Τοῦ κ. Παύλου Ἀθ. Παλούκα, Ἐπιτ. Σχολικοῦ Συμβούλου Δ.Ε.
2ον
Συνεχίζουμε μέ ἐπιτακτικά ἐρωτήματα, γιά νά πάρουμε σαφῆ καί θετική ἀπάντηση:
Μποροῦμε, λοιπόν, νά ἐλπίζουμε; Ὑπάρχει ἀκόμη ἐλπίδα; Τήν ἀπάντηση μᾶς τή δίνει ἀπό τό 1986, σέ σχετικό του ἄρθρο, ὁ μακαριστός πρώην Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν κυρός Χριστόδουλος:
«Ἄς ἀπαντήσουν οἱ “κουλτουριάρηδες” οἱ “τερμίτες”, οἱ ποικίλοι “προοδευτικοί”, οἱ ἐπίδοξοι ἀναμορφωτές μας. Φοβοῦμαι πώς αὐτοί τώρα κρύβονται. Ἡ ὀργή τοῦ λαοῦ θά ξεσπάσει στή ράχη τους. Καί θά μείνουμε ἐμεῖς καί μαζί μας καί ἄλλοι καί ἄλλοι, ὅσοι ἐξακολουθοῦμε νά ἐλπίζουμε στή δύναμη τοῦ Θεοῦ, στήν ἔμφυτη αἰσιοδοξία τοῦ Ἕλληνα, στίς κρυμμένες ἱκανότητές του» [Χριστοδούλου, Μητροπολίτη Δημητριάδος (μετέπειτα Ἀρχιεπ. Ἀθηνῶν), «Ὑπάρχει ἐλπίδα γιά τό αὔριο;», ἐφημερίδα «Ἐλεύθερος Τύπος», 15-16/3/1986, σελ. 16].
Μέσα, λοιπόν, στό σκοτάδι αὐτό τῆς παγκόσμιας ἀπελπισίας καί τοῦ φόβου, ἡ Ἐκκλησία παρουσιάζεται ὡς μοναδικός φορέας τῆς ΕΛΠΙΔΑΣ. Ἤδη, πρίν ἀπό χιλιάδες χρόνια, μέ τό στόμα τοῦ προφήτη Ἡσαΐα, ἡ Ἐκκλησία σαλπίζει πρωτάκουστο σάλπισμα ἐλπίδας στούς ἀνθρώπους, μέ τά σφιγμένα δόντια καί τά παραλελυμένα γόνατα: «Ὑψῶστε ψηλά τά κεφάλια σας. Μὴ φοβᾶστε. Διότι ἔρχεται ὁ Σωτήρας καί ἐλευθερωτής σας. Ὁ Κύριος μέ τήν ἄπειρη δύναμή του, μέ τήν παντοδυναμία του, μέ τήν παγκόσμια ἐξουσία καί κυριότητά Του» (Ἡσ. 40, 9-10). Καί ἦλθε ὁ ΣΩΤΗΡΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ! Καί «τῇ… ἐλπίδι ἐσώθημεν» (Ρωμ. 8, 24) καί «ἠλπίκαμεν ἐπί Θεῷ ζῶντι, ὅς ἐστι σωτήρ πάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν» (Α΄ Τιμ. 4, 10).
Τρόποι καί μέσα προσφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας, τὰ ὁποῖα μᾶς ἐνισχύουν τήν ἐλπίδα
Ἡ Ἐκκλησία προσφέρει τήν ΕΛΠΙΔΑ στόν σύγχρονο ἀπελπισμένο κόσμο:
1. Μέ τόν χριστιανικό ρεαλισμό (πραγματοκρατία).
Ἔναντι ὅλης αὐτῆς τῆς ἀσφυκτικῆς καταστάσεως, πού ζεῖ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, καί τῆς διεστραμμένης, λανθασμένης καί ὑλιστικῆς θεώρησης τῶν πραγμάτων, ἡ Ἐκκλησία διδάσκει τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου˙ τήν παρουσία τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ κακοῦ στόν κόσμο, πού προῆλθε ἀπό τήν κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας καί τήν ἀνταρσία τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι πρός τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὅλα τά κακά καί ὅλες οἱ δυσαρμονίες τῆς ζωῆς προέρχονται καί ὀφείλονται στό βασικό αὐτό γεγονός τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, δηλαδή, τήν πτώση.
