Στὸ προηγούμενο φύλλο γνωρίσαμε καὶ σχολιάσαμε τὸ ἐνδιαφέρον βιβλίο τῆς Μαρίας Δημητριάδου «Ἡ ἀλήθεια γιὰ τὶς πολεμικὲς τέχνες»[1] ποὺ κυκλοφόρησε τὸ 1998 ἀπὸ τὶς «ἐκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος».
Στὸ σημερινό ἄρθρο θὰ παραθέσουμε περισσότερα ἀπὸ ὅσα ἡ συγγραφεύς μᾶς ἔχει ἤδη ἀναφέρει σχετικὰ μὲ τὴν σύνδεση τῶν πολεμικῶν τεχνῶν μὲ τὶς θρησκεῖες τῆς Ἀνατολῆς καὶ εἰδικὰ μὲ τὴν «Νέα Ἐποχὴ τοῦ Ὑδροχόου» (New Age)[2]:
Ἡ θρησκευτικὴ πράξη ποὺ διαδίδεται πιὸ εὔκολα καὶ ἐφαρμόζεται ἀπὸ μαθητὲς κάθε ἡλικίας καὶ θρησκευτικῶν πεποιθήσεων ἀνεξαιρέτως, εἶναι ἡ ἐκτέλεση τῶν κάτας (φόρμες) τῶν πολεμικῶν τεχνῶν. Πρόκειται γιὰ σύνολα ἐναλλαγῆς ἐπιθετικῶν καὶ ἀμυντικῶν κινήσεων τὰ ὁποῖα ἔχουν καθαρὰ μαγική-θρησκευτικὴ δομή. Ὁ τρόπος ποὺ ὁ ἀσκούμενος στρέφεται πρὸς τὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα ἢ ἀκόμα τὴ γῆ καὶ τὸν οὐρανὸ ἢ τὴν κατεύθυνση συγκεκριμένων ἀστερισμῶν, ἡ ἐναλλαγὴ γίν καὶ γιάνγκ (ἄμυνα-ἐπίθεση, μαλακές-σκληρὲς κινήσεις), οἱ διάφορες κινήσεις ποὺ δηλώνουν κατεύθυνση τῆς ἐνέργειας καὶ βρίσκονται συχνὰ στὴν ἀρχὴ καὶ στὸ τέλος τῆς κάθε φόρμας, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλα σημεῖα της, τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ τελευταία κίνηση τῆς φόρμας ἐκτελεῖται ἀκριβῶς στὸ σημεῖο ὅπου ἐκτελέστηκε ἡ πρώτη κίνηση, ὁ τελετουργικὸς χαιρετισμὸς στὸ τέλος -ἰδιαίτερα στὰ κινέζικα συστήματα κούνγκ φού-, ὅλα αὐτὰ ἔχουν βαθιὰ θρησκευτικὴ σημασία ποὺ ἂν καὶ εἶναι κρυμμένη ἀπὸ τοὺς ἀμύητους, ἔχει ἀποκρυσταλλωθεῖ μετὰ ἀπὸ αἰῶνες ἀλλεπάλληλων ἐφαρμογῶν καὶ ἀναθεωρήσεων ἀπὸ βαθιὰ θρησκευόμενους δασκάλους.
Πιθανὸν ὁ ἴδιος ὁ ἐκπαιδευτὴς ποὺ διδάσκει αὐτὰ νὰ μὴν γνωρίζει πλήρως -ἤ καὶ νὰ μὴν γνωρίζει καθόλου- τή σημασία τους. Αὐτὸ ὅμως δὲν ἀφαιρεῖ κάτι ἀπὸ τὴ δυναμική τους. Οἱ φόρμες τῶν πολεμικῶν τεχνῶν παραμένουν ἕνας μαγικὸς πολεμικὸς χορός, ἕνας «διαλογισμὸς ἐν κινήσει», ποὺ ὑποτίθεται ὅτι ἐξασφαλίζει στὸν ἀσκούμενο τὴν προστασία ἀπὸ «ἀρνητικὲς ὀντότητες» καὶ τὴν εὔνοια τῶν δυνάμεων τῆς φύσης, τὴ δική του ἕνωση μὲ τὶς δυνάμεις αὐτὲς καὶ τὴν πλήρη ἀξιοποίηση τῆς «ἐσωτερικῆς» του ἐνέργειας γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του.
