Ἡ «Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν» καὶ ἡ Αὐτοκεφαλία τῶν Σκοπίων ἐπεβλήθησαν ἀπὸ τὴν ἀμερικανικὴν διοίκησιν.
ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Σερβίας ἀσχολεῖται
μὲ τοὺς τίτλους τῶν Ἐπισκόπων καὶ τὴν προβολὴν τῶν παπικῶν καὶ ὄχι μὲ
τὰ καίρια ἐρωτήματα τῶν πιστῶν.
Γράφει ὁ κ. Διογένης Δ. Βαλαβανίδης,
πρόεδρος τοῦ «Κέντρου Προστασίας τῆς Χριστιανικῆς Ταυτότητος»
καὶ Πρόεδρος τοῦ Συμβουλίου Θρησκευμάτων τοῦ «Κέντρου Γεωστρατηγικῶν Μελετῶν»
Κάθε φορὰ ποὺ διαβάζω τὴν ἐπίσημη ἐφημερίδα τοῦ Σερβικοῦ Πατριαρχείου «Православље» (Ὀρθοδοξία), τὸ μυαλό μου ἀνατρέχει στὶς μέρες τῆς πρώιμης νεότητός μου ὅτε ἡ οἰκογένειά μου διάβαζε αὐτὸ τὸ ἔντυπο, τὸ ὁποῖο διεκόπει κατὰ τὴ διάρκεια τῆς κομμουνιστικῆς ἀθεϊστικῆς κυριαρχίας. Τὸ μόνο ἔντυπο τὸ ὁποῖο μᾶς ἐνημέρωνε γιὰ ὅλα τὰ γεγονότα στὴ Σερβικὴ ‘Ορθόδοξη ‘Εκκλησία (ΣΟΕ). Θυμᾶμαι ὅτι ὁ ἀείμνηστος Γερμανὸς ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους Πατριάρχες στὴν ἱστορία τῆς Σερβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ἄρχισε πρὶν ἀπὸ πέντε δεκαετίες νὰ δημοσιεύει στὰ περιοδικὰ «Pravoslavlje», «Svetosavsko zvonce» καὶ «Θεολογικὲς ἀπόψεις», ποὺ ἦταν ἐκδόσεις γιὰ σοβαρὰ θεολογικὰ ζητήματα καὶ πολυάριθμες δραστηριότητες μὲ στόχο τὴ βελτίωση τῆς διδασκαλίας στὰ σεμινάρια.
Δυστυχῶς, μὲ θλίψη στὴν καρδιά μου, μπορῶ νὰ δηλώσω ὅτι ἡ συντακτικὴ πολιτικὴ τῆς σημερινῆς ἐφημερίδος «Ὀρθοδοξία», στὴν πραγματικότητα ὑπενθυμίζει ἕνα εἰκονογραφημένο βιβλίο ἢ μία διαφημιστικὴ ἐφημερίδα τοῦ προκαθημένου τῆς ΣΟΕ, ποὺ ἀποτελεῖ κλασσικὸ παράδειγμα ἀνθρωπολατρίας! Ἐπίσης, τὸ φύλλο γεμίζει καὶ μὲ περιεχόμενο ἀπὸ τὴ ζωὴ τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας. Τοῦτο γίνεται μὲ τέτοιο τρόπο, ὥστε ἀκόμη καὶ τὸ ἐπίσημο Καθολικὸ Πρακτορεῖο Εἰδήσεων – CNA, νὰ ζηλέψει τὸν ἐπαγγελματισμὸ τῆς συντάξεως τῆς ἐφημερίδος «Ὀρθοδοξία».
