πόδι μέ μιά αλυσίδα. Νά ίδής τότε τί αγαπητός είναι ό τσιγγάνος! Τί άλλο! Τοῦ δίνεις κάτι καί τελείωσε. Δώσε του κάτι όλιγώτερο καί δέν θά έχης πλέον πρόβλημα. Θεός φυλάξοι νά εῖσαι καί σύ στήν κατάστασι του νά ζητιανεύης! Υπάρχουν τσιγγάνοι πού είναι πλούσιοι. Άλλ' αύτοί πού ζητοῦν είναι δυστυ­χισμένοι καί ζοῦν άπό ότι παίρνουν. Αύτό είναι τό έπάγγελμά τους.

Έάν περάσης άπό δίπλα του κατακρίνοντάς τον καί δέν τοῦ δώσης, θά είσαι ταραγμένος κατά κάποιο τρόπο. Σάς λέγω ότι δέν πρέπει νά παίζουμε μέ τήν σωτηρία μας. Δέν πρέπει νά τό διακινδυνεύουμε καθόλου. Δέν τοῦ δί­νεις καί αιτιολογείσαι ότι δέν τοῦ αξίζει τοῦ τάδε βοήθεια όπότε κάηκες! Καί άν τό άξίζη νά τοῦ δώσης:

Νά σάς δώσω ένα παράδειγμα. Κάποια φορά έπήγαν σ' ένα γέροντα δύο γυναίκες ή μία καλά ντυμένη καί ή άλλη πτωχικά. Έπήγαν γιά νά ζητήσουν βοήθεια. Ή καλοντυ­μένη γυναίκα δέν έζητιάνευε, άλλά είχε όμως άνάγκη. Καί ό γέροντας έδωσε περισσότερα χρήματα σ' αυτήν παρά στήν κακοντυμένη.

Καί ό μαθητής του τόν έρώτησε: Πώς έκαμες αύτό Γέ­ροντα; Τοῦ είπε: "Ακουσε παιδί μου, έκείνη δέν ήλθε έδώ γιά νά ζητιανέψη, παρότι είχε μεγάλη άνάγκη ή καημένη. Καθόταν σιωπηλά καί ταπεινά. Ένώ ή άλλη ήτο τοῦ επαγ­γέλματος. Έζητοῦσε πάντοτε, άκόμη κι άν τής έδινες κά­θε ημέρα. Καί μετά είπε: «Δέν φταίω έγώ. Τής έδωσα όσα πήρε τό χέρι μου άπό τό σακκούλι τών χρημάτοαν. Ή μιά επήρε περισσότερα καί ή άλλη όλιγώτερα. Ἦτο μιά ενέρ­γεια παρά τήν θέλησί μου.

Έδώ, παιδιά μου έχουμε νά παλαίψουμε όχι μέ ένα καί δύο δαίμονες, άλλά μέ συντάγματα δαιμόνων καί μάλιστα γιά ένα τόσο σπουδαίο ζήτημα πού είναι ή σωτηρία μας καί τώρα θά μπερδευτούμε μέ κάποιον τσιγγάνο, πού λέ­γει ότι είναι κουτσός καί ζητάει κάποια μικρή βοήθεια, μας;

23. Γιατί τόσοι πολλοί οί πειρασμοί στόν κόσμο σήμε­ρα, γέροντα;

Πάντοτε υπήρχαν οί πειρασμοί. Άλλά νά σάς ειπώ ειλικρινά, ότι πριν άπό τήν πτώσι τοῦ κομμουνισμού (1989) έγώ πειραζόμουν περισσότερο. Μετά δόθηκε έλευθερία στίς αιρέσεις. Οταν διηύθυνα τήν εκκλησιαστική σχολή τοῦ Νεάμτς είχαμε έδώ 300 αιρέσεις. Τώρα έφθασαν 10.000. Οί ίδιοι οί δαίμονες υπηρετούν αυτές τίς ψεύτικες διδα­σκαλίες. Άλλά δέν είμαι ό αρμόδιος νά ειπώ γιατί υπάρ­χουν τόσες πολλές αιρέσεις. Ό θεός γνωρίζει! Πάντοτε ό διάβολος έβασάνιζε τόν κόσμο, όμως τώρα άπέκτησε κά­ποια τόλμη. Υπάρχουν όμως καί πολλοί πού μέσω τών πει­ρασμών ενισχύονται στήν πίστι καί στά χριστιανικά τους βιώματα.