Πρέπει νὰ διευκρινιστεῖ ὅτι ἡ ἄσκηση τῶν πολεμικῶν τεχνῶν προκαλεῖ κάποια εὐεξία λόγῳ τῆς σωματικῆς εκγύμνασης, τῆς βαθιᾶς ἀναπνοῆς ποὺ ὀξυγονώνει καλὰ τὸν ὀργανισμὸ καὶ βέβαια λόγῳ κάποιας ψυχολογικῆς ἀντίδρασης τοῦ ἀσκούμενου ποὺ μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται ἀπὸ σιγουριὰ μέχρι ὑπερηφάνεια καὶ «μέθη τῆς δύναμης». Ὅμως αὐτὸ ποὺ τελικὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀνάγει τὶς πολεμικὲς τέχνες σὲ τρόπο ζωῆς δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ αὐτὸ ποὺ τὸν κάνει νὰ υἱοθετεῖ καὶ τή γιόγκα -μποροῦμε ἐξάλλου νὰ χαρακτηρίσουμε τὶς πολεμικὲς τέχνες ὡς πολεμικὴ γιόγκα, ἀφοῦ στὴν Ἰνδία ὑπῆρχε ἡ «vajra mukti» (βάτζρα μούκτι), εἶδος πολεμικῆς γιόγκα γιὰ τὴν κάστα τῶν πολεμιστῶν, κι ἀκόμα καὶ σήμερα ἐπιζεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα στὺλ πολεμικῶν τεχνῶν, τὸ ἰνδικὸ κάλαρι παγιάτ, ποὺ γίνεται «γιὰ τοὺς θεοὺς» καὶ μοιάζει πολὺ μὲ τὸ ἀποκαλούμενο κούνγκ φού τῆς γειτονικῆς Κίνας. Καὶ αὐτὸ τὸ κοινὸ στοιχεῖο τῆς στατικῆς γιόγκα καὶ τῶν πολεμικῶν τεχνῶν εἶναι, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ διαλογισμὸ καὶ τὶς ἀναπνευστικὲς ἀσκήσεις -τὶς ὁποῖες δὲν ἐφαρμόζουν ὅλες οἱ σχολές, ἀφοῦ πολλὲς περιορίζονται στὸ «ἀθλητικὸ μέρος» δηλαδὴ τὶς δῆθεν ἀποκλειστικὰ ἀθλητικὲς φόρμες-, μιὰ ἀσυνήθιστη εὐεξία ποὺ καταλαμβάνει τὸν ἀσκούμενο ἀπὸ τὴν πρώτη κιόλας μέρα ἄσκησης. Ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται μιὰ παράξενη εὐχαρίστηση καὶ ζωντάνια, καὶ βέβαια θέλει νὰ συνεχίσει.
Καὶ τὸ κείμενο στη συνέχεια προσεγγίζει καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ πλευρά πού σχετίζεται μὲ τὴν φυσιολογία τοῦ ὀργανισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τὶς δαιμονικὲς διαστάσεις τῶν τεχνικῶν αὐτῶν:
Ἡ αἴσθηση αὐτὴ ὀφείλεται κατὰ κύριο λόγο σὲ δύο πράγματα: Τὴν ἐπιρροὴ ποὺ ἔχουν οἱ κινήσεις αὐτὲς καθ' ἑαυτές στὸ ὁρμονικὸ σύστημα καὶ τὶς ἐκκρίσεις τῶν ἀδένων -πρᾶγμα ποὺ μποροῦν νὰ κατανοήσουν καὶ οἱ ἀθεϊστές μελετητὲς τῶν πολεμικῶν τεχνῶν- καὶ στὴν ἔκθεση τοῦ ἀσκουμένου στὶς πνευματικὲς ὀντότητες, τὶς γνωστὲς στοὺς Χριστιανοὺς ὡς «δαίμονες». Στὶς δυνάμεις αὐτὲς βέβαια ἀπευθύνεται ἡ ἀνατολικὴ πνευματικότητα, καὶ αὐτὲς δὲν χάνουν καθόλου χρόνο νὰ ἀπαντήσουν στὴν κλήση τῶν συνειδητῶν ἢ ἀσυνείδητων λάτρεων, μὲ σκοπὸ νὰ τοὺς ἐπηρεάσουν βαθύτερα καὶ νὰ τοὺς κόψουν κάθε διέξοδο πρὸς τὴν ἀλήθεια.