Ὡς παράδειγμα, θὰ ἀναφέρω μόνο μερικὲς ἀπὸ τὶς εἰδήσεις ποὺ ἀναφέρθηκαν στὸ τελευταῖο τεῦχος του, ὑπ’ ἄριθμον 1374, τῆς 15 Ἰουνίου 2024, καὶ στὸ ὁποῖο ἡ συντακτικὴ ὁμάδα τῆς ἐφημερίδας μᾶς ἐνημερώνει γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι «Στὶς 5 Ἰουνίου 2024, ὁ Πάπας Φραγκίσκος δέχθηκε στὸ Βατικανὸ τὸ ἐπιτελεῖο τῶν προπονητῶν καὶ τοὺς παῖκτες τῆς κροατικῆς ὁμάδας ποδοσφαίρου. Ὁ Πάπας συνεχάρη τὴν Ἐθνικὴ Κροατίας γιὰ τὴν κατάκτηση τῆς τρίτης θέσης στὸ Παγκόσμιο Κύπελλο 2022 στὸ Κατάρ, καὶ στὴ ὁμάδα τῆς Κροατίας εἶπε ὅτι παίζοντας ποδόσφαιρο ἔχουν τὴν τιμὴ νὰ ἐκπροσωποῦν τὸ ἔθνος τους». Ἐπίσης, ἡ ἐν λόγῳ σερβικὴ ἐφημερίδα «Pravoslavlje» ἀνέφερε ὅτι «ὁ καρδινάλιος Manuel Fernandez ἐπισκέφθηκε στὶς 22 Μαΐου τοῦ 2024 τὸν ἐπικεφαλῆς τῆς Κοπτικῆς Ἐκκλησίας, Tawadros II, μὲ σκοπὸ τὴ συμφιλίωση, γιατί οἱ Αἰγύπτιοι χριστιανοὶ Κόπτες τὸν Μάρτιο ἀντέδρασαν ἔντονα στὴ δήλωση τῆς Fiducia supplicans, ποὺ ἀναγνώρισε τοὺς γάμους τῶν ὁμοφυλόφιλων».
Ἐπίσης, πιστεύουμε ὅτι ὁποιαδήποτε περαιτέρω ἀπαρίθμηση θὰ ἦταν ἄσκοπη, γιατί ἐμεῖς εἴμαστε πεπεισμένοι ὅτι οἱ πιστοὶ τῆς ΣΟΕ θὰ ἐνδιαφέροντο ἀσύγκριτα περισσότερο νὰ εἶναι στὶς σελίδες τῆς ἐφημερίδας τῆς Σερβικῆς «Ὀρθοδοξίας», ἀπαντήσεις σὲ πολυάριθμα ἐρωτήματα ποὺ ἀφοροῦν τὴν ζωὴ τῆς Σερβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.
Γνωρίζουμε τὰ ἀπὸ καιρὸ δημόσια ἐκφρασμένα αἰσθήματα τοῦ Πατριάρχη Πορφυρίου, πρὸς τὸ Ζάγκρεμπ, τὴν Κροατία, τὴ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία καὶ ἰδιαίτερα πρὸς τὸν Ρωμαῖο Πάπα, τὰ ὁποῖα ἀντιπροσωπεύουν τὴν προσωπική του στάση, καὶ εἴμαστε βέβαιοι ὅτι τὰ συμμερίζονται μόνο ἕνας ἀμελητέος ἀριθμὸς πιστῶν τῆς ΣΟΕ. Ταυτόχρονα, ἡ συντακτική ὁμάδα τῆς «Ὀρθοδοξίας» δὲν πρέπει νὰ ἀκολουθεῖ προσωπικὰ αἰσθήματα τοῦ Πατριάρχη Πορφυρίου, ἐπειδὴ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι Πατριάρχης τῆς Σερβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καὶ ὄχι Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ Ζάγκρεμπ.
Ὅταν πρόκειται γιὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν τοὺς πιστοὺς τῆς Σερβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, καταρχὰς πρέπει νὰ ἀναφέρεται στὴν σκανδαλώδη προσφορὰ τοῦ Τόμου στὸν Ἀρχιεπίσκοπο Μακεδονίας καὶ Ἀχρίδας, Στέφανο, στὸν Καθεδρικὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Μιχαὴλ τοῦ Ἀρχαγγέλου στὸ Βελιγράδι, στὸν ὁποῖο Τόμο γράφει ὅτι ἡ ΣΟΕ εἶναι ἡ Μητέρα Ἐκκλησία καὶ ἀναγνωρίζει πλήρως τὴν αὐτοκεφαλία τῆς «Μακεδονικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας – τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ τῆς Ἀχρίδας», πράξη ποὺ ὁδήγησε στὴν πρόσθετη κατάρρευση τῆς ἑνότητας καὶ τῆς ἁρμονίας στὸν Ὀρθόδοξο κόσμο. Μερικὲς τοπικὲς ὀρθόδοξες ἐκκλησίες ἀναγνώρισαν τὴ νεοσύστατη ἐκκλησία μὲ τὴν ὀνομασία «Μακεδονία», ἄλλοι δὲν τὸ ἔκαναν, ἐνῷ ἕνας συγκεκριμένος ἀριθμὸς ἀπεῖχε. Σὲ κάθε περίπτωση, ἡ μεγαλύτερη ζημιὰ προκλήθηκε στὴν ἴδια τὴ Σερβικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, λόγῳ τῆς παραίτησης τῆς δικαιοδοσίας της σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικὰ διοικητικά της μέρη.
