Το 1ον ΕΔΩ
Τοῦ κ. Ἰωάννου Β. Κωστάκη
3ον.-Τελευταῖον
Γνήσιοι Θεολόγοι
Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἐπίτευγμα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτοὶ ἀγωνίστηκαν, γιὰ νὰ ἔχουμε ἐμεῖς σήμερα τὸν πολύτιμο θησαυρὸ τῆς ὀρθόδοξης πίστης. Οἱ ἅγιοι Πατέρες θεολογοῦν πάντα μὲ τὸν φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γίνονται πρῶτα δοχεῖα καὶ Ναοὶ τοῦ Πνεύματος. Μὲ τὴν ἄσκηση καὶ τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τους, γίνονται Πνευματοκίνητοι, Θεοκίνητα «στόματα τοῦ Λόγου». Οἱ ἅγιοι Πατέρες, αὐτοὶ οἱ «Οἰκουμενικοὶ Διδάσκαλοι»,«Ὑπὸ πνεύματος ἁγίου φερόμενοι ἐλάλησαν ἅγιοι τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι» (β΄Πέτρου Α΄21). Πρῶτα εἶχαν βιώσει τὴν ἀληθινὴ Θεολογία μέσα στὴν Ἐκκλησία στὴν πράξη καὶ ἀκολούθησε ἡ ἄνοδός τους στὸ βῆμα νὰ θεολογήσουν. Μὲ τὰ χείλη τους μιλοῦσε ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία Του. Προσωπικὴ ζωή τους ἦταν ἡ συνέχεια τοῦ Εὐαγγελίου στὴν πράξη, καὶ ἐντὸς αὐτῶν «ζοῦσε ὁ Χριστός». Ἡ θεολογία τους εἶναι καρπὸς τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα τους. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ὁμολογεῖ πώς: «Δὲν εἶναι τοῦ καθενὸς νὰ φιλοσοφεῖ γύρω ἀπὸ τὸ Θεό…Αὐτὸ τὸ πρᾶγμα δὲν εἶναι τόσο φθηνὸ καὶ ταπεινό…εἶναι μόνο τῶν δοκιμασμένων καὶ ὅσων ἔχουν προχωρήσει στὴ θεωρία (δηλαδὴ στὴ θέα τοῦ Θεοῦ) καὶ ποὺ προηγουμένως ἔχουν καθαρισθεῖ στὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἢ τουλάχιστον καθαρίζονται τώρα». Γι’ αὐτὸ ὅταν ἀποφαίνονται δικαιοῦνται νὰ λένε: «Ἔδοξε τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι καὶ ἡμῖν…». Ἐνῷ οἱ Ἁγιορεῖτες Ἡσυχαστὲς τὸ 1341 διακηρύττουν: «Ταῦτα ὑπὸ τῶν Γραφῶν ἐδιδάχθημεν, ταῦτα παρὰ τῶν ἡμετέρων Πατέρων παρελάβομεν, ταῦτα διὰ τῆς μικρᾶς ἐγνώκαμεν πείρας…».
«Ἀθεράπευτοι θεραπευτές»
Γιὰ τοὺς ἁγίους Πατέρες «αἱρετικὸς» σημαίνει διαστρεβλωτὴς τῆς πίστεως, τῆς ἀποκεκαλυμμένης Ἀλήθειας, τοῦ «Θεόθεν δεδομένου τρόπου σωτηρίας». Αἵρεση δὲ εἶναι ἡ παραμορφωμένη, ἡ ἀλλοτριωμένη ἐκδοχὴ τοῦ Θεανδρικοῦ προσώπου τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ποὺ δὲν σῴζει τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι ἀκόμη παραχάραξη καὶ ἀναίρεση τῶν δογμάτων τῆς πίστεως, ξεχώρισμα καὶ ἀποκοπὴ ἀπὸ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Μακριὰ ἀπὸ τὴν ἀλήθεια, ἀποκοπὴ ἀπὸ τὸ Μυστικὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ζωὴ μέσα στὸ ψέμα, δηλαδὴ ζωὴ χωρὶς τὸ Χριστό. Πρόξενος τῆς αἱρέσεως εἶναι ἡ ἁμαρτία, ποὺ ὅταν συνοδεύεται ἀπὸ ἀμετανοησία, «ἐγωιστικὴ θεώρηση τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστεως γίνεται αἰτία μεγάλου κακοῦ καὶ ἀπώλειας».
Στὴν περίπτωση τῶν αἱρετικῶν συμβαίνει κάτι βαθύτερο καὶ οὐσιαστικότερο. Μπορεῖ νὰ γνωρίζουν, ἐνίοτε, «κατὰ γράμμα»τὴν Γραφή, ἴσως καὶ ἐκπληκτικά. Τοὺς λείπει ὅμως τὸ πιὸ σημαντικό: «Ἡ Ἁγιοπνευματικὴ ἐμπειρία τῶν Πατέρων». Ἀπουσιάζει ὁ «ἐσωτερικὸς φωτισμὸς τοῦ Πνεύματος». Δὲν ἔχουν ὑποστεῖ τὴν «θεραπευτικὴ ἀγωγὴ» τῆς Ἐκκλησίας. Ἴσως, ἐξωτερικά, νὰ παρουσιάζονται ἀνεπίληπτοι καὶ νὰ εἶναι διανοητικὰ ἀνεπτυγμένοι, ὅπως ἔχει συμβεῖ μὲ μερικοὺς αἱρετικούς, δὲν ἔχουν ὅμως μέσα τους τὴν φωνὴ τοῦ ἀλάθητου, τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Γι’ αὐτὸ ὁ αἱρετικὸς δὲν μπορεῖ νὰ διακρίνει τὸ κρίσιμο σημεῖο τῆς πλάνης ἀπὸ τὴν ἀλήθεια. Δὲν βλέπει μέσα του, δὲν ἔχει ὁδηγὸ τὴν ἀλήθεια. Ἐδῶ ἀκριβῶς φανερώνεται ἡ «τραγικότητα ὅλων τῶν αἱρετικῶν». Ἐνῷ εἶναι «ἀφώτιστοι οἱ ἴδιοι ζητοῦν νὰ φωτίσουν» τοὺς ἄλλους, ἤ καλύτερα θέλουν νὰ γίνουν φωτοσβέστες. Ἐνῷ εἶναι Ἄθεοι οἱ ἴδιοι θέλουν νὰ μιλήσουν θεολογικά. Γι’ αὐτὸ ἔχουν χαρακτηρίσει τοῦ αἱρετικοὺς ὡς « ψευτογιατροὺς καὶ τσαρλατάνους, ποὺ ἐξαπατοῦν» τοὺς ἀφελεῖς καὶ ἀκατάρτιστους θεολογικὰ καὶ ἐκκλησιαστικὰ ἀνθρώπους. Τὸ ἀκόμα χειρότερο εἶναι πὼς ὡς πνευματικὰ «ψευτογιατροὶ» σερβίρουν «δολοφονικὴ θεραπεία», ποὺ νεκρώνει πνευματικὰ τὸν ἄνθρωπο. Κυκλοφοροῦν «πνευματικὰ φάρμακα» ἀλλοιωμένα, δηλητηριασμένα, ἐπικίνδυνα γιὰ τὴν πνευματικὴ ὑγεία ὅσων ἀποδέχονται τὴν προσφορά τους.
Ἡ πνευματικότητα τῆς ὀρθοδοξίας γεννᾶ Ἁγίους Πατέρες, ἐνῷ «ἡ πνευματικότητα» τῶν αἱρέσεων σπέρνει τὴν ἀπώλεια. Ἀθεράπευτοι οἱ ἴδιοι οἱ αἱρετικοί, πνευματικά, ἐπιχειροῦν νὰ θεραπεύσουν τοὺς ὑγιεῖς μὲ τὸ δηλητήριο τοῦ ψεύδους καὶ τῆς πλάνης.
Μὲ αὐτὰ τὰ δεδομένα οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἰδιαίτερα σήμερα, παραμένουν οἱ «ὑπέρλαμπροι φωστῆρες τῆς τρισηλίου θεότητος», τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ. Μὲ ἱδρῶτες, ἀγῶνες καὶ πόνους ἔσβησαν τὶς «φλογώδεις συγχύσεις τῶν βλασφήμων καὶ παρέδωσαν σ’ ἐμᾶς τὴν ἀνόθευτη καὶ ἀμώμητη Ὀρθοδοξία. Αὐτὴ τὴν ἁγία πίστη, μὲ μπροστάρηδες τοὺς ἁγίους Πατέρες, ἔχουμε χρέος νὰ διαφυλάξουμε ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ. Εἶναι ἡ μοναδικὴ ἐλπίδα μας σήμερα.
Ἐπίλογος
Σ’ ἕνα παμπάλαιο βιβλίο τῆς Ὀρθοδοξίας ἀναφέρεται τὸ ἀκόλουθο περιστατικὸ σχετικὸ μὲ τὸν Ἀββᾶ Ἀγάθωνα. Μερικοὶ ἀσκητές, ποὺ ἄκουσαν γιὰ τὴ μεγάλη φήμη καὶ διάκριση ποὺ εἶχε, πῆγαν νὰ τὸν ἐπισκεφθοῦν. Θέλοντας δὲ νὰ δοκιμάσουν ἂν ὀργίζεται, τὸν ρώτησαν: «Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων, ποὺ λένε πὼς εἶσαι πόρνος καὶ συκοφάντης»; – «Ναὶ ἀδελφοί μου ἐγὼ εἶμαι», ἀπάντησε. –«Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων ὁ φλύαρος καὶ κατάλαλος» ξαναρώτησαν. «Ναὶ ἀδελφοί μου, ἐγὼ εἶμαι», ἀπάντησε πάλι. Γιὰ τρίτη φορὰ ρώτησαν ξανά: «Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων ὁ αἱρετικός»; Τότε ὁ Ἀγάθων πετάχτηκε ὄρθιος καὶ μὲ ἔνταση ἀποκρίθηκε: «Ἔ, ὄχι ἀδελφοί μου, αἱρετικὸς δὲν εἶμαι».
Ἔκπληκτοι τώρα οἱ ἀσκητὲς ρώτησαν ξανά: Γιατί ὅσα τοῦ ἔλεγαν πρῶτα τὰ παραδέχονταν γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἐνῷ τὴν κατηγορία τοῦ αἱρετικοῦ δὲν τὴν ἄντεξε; Τότε ὁ διακριτικὸς γέροντας, μὲ σταθερὴ φωνὴ ἀπάντησε: «Τὰ μὲ πρῶτα ἐμαυτῷ ἐπιγράφω. Ὄφελος γάρ ἐστι τῇ ψυχῇ μου. Τὸ δὲ αἱρετικὸς γενέσθαι, χωρισμὸς ἐστι Θεοῦ, καὶ οὐ θέλω ἀπὸ Θεοῦ χωρισθῆναι». Οἱ ἀσκητὲς θαύμασαν τὴν πνευματικὴ σοφία καὶ διάκριση τοῦ γέροντα καὶ ἔφυγαν πνευματικὰ οἰκοδομημένοι.
Τὰ «ρεῖθρα τῶν θείων διδαχῶν τῶν Πατέρων», ποὺ ἀντλοῦνται «ἐκ πηγῶν τοῦ σωτηρίου», «ἀνακαθαίρουν θολεροὺς καὶ βορβορώδεις χειμάρρους» τῶν αἱρέσεων, καὶ «κορέννυσι τὸν διψῶντα λαὸν τοῦ Χριστοῦ».