Κάποιες πολεμικὲς τέχνες ὅπως τὸ νιντζούτσου, ποὺ δὲν ἔχουν καθόλου φόρμες, ἀλλὰ μόνο τεχνικὲς ὅπως «πνιγμὸς μὲ ξέσκισμα προσώπου» καὶ τὰ παρόμοια, ἔχουν ὡστόσο πολλὰ μαγικὰ στοιχεῖα τόσο ἀπὸ τὶς εἰδικὲς τεχνικὲς διαλογισμοῦ ποὺ ὑποτίθεται ὅτι δίνουν ὑπεράνθρωπες ἱκανότητες, ὅσο καὶ ἀπὸ τὸ βουδιστικό-ταοϊστικὸ φιλοσοφικό τους ὑπόβαθρο. Ἐδῶ πρέπει νὰ τονιστεῖ ὅτι στὴν Ἀνατολὴ δὲν ὑπάρχει φιλοσοφία μὲ τὴν ἴδια ἔννοια ποὺ δημιουργήθηκε στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀλλὰ ἡ λεγόμενη «φιλοσοφία» εἶναι καθαρὰ θρησκευτικοῦ περιεχομένου κι ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴ λεγόμενη «ἄμεση βίωση τῆς πραγματικότητας», τὴ «φώτιση» ποὺ ἐπαγγέλλονται οἱ ἀνατολικὲς θρησκεῖες. Αὐτὸ τὸ παραδέχονται καὶ τὸ ἐπιβεβαιώνουν τόσο οἱ ὀπαδοὶ ὅσο καὶ οἱ μελετητὲς αὐτῆς τῆς «φιλοσοφίας», ὁπότε οὐσιαστικὰ ὁ τίτλος «φιλοσοφία» ὅσον ἀφορᾶ τὶς διδασκαλίες αὐτὲς εἶναι παραπλανητικός.
Πολλοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀφαιρεῖται ὁ διαλογισμὸς καὶ ἡ ὑπόκλιση στὸν διδάσκαλο, οἱ πολεμικὲς τέχνες χάνουν τὸν ἀντιχριστιανικὸ χαρακτῆρα τους καὶ γίνονται κατάλληλες καὶ γιὰ Χριστιανούς. Ὅμως ὁ μαγικο-θρησκευτικὸς κώδικας τῆς φόρμας παραμένει ἐνεργός, ἀκόμα κι ὅταν ἀφαιρεθοῦν αὐτὰ τὰ στοιχεῖα, καὶ ὁ ἐκπαιδευόμενος μένει ἐκτεθειμένος στὴν ἐπιρροή του. Ἐπίσης ἡ ὅλη ἄσκηση στὶς πολεμικὲς τέχνες προϋποθέτει τὴν ἀποδοχὴ τοῦ δαιμονικοῦ λογισμοῦ ὅτι ὁ πλησίον εἶναι ἕνας ἐπικίνδυνος ἐχθρός.
Πολλὰ μποροῦν νὰ εἰπωθοῦν καὶ γιὰ τὴν ἀπόκτηση ἐξαρτημένων ἀντανακλαστικῶν ἄμυνας καὶ ἐπίθεσης, ποὺ ὑπονομεύουν καὶ οὐσιαστικὰ ἀναιροῦν τὴν κατὰ Χριστὸν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ βέβαια τὰ ποσοστὰ σοβαρῶν ἀτυχημάτων κι ἀκόμα καὶ θανάτων κατὰ τὴν ἄσκηση τῶν πολεμικῶν τεχνῶν τόσο «στὸ δρόμο» (σὲ καυγᾶδες) ὅσο καὶ μέσα στὸ γυμναστήριο ἀλλὰ καὶ στοὺς ἀγῶνες, εἶναι ἀρκετὰ ὑψηλά, ὁπότε εἶναι πιὸ ἀσφαλὲς νὰ ἀπέχει κανεὶς ἀπὸ αὐτές. Ἐξάλλου καταξιωμένοι δάσκαλοι πολεμικῶν τεχνῶν παραδέχονται ὅτι ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος ποὺ ἀθλεῖται μὲ κάποιον ἄλλο τρόπο πέραν τῶν πολεμικῶν τεχνῶν, μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίσει ἐπιτυχῶς μιὰ ἐπίθεση, ἀλλὰ καὶ ὅτι οἱ πολεμικὲς τέχνες εἶναι ἀναποτελεσματικὲς ὅταν ὁ ἀντίπαλος διαθέτει πυροβόλο ὅπλο.
