Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
Η «ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» ADISM:
ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ & LIFESTYLE
Στις μέρες μας ξεφυτρώνουν συνεχώς νέες θρησκευτικές ομάδες που υπόσχονται σωτηρία με φανταχτερά λόγια και συγκινήσεις της στιγμής. Η λεγόμενη ADISM Church -ηγείται από τον Daniel Adism, έναν 35χρονο αυτοαποκαλούμενο «προφήτη» – που δραστηριοποιείται στην Ελβετία και συνδέεται με τον βραζιλιάνικο κλάδο της Assembleia de Deus, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της τάσης. Όπως περιγράφεται, λειτουργεί περισσότερο ως θεατρικό δρώμενο παρά ως εκκλησιαστική κοινότητα. Οι πιστοί συναντιούνται σε αίθουσες που θυμίζουν σκηνές συναυλίας, με φώτα, μικρόφωνα, χειροκροτήματα, livestream και τεχνική ομάδα. Η λειτουργία μετατρέπεται σε παράσταση, ο πάστορας εμφανίζεται σαν πρωταγωνιστής, και το Ευαγγέλιο χάνει τον χαρακτήρα του ως οδός σωτηρίας και κατανύξεως.
Οι συγκεντρώσεις τους, που θυμίζουν μάλλον θεατρική παράσταση παρά λειτουργία, οργανώνονται σε πολυχώρους και αίθουσες με δυνατή μουσική, φώτα και έντονη σκηνοθεσία. Οι οπαδοί περιγράφουν ότι βιώνουν «δυνατές ενεργειακές δονήσεις» και «θεραπευτικές ροές». Στην πράξη, όμως, πρόκειται για φανταχτερά shows, όπου ο Adism πρωταγωνιστεί σαν ροκ σταρ με λευκά κοστούμια και θεατρικές χειρονομίες. Η θρησκεία μετατρέπεται σε θεατρική παράσταση, με το κοινό να χειροκροτεί και να φωνάζει συνθήματα, λες και βρίσκεται σε συναυλία.
Το κήρυγμα του Adism είναι ένα κοκτέιλ ψευδοθεολογικών φράσεων, λεξιλογίου «νέας εποχής» και προσωπικών «αποκαλύψεων». Υπόσχεται ότι οι οπαδοί του θα «συντονιστούν με την παγκόσμια ενέργεια» και θα αποκτήσουν πρόσβαση σε μια νέα πνευματική διάσταση. Ο όρος «σωτηρία» γίνεται θολό σύνθημα, χωρίς συγκεκριμένο περιεχόμενο, ενώ η λατρεία μοιάζει με εκστατική πρακτική που στοχεύει περισσότερο στην εντυπωσιακή εμπειρία παρά σε κάποια πνευματική διδασκαλία.
Δεν λείπουν βέβαια και οι οικονομικές πινελιές. Όσοι θέλουν να συμμετάσχουν πιο «ουσιαστικά» καλούνται να δώσουν γενναίες δωρεές. Η κοινότητα έχει θεσπίσει ειδικές κατηγορίες μελών, όπου όσο πιο βαθιά βάζεις το χέρι στην τσέπη τόσο πιο κοντά βρίσκεσαι στον «προφήτη» και στις μυστικές αποκαλύψεις του. Τα σεμινάρια, οι «ενεργειακές θεραπείες» και τα «workshops αφύπνισης» έχουν τιμοκατάλογο που θα ζήλευε και σχολή management.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, παρά το επιτηδευμένο μυστικιστικό περιτύλιγμα, η Adism Church δίνει τεράστια έμφαση στη δημόσια εικόνα. Ο Adism είναι πανταχού παρών στα κοινωνικά δίκτυα, όπου εμφανίζεται ως νέος χαρισματικός ηγέτης με μοντέρνα αισθητική, φωτογραφίσεις επαγγελματικού επιπέδου και βίντεο που θυμίζουν διαφημιστικές καμπάνιες. Η πνευματικότητα μετατρέπεται σε μάρκετινγκ, με σλόγκαν και λογότυπα.
Η εικόνα της κοινότητας, όσο εντυπωσιακή και αν φαίνεται σε πρώτη ματιά, δεν παύει να έχει ρωγμές. Πρώην μέλη καταγγέλλουν έντονες πιέσεις, ψυχολογικούς εκβιασμούς και υπερβολικές οικονομικές απαιτήσεις. Μιλούν για μια ατμόσφαιρα πλήρους χειραγώγησης, όπου η κριτική απαγορεύεται και κάθε αμφισβήτηση αντιμετωπίζεται ως «αρνητική ενέργεια» που δήθεν απειλεί την κοινότητα. Έτσι το χαμόγελο και το φως των εκδηλώσεων κρύβουν έναν σκληρό μηχανισμό ελέγχου. Με δυο λόγια, η Adism Church είναι άλλη μια υπερπαραγωγή του θρησκευτικού lifestyle, που ταιριάζει γάντι στην εποχή του εύκολου εντυπωσιασμού. Σαν πυροτέχνημα γεμάτο φως και θόρυβο, που όμως μόλις σβήσει αφήνει πίσω του μόνο καπνό.
Η δραστηριότητα της Adism Church δεν περιορίζεται πια μόνο στη Ζυρίχη. Μέσα σε ελάχιστα χρόνια κατάφερε να εξαπλωθεί πέρα από τα ελβετικά σύνορα, αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία σαν βασικό εργαλείο στρατολόγησης. Με ζωντανές μεταδόσεις των εκδηλώσεων, διαδικτυακά σεμινάρια και προσεκτικά σκηνοθετημένα βίντεο, η εικόνα του Adism ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. Έτσι, άνθρωποι που δεν πάτησαν ποτέ σε μια αίθουσα της κοινότητας γίνονται ακόλουθοι και δωρητές, συμβάλλοντας σε μια παγκόσμια οικονομική ροή. Η «παγκόσμια οικογένεια» του Adism είναι περισσότερο μια διαδικτυακή βάση δεδομένων παρά πνευματική κοινότητα.
Σημαντικό ρόλο παίζουν οι «πρεσβευτές» της ομάδας, πρόσωπα που χρίζονται από τον ίδιο τον Adism και αναλαμβάνουν να εξαπλώσουν το μήνυμα σε άλλες χώρες. Ουσιαστικά πρόκειται για παραρτήματα με franchising λογική, όπου ο τοπικός ηγέτης αναπαράγει το ύφος, το λεξιλόγιο και τις πρακτικές του «προφήτη», πάντα υπό τη σκιά της κεντρικής καθοδήγησης από τη Ζυρίχη. Έτσι η Adism Church εμφανίζεται με πυρήνα σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και σε Ηνωμένες Πολιτείες και Λατινική Αμερική. Η διεθνής της δράση δεν έχει να επιδείξει πνευματικά επιτεύγματα, αλλά εντυπωσιακές καμπάνιες εικόνας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γεμίζουν με φωτογραφίες από «παγκόσμια συνέδρια αφύπνισης», βίντεο με φανατικούς οπαδούς που δηλώνουν ότι «η ζωή τους άλλαξε» και μηνύματα με παγκόσμιο στίγμα, σαν διαφημιστική εκστρατεία πολυεθνικής.
Παρά τις φανταχτερές δηλώσεις, η ταχύτατη εξάπλωση προκαλεί και αντιδράσεις. Τοπικές εκκλησίες, κοινωνιολόγοι και οργανώσεις κατά των αιρέσεων προειδοποιούν για την επικίνδυνη συνταγή από το μίγμα ψυχολογικής εξάρτησης, οικονομικής εκμετάλλευσης και φαντασμαγορικού θεάματος. Όσο η Adism Church προβάλλεται σαν διεθνές κίνημα, τόσο πιο ξεκάθαρα αποκαλύπτεται ότι λειτουργεί με μηχανισμούς παραπλανητικής προβολής και κερδοσκοπίας.
Assembleia de Deus
Η Assembleia de Deus, που ξεκίνησε πριν από έναν αιώνα ως μια μικρή πεντηκοστιανή κοινότητα φτωχών Βραζιλιάνων, έχει εξελιχθεί σε μια θρησκευτική πολυεθνική με εκατομμύρια πιστούς και παραρτήματα σε δεκάδες χώρες. Μόνο που εδώ και χρόνια δεν θυμίζει εκκλησία αλλά ένα τεράστιο γραφείο πολιτικής καμπάνιας με θρησκευτικό περιτύλιγμα. Οι πάστορες παίζουν τον ρόλο των πολιτικών, ο άμβωνας μετατράπηκε σε τηλεβόα προπαγάνδας, και η «ψήφος» παρουσιάζεται ως θεϊκή εντολή. Αντί για Ευαγγέλιο, ο πιστός ακούει κηρύγματα υπέρ συγκεκριμένων υποψηφίων, και η προσευχή παίρνει τη μορφή κομματικού συνθήματος.
Ο Ζαΐρ Μπολσονάρου – από φανατικούς υποστηρικτές του μέσα στο πεντηκοστιανό περιβάλλον της Βραζιλίας, έλαβε το παρατσούκλι «Μεσσίας» – όπως ήταν το πιο χαρακτηριστικό «προϊόν» αυτής της μηχανής. Οι πάστορες της Assembleia de Deus τον ανέβασαν στην εξουσία, τον παρουσίασαν σαν «άνθρωπο του Θεού» που θα σώσει τη Βραζιλία από την παρακμή, και τον έβαλαν κυριολεκτικά μέσα στο άγιο βήμα για να τον δοξάζουν. Η εκλογική νίκη του το 2018 δεν ήταν αποτέλεσμα μιας πολιτικής ιδιοφυΐας, αλλά μιας καλά ενορχηστρωμένης θρησκευτικής καμπάνιας. Στο τέλος, βέβαια, το «σωτήριο σχέδιο» κατέρρευσε, και ο «εκλεκτός» βρέθηκε μπλεγμένος σε σκάνδαλα, κατηγορίες διαφθοράς και δικαστικές περιπέτειες.
Έτσι, η ίδια η Assembleia de Deus εκτέθηκε αφού από πνευματικός οργανισμός μετατράπηκε σε εργαλείο πολιτικής χειραγώγησης. Κάθε παράρτημα λειτουργεί σαν μικρό εκλογικό κέντρο, με έτοιμες προφητείες και υποσχέσεις θαυμάτων για όποιον ταυτιστεί με την «θεόσταλτη ηγεσία».
Σήμερα, η Assembleia de Deus μοιάζει περισσότερο με πολυεθνική εταιρεία μάρκετινγκ παρά με εκκλησία. Με παραρτήματα όπως το Ministério de Madureira και θορυβώδη πειράματα τύπου Adism Church στην Ευρώπη, εξάγει το ίδιο προϊόν: ενθουσιασμός, χειραγώγηση και εξουσία. Το μήνυμα είναι απλό: η πίστη γίνεται θέαμα και η κάλπη θρησκευτικό μυστήριο. Και ο τελικός λογαριασμός, όπως πάντα, πληρώνεται από τους αφελείς που πιστεύουν ότι αγοράζουν ουρανό, ενώ στην πραγματικότητα χρηματοδοτούν πολιτικούς τυχοδιώκτες και θρησκευτικούς επιχειρηματίες.
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