«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Τοῦ Ρουμάνου Γέροντος Πετρωνίου Ἁγιορείτου.
Ἡ τρίτη ἑβδομάδα συνεχίζει νά μᾶς προτρέπη μέ τά παραδείγματα τῶν μεγάλων νηστευτῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, γιά ν᾿ ἀξιωθοῦμε τῶν ἰδίων χαρισμάτων μέ αὐτούς. Συγχρόνως ὅμως ἡ ἑβδομάδα αὐτή θέτει ἐνώπιόν μας πάλι τήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ γιά νά ἐπιστρέψουμε μέ μετάνοια στόν Οὐράνιο Πατέρα. Ἡ ἁμαρτία μᾶς κάνει δούλους τοῦ διαβόλου καί τῶν ἐπαισχύντων παθῶν. Ἀλλά τό μεγαλύτερο γεγονός αὐτῆς τῆς ἑβδομάδος εἶναι ἡ τιμητική προσκύνησις τοῦ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Μεγάλο εἶναι τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καί ὅποιος τό ἐγνώρισε, λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, κατενόησε τό βάθος τῶν Γραφῶν καί τήν γνῶσι ὅλων τῶν νοητῶν καί αἰσθητῶν πραγμάτων. Ὁ Σταυρός εἶναι ἀνθρώπινο καί θεῖο Σημεῖο. Εἶναι ἀνθρώπινο σημεῖο, διότι ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε μέ τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ. Ἀφ᾿ ὅτου τό ἔκανε ὄργανο βασανισμοῦ καί θανάτου, ὁ σταυρός ἔγινε τό σύμβολο τοῦ πόνου καί τοῦ θανάτου. Ἀλλ᾿ ὅταν ἦλθε ὁ Χριστός καί σταυρώθηκε σ᾿ αὐτόν, τότε ἔγινε σημεῖο θεώσεως, σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, σημεῖο τῆς νίκης, τῆς χαρᾶς καί τῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτό ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας:
"Ὁ Σταυρός σου, Κύριε, ζωή καί ἀνάστασις ὑπάρχει τῷ λαῷ σου...".Αὐτές οἱ δύο ἔννοιες ἑνώθηκαν καί ἔμειναν πάντοτε μαζί. Στήν ἐπίγεια ζωή μας αὐτούς τούς δύο σταυρούς σηκώνουμε καί φτιάχνουμε τόν σταυρό τῆς σωτηρίας μας, τόν σταυρό πού πρέπει νά σηκώση κάθε Χριστιανός καί ν᾿ ἀκολουθήση τόν Χριστό, κατά τόν λόγο Του: "Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν...ἀράτω τόν σταυρόν αὑτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι" (Λουκ.9,23).Ὁπότε λοιπόν, ἀπό τήν ἀνθρώπινη πλευρά, ὁ Σταυρός εἶναι κόπος, ὑπομονή, πόνος, πόλεμος κατά τοῦ κακοῦ. Καί, ἐπειδή ὅλα αὐτά δέν γίνεται νά τ᾿ ἀποβάλουμε ἀπό τήν ζωή μας, τότε καί τόν σταυρό δέν ἠμποροῦμε νά τόν ἀποφύγουμε. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑποχρεωμένος νά μεταφέρη τόν σταυρό του. Ὁ μισθός τῆς ἁμαρτίας εἶναι ὁ θάνατος. Ὁ σταυρός τῶν θλίψεων καί πειρασμῶν εἶναι φυσικός σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο. Μέ τά βάσανά Του ὅμως ὁ Σωτήρ ἄνοιξε γιά ἐμᾶς τόν δρόμο τοῦ σταυροῦ. Ὁ πόνος τώρα πλέον γιά ἐμᾶς δέν ὁδηγεῖ στόν θάνατο, ἀλλά στήν ζωή. Εἶναι σταθμός γιά τήν χαρά τῆς ἀναστάσεως. Λίγος σταυρικός πόνος μᾶς λυτρώνει ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο. Γι᾿ αὐτό ὁ Χριστός περιμένει μέ πόθο τόν Σταυρό, ἐνῶ οἱ Μάρτυρες ἐπιζητοῦσαν καί ἐχαίροντο στά βάσανά τους, ἐπειδή ἐγνώριζαν ὅτι: "οὐκ ἦν ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς" (Ρωμ.8,18).Ἀπό θείας πλευρᾶς, ὁ Σταυρός εἶναι τό Σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, τό σκῆπτρον Αὐτοῦ, τό Σημεῖο δυνάμεως καί ἐξουσίας, τό Σημεῖο κατά τοῦ θανάτου καί τοῦ διαβόλου, "ὅπλον ἀήττητον", "ζωή καί ἀνάστασις"."Μεγάλη τοῦ Σταυροῦ Σου, Κύριε ἡ δύναμις", ψάλλει μέ θαυμασμό ἡ Ἐκκλησία. Καί πράγματι ὅλη ἡ χάρις καί δύναμις τοῦ Θεοῦ χορηγεῖται ἀπό τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ἀπό τήν γέννησι καί μέχρι τοῦ θανάτου καί μέχρι τῆς κοινῆς ἀναστάσεως, ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ Χριστιανοῦ σφραγίζεται ἀπό τόν Τίμιο Σταυρό, ὁ ὁποῖος εἶναι τό κλειδί πού ἀνοίγει τόν οἶκο τῶν θείων ἀρετῶν. Ὁ Σωτήρ ἔδωσε στόν Σταυρό ὅλη τήν δύναμί Του καί τόν ἐχάρισε ὡς τό τιμιώτερο δῶρο στούς Φίλους Του, τούς Μαθητάς Του. Ὅταν παρέδωσε τήν Θεία Ευχαριστία μᾶς εἶπε: "Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν" . 'Ενῶ, ὅταν μᾶς ἔδωσε τόν Σταυρό μᾶς εἶπε, αὐτόν νά ἔχετε πρός ἀνάμνησίν Μου, πρός ἀνάμνησιν τῆς ἀγάπης μου πρός ἐσᾶς, γιά τήν ὁποία ἀγάπη ἔδωσα τήν ζωή Μου". Πράγματι ὁ Σταυρός εἶναι τό σημεῖο τῆς ἀπεράντου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο. Γι᾿ αὐτό ὁ Σωτήρ ἤθελε νά πεθάνη ἐπί τοῦ Σταυροῦ μέ τά χέρια ἁπλωμένα γιά νά μᾶς δείξη ὅτι πάντα στέκεται μέ τήν ἀγκαλιά Του ἀνοικτή, ἕτοιμος νά μᾶς περιβάλη, νά μᾶς ἀγκαλιάση καί μᾶς περιμένη νά ἐπιστρέψουμνε κοντά Του. Ἡ ὑπενθύμισις τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου υἱοῦ, τήν ἑβδομάδα ἐκείνη τοῦ Τριωδίου, αὐτή τήν ἔννοια μᾶς ἀποκαλύπτει. Ὁ σταυρός τῶν θλίψεων καί τῶν συμφορῶν τοῦ ἀνθρώπου, πού σηκώνεται μέ τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ-τήν ἀήττητη δύναμί Του-μετατρέπεται σέ σταυρό τῆς ἀπαθείας. Ὁ Σταυρός εἶναι σημεῖον τῆς ἀπαθείας, λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος Ὁμολογητής. Θέλοντας νά τονίση μέ αὐτό τήν κατάργησι τῆς ἁμαρτίας καί τήν νέκρωσι τοῦ θανάτου πού θανατώνει τήν ζωή. Αὐτό εἶναι σημεῖο τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου, λύτρωσις ἀπό τήν ἁμαρτία καί ψυχική ἀναγέννησις διά τῆς Θείας Χάριτος.
Ἡ ἑορτή τοῦ Σταυροῦ στό ἐνδιάμεσο διάστημα τῶν κόπων τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, αὐτό ἀκριβῶς τό πρᾶγμα θέλει νά μᾶς διδάξη, καθώς φαίνεται κι ἀπό τό συναξάριο τῆς Κυριακῆς. -Ὁ σταυρός τῆς ζωῆς μᾶς ὑπενθυμίζει τό δένδρο τῆς ζωῆς, πού ἦτο φυτευμένο στό μέσον τοῦ παραδείσου, τό ὁποῖον γεύθηκε ὁ Ἀδάμ, λόγῳ παρακοῆς καί ἀκρατείας του. Ἐνῶ τώρα ἐμεῖς, μέ λίγη ἐγκράτεια, ἀπ᾿ αὐτό τό ξύλο ἀξιωνόμεθα νά κοινωνοῦμε ἀπό τό ὁποῖον κάποτε διά τοῦ Ἀδάμ ἐξαπατηθήκαμε, ὥστε νά ζοῦμε πλέον πάντοτε καί νά μή πεθαίνουμε ποτέ.-Οἱ κόποι τῆς νηστείας εἶναι ἕνα εἶδος σταυρώσεως, ἀλλ᾿ ὅταν ἐνθυμηθοῦμε τήν σταύρωσι καί τά πάθη πού ὑπέμεινε ὁ Κύριός μας, παίρνουμε θάρρος καί παρηγοριά. Ἐάν ὁ Ἰησοῦς Χριστός σταυρώθηκε γιά χάριν μας, ἄλλο τόσο κι ἐμεῖς εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά σταυρούμεθα μ᾿ Αὐτόν γιά ν᾿ ἀναστηθοῦμε καί δοξασθοῦμε μαζί Του.-Ἡ νηστεία εἶναι πικρά, ὅπως πικρά ἦσαν καί τά νερά τῆς ἐρήμου Μερρᾶς. Ἀλλ᾿ ὅπως ἐκεῖνα γλυκάνθηκαν, ὅταν βύθισε τήν ράβδο του μέσα σ᾿ αὐτά ὁ Μωϋσῆς, ἔτσι καί ἡ πικρία τῆς νηστείας μετατρέπεται σέ εὐχάριστη γεῦσι ἀπό τήν γλυκύτητα τοῦ Σταυροῦ.-Στήν περίοδο τῆς Νηστείας ἡ πνευματική πάλη μέ τόν ἐχθρό εἶναιν ἰδιαίτερα πεισματώδης καί ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό ἐξωτερική βοήθεια. ὁ Δεσπότης καί ἀρχηγός ὅλων μας, μᾶς στέλλει ὡς πνευματικό ὅπλο τόν Σταυρόν, ἀπό τόν ὁποῖον τρέμουν καί ἐξαφανίζονται οἱ διαβολικές δυνάμεις.-Ὁ καιρός τῆς Νηστείας εἶναι μία μορφή ταξιδιοῦ πού κάνουμε στήν ἔρημο αὐτοῦ τοῦ αἰῶνος μέ σκοπό νά φθάσουμε στήν ἄνω Ἱερουσαλήμ. Μ᾿ αὐτή τήν σκέψι, ὁ κάθε ταξιδιώτης, κουρασμένος ἀπό τά βάρη του καί λόγῳ τοῦ μήκους τῆς ὁδοῦ, ἐάν εὕρη κάποιο σκιερό δένδρο, ἀναπαύεται. Ἔτσι ἀνανεώνει τίς δυνάμεις του γιά τήν ἑπόμενη διαδρομή.Τό ἴδιο γίνεται καί σ᾿ ἐμᾶς. Κουρασμένοι ἀπό τήν ὁδό τῆς νηστείας, τίθεται ἀνάμεσά μας ὁ Σταυρός, μᾶς ἐνισχύει καί μᾶς ἐπαυξάνει τόν πόθο γιά τό ὑπόλοιπο ταξίδι τῆς νηστείας πού ἀκολουθεῖ.-Ὁ Σταυρός εἶναι τό σκῆπτρο τοῦ Χριστοῦ. Καί, ὅπως ἕνας βασιλιᾶς, ὅταν πηγαίνει κἄπου, στέλλει πρῶτα τήν σημαία καί τό σκῆπτρο του, ὡς σημεῖο προεξαγγελτικό, ἔτσι ἀκριβῶς καί ὁ Βασιλεύς Χριστός θέλοντας νά μᾶς προαναγγείλη τήν προσεχῆ ἄφιξί του, τήν μεγαλύτερη νίκη κατά τοῦ θανάτου καί τήν δόξα τῆς ἀναστάσεώς του, μᾶς στέλλει τό βασιλικό σκῆπτρο: τόν Σταυρό, γιά νά μᾶς χαροποιήση καί νά μᾶς προετοιμάση γιά τήν ὑποδοχή του, ὡς Οὐρανίου Βασιλέως καί Νικητοῦ.
Στό τέλος τοῦ ὄρθρου αὐτῆς τῆς Κυριακῆς γίνεται ἡ ἔξοδος καί προσκύνησις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τόν ὁποῖον προσκυνοῦμε καί ψάλλουμε: "Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμε, Δέσποτα, καί τήν ἁγίαν Σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν". Αὐτός ὁ ὕμνος μᾶς φέρει στήν μνήμη τ᾿ Ἅγια Πάθη τοῦ Χριστοῦ, τούς θρήνους τῆς Παναχράντου Μητρός Του καί τίς χορηγούμενες δωρεές τοῦ ἁγίου Σταυροῦ."Δεῦτε πιστοί, τό ζωοποιόν Ξύλον προσκυνήσωμεν, ἐν ὧ Χριστός, ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης, ἑκουσίως χεῖρας ἐκτείνας, ὕψωσεν ἡμᾶς εἰς τήν ἀρχαίαν μακαριότητα..."
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου