Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Νεκταρίου Ζιόμπολα
4ον
Μία συνέχεια
Ὥστε ὁ Εὐτυχὴς βλάσφημα, παρ’ ὅτι καταδικάστηκε, τόνιζε ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ ἀπορροφήθηκε ἀπὸ τὴ θεία φύση Του. Πλέον κατ’ αὐτόν, καὶ γιὰ ὅσους τὸν ἀκολούθησαν, ὁ Χριστὸς εἶχε μόνο μία φύση, τὴ θεία. Ἡ ἀνθρώπινη φύση ἁπλῶς φαινόταν ὅτι ὑπῆρχε, κατ’ οὐσίαν δὲν ὑπῆρχε!
Ἐνῶ οὕτως εἶχε τὸ σοβαρὸ αὐτὸ θέμα, ὁ Εὐτυχής, μέσῳ δικῶν του, μπόρεσε καὶ ἔπεισε τὸν ἀδύναμο καὶ ἄβουλο σὲ θέληση καὶ χαρακτῆρα Θεοδόσιο, προφανῶς ἐν ἀγνοίᾳ τῆς Πουλχερίας παρασκηνιακά, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ συγκροτηθεῖ σύνοδος -ψευδοσύνοδος τελικὰ-στὴν Ἔφεσο τὸ 449, καὶ σ’ αὐτὴ προήδρευσε ὁ Ἀλεξανδρείας Διόσκουρος, φίλος τοῦ Εὐτυχοῦς. Τελικὰ οἱ ὅσοι Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποι συμμετέσχον, κάτω ἀπὸ στρατιωτικὴ βία καὶ ἀπειλὴ διὰ ραβδούχων -ἀκόμη καὶ μοναχῶν-ἀναγκάστηκαν νὰ ὑπογράψουν σὲ ἄγραφο χαρτὶ καὶ μετὰ κατὰ τὸ δοκοῦν αὐτῶν συμπληρώθηκε.
Κάτω ἀπ’ αὐτὲς τὶς φοβερὲς συνθῆκες γύρω ἀπὸ τὸ Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἐννοεῖται πὼς ἐπῆλθε μιὰ κοινωνικὴ ἀναστάτωση στὸ κράτος, ὥστε ἡ «σύνοδος» ἐκείνη ἔμεινε ὡς ληστρική. Τὸ «χάος» αὐτὸ ἔφερε μετὰ ἀπὸ ὀλίγα χρόνια διὰ τῆς Πουλχερίας κατ’ ἐξοχὴν τὴν Δ΄ Σύνοδο στὴ Χαλκηδόνα, ὅπως ἔγινε λόγος, καὶ ἀφοῦ στὸ μεταξὺ τὸ 450 πέθανε ὁ ἄβουλος Θεοδόσιος.
Πέραν τῶν ὅσων ἐγράφησαν γιὰ τὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ὡς πρὸς τὸ Πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ, νὰ τονισθεῖ ἀκόμη: Δὲν ἰσχύουν ὅσα ἔλεγαν οἱ αἱρετικὲς παρατάξεις. Δὲν ὑπάρχουν δύο Χριστοὶ οὔτε μόνο μία φύση στὸν Χριστό. Ὁ Χριστὸς εἶναι «εἷς ἐν δυσὶ φύσεσιν». Δηλαδὴ ἕνα πρόσωπο μὲ δύο φύσεις, οἱ ὁποῖες εἶναι ἀσύγχυτες καὶ αὐτὲς εἶναι ἡ θεία καὶ ἡ ἀνθρωπίνη. Ὅμως, τὸν δογματικὸ αὐτὸ ὅρο τῆς ὄντως Συνόδου αὐτῆς (630 ἦταν οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποι), δὲν τὸν δέχτηκαν οἱ ἀντίθετοι, παρ’ ὅτι καταδικάσθηκαν ὡς αἱρετικοί, παρὰ τὸ θαῦμα στὸ Σκήνωμα τῆς Μεγαλομάρτυρας Εὐφημίας. Παρέμειναν πολέμιοι τῆς Συνόδου, ἡ δὲ πολεμική των συνεχίστηκε γιὰ τρεῖς καὶ πλέον αἰῶνες.
Στὸ διάστημα αὐτὸ οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Μονοφυσιτισμοῦ ἀπὸ τὴν Δ΄ Σύνοδο ἕως τὴν ΣΤ΄ Σύνοδο τὸ 680, ὅπου κατὰ κάποιο τρόπο ἔκλεισε τὸ θέμα (ἀλλ’ ὄχι γιὰ πάντα), καὶ διὰ τῶν ἀγώνων Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ. Δυστυχῶς αὐτὴ ἡ αἵρεση συνέχισε καὶ διαιρέθηκε σὲ ἄλλες μικρότερες ὡς καὶ ἀλληλοσυγκρουόμενες μεταξύ τους.
Δεῖγμα γνώσεων-γραφῆς τῆς Πουλχερίας
Ἀπαντητικὴ ἐπιστολὴ παρὰ τῆς θειοτάτης δεσποίνης ἡμῶν Πουλχερίας τῆς αἰωνίας Αὐγούστης, πρὸς τὸν ἐπίσκοπο Ρώμης Λέοντα.
(Ἡ ἐπιστολὴ ἐγράφη μετὰ τὴν Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο).
