Γ΄ ΜΕΡΟΣ
Πόσο χρόνο ἀφιερώνει ὁ χρήστης του σ’ αὐτό;
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ νέοι περνοῦν ὁλοένα καὶ περισσότερες ὧρες στὸ TikTok, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται. Παραμελοῦν τὰ μαθήματά τους, ἀθλοῦνται καὶ κινοῦνται λιγότερο, περιορίζουν τὰ ἐνδιαφέροντά τους, ἐγκαταλείπουν πολλὲς ἄλλες δημιουργικὲς δραστηριότητες κ.λπ. Οἱ γονεῖς εἶναι ἀνήσυχοι γι’ αὐτό, ὅπως καὶ οἱ καθηγητές τους. Αὐτὴ ἡ ἐναλλαγὴ τοῦ ἑνὸς βίντεο μὲ τὸ ἑπόμενο, τοὺς κάνει νὰ χάνουν τὸ χρόνο τους κυριολεκτικὰ καὶ νὰ ἀποροῦν «πῶς πέρασε ἡ ὥρα»!
Μάλιστα ὁ χρόνος αὐτὸς στὸ TikTok, εἶναι συνεχῶς αὐξανόμενος ἀπὸ ἔτος σὲ ἔτος, ἀλλὰ καὶ μεγαλύτερος ἀπ’ ὅ,τι στὰ ἄλλα κοινωνικὰ δίκτυα συμπεριλαμβανομένου καὶ τοῦ YouTube!
Ὁ μέσος ὅρος τοῦ χρόνου αὐτοῦ τῶν νέων εἶναι περὶ τὴν 1 ὥρα τὴν ἡμέρα, μὲ τοὺς ἔφηβους νὰ φθάνουν ἀκόμη καὶ τὶς 3 ὧρες τὴν ἡμέρα!!!
Τόσο μεγάλο εἶναι τὸ πρόβλημα στὸ θέμα αὐτό, ποὺ ἀκόμη καὶ αὐτὸ τὸ TikTok διαθέτει κέντρο «ψηφιακῆς εὐημερίας», ὅπως τὸ ἀποκαλεῖ, μέσῳ τοῦ ὁποίου μπορεῖ κανεὶς νὰ παρακολουθεῖ τὸν χρόνο ποὺ δαπανᾶ σ’ αὐτό. Μάλιστα, ὅπως ἀναφέρεται, μπορεῖ μὲ τὴ χρήση αὐτῆς τῆς δυνατότητας νὰ περιορίσει κανεὶς τὸν χρόνο του σὲ 2 ὧρες τὴν ἡμέρα! Ναί, τόσο πολὺ δὲν καταλαβαίνει κανεὶς τὸν χρόνο ποὺ χάνει ἐκεῖ! Μιλᾶμε γιὰ ἕναν ἄλλου εἴδους ἐθισμό, ἀνάλογο τοῦ τζόγου!
Ἐπιπλέον τὸ ἴδιο τὸ TikTok, μπροστὰ στὴν κατακραυγὴ τῶν γονέων καὶ ὄχι μόνο, ἔθεσε καὶ ὅρια χρόνου, πέραν ἀπὸ τὰ ὑποτιθέμενα ἡλικιακά.
Ὅπως ἀνακοίνωσε τελευταῖα, περιόρισε σὲ 1 ὥρα τὴν ἡμέρα τὸν χρόνο ἐνασχόλησης τῶν χρηστῶν ποὺ εἶναι κάτω τῶν 18 ἐτῶν. Ὅμως δὲν πρόκειται γιὰ κάτι οὐσιαστικό, καθ’ ὅσον ὁ νέος τῆς ἡλικίας αὐτῆς λαμβάνει ἀπ’ τὸ TikTok μία εἰδοποίηση ποὺ τὸν ἐνημερώνει γιὰ τὸν χρόνο ποὺ πέρασε ἐκεῖ. Ὡστόσο μπορεῖ νὰ βάλει τὸν κωδικὸ πρόσβασής του καὶ νὰ παρατείνει τὸ χρόνο του, πέραν τοῦ ὅτι μπορεῖ νὰ ὁρίσει ὅτι ἔχει μεγαλύτερη ἡλικία!!!