Ημουν στό μοναστήρι Σλάτινα καί ήλθε ένας άρρωστος άνθρωπος. Γαβριήλ ήτο τ' όνομά του. Δέν είχε ποτέ έξομολογηθή σ' όλη τήν ζωή του. Ἦτο πολύ άσθενής καί είχε έλθει μέ τήν γυναίκα του στό Αγιο Εύχέλαιο. Επε­νέβηκα προσωπικά καί τόν παρεκάλεσα νά έξομολογηθή. Αύτός: «"Οχι, όχι. Τί άμαρτίες έκανα έγώ!» Έτέλεσα τό Εύχέλαιο καί μέ άλλους ιερείς τά μεσάνυκτα στό μονα­στήρι. Σέ κάποια στιγμή ήλθε ὁ θάνατος νά τόν πάρη. Καί άρχισε να φωνάζη ότι θέλει νά έξομολογηθή. Έγώ τόν ερώ­τησα: «Τί έκανες;» «Έκανα, έκανα...». Δέν πρόλαβε νά πή σχεδόν τίποτε καί απέθανε στήν αγκαλιά μου ανεξομολόγητος. Κύριε φύλαξέ μας νά μή πεθάνουμε άνεξομολόγητοι καί μέ τήν ψυχή μας φορτωμένη άπό άμαρτίες.

Καλά, τί περιμένουμε άλλο; Νά αύτός ὁ ανόητος! Τόν παρακαλούσα νά έξομολογηθή, άλλά τίποτε. Τί τοῦ κό­στιζε αύτό; Έάν θά είμεθα άπρόσεκτοι στήν έκπλήρωσι τών έντολών τοῦ Θεοῦ, είναι δυνατόν νά ζήσουμε κι έμεῖς αύτές τίς τραγικές στιγμές τοῦ γέροντα, πού δέν εννοούσε νά έξομολογηθή.

24. Πώς νά συμπεριφερώμεθα πρός τούς συγγενείς μας, οί όποιοι δέν δέχονται τόν λόγο σωτηρίας, οῦτε θέλουν να έξομολογηθοῦν;

Άγαπητοί μου, πρώτα άπό όλα πρέπει ν᾿  άγαπάμε. Νά άγαπάμε τούς άδελφούς μας άληθινά. Δέν μπορούμε νά τούς πείσουμε τόσο μέ τόν λόγο, όσο μέ τά έργα μας. Πε­ρισσότερο ώφελοῦνται όταν βλέπουν, παρά όταν άκούουν. Καί τότε έκεῖνοι θά έρωτήσουν καί τά λόγια σου θ᾿ αρέ­σουν στόν Θεό και Εκείνος θά τούς άναλάβη. Έσύ κάνεις τό χρέος τής Άγάπης σου καί έτσι εκτελείς τήν έντολή τού Χριστοῦ. Θά λάβης τήν αμοιβή σου, έστω κι άν αυτοί δέ σωθούν τελικά.

Ή καλλίτερη καί πιό πρόχειρη οδός πνευματικής προ­όδου είναι ή μεσαία, τής συνεχούς επιτηρήσεως τών λογι­σμών καί έργων μας. Κάποιος πατήρ έλεγε ότι ό Θεός είναι διαρκώς κοντά μας. Θά ήθελα καί έσεῖς νά αίσθανθήτε αύτό τό πράγμα.

