«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πλασμένη νά φιλοξενεῖ πάντοτε μέσα στά ἐσώκλειστα θηλάκιά της μόνο μία Προσωπικότητα. Καί αὐτός εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καμμία ἄλλη ὕπαρξις εἴτε θνητή εἴτε ἀγία καί ἐπουράνια δέν ἔχει δικαίωμα νά κατοικεῖ σ᾿ αὐτό τό πνευματικό κέντρο τοῦ ἀνθρώπου, ὅπου εἶναι ὄχι ἡ σαρκική, ἀλλά ἡ πνευματική του καρδία. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός διεκδικεῖ δικαιωματικά αὐτή τήν θέσι. Θέλει νά εἶναι τό κέντρο τῆς ὑπάρξεώς μας. Μόνον Αὐτός εἶναι εἰς θέσιν σάν Θεός νά κυβερνᾶ τήν καρδίαν καί τήν ζωή μας, κατά τίς ἰδικές του προθέσεις καί βουλές. Ὁ Ἴδιος δέν μᾶς ἐπιτρέπει μέ τόν τρόπον του νά τοῦ κλέψει ἄλλος «ληστής ἤ κλέπτης», αὐτήν τήν κατοικίαν του.
Μέ τά θεόπνευστα λόγια του πού μᾶς εἶπε ὅτι «ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ἡμῶν ἐστίν», ἐννοῦσε βασικά τόν Ἑαυτόν του. Ὅτι δηλαδή μέ τήν παρουσία Του μέσα μας, ζοῦμε κι ἐμεῖς μέσα στήν δική του Βασιλεία, πού εἶναι ὁ Ἴδιος. Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός θέλει μέ τήν δική μας πρόθεσι καί ἀπόφασι νά Τόν καλέσουμε καί νά τόν φιλοξενήσουμε στήν καρδιά μας. Δέν πρόκειται εἰς τό ἐλάχιστον νά ἐκβιάσει τήν θέλησί μας. Μᾶς δίνει τήν Χάριν Του, ἀκόμη καί ὅταν δέν τοῦ τήν ζητήσωμεν ἐπιμόνως, διά νά μᾶς φανερώσει τό μέγεθος τῆς φιλανθρωπίας του καί τόν ἄπειρον πόθον του νά μᾶς ἐλεήσει καί νά μᾶς ὁδηγήσει στήν Βασιλεία του.
Ἀλλά δέν εἶναι καθόλου εὔκολον αὐτό τό κατόρθωμα τῆς μονίμου κατοικίας τοῦ Χριστοῦ στήν καρδιά μας. Ἀπό τήν παιδική μας ἀκόμη ἡλικία βομβαρδιζόμεθα ἀπό τίς ποικίλες ἐπιθέσεις τοῦ ἀρχεκάκου ἐχθροῦ μας διαβόλου. Ὑποχωροῦμε συχνότατα στίς ἰδικές μας ἀνθρώπινες, καί ἐνίοτε εἰδεχθεῖς ἀδυναμίες μας. Δεχόμεθα μετά χαρᾶς τά κοσμικά σαλπίσματα τῆς φιλοπροόδου ἁμαρτωλῆς κοινωνίας μας, ἡ ὁποία μόνο πρός τό χειρότερο προοδεύει. Καθημερινά γινόμεθα δέκτες ποικίλων πειρασμῶν καί εἴμεθα σχεδόν ἀπροετοίμαστοι πνευματικῶς νά ἀντιμετωπίσωμεν αὐτές τίς ποικίλες καί ὀλέθριες προκλήσεις.
Πολλοί ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν ὑποστεῖ πνευματικήν ἀποδιοργάνωσιν. Αἰχμαλωτισμένος ὁ νοῦς καί ἡ καρδία τους ἀπό ποικιλίαν κακῶν λογισμῶν καί ἐμπαθῶν ἐπιθυμιῶν, ἐπιθυμεῖ ταυτόχρονα καί τήν προσευχήν σάν μέσον λυτρώσεως ἀπό τά βάσανα, πού τούς ταλαιπωροῦν.