Ἡ ἀλήθεια αὐτή τῆς Ἁγίας Γραφῆς κάνει τόν χριστιανό νά εἶναι ρεαλιστής (ὁ ἄνθρωπος πού βασίζει τίς πράξεις του στήν ἀντίληψη τῆς πραγματικότητας). Ἔτσι, ὁ χριστιανός φωτίζεται ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, γνωρίζει ὅτι ἐξαιτίας τῆς πτώσεως «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α’ Ἰωάν. 5, 19).
Ἑπομένως, ὁ πιστός δέν ἐκπλήσσεται ἀπό τίς διάφορες «κρίσεις» τοῦ κόσμου, τήν παρουσία καί τίς ἐκδηλώσεις τοῦ κακοῦ μέσα στήν κοινωνία˙ οὔτε ἡ ὑπερβολική ἔξαρση τοῦ κακοῦ τόν ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία καί τήν ἀπόγνωση. Ἡ ἑρμηνεία, λοιπόν, τῆς κρίσης τοῦ κόσμου δίνει στόν χριστιανό πιστό τή δυνατότητα ὄχι μόνο νά μή θορυβεῖται καί νά μή ἐκπλήσσεται μπροστά στή δυσαρμονία τῆς κοινωνίας καί τοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλά καί νά στηρίζεται περισσότερο στήν πίστη καί στήν Ἀλήθεια τῆς Θείας Ἀποκαλύψεως.
2. Μέ τήν πίστη της στήν πηγή τῆς ἐλπίδας: Τόν ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟ ΧΡΙΣΤΟ.
Ἐκεῖνο πού φοβᾶται περισσότερο ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος «θηρίο», εἶναι ὁ θάνατος. «Φοβερή παγωνιά» γιά τή σύγχρονη ἐποχή τῆς εὐμάρειας καί τῆς καλοπέρασης. Δέν θέλουν οἱ ἄνθρωποι νά γίνεται λόγος περί αὐτοῦ (ἀκόμη καὶ χριστιανοί). Γιά τήν Ἐκκλησία, ὅμως, ὁ θάνατος ἔχει ὑπερνικηθεῖ. Τό «μυστήριο τοῦ θανάτου» ἔχει φωτισθεῖ μέ τό φῶς τῆς Θείας Ἀποκαλύψεως. Καί κάτι ἀκόμη περισσότερο: Ὁ θάνατος ἔχει καταργηθεῖ μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, ὁ ἀναστημένος Χριστός εἶναι πηγή τῆς ἐλπίδας καί τῆς χαρᾶς τῶν χριστιανῶν. Γι’ αὐτό καί ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου ἀπό τούς χριστιανούς εἶναι ἐντελῶς διαφορετική ἀπό τούς «μή ἔχοντες ἐλπίδα» (Α΄ Θεσ. 4, 13) καί πίστη στήν Ἀνάσταση.
3. Μέ τή βαθιά της πίστη καί διδασκαλία, ὅτι ὁ Χριστός εἶναι τό «Κέντρο καί ὁ ἄξονας τῆς ἱστορίας τῆς ἀνθρωπότητος» καί ὁ «Κύριος τῆς γῆς καί τοῦ οὐρανοῦ» (Βλ. περισσότερα στό: Βασ. Χ. Χαραλαμπόπουλου, «Ἡ χριστιανική καί θεολογική φιλοσοφία τῆς ἱστορίας. Ὁ Χριστός κέντρον τῆς ἱστορίας», περιοδικό «Ἑλληνοχριστιανική Ἀγωγή», Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2014, σελ. 181-184). Τόν φόβο καί τήν ἀπελπισία τοῦ σύγχρονου κόσμου συνυφαίνουν οἱ ἑξῆς σκέψεις: δέν ὑπάρχει καμιά δύναμη πού νά μπορεῖ νά ἐλέγξει τήν ἀποδιοργάνωση τοῦ κόσμου˙ δέν ὑπάρχει καμιά δυνατότητα νά λυθοῦν πολύπλοκα προβλήματα τῆς ἐποχῆς καί ἡ ἀνθρωπότητα ὁδηγεῖται τυφλά καί μοιραῖα πρός τήν καταστροφή.
Ἡ Ἐκκλησία ἀντιθέτως ἔχει διαφορετική ἀντίληψη γιά τήν ἱστορία καί τή ζωή, μετά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, μετά τήν Ἀνάστασή Του, δήλωσε καθαρά καί κατηγορηματικά: «Μοῦ δόθηκε πλήρης ἐξουσία στόν οὐρανό καί στή γῆ» (Ματθ. 28, 18). Ὁ ἀναστημένος Χριστός εἶναι παρών στήν ἱστορία καί τή ζωή τοῦ Κόσμου καί ἐλέγχει τά γεγονότα τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ κόσμου. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία καί οἱ πιστοί ἔχουν ἀπόλυτη πίστη καί βέβαιη ΕΛΠΙΔΑ στόν Κύριο Ἰησοῦ. Διότι ἐκεῖνος μπορεῖ καί θέλει νά σώζει τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο ἀπό ἄγνωστους καί ἀπρόβλεπτους κινδύνους, ἀπό ἀρρώστιες καί ἀτυχήματα, ἀπό πολέμους καί καταστροφές, ἀπό τόν διάβολο καί τά ὄργανά του. Μέ ἄλλα λόγια: Ἡ Ἐκκλησία πιστεύει καί ἐλπίζει ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῆς ζωῆς καί τοῦ κόσμου καί ὅτι δέν ὑπάρχει πρόβλημα (ἀτομικό, κοινωνικό, ἠθικό, παγκόσμιο) πού δέν μπορεῖ νά τό λύσει ὁ Χριστός καί τό Εὐαγγέλιό Του. Ἡ Ἐκκλησία, οἱ πιστοί, δηλαδή, πιστεύουν καί ἐλπίζουν στόν Χριστό πού εἶναι ἡ ΑΓΑΠΗ, ἡ ΑΛΗΘΕΙΑ καί τό ΦΩΣ τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ Κόσμου.
4. Μέ τό νά προβάλει τήν ΕΛΠΙΔΑ τοῦ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ.
Ὁ σύγχρονος κόσμος ἔχει ἀπελπισθεῖ καί γιά τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας, τό ὁποῖο τό βλέπει ἀβέβαιο, ζοφερό καί σκοτεινό. Ἡ Ἐκκλησία καί ἐδῶ ἔχει διαφορετική ἄποψη καί διδασκαλία γιά τό «μέλλον». Τό μέλλον τῆς ἱστορίας, γιά τήν Ἐκκλησία, εἶναι συνδυασμένο μέ τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο, πού θά θέσει τέρμα στίς δυνάμεις τοῦ κακοῦ καί τῆς καταστροφῆς καί θά ἐγκαινιάσει τήν καινούργια ἐποχή τῆς Ἀναστάσεως καί τῆς αἰωνιότητας.
Τό «μέλλον» αὐτό, ὅπως τό βλέπει καί τό δέχεται ἡ Ἐκκλησία, συνδυάζεται ὄχι μέ τήν καταστροφή, ἀλλά μέ τήν ἀνακαίνιση καί μεταμόρφωση τοῦ κόσμου, σ’ ἕνα κόσμο καινούργιο, μέσα στόν ὁποῖο θά ζήσει ἡ Ἀνθρωπότητα, ἀναστημένη σέ μία ζωή αἰώνια καί ἀθάνατη: «Καινούς δέ οὐρανούς καί γῆν καινήν κατά τό ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ» (Β΄ Πέτρ. 3, 13). Ἡ πίστη αὐτή τῆς Ἐκκλησίας γιά τά ἔσχατα γεγονότα τῆς ἱστορίας (Ἐσχατολογία) εἶναι μιά ἀκόμη πηγή ἐλπίδας καί χαρᾶς.
5. Ἡ ὅλη ζωή καί ἰδιαίτερα ἡ λειτουργική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρά ἕνα τόξο πού δείχνει σταθερά στίς μέλλουσες αὐτές πραγματικότητες. Εἶναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό πώς ἡ ἐλπίδα αὐτή τῆς Ἐκκλησίας γιά τή «ζωή τοῦ μέλλοντος αἰῶνος» βιώνεται ἀπό τώρα στή λειτουργική ζωή.
Ἱστορικά, γνωρίζουμε τήν ἀλήθεια αὐτή καί τή βλέπουμε στή ζωή τῶν προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ἁγίων, τῶν Ἀσκητῶν, τῶν Πατέρων καί Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας μας. Τή δύναμη τῆς ἐλπίδας στόν Κύριο καί τή σημασία της γιά τή μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ζωῆς του ἐξύμνησαν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας (Ἰ. Χρυσόστομος κ.ἄ.).