Ὁμοίως, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ σεβαστοὺς κανονολόγους μας, ὁ καθ. Δρ Miodrag Petrovic ἔγραψε ὅτι «εἶναι γνωστὸ ὅτι ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν ἦταν ὁ πρόδρομος τοῦ Τόμου γιὰ τὸ αὐτοκέφαλο. Γνωρίζουμε ἐπίσης τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ τὰ δύο ἐπιβλήθηκαν ἀπὸ τὴν ἀμερικανικὴ διοίκηση, σκοπὸς τοῦ ὁποίου εἶναι νὰ σπάσει τὴν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν, πρᾶγμα ποὺ ἐπίσης ἐπιβεβαιώνεται ἀπὸ τὶς συνέπειες ποὺ προκάλεσε ὁ Τόμος γιὰ τὴν «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας» ἀπὸ τὸν αὐτόκλητο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖο Α΄».
Ὡστόσο, αὐτὸ ποὺ δὲν μᾶς εἶναι ξεκάθαρο εἶναι ἡ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα, γιατί ὁ Τόμος χρησιμοποιεῖ τὸ ἴδιο ὄνομα ποὺ ἐπέβαλε ἡ κομμουνιστικὴ-ἄθεη κυβέρνηση τοῦ Τίτο, στὴν Ἐκκλησιαστικὴ-Λαϊκὴ Σύναξη μετὰ τὸν Β’ Παγκόσμιο πόλεμο – ὄνομα «Μακεδονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία – Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδας». Πάνω ἀπ’ ὅλα ὁ ἐπίσκοπος Μπάτσκας Irinej Bulovic, ὁ πνευματικὸς πατέρας τοῦ Σέρβου Πατριάρχη (εἶναι συμπτωματικὸ ὅτι κανένας ἀπὸ τοὺς δύο δὲν τελείωσε σεμινάριο, δηλ. τὴ ἱερατικὴ σχολή), σχολιάζοντας τὴν δωρεὰ σερβικῶν ἐκκλησιῶν καὶ μοναστηριῶν στὴν περιοχὴ τῆς Παλαιᾶς Σερβίας (σήμερα Βόρεια Μακεδονία), τὰ λεγόμενα «Πρὸς τὴ Μακεδονικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία – Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδας» – (ΜΟΕ-ΑΑ), τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2023 εἶπε στὸ περιοδικὸ «Pecat» ὅτι «οὔτε ἐκποιήσαμε, οὔτε παραδώσαμε, ἀλλὰ πρὸς χρῆσιν παραχωρήσαμε», μὲ σκοπὸ νὰ ἐνημερώσει τὴν σερβικὴ καὶ ἑλληνικὴ κοινὴ γνώμη γιὰ τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν οὐσία μίας τέτοιας δωρεᾶς. Γιαυτὰ στὴν ἔγκριτη ἑλληνικὴ ἐφημερίδα «Ὀρθόδοξος Τύπος» ἀριθμὸς 2487 ἀπὸ 15.03.2024. ὁ Δρ. Μίοντραγκ Πέτροβιτς, ἐπιστημονικὸς σύμβουλος τῆς Σερβικῆς ἀκαδημίας ἐπιστημῶν καὶ τεχνῶν, δημοσίευσε κείμενο στὸ πρωτοσέλιδο μὲ τίτλο «Μὴ κανονικὸ προϊὸν συνεργασίας ἐκκλησιας καὶ πολιτείας», μὲ τὴν ἐξήγηση ὅτι αὐτὸς ποὺ δίνει κάτι πρὸς χρήση δὲν ἀποκηρύσσει τὴν ἰδιοκτησία του, ἐνῷ ἡ ΣΟΕ ἀποκήρυξε δημόσια τὴν αὐτοκεφαλία, δίνοντας ἀκριβῶς μὲ τὸν Τόμο ἰδιοκτησία σερβικῶν ἐκκλησιῶν καὶ μοναστηριῶν στὴν ἐπικράτεια τῆς Παλαιᾶς Σερβίας. Ὁ ἴδιος ἐπεσήμανε ὅτι ἡ ἐσπευσμένη προσφορὰ τοῦ Τόμου στὴ MΟΕ-ΑA χαιρετίστηκε ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο Α΄ ὡς δικαιολογία, γιὰ νὰ ἀγνοήσει τὴν ὕπαρξη τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς ΣΟΕ. Ὁ Πετροβιτς πρόσθεσε ὅτι «ὁ ἐπίσκοπος Δρ. Irinej τῆς Backa, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Πατριάρχη Porfirio, ἐνεργεῖ μὲ παρόμοιο τρόπο ὅπως καὶ ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος Α. Ἀφοῦ τέτοιοι τόμοι περὶ αὐτοκεφαλίας διασποῦν τὴν ἑνότητα καὶ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
Αὐτὸ φαίνεται καλύτερα ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι λίγο μετὰ τὴν παράδοση τοῦ Τόμου περὶ αὐτοκεφαλίας στὸ καθεδρικὸ ναὸ στὸ Βελιγράδι, ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος Α’ ἁγιοποίησε τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ἰερεμία Α΄, ὁ ὁποῖος τὸ 1531 κατάργησε τὴν ὕπαρξη τοῦ Πατριαρχείου Pec ὑπὲρ τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ἀχρίδας. Ἔτσι ἔστειλε ἕνα περισσότερο ἀπὸ σαφὲς μήνυμα στὰ ἀνώτερα στελέχη τῆς Σερβικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, εἰδικὰ ἂν λάβουμε ὑπόψη τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Πατριάρχης Ἰερεμίας Α΄ ἔλαβε τὴν πατριαρχική του ἰδιότητα μὲ χρήματα, ποὺ στὴν ἐκκλησιαστικὴ γλῶσσα λέγεται σιμωνία, καὶ αὐτό, σύμφωνα μὲ τὸν ἐκκλησιαστικὸ κανόνα δίνει ἀφορμὴ νὰ τοῦ ἀφαιρεθεῖ ἡ πατριαρχικὴ ἰδιότητα καὶ ὄχι νὰ ἁγιοποιηθεῖ.
Ἐπιπλέον, ὁ κακόδοξος Πατριάρχης Βαρθολομαῖος Α΄ δὲν ἔχει ἀποκαλέσει τὴν ΣΟΕ μὲ τὸ δικό της ὄνομα, ἀλλὰ ἐδῶ καὶ πολὺ καιρὸ λέγει «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Σερβίας», ἔτσι κατηγορηματικὰ ἀναγνωρίζει τὴν αὐτοκεφαλία της μόνο ἐντὸς τῶν ἀναγνωρισμένων ἀπὸ τὸ κράτος συνόρων τῆς Δημοκρατίας τῆς Σερβίας. Εἶναι σχεδὸν ἀπίστευτο τὸ ὅτι τόσο μεγάλα καὶ σημαντικὰ σήματα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινούπολης δὲν ἔγιναν ἀντιληπτὰ στὴν κορυφὴ τῆς ΣΟΕ.
Αὐτὰ εἶναι ἐρωτήματα ποὺ ἐνδιαφέρουν τοὺς πιστοὺς τῆς Ἐκκλησίας μας, καὶ ὄχι ἐκεῖνα μὲ ψυχαγωγικὸ περιεχόμενο, μὲ σκοπὸ τὴν αὐτοπροβολή, καθὼς καὶ κείμενα γιὰ ἐκδηλώσεις τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας. Τοὺς ἐνδιαφέρουν πολὺ περισσότερο οἱ ἀπαντήσεις στὰ πολλὰ σοβαρὰ καὶ δύσκολα ἐρωτήματα σχετικὰ μὲ τὴ Σερβικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅπως ἡ ἀπόφαση ποὺ ἔλαβε τὸ Κοινοβούλιο ποὺ συνεδρίασε ἀπὸ τὶς 14 ἕως τὶς 20 Μαΐου πέρυσι γιὰ τὴν εἰσαγωγὴ νέων μητροπόλεων καὶ τιτλοποίηση νέων ἀρχιεπισκόπων σὲ μητροπολιτικὲς περιοχές.
Οἱ πιστοὶ ἀναρωτιοῦνται, γιατί ἔγινε κάτι τέτοιο, δεδομένου ὅτι αὐτὴ ἡ ἀπόφαση μπορεῖ νὰ ἔχει σοβαρὲς συνέπειες, δηλ. νὰ ὁδηγήσει σὲ σχίσμα τὴν Ἐκκλησία μας. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ὁ ὅρος Ἀρχιεπίσκοπος σημαίνει καὶ τὸν ἐπικεφαλῆς τῆς αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας, ὅπως ἦτο ὁ Ἅγιος Σάββας, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀκριβῶς αὐτὸν τὸν τίτλο καὶ ἦταν ὁ πρῶτος Σέρβος Ἀρχιεπίσκοπος. Τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ σημερινοὶ μητροπολίτες θὰ ὀνομάζονται Ἀρχιεπίσκοποι σημαίνει ὅτι μπορεῖ, Θεὸς φυλάξοι, στὸ μέλλον ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς νὰ δώσει τὴν δική του ἀρχιεπισκοπὴ καὶ νὰ δημιουργήσει μία νέα ἐκκλησία καὶ νὰ χωρίσει ἀπὸ τὴν ἑνιαία ΣΟΕ.
Τελικά, πῆρα τὴν ἀπόφαση νὰ γράψω αὐτὸ τὸ κείμενο, ἐμπνευσμένος πρωτίστως ἀπὸ λέξεις τοῦ Ἁγ. Ἐπισκόπου Νικολάι Βελιμίροβιτς, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι στὴ μάχη τῆς ἀλήθειας καὶ τοῦ ψεύδους καὶ τῆς δικαιοσύνης, τὸ νὰ εἶστε οὐδέτεροι σημαίνει βοηθῶ τὸ κακό. Ὁ Χριστός, σὰν μὲ κοφτερὸ σπαθί, χώρισε τοὺς ἀνθρώπους σὲ δύο ὁμάδες, λέγοντας: «Αὐτὸς ποὺ δὲν εἶναι μαζί μου εἶναι ἐναντίον μου». Μὲ ἄλλα λόγια, σημαίνει ὅτι ὅσοι δὲν εἶναι οὔτε ψυχροὶ οὔτε θερμοί, ἄρα οἱ οὐδέτεροι εἶναι ἀπεχθεῖς σ’ Αὐτόν. Εἶναι δύσκολο νὰ φανταστεῖ κανεὶς ἕναν Χριστιανὸ νὰ ζεῖ ἔτσι, νὰ συμπεριφέρεται οὐδέτερα κατὰ τὶς περιστάσεις, δηλ. νὰ σταθεῖ στὴν ἄκρη καὶ νὰ παρακολουθῆ ἄτιμα τὸν ἀγῶνα μεταξὺ σταυροφορέων καὶ σταυροθραυστῶν.
Ὁ Ἅγ. Ἐπίσκοπος Νικολάι Βελιμίροβιτς τονίζει ὅτι οἱ Σέρβοι πρὶν ἀπὸ περίπου 100 χρόνια δὲν ἦταν, τόσο μορφωμένοι, ὅσο οἱ σημερινὲς γενιές. Παρὰ τὸ γεγονὸς αὐτό, δὲν παραπονέθηκαν γιὰ τὸ κακό, ἀλλὰ πολέμησαν ἐνάντια στὸ κακό. Ὁ Ἅγ. Ἐπίσκοπος ἐπισημαίνει ὅτι οἱ σημερινὲς γενιὲς στεροῦνται ἡρωισμοῦ. Στὸ πλαίσιο αὐτὸ ὑπογραμμίζει ὅτι σήμερα ὁ κόσμος εἶναι ἕνας μεγάλος λάκκος φωτιᾶς χωρὶς φωτιά, καὶ δηλώνει ὅτι ἕνας ἀναμμένος δαυλὸς (ἄνθρακα) εἶναι καλύτερος ἀπὸ ἕνα σωρὸ ξύλα στὸ χιόνι, ποὺ εἶναι τὸ ἴδιο κρύα σὰν τὸ χιόνι. Ὁ ἡρωισμὸς εἶναι ἡ φωτιὰ ποὺ ἀνάβει τὴν καρδιά μας καὶ ζεσταίνει τὴ ψυχή μας.
Τέλος, σχολιάζοντας τὸ προφὶλ ποὺ ἔχει πάρει σήμερα ἡ ἄλλοτε σεβαστὴ ἐφημερίδα «Ὀρθοδοξία», πιστεύω ὅτι δεδομένων τῶν συνθηκῶν, σήμερα θὰ ἦταν καταλληλότερο μὲ τὸ ὄνομα «Κενοδοξία»!
Βελιγράδι, 5 Ἰουλίου 2024