Τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν
Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2024 (2022)
8 Νοεμβρίου, ἀγαπητοί μου! Εἶνε ἡ ἑορτὴ τῶν ἀσωμάτων δυνάμεων, τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν. Στὴ γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ὀνομάζεται καὶ Σύναξις τῶν Ἀσωμάτων Δυνάμεων. Γιατί ὀνομάζεται Σύναξις, θὰ τὸ ποῦμε στὸ τέλος. Τώρα θέλω ν᾽ ἀπαντήσω σὲ ἕνα ἐρώτημα ποὺ θέτουν κάποιοι.
* * *
Ὑπάρχουν ἄγγελοι; μᾶς ρωτοῦν. Τί
λέτε σεῖς, ὅσοι εἶστε σήμερα στὴν ἐκκλησία· νὰ πιστεύουμε στὴν ὕπαρξι
τῶν ἀγγέλων; Οἱ πρόγονοί μας οἱ ἀγράμματοι πίστευαν· μέσ᾿ στὴν καρδιά
τους εἶχαν ἕναν ἥλιο πίστεως· καὶ μάθαιναν στὰ παιδιά τους νὰ λένε κάθε
βράδυ
«Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου
καὶ ἄγγελος εἶνε στὸ πλευρό μου…».
Ἐμεῖς πιστεύουμε; Ὑπάρχουν ἄυλα πνεύματα;
Οἱ ἄθεοι καὶ ὑλισταὶ τὸ θέτουν
καὶ τὸ γράφουν ὠμὰ σὲ βιβλία ποὺ κυκλοφοροῦν τελευταῖα· Οἱ ἄγγελοι εἶνε
ἕνα ἀπὸ τὰ παραμύθια τῶν πρωτογόνων, λένε, φαντασίες καὶ τίποτε ἄλλο,
πρόκειται γιὰ ἀνύπαρκτα πράγματα…
Μεταδόθηκε μάλιστα, ὅτι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ποὺ πέταξε στὸ
διάστημα σὲ τροχειὰ γύρω ἀπὸ τὴ Γῆ (ὁ ῾Ρῶσος κοσμοναύτης Γιούρι
Γκαγκάριν στὶς 12-4-1961), ὅταν ἐπέστρεψε καὶ τὸν ρώτησαν, ἂν εἶδε τὸ
Θεὸ ἐκεῖ στὸ διάστημα, ἀπάντησε εἰρωνικά· Εἶδα πολλά, μὰ δὲν εἶδα οὔτε
ἀγγέλους οὔτε φτερὰ ἀγγέλων(*). Στὴν εἰρωνεία αὐτὴ τοῦ Γκαγκάριν,
ἀπήντησε μὲ ἁπλότητα ἡ μαθήτρια ἑνὸς ῥωσικοῦ κολλεγίου, σχολείου τῆς
Μόσχας. Ἡ δασκάλα ἀναμετέδωσε τὴν εἴδησι· –Ὁ ἀστροναύτης μας δὲν εἶδε
στὸ διάστημα οὔτε ἀγγέλους οὔτε φτερὰ ἀγγέλων. Καὶ ἡ μαθήτρια (στὴν
καρδιὰ τοῦ Ῥωσικοῦ λαοῦ ἔμενε μυστικὰ ἡ πίστι στὸ Θεό) τῆς εἶπε·
–Πετοῦσε πολὺ χαμηλά, κυρία, γι᾽ αὐτὸ δὲν τοὺς εἶδε! Ἁπλοϊκὴ ἀπάντησι,
ἀλλ᾽ ὄχι μακριὰ ἀπὸ τὴν ἀλήθεια. Οἱ ἐπιστήμονες λένε ὅτι ὁ χῶρος τῆς
τροχειᾶς τῆς Γῆς, ὅπου κινήθηκε ὁ Γκαγκάριν, εἶνε ἐλάχιστος ἐν
συγκρίσει μὲ τὸ διάστημα μεταξὺ Γῆς καὶ Σελήνης καὶ ἀσήμαντος μέσα
στὸ ὅλο Σύμπαν, ὅπου τὶς ἀποστάσεις μετροῦν μὲ «ἔτη φωτός». Δὲν εἶχε
λάθος ἑπομένως ἡ μαθήτρια.
Πέρα ὅμως ἀπὸ τὸν ὁρατὸ κόσμο ὑπάρχει ὁ ἀόρατος κόσμος τοῦ
πνεύματος· ἐκεῖ εἶνε καὶ οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι. Ποιός τὸ λέει αὐτό;
Τὸ ἀπαιτεῖ πρῶτα – πρῶτα ἡ λογική. Ἀκολουθῆστε λίγο παρακαλῶ
τὴ σκέψι ποὺ θὰ διατυπώσω. Ἂν ῥίξουμε μιὰ ματιὰ στὸ ὑλικὸ σύμπαν, θὰ
δοῦμε ὅτι αὐτὸ δὲν εἶνε ἕνας σωρὸς πράγματα πεταμένα ἄτακτα ἐδῶ κ᾽
ἐκεῖ, ἀλλ᾽ ἀποτελεῖται ἀπὸ ἕναν μακρόκοσμο (μὲ ἑκατομμύρια γαλαξίες
καὶ ἀναρίθμητα οὐράνια σώματα) καὶ ἕναν μικρόκοσμο (μὲ ἕνα ἴσο ἢ καὶ
πολυαριθμότερο πλῆθος ὁρατῶν καὶ ἀοράτων μὲ γυμνὸ μάτι δημιουργημάτων).
Καὶ ὅλα αὐτὰ ἀποτελοῦν μία κλίμακα, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὰ ἄψυχα
κατώτερα καὶ ἀτελέστερα, καὶ φτάνει μέχρι τὰ ἔμψυχα τελειότερα καὶ
συνθετώτερα. Κάτω – κάτω εἶνε ἡ νεκρὴ ὕλη, ποὺ ὑπάρχει, ἔχει ἁπλῶς τὸ
εἶναι· δηλαδὴ τὸ χῶμα τῆς γῆς, οἱ πέτρες, τὰ βουνά, τὰ λαγκάδια, οἱ
ποταμοί, τὰ βουνὰ μέχρι τὰ Ἱμαλάια καὶ τὶς Ἄλπεις, οἱ θάλασσες, οἱ
ὠκεανοί. Ὑψηλότερα ἀπὸ τὴν ἀνόργανη ὕλη εἶνε οἱ ζωντανοὶ ὀργανισμοί,
ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ εἶναι ἔχουν τὸ αὐξάνεσθαι, τὸ αἰσθάνεσθαι, τὸ γεννᾶν
καὶ τὸ πολλαπλασιάζεσθαι· δηλαδὴ • τὰ φυτὰ καὶ τὰ δέντρα, καθὼς καὶ τὰ
ζῷα, ἀπὸ τὶς μονοκύτταρες ἀμοιβάδες καὶ τὰ ἔντομα μέχρι τὰ μικρότερα
καὶ μεγαλύτερα ζῷα καὶ θηρία • τὰ ψάρια καὶ οἱ λοιποὶ ὀργανισμοὶ τῶν
ὑδάτων • τὰ ἑρπετὰ τῆς ξηρᾶς • καὶ τὰ πτηνὰ τοῦ ἀέρος. Μετὰ ποῦ
ἀνεβαίνουμε; Μετὰ ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος! τὸ τελευταῖο καὶ κορυφαῖο
δημιούργημα τοῦ Πλάστου, ποὺ μετέχει δύο κόσμων, εἶνε μεῖγμα ὕλης καὶ
πνεύματος, σύνθεσι σώματος καὶ ψυχῆς. Ὁ ἄνθρωπος τὰ ἔχει ὅλα· τὸ εἶναι,
τὸ αἰσθάνεσθαι, τὸ αὐξάνεσθαι, τὸ γεννᾷν, τὸ πολλαπλασιάζεσθαι, κ᾽
ἐπὶ πλέον ἔχει τὸ διανοεῖσθαι, τὸ συνειδέναι καὶ συναισθάνεσθαι (τὴ
συνείδησι τοῦ ἑαυτοῦ του), τὸ βούλεσθαι, καὶ τέλος τὴν ἀθανασία. Καὶ μὲ
τὸ σῶμα μὲν συγγενεύουμε μὲ τὸν κατώτερο κόσμο τῆς ὕλης (ζῷα κ.λπ.),
ἐνῶ μὲ τὴν ψυχή, ποὺ φτερουγίζει ψηλά, συγγενεύουμε μὲ τὸν ἀνώτερο
κόσμο τοῦ πνεύματος.