Σέ μία πρόσφατη συνομιλία μέ μικρή ὁμάδα προσκυνητῶν μας στό Ἀρχονταρίκιο τῆς Μονῆς μας, ἄκουσα τήν αὐθόρμητη ἐπιθυμία κάποιου πού ζητοῦσε τρόπους διεξαγωγῆς τῆς προσευχῆς μέσα στόν κόσμο.
Καί, ἐνθυμοῦμαι, τούς εἶπα ὅτι μόνη της ἡ προσευχή δέν σώζει τόν Χριστιανό. Καί οἱ εἰδωλολάτρες, καί οἱ αἱρετικοί καί οἱ μουσουλμᾶνοι προσεύχονται, ἀλλά οὔτε λαμβάνουν Ἅγιο Πνεῦμα, οὔτε σώζονται. Ἀκόμη τούς εἶπα ἕνα δικό μου περιστατικό, ὅταν ἤμουν 36 ἐτῶν. Εἶχα πάει στόν ἀξιοσέβαστο Γέροντα καί μέγα διδάσκαλο τῆς μετανοίας καί προσευχῆς Γέροντα τῆς Μονῆς Διονυσίου, τόν π. Χαράλαμπο. Ἐπήγαινα συχνά καί ὄχι μόνον ἤκουα τά σοφά του ρήματα, ἀλλά καί τά κατέγραφα. Ἔτσι τά λόγια του αὐτά ἔχουν ἐκχωρηθῆ στό βιβλίο μου: «Σύγχρονοι Γεροντάδες τοῦ Ἄθωνος», καί διδάσκουν τόν κάθε ἀγωνιστή χριστιανό. Μία φορά τόν ἐρώτησα:
-Γέροντα, ἔχω τήν εὐλογίαν σας νά ἀποσυρθῶ ἐπάνω ἀπό τήν Μονή μου, σέ ἕνα ἡσυχαστικό κελλίον νά ἀσχοληθῶ μέ τήν νοεράν προσευχήν;
-Ἔχεις καθημερινά δάκρυα μετανοίας; Μ᾿ ἐρώτησε.
-Ὄχι, τοῦ ἀπήντησα.
-Ἐε, τότε νά μήν πᾶς. Θά πλανηθῆς.
Καί πράγματι ἔκανα ὑπακοή καί δέν ἐπῆγα. Ἐπῆγα ὅμως σ᾿ αὐτό τό κελλάκι τῶν Ἀθωνιτῶν Πατέρων, μετά ἀπό 20 χρόνια, στήν ἡλικία τῶν 56 ἐτῶν. Καί τό παράδοξον εἶναι ὅτι δέν τό ἐζήτησα. Μέ ἀπέστειλε ὁ ἴδιος ὁ μακαριστός Γέροντάς μου, διότι διέβλεπε ὅτι εἶχα τήν ἀνάγκη περισυλλογῆς, μετανοίας καί συνεχοῦς ἀναφορᾶς μου στόν Θεό. Ὅμως ἡ ἐντολή του ἦτο αὐστηρά: «Θά μένεις 12 ὧρες στό ἡσυχαστήριο καί 12 ὧρες στήν Μονή νά κάνεις καί τά διακονήματά σου». Ἔτσι ἀπό τό βράδυ, μετά τόν Ἑσπερινό ἀνέβαινα ἐπάνω καί κάθε πρωΐ στίς πέντε περίπου κατέβαινα στήν ἐκκλησία νά βοηθῶ στά ψαλτικά καί κατόπιν στά διακονήματα τῆς Μονῆς, ὅπου ὑπῆρχε ἀνάγκη.
Ἀλλά κι αὐτή ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ δέν κράτησε πολύ. Μόλις 8 χρόνια μέ διακοπές ἀφοῦ συχνά πυκνά κατέβαινα καί σέ ἱεραποστολικά Κλιμάκια τῆς Ἀφρικῆς νά βοηθήσω κυρίως στήν ἐκμάθησι καί ἐγκατάστασι τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς στίς ἐκεῖ ἐνορίες τους.
Τό πρώτιστον λοιπόν ἔργον μας δέν εἶναι ἡ προσευχή, ἡ ὁποία ἀναντιρρήτως σώζει καί ἁγιάζει τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ δι᾿ ὅλης τῆς καρδίας του, ἐπιστροφή στόν Χριστό. Ἐγνώρισα μία κυρία στήν Νότιο Ἀφρική, ἡ ὁποία ἐπί ὧρες μέ ἐρωτοῦσε γιά θέματα προσευχῆς. Καί ὅσα ἄκουε τά ἔγραφε. Ὁλόκληρο τετράδιο εἶχε γράψει. Καί ὅμως, ὅπως κατά καιρούς ἀπό τηλεφώνου μοῦ ἔλεγε, δέν πάει καλά ἡ προσευχή της. Διατί ὅμως;
Διότι ὁ σημερινός ἄνθρωπος ἐπιθυμεῖ νά ἱκανοποιεῖ καί τίς κοσμικές του ἐπιθυμίες τίς ὁποῖες θεωρεῖ ἀναγκαίες καί φυσικές. Ταυτόχρονα ἐπιθυμεῖ νά προσεύχεται καί στόν Θεό καί νομίζει ὅτι προσευχή εἶναι μερικές σκέψεις ἤ λόγια πού λέγομεν καθημερινά. Ἀλλά αὐτά τά λόγια, πού βγαίνουν ὄχι ἀπό τήν καρδία του, ἀφοῦ εἶναι μολυσμένη, ἀλλά ἀπό τόν λάρυγγά του, τί εἴδους βοήθεια νά τοῦ προσφέρουν; Ἀφοῦ τά δύο μεγάλα κέντρα τοῦ ἀνθρώπου, ὁ νοῦς καί ἡ καρδία του, εἶναι ποικιλοτρόπως δοσμένα στόν διάβολο, πῶς αὐτός ὁ ἄνθρωπος θά ἠμπορεῖ νά προσευχηθῆ; Ὅταν ἔχει συμμαχήσει μέ τόν σατανᾶ καί τοῦ κάνει ὄχι μόνο τά θελήματά του, ἀλλά εἶναι καί δικηγόρος του, πῶς θά ἠμπορεῖ νά λέγει τό πανάγιο Ὄνομα τοῦ Χριστοῦ; Ἀφοῦ δέν θέλει ὁ ἄνθρωπος νά μετανοήσει, πῶς ταυτόχρονα ζητεῖ νά τόν βοηθήσει ὁ Θεός;
Στήν πρόσφατη συνομιλία μου τούς εἶπα: «Ποιός ἀπό ἐσᾶς ἔχει δώσει τήν καρδιά του στόν Χριστό; Φυσικά κανείς δέν ἀπαντοῦσε. Ὅλοι κἄπου ἔχουν δώσει τήν καρδιά τους. Καί σήμερα ὅπου ἡ παρανομία, ἡ ἁμαρτωλή συμβίωσις καί ἡ ὁμοφυλοφιλία εἶναι καί νόμοι τοῦ ἀθέου κράτους μας, ποιός νέος καί ποιά νέα δέν θά συμμετάσχει σ᾿ αὐτό τό πανηγύρι τῆς δαιμονικῆς ἀσυδοσίας καί αἰωνίου κολάσεως; Ποιός νέος θά θελήσει σήμερα νά ἀγωνισθῆ «κόντρα» στό σημερινό κατεστημένο, νά ἀρνηθῆ ὅλες τίς κοσμικές προκλήσεις καί νά ζήσει ἐνάρετη καί ἁγία ζωή; Διότι μόνον μέσα στά πλαίσια τῆς ἐναρέτου καί μυστηριακῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ, εἶναι δυνατόν νά ἐγκατασταθῆ κατά τρόπον θαυμαστόν καί ἀκατάληπτον, ἡ Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ στήν καρδία μας. Δηλαδή νά κατοικήσει ὁ Χριστός μέσα μας, σάν ἀπόλυτος Μονάρχης ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι.
Ὁ Χριστός εἶναι ζηλωτής. Θέλει ἡ καρδιά μας νά εἶναι ἀποκλειστικά δική του κατοικία. Ἐπιδιώκει νά ἔλθη μέσα μας καί δέν δέχεται ἄλλο πρόσωπο ἐκεῖ πού εἶναι Αὐτός. Δηλαδή, ὅταν ἕνας νέος ἔχει στό κέντρον τῆς καρδιᾶς του τήν φίλη του καί τήν ὀνομάζει: «λατρεία μου καί φῶς μου καί ἐλπίδα μου καί μοναδική ἀγάπη μου», εἶναι ἀδιανόητον ἐκεῖ νά πλησιάσει ὁ Χριστός. Τήν θέσι του τήν κατέλαβε ἕνα ἀπό τά πλάσματά του, τό ὁποῖον «θεοποιήθηκε».
Σήμερα λοιπόν θεοποιοῦνται οἱ ἄνθρωποι ἐν ὀνόματι τῆς σαρκικῆς χαρᾶς. Θεοποιεῖται τό χρῆμα διά μία ἄνετη καί ἀναπαυμένη, ὅπως λέγουν, ζωή. Θεοποιεῖται τό ἀξίωμα καί ἡ κοσμική δόξα σέ συνάρτησι μέ τήν ἀφθονία ὑλικῶν ἀγαθῶν καί χρημάτων διά νά αἰσθάνωνται οἱ ἄνθρωποι ἀνώτεροι τῶν ἄλλων, καταξιωμένοι μέ τά ἐν τῶ κόσμω δημιουργικά τους ἔργα καί ἄξιοι πάσης ἀπό τούς ἄλλους τιμῆς καί δόξης.
Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, ἐνῶ προῆλθαν ἀπό τόν Θεόν, μέ τό θέλημά τους ὑποτάσσονται στόν διάβολο καί ἀδιαφοροῦν διά τήν μετά θάνατον ζωήν. Μᾶλλον δέν πιστεύουν πλέον ὅτι ὑπάρχει καί αἰώνια ζωή. Ἐάν δέν διαβάζουν Εὐαγγέλιο, δέν ἐπαυξάνουν μέσα τους τό θερμόμετρο τῆς πίστεώς τους, εἶναι ἑπόμενο νά κολλοῦν σ᾿ αὐτή τήν πολυστένακτη γῆ μας. Καί δέν ὑπάρχει πλέον γι’αὐτούς ἐλπίδα ζωῆς στόν Παράδεισο. Αἰωνιότητα ὑπάρχει, ἀλλά ὄχι μέ τόν Χριστόν, τόν Ὁποῖον στήν ζωή τους τόν περιεφρόνησαν, τόν ἐξύβρισαν, τόν ἀγνόησαν, τόν ἀρνήθηκαν καί οὐδέποτε τόν ἐκάλεσαν νά γίνη ὁ νοικοκύρης τῆς καρδιᾶς τους.
Τί τό ὄφελος πλέον νά ζῆ ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ δέν ἔχει τόν Χριστόν; Ὅλη του ἡ ζωή εἶναι σκοτισμένη ἀπό τά πάθη του. Ὁ νοῦς του εἶναι θολωμένος ἀπό τήν βροχή τῶν πονηρῶν καί αἰσχρῶν λογισμῶν του, τά ἔργα του εἶναι ἀδιάψευστοι μάρτυρες τῆς ἀθλίας ζωῆς του, ἡ ὁποία πιέζεται κάτω ἀπό τά δεσμά τῶν ἀοράτων δαιμόνων. Καί ἐδῶ ἐπικαιρότητα ἔχει ἡ παρουσία τῆς Παραβολῆς τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ, ὁ ὁποῖος μέσα στήν ἀπελπισία του εἶπε: «Ἀναστάς, πορεύσομαι πρός τόν Πατέρα μου…». Καί μετενόησε καί τόν ἀγκάλιασε ὁ πολυεύσπλαγχνος πατέρας του, τόν ἐπανέφερε στήν παλαιά δόξα τῆς υἱοθεσίας, πού εἶχε πρίν φύγει. Αὐτός ὁ Πατέρας τῆς Παραβολῆς εἶναι ὁ Οἰκοδεσπότης τῆς ζωῆς μας, ὁ Χριστός.
Γι᾿ αὐτό οἱ μεγάλοι Νηπτικοί Πατέρες τονίζουν τήν μετάνοια, πού συνοδεύεται καί μέ καυτά δάκρυα, σάν μέσον σταδιακῆς καθάρσεως τῆς ψυχῆς, δηλαδή τοῦ ὅλου ἀνθρώπου.
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης 11-1-2019
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου