Τοῦ κ. Παύλου Ἀθ. Παλούκα, Ἐπιτ. Σχολικοῦ Συμβούλου Δ.Ε.
3ον
6. Γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς ψυχοσωματικῆς ἰσορροπίας καί ὑγείας τοῦ ἀνθρώπου, ὁ Χριστιανισμός διαθέτει καί προσφέρει βασικά καί συγκεκριμένα μέσα, ὅπως λ.χ. τή δυνατή πίστη στόν Θεό, τήν ἐλπίδα, τήν προσευχή, τήν ἀγάπη, τόν ἐκκλησιασμό, τήν ἄσκηση καί τή νηστεία, τά ἱερά Μυστήρια (Μετάνοιας, Μετάληψης, κ.ἄ.) καί ἄλλα πολλά, πού σοβαροί καί καταξιωμένοι ψυχίατροι (Τουρνιέ, κ.ἄ.) τά ἀξιολογοῦν θετικά καί σπουδαῖα.
Ὁ ψυχίατρος λ.χ. Δημήτριος Καραγιάννης, σέ συνέντευξή του σέ ἐκκλησιαστική ἐφημερίδα, ὅταν ρωτήθηκε ἀπό τή δημοσιογράφο, πῶς μπορεῖ νά ἀποδεσμευτεῖ ὁ ἄνθρωπος «ἀπό τή στεῖρα αὐτή κατάσταση», ὅταν δηλαδή γιά τόν α΄ ἤ β΄ λόγο φθάνει σέ ἀπόγνωση, ἀπάντησε καί πρότεινε:
«Τό ψυχοθεραπευτικό πάντοτε σέ ὅλες αὐτές τίς καταστάσεις, ὅταν κανείς ἔχει πάρει λάθος δρόμο, εἶναι ὁ δρόμος τῆς μετάνοιας, ὄχι ὁ δρόμος τῶν ἐνοχῶν. Ἡ μετάνοια ἀπό τίς ἐνοχές εἶναι πάρα πολύ διαφορετικός δρόμος. Οἱ ἐνοχές εἶναι αὐτές πού ὁδηγοῦν τόν Ἰούδα νά αὐτοκτονεῖ, ἡ μετάνοια εἶναι αὐτή πού ἐπιτρέπει στόν Πέτρο νά γίνεται ἀπόστολος, πάνω στόν ὁποῖο στηρίζεται ἡ Ἐκκλησία μας. Ἡ μετάνοια δέν εἶναι μόνο θρησκευτική ἐντολή, εἶναι μιά στάση σάν νά διαβάζεις τά πράγματα διαφορετικά, ἐπανατοποθετεῖς τή ζωή σου, κατανοεῖς ποιό εἶναι σημαντικό καί ποιό δευτερεῦον» (Συνέντευξη μέ τή δημοσιογράφο Σοφία Χατζῆ στήν ἐφημερίδα «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ», 1-12-2021, σσ. 16-17).
Πολλοί διάσημοι ψυχίατροι παραδέχονται καί ὁμολογοῦν πώς ὁ Χριστιανισμός συμβάλλει στήν ψυχική ὑγεία τῶν ἀνθρώπων καί τούς προφυλάσσει ἀπό τό ἄγχος, τήν κατάθλιψη, τή μελαγχολία καί ἄλλες παρόμοιες ψυχικές ἀσθένειες τῆς ἐποχῆς μας.
Ἡ ἀρετή τῆς ἐλπίδας, γιά παράδειγμα, τήν ὁποία διδάσκει, καλλιεργεῖ καί προσφέρει ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία στόν ἄνθρωπο, διέπει τήν ψυχολογική κατάσταση καί ζωή τοῦ ὁμαλοῦ καί ἰσορροπημένου ἀνθρώπου καί δίνει νόημα στόν κόσμο καί τή ζωή: «Τήν πίστιν ὑμῶν καί ἐλπίδα εἶναι εἰς Θεόν» (Α’ Πέτρου 1, 21), πού σημαίνει πώς ἡ πίστη πού ἔχετε στόν Χριστό καί ἡ ἐλπίδα, τήν ὁποία στηρίζετε σ’ αὐτόν, νά εἶναι πίστη καί ἐλπίδα σ’ αὐτόν τόν Θεό πού ἀνέστησε, ὕψωσε καί δόξασε τόν Χριστό.
Κάτι πρέπει νά μᾶς λέει καί ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου «Ζητεῖται ἐλπίς» τοῦ γνωστοῦ λογοτέχνη-συγγραφέα Ἀντώνη Σαμαράκη (19-9-2003), πιθανόν προβληματισμένου σέ θέματα θρησκευτικῆς πίστεως.
7. Στό «Σύμβολον τῆς Πίστεως» (στό “Πιστεύω”), ὁ πιστός ὁμολογεῖ στά δύο τελευταῖα ἄρθρα: «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Δηλαδή, μέ τήν ἐλπίδα ὁ ἄνθρωπος ὑπερβαίνει τόν φόβο τοῦ θανάτου, ὁ ὁποῖος στήν οὐσία εἶναι προσδοκία τοῦ Θεοῦ καί προσμονή τῆς αἰώνιας ζωῆς. Μέ τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη στόν Θεό, ὁ πιστός ἀποκτᾶ δύναμη καί ὑπερβαίνει τά ἐμπόδια, τίς θλίψεις, τίς στενοχώριες καί, γενικά, τίς ἀποτυχίες τῆς ζωῆς. Ἡ ἐλπίδα τρέφεται ἀπό τήν πίστη καί ζωογονεῖ τήν πίστη.
Ὁ στίχος τοῦ μεγάλου ποιητῆ Ἰωάννη Πολέμη (1862-1924) εἶναι ἐπιγραμματικός, ἐν προκειμένῳ:
«Μή φοβηθεῖς αὐτόν πού στήριξε τήν πίστη ἐπάνω στήν ἐλπίδα,
τόν εἶδα στή ζωή νά μάχεται, μά πάντα ἀνίκητο τόν εἶδα»
(ἀπό τό ποίημά του, μέ τίτλο: «Μή φοβηθεῖς!»).
Ὁ ἀπ. Παῦλος ὁμιλεῖ γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν μέ ἀπόλυτη βεβαιότητα. Ὅταν ὁ Παῦλος δικάζεται ἀπό τόν Ρωμαῖο ἡγεμόνα Φήλικα, εἶπε μεταξύ ἄλλων: «Ὁμολογῶ δέ σ’ ἐσέ τοῦτο, ὅτι κατά τήν διδασκαλία πού ὀνομάζουν αἵρεση, ἔτσι λατρεύω τόν Θεό τῶν Πατέρων μας καί πιστεύω ὅλα ὅσα εἶναι γραμμένα στόν νόμο καί στούς προφῆτες, καί ἔχω ἐλπίδα στόν Θεό, τήν ὁποία καί αὐτοί δέχονται, ὅτι μέλλει νά γίνει ἀνάσταση τῶν νεκρῶν, τόσο τῶν δικαίων ὅσο καί τῶν ἀδίκων» (Πράξ. Ἀποστ. 24, 14-15).
Στήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολή, μιλώντας γιά τή μέλλουσα δόξα εἶπε: «Φρονῶ ὅτι τά παθήματα τοῦ παρόντος καιροῦ δέν ἔχουν καμιά ἀξία συγκρινόμενα πρός τή δόξα πού μέλλει νά ἀποκαλυφθεῖ σ’ ἐμᾶς… Γνωρίζουμε, ὅτι ὁλόκληρη ἡ πλάση στενάζει καί συμπάσχει μέχρι σήμερα. Καί ὄχι μόνο αὐτή, ἀλλά καί ἐμεῖς οἱ ἴδιοι… καθώς περιμένουμε τήν υἱοθεσία, τήν ἀπολύτρωση τοῦ σώματός μας. Διότι μέ τήν ἐλπίδα αὐτή σωθήκαμε. Ἀλλά ἐλπίδα πού τή βλέπει κανείς δέν εἶναι ἐλπίδα˙ γιατί νά ἐλπίζει κανείς γιά ἐκεῖνο πού ἤδη βλέπει; Ἀλλ’ ἐάν ἐλπίζουμε γιά ἐκεῖνο πού δέν βλέπουμε τότε τό περιμένουμε μέ ὑπομονή» (Ρωμ. 8, 18-15).
Γι’ αὐτό καί στήν ἐπίγεια ζωή του ἀψηφᾶ τά πάντα καί δέν ὑπολογίζει καμιά δυσκολία στό ἔργο του.
Τόν βοηθοῦσε νά ὑψώνει πρός τόν Θεό, πρός τά οὐράνια καί αἰώνια, τήν ψυχή του. Αὐτό πού συνέβη μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ἐπανελήφθη κατόπιν καί μέ ὅλους τούς ἁγίους, τούς μάρτυρες, τούς ὁσίους, τούς ἀσκητές καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι δέν κάμφθηκαν οὔτε ἀπό τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς ἀλλ’ οὔτε καί ἀπό τά μαρτύρια πού ὑπέστησαν.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος εὔστοχα παρατηρεῖ: «Ὁ χριστιανός πρέπει νά διαφέρει ἀπό τούς ἀπίστους σέ τοῦτο: ὅλα νά τά ὑπομένει μέ γενναιότητα καί παίρνοντας φτερά ἀπό τά μελλοντικά ἀγαθά νά βρίσκεται πάνω ἀπό τήν ἐπίθεση τῶν ἀνθρώπινων κακῶν. Ἐπί γάρ τῆς πέτρας ἔστησεν ὁ πιστός» (Ε.Π.Ε. 31, 640).
Ὁ ἴδιος δέ ἔγινε ἀξιομίμητο καί ἀξιοθαύμαστο παράδειγμα. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος μισοπεθαμένος βαδίζει τόν δρόμο τῆς ἐξορίας. Τό καμίνι τῶν παθῶν του ἔχει πυρακτωθεῖ˙ μπῆκε σ’ αὐτό φλεγόμενος στό σῶμα καί στήν ψυχή. Σέ λίγο ξεψύχησε, ἀναφωνώντας «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν». Τό ἔλεγε αὐτό πάντοτε˙ «δέν θά πάψω νά τό ἐπαναλαμβάνω αὐτό πάντοτε, γιά ὅλα ὅσα μοῦ συμβαίνουν» (Ε.Π.Ε. 37, 354).
Ἄς δοῦμε ἀκόμη ἕνα παράδειγμα ἀπό τήν ἱερά ἐκκλησιαστική μας ἱστορία, τόν Ἰώβ, πού στάθηκε ὄρθιος στίς δοκιμασίες του, ὑμνώντας τόν Θεό γι’ αὐτές καί ἔμεινε παροιμιώδης ἡ μεγάλη του ὑπομονή (γνωστή ὡς «Ἰώβεια ὑπομονή»).
Ἔχασε μέσα σέ μιά μέρα ὑποστατικά, δέκα παιδιά, ὅ,τι εἶχε καί δέν εἶχε. Δέν ἀγανάκτησε. Ἀντίθετα, εὐχαριστώντας τόν Θεό, ἔλεγε: «Ὁ Κύριος ὅλα τά ἔδωσε, ὁ Κύριος καί τά πῆρε πίσω. Ὅπως ὁ Κύριος τό νόμισε καλό, ἔτσι καί ἔγινε. Εὐλογημένο νά ’ναι τό ὄνομά του!» (Ἰώβ 1, 21). Καί ὄχι μονάχα αὐτό. Ὅταν λίγο μετά βρέθηκε γυμνός πάνω στήν κοπριά πληγιασμένος καί βασανιζόμενος, στά ἀπρεπῆ λόγια τῆς γυναίκας του ἀπάντησε: «Μιλᾶς σάν ἀνόητη! Μόνο τά καλά θά δεχόμαστε ἀπό τόν Θεό; Δέν πρέπει νά δεχθοῦμε καί τά ἄσχημα;» (Ἰώβ 1, 21 καί 2, 10).
Οἱ ληστεῖες καί οἱ κλοπές, σήμερα, εἶναι σέ ἡμερήσια διάταξη. Πῶς πρέπει νά τίς ἀντιμετωπίζουμε ἐμεῖς οἱ πιστοί χριστιανοί; Θά θεωρηθεῖ λίγο ὑπερβολικό καί οὐτοπικό, ἀλλά θά τό ποῦμε: Τόν τρόπο καί τό παράδειγμα μᾶς τά δίνουν, στά νεότερα χρόνια, ἕνας ἅγιος τῆς Ρωσίας καί ἕνας ἐπιστήμων-καθηγητής, μελετητής τῆς Ἁγίας Γραφῆς.