Τὰ τελευταῖα χρόνια κάποιοι ἰσχυρίζονται ὅτι οἱ πολεμικὲς τέχνες ἔχουν ἄμεση σχέση μὲ τὸν ἑλληνισμὸ καὶ γι' αὐτὸ μποροῦμε ἄφοβα νὰ τὶς ἀσκοῦμε, μιὰ πού, καταπῶς λένε, κάποιες ἀπὸ τὶς τεχνικές τους εἶναι κινήσεις τοῦ παγκρατίου ποὺ διαδόθηκαν στὴν Ἀνατολὴ ἀπὸ τὰ στρατεύματα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου. Γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτὸ ἐπικαλοῦνται διάφορες ἀθλητικὲς παραστάσεις σὲ ἀρχαῖα ἀγγεῖα κ.ο.κ. Νομίζω, εἶναι ἀφελὲς νὰ θεωροῦμε πώς, ἐπειδὴ οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ἐπινόησαν τὴ φιλοσοφία, τὴν τραγωδία κ.τ.λ., οἱ ἄλλοι ἀρχαῖοι λαοὶ περίμεναν νὰ ἔρθουν οἱ Ἕλληνες γιὰ νὰ τοὺς μάθουν νὰ δέρνουν. Κάποιες κινήσεις εἶναι κοινὲς σὲ ὅλους τοὺς λαοὺς καὶ ὅλες τὶς ἐποχές, καὶ βασίζονται στὸ ἔνστικτο καὶ τὸν κοινὸ νοῦ, ποὺ ὁ κάθε ἄνθρωπος ἀνεξαρτήτως καταγωγῆς διαθέτει.
Ἀκόμα ὅμως κι ἂν δεχτοῦμε πὼς πράγματι οἱ ἄλλοι λαοὶ δὲν εἶχαν δικές τους τεχνικὲς μέχρι νὰ τοὺς διδάξουν οἱ Ἕλληνες, θὰ ἦταν τὸ ἴδιο, ἂν ὄχι περισσότερο, ἀφελὲς νὰ πιστεύουμε πὼς πῆραν ὅ,τι ἔμαθαν χωρὶς νὰ τὸ περάσουν μέσα ἀπὸ τὰ δικά τους φίλτρα κατανόησης καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀναμείξουν μὲ στοιχεῖα τοῦ δικοῦ τους πολιτισμοῦ, χωρὶς νὰ τὸ κατευθύνουν πρὸς τὸ στόχο τοῦ δικοῦ τους πολιτισμοῦ -ποὺ καμία σχέση δὲν εἶχε μὲ τὸν στόχο τοῦ ἑλληνικοῦ κι ἀκόμα περισσότερο τοῦ χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ μας.
Γιὰ ὅποιον θέλει ὁπωσδήποτε «μαχητικὴ προπόνηση» ὑπάρχει καὶ ἡ ἑλληνορωμαϊκὴ πάλη καὶ ἡ πυγμαχία, ἀθλήματα καθαρὰ ἑλληνικὰ χωρὶς καμία μυστικιστικὴ προέκταση. Μερικοὶ λένε ὅτι ὑπάρχει καὶ τὸ παγκράτιο, ἂν βέβαια πρόκειται γιὰ ἀναβίωση τοῦ ἀρχαίου παγκρατίου -τὸ ὁποῖο δὲν ξέρουμε πῶς ἀκριβῶς ἦταν- κι ὄχι γιὰ μιὰ ἑλληνικὴ διασκευὴ τοῦ καράτε, μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ὁποίου ἔχει γαλουχηθεῖ ὁ δάσκαλος τοῦ «παγκρατίου». Εἶναι ὅμως γεγονὸς ὅτι ἀκόμα κι ἂν οἱ ἴδιοι οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι εἶχαν ἐπινοήσει ἕνα μαχητικὸ σύστημα μὲ μυστικιστικὲς προεκτάσεις -ποὺ δὲν εἶχαν- ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ ἀπόγονοί τους ὀφείλουμε νὰ τὸ ἀπαρνηθοῦμε, ὅπως καὶ ἄλλα πράγματα, γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ.