Ο Αθεϊσμός είναι θρησκεία;
Τοποθέτηση του ερωτήματος«Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις» σύμφωνα με τον Αντισθένη, επομένως για να προσεγγίσουμε το παραπάνω ερώτημα καλό είναι πρώτα να προσπαθήσουμε να ορίσουμε τους δύο όρους που το συναπαρτίζουν. Έτσι ως Αθεΐα θεωρείται η άρνηση της ύπαρξης θεών ή Θεού και Αθεϊσμός ονομάζεται η φιλοσοφική και θεωρητική θεμελίωση της αθεΐας.
Όσον αφορά τώρα τη θρησκεία ο ορισμός της είναι αρκετά πολύπλοκη υπόθεση, αφενός διότι το αντικείμενό της δεν προσδιορίζεται ως προς την ουσία του από κάποιο ορισμό, αφετέρου συμπεριλαμβάνει πολλές μορφές. Απλουστευμένα όμως θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι θρησκεία είναι ένα παγιωμένο σύνολο αντιλήψεων και πρακτικών που αφορούν στη σχέση του ανθρώπου με το Θεό. Έτσι εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι ο Αθεϊσμός δεν συνιστά κάποια θρησκεία.Σύντομη ιστορική αναδρομήΟ αθεϊσμός δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Από τότε που οι πρωτόπλαστοι αρνήθηκαν να υπακούσουν στο θέλημα του Θεού έκανε την εμφάνισή του το φαινόμενο της αθεΐας. Ουσιαστικά είναι η άρνηση στο θέλημα του Θεού που αντανακλά στην άρνηση του ίδιου του Θεού. Γι’ αυτό και ως κυριότερα αίτια της αθεΐας θεωρούνται: ο εγωισμός του ανθρώπου, η άγνοια της θρησκευτικής διδασκαλίας, ο τρόπος ζωής που δεν συνάδει με τις επιταγές της θρησκείας, ο ορθολογισμός, η υλιστική θεώρηση του κόσμου, η αντιθρησκευτική παιδεία και η ασυνέπεια πίστης και ζωής μερικών εκπροσώπων της θρησκείας. Να επισημάνουμε ότι υπάρχουν βαθμίδες αθεϊσμού, ενώ μορφές σύγχρονου αθεϊσμού είναι ο μηδενισμός, ο διαλεκτικός και ιστορικός υλισμός, ο υπαρξιακός αθεϊσμός, ο νιτσεϊσμός, ο ορθολογικός θετικισμός κ.α. Εδώ να σημειώσουμε ότι κύρια ευθύνη στην εμφάνιση και εξέλιξη των διαφόρων μορφών του σύγχρονου αθεϊσμού στον Ευρωπαϊκό χώρο φέρει ο Ρωμαιοκαθολικισμός και η εξ’ αυτού διαστρέβλωση του Χριστιανισμού. Έτσι αντιδρώντας κάποιοι την εποχή του λεγόμενου Διαφωτισμού στις αντιλήψεις και πρακτικές του Παπικού θεσμού έφτασαν στην καθολική άρνηση του θρησκευτικού φαινομένου και της ύπαρξης του Θεού.(Του Θεού βέβαια όπως διαστρεβλωμένα τον έβλεπαν στον Ρωμαιοκαθολικισμό και που φυσικά τέτοιος Θεός δεν υπάρχει!).Η θρησκεία είναι συνομήλικη με την ανθρωπότητα. Συνοδεύει τον άνθρωπο από την αυγή της ιστορίας του και η εμφάνισή της αρχίζει μαζί του. Εφόσον ο άνθρωπος «πλάστηκε» από τον Θεό, μπορούμε να πούμε ότι βασική πηγή της θρησκείας είναι η έμφυτη τάση του ανθρώπου προς το «απόλυτο», που είναι ο Θεός. Έτσι η θρησκεία πηγάζει από την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνεί με το «μεγάλο συγγενή» του, το Θεό, ο οποίος εμφύτεψε στην ψυχή του την ανάγκη της αναζήτησής του. Καθόσον λοιπόν η θρησκευτικότητα είναι έμφυτη, συνάγεται ότι η θρησκεία είναι πανανθρώπινο φαινόμενο. Αυτό διαπιστώνεται από την ιστορία του πολιτισμού, τη Θρησκειολογία, την Ψυχολογία, την Κοινωνιολογία. Δεν υπήρξε λαός οπουδήποτε στη γη που να μην είχε κάποια μορφή θρησκείας. (Σχετική είναι η αναφορά του Πλουτάρχου – Προς Κολώτην Επικούρειον, 1126, D-E).Όμως εδώ οφείλουμε να κάνουμε μια καίριας σημασίας διάκριση μεταξύ θρησκείας και χριστιανικής πίστης.Έτσι συνοπτικά να αναφέρουμε ότι η θρησκεία, που πηγάζει από την έμφυτη τάση του ανθρώπου προς το Θεό, συνιστά μια προσπάθεια του ανθρώπου να «ανακαλύψει» το Θεό. Είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει το θείο μετά τη συσκότιση του νοός του που επέφερε η «πτώση». Όμως ενώ η παρακοή του έφερε τον χωρισμό του από τον Θεό, αυτή η εγγενής τάση του προς Αυτόν παρέμεινε. Γι’ αυτό παρατηρούμε την εμφάνιση τόσων πολλών θρησκειών στο διάβα των αιώνων και των λαών ως αποτύπωση της προσπάθειας του ανθρώπου να επανεύρει το αρχέτυπό του.Η πίστη τώρα είναι μια αντίστροφη πορεία, είναι η «αποκάλυψη» του Θεού στον άνθρωπο. Κατανοώντας ο Θεός την αδυναμία του ανθρώπου να τον γνωρίσει, παρ’ όλες τις απέλπιδες προσπάθειές του, έρχεται ο ίδιος και του αποκαλύπτεται. Στα πλαίσια της θείας του οικονομίας έχουμε την αποκάλυψη του ίδιου του Θεού στο πλάσμα του μέσω του Υιού του. Αυτή είναι η διαφορά κάθε θρησκείας με τη χριστιανική πίστη. Όλες οι θρησκείες φανερώνουν την προσπάθεια του ανθρώπου να ανακαλύψει τον Θεό. Η χριστιανική πίστη, από την άλλη, φανερώνει την κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο, την αποκάλυψη και απάντηση στην αναζήτηση του ανθρώπου.Συμπερασματικά…Τελικά υπάρχει πραγματικά άθεος άνθρωπος; Ο άνθρωπος είναι θεόπλαστος -πλασμένος από τον Θεό. Είναι θεόμορφος – κατ’ εικόνα Θεού, και εις Θεόν ερχόμενος – έχει στόχο την ομοίωση του Θεού. Ο ιερός Χρυσόστομος λέει πως ο Θεός είναι όπως ο αέρας, παντού και μέσα μας. Ο Θεός είναι μέσα μας και γύρω μας. Όποιος αρνείται το Θεό, αρνείται την οντότητά του. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απανθρωπία από την αθεΐα.Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από το να πω «είμαι άθεος»! Προσπαθεί ο άνθρωπος να καταλάβει τον Θεό με τη λογική του, τη στιγμή που αδυνατεί να γνωρίσει και αυτή την κτιστή πραγματικότητα. Αλλιώς προσεγγίζεται ο Θεός! Δεν είναι κάτι που πρέπει να ψάξουμε, αλλά κάποιος που μπορούμε να γνωρίσουμε, ούτε μια αφηρημένη σκέψη του νου, αλλά συγκεκριμένο βίωμα της καρδιάς. Ο Χριστός και η πίστη σ’ αυτόν δεν είναι ένα ασαφές ιδεολόγημα, αλλά μια σαφής πρόταση ζωής, τρόπος ζωής!