Γεννᾶται τώρα τὸ ἐρώτημα· στὸν ἄνθρωπο λοιπὸν τελείωσε ἡ
δημιουργικὴ δύναμις τοῦ Θεοῦ; Ἐδῶ μετὰ τὴ λογικὴ ἔρχεται ἡ φιλοσοφία, ἡ
ὁποία ἀπαντᾷ τὰ ἑξῆς. Ὁ Θεός, ὁ πάνσοφος καὶ παντοδύναμος καὶ
πανάγαθος, δὲν σταμάτησε στὸν ἄνθρωπο. Μποροῦσε νὰ δημιουργήσῃ καὶ ἄλλα
ὄντα ἀνώτερα. Καὶ δημιούργησε. Καὶ αὐτὰ εἶνε οἱ ἄγγελοι. Ὁ ἄγγελος
εἶνε ἀνώτερος τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τοῦτο· εἶνε ἀπηλλαγμένος τῆς
παχύτητος καὶ βαρύτητος τῆς ὕλης· ἐνῷ ὁ ἄνθρωπος, ποὺ φέρει τὸ ὑλικὸ
σῶμα, μειονεκτεῖ κατὰ τοῦτο ἔναντι τῶν ἀγγέλων, ὅπως λέει ὁ σημερινὸς
ἀπόστολος (βλ. Ἑβρ. 2,7 = Ψαλμ. 8,6· «Ἠλάττωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ᾽
ἀγγέλους»). Οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε ὕλη καὶ ζυγίζει καθένας μας ὡρισμένα
κιλά, ἐνῷ ὁ ἄγγελος εἶνε ἄυλος, πνεῦμα ἀσώματο.
Ἀπόδειξι τῆς ὑπάρξεως πνευματικοῦ κόσμου θεωρῶ καὶ τὸν
πνευματισμό. Εἶνε φαινόμενο σχετικὸ μὲ τὴ δρᾶσι τῶν δαιμόνων, τὸ ὁποῖο
βέβαια ἡ Ἐκκλησία καταδικάζει. Παρὰ ταῦτα ἀποτελεῖ μία ἔνξειξι ὅτι
πέρα τοῦ ὑλικοῦ κόσμου ὑπάρχουν καὶ ἀόρατα πνεύματα, ποὺ μπορεῖ νὰ
ἐπηρεάζουν τὴν ἀνθρώπινη ζωή.
Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ πάνω ἀπ᾽ ὅλα βεβαιώνει ὅτι ὑπάρχουν ἄγγελοι
εἶνε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁγία Γραφή. Ἐκεῖ βλέπουμε ὅτι ἄγγελοι καὶ
ἀρχάγγελοι διασχίζουν τὸν οὐρανὸ τῆς παλαιᾶς καὶ τῆς καινῆς διαθήκης.
• Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἀρχάγγελος μὲ πύρινη ῥομφαία φρουρεῖ τὸν κῆπο
τῆς Ἐδὲμ ὅταν ὁ Ἀδὰμ παρεκκλίνει τῆς ὁδοῦ τοῦ Κυρίου. Ἄγγελος δὲν
ἀφήνει τὸν Ἀβραὰμ νὰ σφάξῃ τὸν μονογενῆ του Ἰσαάκ. Ἄγγελοι μεσολαβοῦν
στὸ ὄρος Σινὰ ὅταν ὁ Θεὸς μέσα σὲ ἀστραπὲς καὶ βροντὲς δίνει τὶς
Δέκα Ἐντολὲς «δι᾽ ἀγγέλων» (Γαλ. 3,19). Ἄγγελοι προστατεύουν τὸν Ἠλία
ὅταν τὸν διώκει ἡ Ἰεζάβελ. Ἄγγελοι προστατεύουν τὸν Δανιὴλ μέσα στὸ
λάκκο τῶν λεόντων καὶ τοὺς Τρεῖς Παῖδας μέσα στὴν κάμινο τοῦ πυρός.
• Στὴν Καινὴ Διαθήκη ἄγγελος ἀναγγέλλει στοὺς γονεῖς τοῦ
Προδρόμου τὴ γέννησι τοῦ Ἰωάννου. Στὴ Ναζαρὲτ «ἄγγελος πρωτοστάτης
οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν. Α). Ἄγγελοι
στὴν ἔρημο διακονοῦν τὸν Ἰησοῦ μετὰ τοὺς τρεῖς πειρασμούς. Ἄγγελος στὴ
Γεθσημανῆ τὸν ἐνισχύει, ἄγγελοι στὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου, ἄγγελος στὸ
Μνῆμα, ἄγγελος μηνύει στὶς μυροφόρες τὴν Ἀνάστασι, ἄγγελοι στὴν
Ἀνάληψι, ἄγγελοι παντοῦ. Εἶνε γεγονὸς λοιπόν, ὑπάρχουν ἄγγελοι.
Ἀλλὰ τώρα ἡ πίστι ἔσβησε. Ποιές γυναῖκες μαθαίνουν τὰ παιδιὰ νὰ λένε πρὶν τὸν ὕπνο
«Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου
ἄγγελο ἔχω στὸ πλευρό μου…».
Ἡ Ἐκκλησία ὅμως, μεταξὺ τῶν αἰτήσεων πρὸς τὸν Θεό, ἔχει καὶ
αὐτήν· «Ἄγγελον εἰρήνης, πιστὸν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων
ἡμῶν παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα».
* * *
Πρὶν τελειώσω ἂς δώσω καὶ μιὰ μικρὴ ἐξήγησι γιατί ἡ σημερινὴ ἑορτὴ λέγεται Σύναξις.
Κατὰ τὴν ἐπικρατοῦσα ἄποψι Σύναξις εἶνε ἡ λειτουργικὴ
συγκέντρωσι τῶν πιστῶν στὸ ναὸ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς ἢ μνήμης τῶν
Ταξιαρχῶν. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἡ ἑξῆς ἄποψις.
Ἡ Γραφὴ ἀναφέρει τὰ ὀνόματα τριῶν ἀρχιστρατήγων τῶν οὐρανίων
δυνάμεων· Μιχαήλ, Γαβριὴλ, ῾Ραφαήλ. Ὑπῆρχε ὅμως καὶ ἕνας ἄλλος, ὁ
ὡραιότερος ἀπ᾽ ὅλους, ποὺ ὠνομαζόταν Ἑωσφόρος καὶ ἀκτινοβολοῦσε σὰν
ἄστρο τῆς αὐγῆς καὶ σὰν ἥλιος. Καὶ ὅμως αὐτὸς ἁμάρτησε. Δὲν ἔκανε οὔτε
πορνεία οὔτε μοιχεία· δὲν ἔχει σῶμα. Ἔκανε αὐτὸ ποὺ εἶνε ἡ ῥίζα ὅλων
τῶν ἁμαρτιῶν· ὑπερηφανεύτηκε, σκέφτηκε νὰ στήσῃ τὸ θρόνο μου πάνω κι
ἀπὸ τὸ Θεό. Καὶ τότε ἀμέσως ἔπεσε σὰν ἀστραπὴ στὰ τάρταρα τοῦ ᾅδου. Τότε
λοιπόν, τὴν ὥρα ποὺ ἔπεφτε, ὁ ἀρχιστράτηγος Μιχαὴλ σήμανε συναγερμὸ
στοὺς ἀγγέλους, αὐτὸ θὰ πῇ σύναξις· φώναξε αὐτὸ ποὺ ἀκοῦμε στὴν θεία
Λειτουργία· «Στῶμεν καλῶς»! Ἔτσι συγκρατήθηκε ὅλο πλῆθος τῶν ἀγγέλων καὶ
ἀρχαγγέλων καὶ ἔμειναν πιστοὶ στὸ Θεό.
* * *
Ἡ Φλώρινα, ἀγαπητοί μου, τὴ
μεγάλη αὐτὴ ἡμέρα εὐγνωμονεῖ τοὺς ἁγίους Ταξιάρχας, διότι σὰν σήμερα τὸ
1912 οἱ ἔνδοξοι ἱππεῖς τοῦ στρατηγοῦ Ἰωάννου Ἄρτη, σὰν ἄλλοι ἄγγελοι
καὶ ἀρχάγγελοι, μπῆκαν στὴν πόλι καὶ τὴν ἐλευθέρωσαν ἀπὸ τοὺς Τούρκους.
Ἕνας γέρος βλέποντάς τους τότε εἶπε· «Ἄγγελοι μπαίνουν στὴν πόλι!».
Ἔτσι ἐκφράστηκε ὁ σοφὸς λαός μας.
Εἴθε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, διὰ πρεσβειῶν τῶν ἁγίων
ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων νὰ προστατεύῃ τὸν στρατὸ καὶ ὅλους μας ἐν εἰρήνῃ
καὶ ἀγάπῃ· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης τὴν 8-11-1979, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 9-10-2022, ἐπανέκδοσις 16-9-2024.