Ο άγιος Προφήτης Ηλίας έζησε στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης. Εντούτοις είναι μία από τις μεγάλες μορφές, οι οποίες δεσπόζουν όχι μόνον στην ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης αλλά και στην περίοδο της Χάριτος, στην μετά Χριστόν Οικονομία. Είναι όντως πύρινος στον ζήλο του προς τον Θεό, και τα έργα του για τη δόξα του Θεού είναι μοναδικά. Δεν έδινε «ύπνον τοις οφθαλμοίς του και τοις βλεφάροις του νυσταγμόν» ούτε «ανάπαυσιν τοις κροτάφοις του» (Ψαλμ. 131:4), εάν δεν διεκδικούσε τα δικαιώματα, τις εντολές, την αλήθεια, την δόξα του Κυρίου του Θεού του Παντοκράτορος.
Εκείνη η εποχή είχε πολλά κοινά σημεία με την σημερινή εποχή. Ήταν μία εποχή συγκρητισμού, δηλαδή αναμείξεως των θρησκευτικών πεποιθήσεων και των πολιτισμών. Οι Ισραηλίτες, θαμπωμένοι από τον πολιτισμό και την στρατιωτική και πολιτική δύναμη των λαών, οι οποίοι τους συμπεριέλαβαν, άρχισαν να δέχονται επιδράσεις από τους λαούς αυτούς, να δέχονται τον πολιτισμό τους, την θρησκεία τους, και να αρνούνται την δική τους παράδοση και την δική τους πίστη. Οι βασιλείς και άρχοντες έλαβαν γυναίκες των περιοίκων ειδωλολατρικών λαών, και αυτές ήλθαν στο Ισραήλ και έφεραν την θρησκεία τους, τα είδωλά τους, τον Βάαλ, τις ανθρωποθυσίες και όλα αυτά τα των ψευδών θεών. Όλοι άρχισαν να ερωτοτροπούν με την νέα θρησκεία, την ειδωλολατρική. Άρχισαν να απαρνούνται την πίστη τους. Ήθελαν, όπως συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, να πηγαίνουν με τους ισχυρούς, για να έχουν τα οφέλη της εξουσίας. Αλλά υπήρχαν και οι πιστοί στον Άγιο Θεό, οι οποίοι δεν δελεάστηκαν από τις προσφορές και τα οφέλη της εξουσίας, αλλά ήθελαν να μείνουν πιστοί στην πατροπαράδοτη ευσέβεια στον αληθινό Θεό. Αρχηγός αυτών ήταν ο προφήτης Ηλίας. Και όλοι οι αγώνες του Προφήτου ήταν αυτοί ακριβώς· να πείσει άρχοντες και λαό να μη εξωμόσουν, να μη προδώσουν, να μη αφήσουν τον αληθινό Θεό και πορευθούν οπίσω των ψευδών θεών.
Όπως σήμερα, έτσι και τότε, το να ακολουθήσει κανείς την ειδωλολατρία εθεωρείτο τρόπον τινά μοντερνισμός. Ότι όποιος ακολουθεί την πίστη των Πατέρων είναι ασυγχρόνιστος, ενώ όποιος πάει με την νέα θρησκεία, με την ειδωλολατρία, αυτός είναι άνθρωπος της εποχής, είναι σύγχρονος, είναι μοντέρνος άνθρωπος. Κάτι παρόμοιο γίνεται και σήμερα. Προβάλλεται ο αθεϊσμός ως σύγχρονος τρόπος ζωής και θεωρούνται αυτοί που μένουν πιστοί στην Αγία μας Εκκλησία και στην πίστη των Πατέρων μας ως καθυστερημένοι, ως οπισθοδρομικοί, ενώ οι άλλοι εμφανίζονται δήθεν ως προοδευτικοί και ως φιλελεύθεροι.
Αυτή την κατάσταση αντιμετώπιζε ο προφήτης Ηλίας. Οι πλείστοι – σχεδόν όλοι – είχαν προσκολληθεί στην ειδωλολατρία, με τους βασιλείς και τους άρχοντες, με τους κρατούντες. Ελάχιστοι είχαν μείνει με τον Προφήτη, και αυτοί κρύβονταν, φοβούνταν. Αλλ’ ο Προφήτης ήταν ατρόμητος.
Και καθώς έκανε τον αγώνα αυτό, πολλές φορές που έβλεπε να επικρατεί το ψέμα και να διώκεται η αλήθεια, και πονούσε αλλά και κατέφευγε στον Θεό με ένα παράπονο, και του έλεγε: «Θεέ μου, κοίταξε. Τόσο αγώνα κάνω, τόσους κινδύνους περνάω, κάθε λεπτό η ζωή μου κινδυνεύει από την φοβερή εκείνη βασίλισσα, την Ιεζάβελ, και τους αφοσιωμένους σ’ αυτήν στρατιωτικούς και ανακτορικούς. Δεν τα βλέπεις λοιπόν; Δεν επεμβαίνεις;». Έκανε τα παράπονά του στον Θεό. Έχει ο πιστός δούλος το δικαίωμα αυτό, αυτός που αγαπά τον Θεό, να του πει κάποτε και με υιϊκό τρόπο το παράπονό του. Έτσι του έλεγε και ο προφήτης Ηλίας, ως υιός γνήσιος του αληθινού Θεού. Κάποτε αισθανόταν ο Προφήτης ότι όλα απέτυχαν, ότι ανθρωπίνως δεν υπήρχε διέξοδος, ότι όλοι προσκύνησαν τον Βάαλ. Αλλά ακριβώς εκείνη την ώρα που ο Προφήτης αισθάνθηκε ότι τίποτε πια δεν έμεινε όρθιο και ότι μόνον αυτός έμεινε πιστός στον αληθινό Θεό, και έφυγε επάνω στο Όρος – εκεί που ο Μωυσής έλαβε από τον Θεό τον Νόμο – για να πει πάλι στον Θεό το παράπονό του και την προσευχή του, εκείνη την ώρα φανερώθηκε ο Θεός, και είδε ο Προφήτης την δόξα του Θεού, την Χάρη του Θεού, και πήρε δύναμη από τον Θεό. Και την ώρα που κατά τον Προφήτη όλα είχαν αποτύχει, εκείνη ήταν η ώρα που ενεργούσε ο Θεός και άρχιζε μία νέα εποχή για τον Ισραήλ. Και απέστειλε ο Θεός τον Προφήτη να χρίσει άλλον βασιλέα αντί του προσχωρήσαντος στην ειδωλολατρία και να χειροτονήσει, ας το πούμε έτσι, διάδοχό του, προφήτη τον Ελισσαίο.
Άρχισε πια να υποχωρεί η ειδωλολατρία και να επικρατεί πάλι η αληθινή πίστη στον Θεό των Πατέρων. Θυμάστε τότε, όταν ο Θεός επισκέφθηκε τον Προφήτη επάνω στο Όρος; Δεν ήταν ο Θεός ούτε εν τω σεισμώ – στον μεγάλο σεισμό που έγινε – ούτε εν τω πυρί – όταν μία φωτιά μεγάλη φανερώθηκε – ούτε στην πνοή του βιαίου ανέμου, αλλά ήταν στην πνοή της λεπτής αύρας (Γ’ Βασ. 19:11-12). Όταν πέρασε η πνοή της λεπτής αύρας και δρόσισε τον Προφήτη, τότε ο Προφήτης αισθάνθηκε ότι αυτή η αύρα είναι η Χάρη του Θεού. Και αναπαύθηκε, και παρηγορήθηκε, και ενδυναμώθηκε, και είδε την δόξα του Θεού.
Έτσι είναι και στην ζωή την δική μας, των Χριστιανών και των Μοναχών. Πολλές φορές νομίζουμε ότι όλα απέτυχαν, ότι δεν έχουμε από πουθενά να πιαστούμε. Αλλά τότε που φθάνουμε σ’ αυτήν την βαθειά ταπείνωση, εκείνη είναι η ώρα που θα έλθει η Χάρη του Θεού, αλλά απαλά, ταπεινά, και θα μας δροσίσει, θα μας παρηγορήσει και θα μας στηρίξει.
Ο προφήτης Ηλίας είναι τύπος κάθε πιστού ανθρώπου, αλλά είναι τύπος και κάθε Μοναχού. Διότι, αν μελετήσουμε την ζωή του Προφήτη, θα δούμε ότι ο Προφήτης είναι ένας Μοναχός αληθινός, πρόδρομος των Μοναχών, εκείνα τα πολύ απώτατα χρόνια, προ Χριστού στην Παλαιά Διαθήκη. Γι’ αυτό και σήμερα, και τον τιμούμε, και τον ευχαριστούμε, και τον αισθανόμαστε πάντοτε ζωντανό ανάμεσά μας, να μας οδηγεί στην πίστη και στην αγάπη του μόνου αληθινού Θεού. Και όπως πύρινη ήταν η ζωή του, παρελήφθη με πύρινο άρμα από τον Θεό. Έτσι και η ζωή του Χριστιανού και του Μοναχού πρέπει να είναι μέσα στο πυρ της αγάπης του Θεού. Μία φωτιά να είναι η καρδιά μας αγάπης προς τον Θεό.
Και ο θάνατός μας, και αυτός να είναι χαριτωμένος μέσα στην Χάρη του Θεού.
(1989)
Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές Αγίων (των ετών 1981-1991) Β’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2016, σελ. 238.
https://www.koinoniaorthodoxias.org/martiria-kai-didaxi/o-pyrinos-profitis-ilias/