Ό Θεός νά μάς φυλάξη άπό κάποια απελπισία ἡ ψυ­χική σύγχυσι καί ταραχή. Ξέρεις ότι ό Θεός είναι δίπλα σου, ξέρεις καί τήν όδό ή οποία είναι ό ίδιος ό Θεός. «Εγώ ειμί ἡ οδός, ἡ Αλήθεια καί ἡ ζωή» (Ίωάν. 14,6) καί σύ κά­θεσαι άνάμεσα στούς δρόμους!

Μή θεωρήτε τόν εαυτό σας άμαθη. Έάν έχετε λίγη πί­στι στόν Θεό, κτυπήστε οπωσδήποτε τήν πόρτα τής Ζωής μ' έκεῖνο τό ψίχουλο τής πίστεως. Διότι ό Σωτήρ είπε στούς Αποστόλους: «Εί εχετε πίστιν ώς κόκκον σινάπεως...» (Ματ. 17,20). Σέ ποιούς τό είπε; Σ' εκείνους πού είχαν πίστιν καί τόν άκολουθούσαν άν καί έβλεπαν ότι είναι Θεός, έβλεπαν ότι ξηραίνεται ἡ συκή, ότι βαδίζει έπάνω στά ύδατα, ότι έθεράπευε καί έξήγειρε νεκρούς, παρ' όλα αύτά όμως δέν είχαν ζωντανή πίστι.

Ότιδήποτε καί νά συμβή νά έχετε πίστι στόν Θεό. Αδελφοί μου δέν υπάρχει θάνατος. Έάν ύπάρχη, είναι μό­νο ένα πέρασμα διά τοῦ οποίου έγκαταλείπουμε αύτόν τόν κόσμο καί μπαίνουμε στόν άλλο, τόν πνευματικό καί αιώ­νιο.

Ό,τιδήποτε καί νά κάνουμε, χωρίς τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ, δέν ημπορούμε νά σωθούμε. Καί μέσα στήν άμαρτία, έάν κατοικούμε, διά τής πίστεως στόν Χριστό μπορούμε νά σηκωθούμε. Τίς άμαρτίες μας κανείς δέν μπορεί νά τίς θερα- πεύση παρά μόνο ό Κύριος μας Ἰησοῦς Χριστός. Καί μό­νο διά μετανοίας καί έξομολογήσεως.

25. Πως μπορεί να φθάση κανείς, Γέροντα, στην ταπείνωσι;

Αυτή είναι μία ερτώτησι στην οποία δεν μπορεί ν απαντήσει κανείς. Ὅλοι οι Πατέρες ώμίλησαν στον υπερθετικό βαθμό διότι δέν μπορούμε να ομιλήσουμε για την ταπείνωσι μέ μισά μέτρα. Λέγουν: «Νά βλέπης τόν εαυτό σου ύποκάτω πάσης τής κτίσεως» Δηλαδή πιό άμαρτωλό άπό όλη τήν κτίσι.

Ναι, άλλά κτίσι είναι καί τό σκουλήκι καί τό φίδι. Νά βλέπης τόν εαυτό σου κάτω καί άπ' αύτά; Πώς; Νά, αύτά δέν κάθονται ματαίως. Κινούνται, τρέχουν γιά νά βρουν τήν τροφή τους, νά ζήσουν. Επομένως έξασφαλίζουν τούς τρόπους γιά τήν έπιβίωσί τους, Έσύ έξασφαλίζεις τήν δι­κή σου;

Ενας ταπεινός άνθρωπος ποτέ δέν βλέπει τόν εαυτό του ταπεινό. Στούς άλλους δέν βλέπει έλαττώματα, άλλά προτερήματα. Τίς τυχόν άδυναμίες τους, τίς δικαιολογεί μέ τό θείο φωτισμό καί πιστεύει, ότι στήν δική τους θέσι θά έκανε περισσότερα κακά έργα. Εχει λεπτή συνείδησι καί δεσπόζει μέσα του ή άγάπη καί τό πνεύμα τής θυσίας γιά τούς άλλους. Καί στό παραμικρό παράπτωμα του, ζη­τεί εύκολα συγγνώμη καί δέν δυσκολεύεται στό έργο αύτό.

 

Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης. 2005

Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου