Δὲν εἴμεθα φιλοπόλεμοι, ὄχι ὄχι. Ἐμεῖς ποὺ ἀνεβήκαμε στὰ ψηλὰ βουνά, στὸ Βίτσι καὶ τὸ Γράμμο, καὶ πολεμήσαμε ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος, λέμε ὄχι στὸν πόλεμο. Ἐγώ, ποὺ ἐγνώρισα καλὰ τὸ λαὸ τῆς Μακεδονίας καὶ κινδύνευσα μετ’ αὐτοῦ κατ’ ἐπανάληψιν, λέγω καὶ προφητεύω – ἐὰν ἐπιτρέπεται ἡ λέξι· ἐὰν ἡ Ἑλλὰς καθαριστῇ ἀπὸ τὰ πάθη της, καὶ πρὸ παντὸς ἀπὸ τὴν φοβερά της διαίρεσι, ἡ ὁποία εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐλαττώματα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, θὰ εὐλογηθῇ καὶ πάλι.
Χάσαμε τὴ Μικρὰ Ἀσία ἀπὸ τὴν διαίρεσι. Τὸ εἶπε αὐτὸ ὁ Κεμὰλ στὸ Τουλοὺ Μπουνάρ, ὅπου ἐδόθη ἡ τελευταία μάχη του μικρασιατικοῦ μετώπου. Προσπάθησε τότε μιὰ μεραρχία τουρκικὴ νὰ καταλάβῃ τὸ Τουλοὺ Μπουνάρ, ἀλλὰ δὲ μπόρεσε, καὶ ὁ Τοῦρκος ὁ μέραρχος ηὐτοκτόνησε. Γιατί; Διότι ἐπάνω στὸ Τουλοὺ Μπουνὰρ ἦν τὸ σύνταγμα τοῦ Πλαστήρα. Ἐκεῖ λοιπὸν ἐδόθη ἡ τελευταία μάχη. Καὶ ὅταν τὸ ἑπόμενο ἔτος ἔστησαν ἐκεῖ μνημεῖο τὸν πεσόντων Τούρκων, παρέστη στὴν τελετὴ ὁ Κεμάλ, ὁ ὁποῖος εἶπε τὰ ἑξῆς. «Μὴ νομίσετε ὅτι ἐνικήσαμε τοὺς Ἕλληνας. Οἱ Ἕλληνες δὲν νικήθηκαν στρατιωτικῶς· νικήθηκαν ἀπὸ τὴ διαίρεσι, ἀπὸ τὴ φαγωμάρα ποὺ εἶχαν μεταξύ τους. Ὅπου ἐπολέμησαν οἱ Ἕλληνες, ἐπολέμησαν ὅπως οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί των».
Δὲν θέλομε πόλεμο, ἐμεῖς ποὺ γνωρίσαμε τὸν πόλεμο, ὅπως τὸ εἶπε ὁ Πλαστήρας. Οἱ κυράδες τῶν Ἀθηνῶν τὸν ρώτησαν· ―Πές μας μία ἀπὸ τὰς ὡραίας μάχας ποὺ ἔδωσες στὴ Μικρὰ Ἀσία. Καὶ ἐκεῖνος τοὺς ἀπήντησε· ―Κυράδες μου, ὁ πόλεμος δὲν εἶνε νὰ σπᾶμε αὐγὰ καὶ νὰ κάνωμε ὠμελέττα. Ὁ πόλεμος εἶνε πόλεμος… Ἰδίως ὁ σημερινὸς πόλεμος.
Ἡ Μακεδονία ἦτο, εἶνε, καὶ θὰ μείνῃ πάντα Ἑλληνική!
Ἡ Ἑλλὰς εὑρίσκεται ἐν κιδύνῳ. Ἐξ ἀνατολῶν εἶνε οἱ Τοῦρκοι, ἀπὸ τὸ βορρᾶ εἶνε οἱ Σκοπιανοὶ καὶ οἱ Ἀλβανοί, οἱ ὁποῖοι περιμένουν εὐκαιρία. Εἴμεθα ἐν μέσῳ ἐχθρικῶν ἐθνῶν.
Καὶ οἱ Εὐρωπαῖοι λησμονοῦν τὴν
προσφορὰ τῆς πατρίδος μας ὅταν μόνη της ἡ μικρὰ Ἑλλὰς ἐπολέμησε ἐναντίον
τοῦ μαύρου καὶ τοῦ κοκκίνου φασισμοῦ. Ἀλλὰ ἐλπίζομε ὅτι θὰ ἀνατείλουν
καλύτερες ἡμέρες.
Ἂς εἴμεθα ὅλοι στὴ θέσι μας. Οἱ στρατιῶται μας καὶ οἱ
ἀξιωματικοί μας εἰς τὸν Ἕβρο ποταμό, ἐμεῖς ἐδῶ. Καὶ ἐὰν ἀκόμα ―μὴ
γένοιτο Παναγία Δέσποινα καὶ ἱερὲ Χρυσόστομε, μὴ γένοιτο― γίνῃ πόλεμος
πλέον, θὰ βρεθοῦμε ἕτοιμοι. Εὐχόμεθα νὰ ἐπικρατῇ εἰρήνη στὴν Ἑλλάδα,
εἰρήνη στὰ Βαλκάνια καὶ στὸν κόσμον ὀλόκληρον· ἀλλ᾿ ἐὰν ―δὲν τὸ
γνωρίζομε τὸ ἐάν, μόνο ὁ Θεὸς τὸ γνωρίζει―, ἐὰν εἶνε γραμμένο στὰ
χαρτιά, ἐὰν τυχὸν γίνῃ σύρραξις καὶ βάρβαροι μᾶς ἐπιτεθοῦν ἐξ ἀνατολῶν
καὶ δυσμῶν, βορρᾶ καὶ νότου, τότε ἡ Ἑλλὰς θ᾿ ἀξιωθῇ καὶ πάλι νὰ πῇ τὸ
«ὄχι» ποὺ εἶπε ὁ Δαβάκης ἐπάνω στὰ βουνὰ τῆς Πίνδου καὶ θ᾿ ἀξιωθῇ νὰ πῇ
τὸ «μολὼν λαβὲ» τοῦ Λεωνίδα στὶς Θερμοπύλες. Θὰ βαδίσουμε ἐμπρός. Ἡ
Μακεδονία μας, ἡ γλυκειά μας Μακεδονία, ἡ χώρα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, ἡ
χώρα τῶν μαρτύρων καὶ τῶν ἡρώων, ἡ Μακεδονία μας ἦτο, εἶνε, καὶ θά ᾿νε
πάντα Ἑλληνική.
ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἱ. ναὸς Ἁγ. Κω/νου & Ἑλένης Κοζάνης 13-11-1994)