Μεταφέρουμε μέρος:
«Αἱ μὲν δεήσεις τὰς ὁποίας ἀποστείλατε πρὸς τὴν ἡμετέραν εὐσέβειαν, (…) ἐκ προγόνων λαβοῦσα, εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον ἡ ἡμετέρα φυλάττει εὐσέβεια, ὡς μὲν ἐδίδαξαν οἱ τῆς ὁσίας μνήμης τριακόσιοι δέκα καὶ ὀκτὼ ἅγιοι Πατέρες, ἀναντιρρήτως πιστοῦσα· τὴν Νεστορίου δὲ δυσσέβειαν ἀπελαθεῖσαν παρὰ τῆς κατ’ Ἔφεσον ἁγίας Συνόδου, τῆς ὁποίας Κελεστῖνος καὶ Κύριλλος οἱ τῆς εὐλαβοῦς μνήμης προβέβληντο, ὡς θεομάχον δικαίως ἀποστρεφομένη· μισήσασα δὲ ἀναγκαίως καὶ τὴν Εὐτυχοῦς κατὰ τῆς Ὀρθοδοξίας ἐπανάστασιν, ὁ ὁποῖος τὴν ἀληθῆ θρησκείαν διαταράττειν ἐσπούδασεν. Ἑπομένη δὲ τῇ ἁγίᾳ Συνόδῳ τῇ κατὰ τῶν Χαλκηδονέων ἔναγχος συγκροτηθείσῃ ἐφ’ οἷς ἑρμηνείᾳ συμφώνῳ τὸ σύμβολον τῶν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ ἁγίων Πατέρων ἐβεβαίωσε, πιστεύειν τὸν δεσπότην ἡμῶν καὶ Σωτῆρα Χριστὸν, ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου τῆς Θεοτόκου τετέχθαι, διδαχθεῖα νοεῖν τὴν φύσιν ἀλήθειαν εἶναι καὶ τὸν Δεσπότην ἡμῶν Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν Θεὸν ἀληθῶς καὶ ἄνθρωπον ἀληθῶς τὸν αὐτόν· οὕπω γὰρ καὶ ὁ ἁγιώτατος Παῦλος ὁ Ἀπόστολος διδάσκει ἐν τῇ πρὸς Γαλάτας ἐπιστολῇ ρήμασι τούτοις (δ΄ 4). Οἷα δὴ τῆς ἐν Χαλκηδόνι συγκροτηθείσης ἁγιώτατης Συνόδου διδαξάσης ἢ τῆς ἡμετέρας γαληνότητος πιστευσάσης, δύο υἱούς, ἢ δύο Χριστοὺς διὰ τῶν δύο φύσεων νοεῖσθαι· ἔχει δὲ οὐχ οὕτως ἡ ἀλήθεια. Ἀπαγορεύοντες γάρ, ἀναθεματίζομεν τοὺς τοῦτο γράψαντας ἢ εἰπόντας ἢ καὶ λέγειν τολμῶντας. Τὸ δὲ ἡμέτερον κράτος ἕνα κατὰ τὸν αὐτὸν υἱὸν Ἰησοῦν Χριστὸν Θεὸν τέλειον, καὶ ἄνθρωπον τέλειον, τὸν αὐτὸν Θεὸν ἀληθῶς, καὶ ἄνθρωπον ἀληθῶς τὸν αὐτόν, οὐδένι τρόπῳ μεριζόμενον, ἢ τρεπόμενον, τὸν Σωτῆρα Χριστὸν ὁμολογεῖ διαπαντός, ἐν ταύτῃ τῇ πίστει διαμένειν ἀσαλεύτως εὐχόμενον διδαχθέντες λοιπὸν τὸ ἁπλοῦν καὶ ἀληθὲς τῆς ἡμετέρας πίστεως, ὅπερ φυλάττειν σπουδάζομεν κατὰ τὴν τῶν ἁγίων Πατέρων ἀληθεστάτην παράδοσιν. Εἰδότες δὲ καὶ τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν, καὶ τὸν φιλάνθρωπον σκοπὸν τοῦ γαληνοτάτου δεσπότου τῆς οἰκουμένης, καὶ ὁμοζύγου τῆς ἐμῆς εὐσεβείας καὶ τοῖς πράγμασι πεισθέντες, δι’ ὧν μόνῃ τῇ πρὸς τὸ κρεῖττον εὐσεβείᾳ τοὺς οὕτω δυσσεβῆ καὶ παράνομα τετολμηκότας δίκαις ὑποβαλεῖν ταῖς ἀξίαις ἀνεβάλετο· καὶ τῆς εἰς τὸν ἑξῆς δὲ χρόνον τιμῆς καὶ συγκροτήσεως παρ’ ἡμῶν πειρασθήσεσθαι προσδοκῶντες τοῦ λοιποῦ γοῦν πᾶσαν ἀμφισβήτησιν τῶν ὑμετέρων ψυχῶν ἀνέτειλε, τοῖς τε μοναστηρίοις προσκαρτεροῦντες, καὶ τὸν μονήρη βίον εὐλαβῶς μετιόντες τῆς ὀρθῆς πίστεως, καί τῆς ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν μηδόλως χωριζόμενοι. …Πιστεύει γὰρ ἅμα ἡμῖν τὸ αὐτὸ κράτος, ὡς διὰ τῆς τοιαύτης προνοίας, καὶ προτροπῆς, τῶν τε πρότερον ἡμῖν πεπραγμένων μεταμελήσει, καὶ τὰ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἑνωθήσεται συμφώνῳ πίστει, ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ τῆς ὀρθοδόξου θρησκείας φυλαττομένης»1.
Σημείωσις:
1. Πρακτικὰ τῶν ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδου, τ. Β΄, σσ. 243-244. Ἔκδοσις Καλύβης Τ. Προδρόμου Ἱ. Σκήτης Ἁγίας Ἄννης, Ἅγιον Ὄρος, 1982.