Ὑπόψη ὅτι ἡ ξεχωριστὴ ἔκδοση τοῦ TikTok στὴν Κίνα ποὺ ὀνομάζεται «Douyin», ἔχει ἄλλη πολιτική, ἀπ’ ὅ,τι συμβαίνει στὴ Δύση. Περιορίζει, γιὰ παράδειγμα, σὲ 40 λεπτὰ καθημερινῆς χρήσης τοὺς κάτω τῶν 14 ἐτῶν καὶ δὲν εἶναι προσβάσιμο ἀπὸ τὶς 10:00 τὸ βράδυ μέχρι τὶς 6:00 τὸ πρωί. Ἐπιπλέον ἡ Κινεζικὴ κυβέρνηση ἔχει ἀπαγορεύσει στοὺς χρῆστες κάτω τῶν 18 ἐτῶν νὰ παίζουν βιντεοπαιχνίδια τὶς καθημερινές, πρᾶγμα ποὺ μποροῦν νὰ κάνουν μόνο 1 ὥρα τὴν ἡμέρα στὶς ἀργίες. Ὑπολογίζεται ὅτι οἱ Κινέζοι χρῆστες περνοῦν κατὰ μέσον ὅρο πάνω ἀπὸ 5 ὧρες τὴν ἡμέρα στὸ διαδίκτυο, ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ 2 ὧρες εἶναι στὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης!
Ποιὸ εἶναι τὸ περιεχόμενό του;
Εἶναι κοινὴ ἡ ἀντίληψη ὅτι τὸ TikTok εἶναι «ἕνα χαλαρὸ κοινωνικὸ δίκτυο γιὰ ἐρασιτεχνικὰ βιντεοκλίπ». Ἄλλοι τὸ χαρακτηρίζουν ὡς «παγκόσμια ψηφιακὴ τσιχλόφουσκα», ἄλλοι ὡς τὴν «ἀποθέωση τῆς νεανικῆς σαχλαμάρας», ἄλλοι ὡς τὴ «νέα ψηφιακὴ κλειδαρότρυπα» κ.λπ.
Ἆραγε ἰσχύουν αὐτὰ καὶ ὥς ποιὸ βαθμό; Ἡ ἀπάντηση μπορεῖ νὰ δοθεῖ ἂν ποῦμε δυὸ λόγια γιὰ τὸ περιεχόμενό του.
Ἤδη ἔχουμε κάνει ἀρκετὲς ἀναφορὲς ἐπ’ αὐτοῦ, ἐπιγραμματικὰ θὰ λέγαμε ὅτι τὸ περιεχόμενό του εἶναι κυρίως ἡ εἰκόνα (βίντεο), ἡ μουσική, ὁ χορός, ἡ διασκέδαση, τὸ χιοῦμορ, ἀλλὰ καὶ ἄλλα ἀκόμη ὅπως τὸ parkour, οἱ λεγόμενες «προκλήσεις», τὰ μαγειρέματα, τὰ μαγικὰ κόλπα, οἱ ἐντελῶς ἀποκρουστικὲς εἰκόνες, ὥς καὶ ἡ προπαγάνδα τῶν ἐπιτηδείων!! Εἶναι θέμα χρόνου, νὰ ἐμπλουτισθεῖ καὶ μὲ βιντεοπαιχνίδια καὶ νὰ ἐπεκταθεῖ στὸ λεγόμενο «gaming», ἀκολουθώντας τὸ παράδειγμα τοῦ Facebook καὶ τοῦ Netflix, προκειμένου νὰ αὐξήσει τὸν χρόνο ποὺ περνοῦν οἱ χρῆστες του σ’ αὐτὸ καὶ νὰ αὐξήσει τὰ διαφημιστικά του ἔσοδα!!
* * *
Ἡ εἰκόνα καὶ συγκεκριμένα τὸ βίντεο – ἀντιπροσωπευτικότατο στοιχεῖο τῆς κυριαρχίας τοῦ θεάματος στὴ ζωή μας – εἶναι τὸ πᾶν γιὰ τὸ TikTok. Τὰ ἑκατομμύρια ἀπὸ βιντεάκια ποὺ ἀνεβαίνουν καθημερινὰ σὲ αὐτό, ἔχουν ὡς σκοπὸ νὰ ξαφνιάζουν περίεργα τὸ κοινό. Συχνὰ ἀστεῖα καὶ σχεδὸν πάντοτε ἐνοχλητικά, κατορθώνουν νὰ καθηλώνουν τὸν θεατή, ἰδιαίτερα τὸν νέο σὲ ἡλικία.
Καὶ τί δὲν περιέχουν! Κυριολεκτικὰ ὅ,τι φαντασθεῖ κανείς! Ἀπὸ ἕνα σωληνάριο ὀδοντόκρεμας ποὺ «σκάει» στὸ πρόσωπο κάποιου, μέχρι… καισαρικὴ τομὴ σὲ ἐλέφαντα!!!
Ἐπιπλέον ἡ θεματολογία δὲν παύει νὰ περιέχει καὶ ὅλα ἐκεῖνα ποὺ κατακλύζουν τὸ διαδίκτυο καὶ τὸ τηλε – θέαμα, ὅπως βία, χλευασμό, ἐρωτισμό, ψεύτικες εἰδήσεις (fake news), ρατσισμὸ κ.λπ., ὥς καὶ κακοποιήσεις ζῴων ἀκόμη. Δηλαδὴ τὰ πάντα!!
* * *
Ἡ μουσική, ὡς τὸ δεύτερο χαρακτηριστικό του στοιχεῖο, εἶναι ἐκείνη ποὺ πλασάρει τὴν κάθε εἴδους εἰκόνα. Μὴ ξεχνᾶμε ὅτι ἡ μία ἀπ’ τὶς δύο μητρικὲς ἑταιρεῖες τοῦ TikTok ἦταν ἡ Κινεζικὴ Douyin, ἡ ὁποία – ὅπως ἀναφέραμε στὴν ἀρχὴ – σημαίνει «μὲ τὴν κίνηση τῆς μουσικῆς». Ναί, ὅλα γίνονται ἐκεῖ μὲ αὐτὴ τὴν κίνηση τῆς μουσικῆς.
Καὶ ποιὰ εἶναι αὐτὴ ἡ μουσική; Οὐσιαστικὰ ἐκείνη ποὺ ὑπάρχει στὴν ἴδια τὴν ἐφαρμογή, δηλαδὴ στὸ TikTok. Ἡ ἐπιλογὴ γίνεται μέσα ἀπ’ τὴν ἀπέραντη βιβλιοθήκη του. Καὶ τί ἐπιλέγεται περισσότερο; Μὰ τὰ δημοφιλῆ κομμάτια. Καὶ πῶς αὐτὰ ἔγιναν δημοφιλῆ; Ἀλλ’ αὐτὸ εἶναι ἕνα ἄλλο τεράστιο θέμα. Ἀξίζει νὰ προσεχθεῖ αὐτὸ ποὺ ἐλέχθη: «Σὲ ἰδιαίτερα σημαντικὸ μέσο προώθησης μουσικῶν καλλιτεχνῶν καὶ δισκογραφικῶν ἑταιρειῶν ἐξελίσσεται τὸ TikTok»!!! Ἑπομένως προωθοῦνται στὴ νεολαία συγκεκριμένα εἴδη μουσικῆς, ὅπως καὶ ἑταιρεῖες καὶ καλλιτέχνες. Tὸ TikTok εἶναι σαφῶς μέσο προώθησης συγκεκριμένης μουσικῆς.
Κατὰ τὸ «Business Insider», ἡ πλατφόρμα τοῦ TikTok «ἔχει ἀποδειχθεῖ ἐξαιρετικὸ ἐργαλεῖο γιὰ τὴν προώθηση νέων τραγουδιῶν καὶ τὴν ὑποστήριξη ὁλόκληρων μουσικῶν καταλόγων, ἐνῷ παράλληλα πολλὲς δισκογραφικὲς ἑταιρεῖες ἔχουν δημιουργήσει ὁμάδες ποὺ ἐλέγχουν τὴν πλατφόρμα…»!!!
Εἴπαμε ὅτι οἱ πολιτικοὶ χρησιμοποιοῦν τὸ TikTok, γιὰ νὰ πλησιάσουν τὴ νεολαία, ἰδιαίτερα σὲ προεκλογικὲς περιόδους. Ἆραγε ἐπιτυγχάνεται αὐτὸς ὁ σκοπός τους; Οἱ εἰδικοί ἐπικοινωνίας ἀπαντοῦν θετικά, ἀρκεῖ τὸ μήνυμά τους νὰ στηρίζεται σὲ δύο πράγματα. Στὴ εἰκόνα καὶ στὴ μουσική!
Λένε γιὰ τοὺς Ρομά, ὅτι τὰ τραγούδια καὶ οἱ χοροί τους, εἶναι καὶ αὐτὰ ἀπὸ τὰ πιὸ δημοφιλῆ βίντεο τοῦ TikTok, ποὺ ὥς καὶ τάση ἔγιναν ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς ἐφαρμογῆς του. Βλέπετε τὰ βίντεο ἐκεῖ δὲν ἀπαιτοῦν λόγια, λεζάντες καὶ κείμενο, κάτι ποὺ τοὺς διευκολύνει τὰ μέγιστα. Ἀρκοῦν τὰ τραγούδια καὶ οἱ χοροί τους!
* * *
Ὁ χορός, βλέπετε, εἶναι καὶ αὐτὸ ἕνα ἄλλο στοιχεῖο τοῦ TikTok. Μάλιστα ἡ πλειοψηφία τῶν βίντεο εἶναι χορευτικὰ ἢ ἀστεῖα, κάτι ποὺ τὰ βοηθάει νὰ γίνουν πιὸ εὔκολα δημοφιλῆ καὶ νὰ διαδοθοῦν σὲ ὁλόκληρο τὸ διαδίκτυο.
Σύμφωνα μὲ μία μελέτη, τὸ 78% τῶν χρηστῶν του δήλωσε ὅτι τὸ κίνητρό τους γιὰ τὸ ἀνέβασμα βίντεο εἶναι νὰ ἀναπαραγάγει ἐκεῖνα τὰ ἀστεῖα βίντεο ποὺ βρίσκονται σ’ αὐτὴ τὴν πλατφόρμα.
* * *
Ἀξίζει νὰ τονιστεῖ ὅτι τὸ ἴδιο τὸ TikTok, μετὰ τὶς πιέσεις καὶ τὶς κριτικὲς ποὺ ἔχει δεχθεῖ, προκειμένου νὰ προστατεύσει τὰ παιδιὰ καὶ τοὺς ἐφήβους, ἔχει εἰσάγει ἀπὸ τὸ 2020 ἕνα ἐργαλεῖο γονικοῦ ἐλέγχου, τὴν ἀποκαλούμενη «οἰκογενειακὴ σύζευξη» (Family Pairing), ἡ ὁποία δίνει στοὺς γονεῖς τὴ δυνατότητα περιορισμοῦ τοῦ εἴδους τοῦ περιεχομένου!
* * *
Ὅλα αὐτὰ κάνουν βεβαίως τὸ TikTok νὰ εἶναι μία ἀνάλαφρη διασκεδαστικὴ πλατφόρμα. «Εἶναι – ὅπως ἔγραψε ἡ THE WALL STREET JOURNAL – σὰν νὰ ἔχουμε βάλει τὰ παιδιὰ νὰ ζοῦν σ’ ἕνα ζαχαροπλαστεῖο γεμάτο γλυκά»!! Ἢ κατ’ ἄλλους «μία πλατφόρμα εὔπεπτου περιεχομένου»!! Ποὺ μάλιστα τὴν παρακολουθεῖ κανεὶς χωρὶς κανένα κόπο καὶ χωρὶς τὴν παραμικρὴ προσπάθεια. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ συνεργάζεται μὲ «στὰρ» ἀπ’ τὸν χῶρο τοῦ θεάματος καὶ τῆς διασκέδασης. Ἔτσι ὅλα εἶναι ἀνάλαφρα ἐκεῖ …
Πρόκειται γιὰ μία πλατφόρμα ποὺ τὰ ἔχει ὅλα καὶ τίποτα τὸ οὐσιαστικό. Συμβαίνει ὅ,τι καὶ μὲ τὰ κόμικς. Ὅλα μπορεῖ νὰ δεῖ κανεὶς σ’ αὐτά, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν οὐσία. Ὅπως εἶναι ὁ Θεός, ἡ οἰκογένεια, ἡ πατρίδα, ἡ ἀγάπη, ἡ προσφορὰ στὸν ἄλλον κ.λπ.
Ἀλλὰ θὰ συνεχίσουμε καὶ στὸ ἑπόμενο, ὅπου θὰ δοῦμε τὶς ἐπιπτώσεις τοῦ TikTok στὴ νέα γενιά…