Μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
ΤΑ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΟΥ
Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης ομιλίας του μακαριστού γέροντος στο Δ΄ Βασιλειών
[…] Στο Νότιο Βασίλειο βασιλεύς ήτο ο Άχαζ και ανέλαβε την βασιλείαν εις ηλικίαν 20 ετών. Και εβασίλευσε 16 όλα χρόνια. Αυτός όμως «οὐκ ἐποίησε τὸ εὐθὲς ἐν ὀφθαλμοῖς Κυρίου Θεοῦ αὐτοῦ πιστῶς, ὡς Δαυὶδ ὁ πατὴρ αὐτοῦ». Δηλαδή στάθηκε, μάλιστα σε σύγκριση με όλους προηγουμένους του, ο χειρότερος βασιλιάς της Ιουδαίας. Ο σκληρότερος, ο φοβερότερος, και ο πιο ειδωλολάτρης.
Ακούσατε λοιπόν λίγα λόγια γι’ αυτόν: «Καὶ ἐπορεύθη, ἐν ὁδῷ βασιλέων ᾿Ισραήλ, καί γε τὸν υἱὸν αὐτοῦ διῆγεν ἐν πυρὶ κατὰ τὰ βδελύγματα τῶν ἐθνῶν, ὧν ἐξῇρε Κύριος ἀπὸ προσώπου τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ». Τι έκανε, λέγει; Ακούστε τι έκανε: «Τὸν υἱὸν αὐτοῦ διῆγεν ἐν πυρὶ»! Εδώ υπάρχουνε δύο ερμηνείες. Και οι δυο ευσταθούν. Βεβαίως στον Ιερεμία συναντούμε το εξής -στο έβδομο κεφάλαιο, στίχος 31 και στο 19 κεφάλαιο, στίχος 5- συναντούμε το εξής, ότι αφού εισήχθη η λατρεία του Βάαλ, οι Εβραίοι εθυσίαζαν τα παιδιά τους στον Βάαλ. Ήτο φοβερή η λατρεία του Βάαλ. Φοβερή! Διότι επύρωναν το άγαλμά του, που ήταν μεταλλικό και στην αγκαλιά του έριπταν ζωντανά τα παιδιά τους! Και τα εθυσίαζαν, τα έκαιγαν τα παιδιά τους για να προσφέρουν θυσία εις τον θεόν, για να πάνε καλά οι δουλειές τους παρακάτω κλπ. κλπ. Και μάλιστα, συνήθως τα πρωτότοκα παιδιά τους και τα πιο καλύτερα παιδιά τους θυσίαζαν. Φοβερό πράγμα, φοβερό!
Υπήρχε όμως και μια άλλη περίπτωσις. Εδώ δεν μπορούμε να ξέρουμε εκείνο το «διῆγεν ἐν πυρί», τι ακριβώς συνέβη με τον Άχαζ· ότι περνούσε -το ρήμα διάγω θα πει περνάω- περνούσε το παιδί του στη φωτιά. Γι’ αυτό ομοίως ομιλεί η Αγία Γραφή και μάλιστα μετά βδελυγμίας. Τι είναι; Άναβαν φωτιές, κατά τα ειδωλολατρικά έθιμα και περνούσαν τα παιδιά τους πάνω από τις φωτιές, ώστε με τον τρόπον αυτόν τα παιδιά να είναι σιδερένια, γερά, να μην έχουν αρρώστιες … κι άλλα πολλά.
Θα μου πείτε: «Μα αυτό το κάνουμε κι εμείς!». Μάλιστα αγαπητοί μου, το κάνουμε και εμείς! Το ξέρετε αυτό ότι το κάνουμε και εμείς; Εγώ το ‘χω δει πολλές φορές. Πολλές φορές το ‘χω δει, για να μην πω ότι το ‘χω και υποστεί ίσως, σαν μικρός … ναι, ναι! Πώς το έχω υποστεί; Μέσα σ’ έναν κόσμο που κάνει πολλά, τα παιδιά πώς μπερδεύονται … -γίνονται θύματα αυτών των καταστάσεων. Ιδού πώς. Όπως ξέρετε την Πρωτομαγιά κάνουμε τον «Μάη». Ειδωλολατρικό έθιμο αυτό ε; Οι Χριστιανοί δεν κάνουνε «Μάηδες» έξω απ’ την πόρτα τους, ούτε βάζουνε πέταλα, ούτε σκόρδα, ούτε κρομμύδες. Οι Χριστιανοί δεν κάνουν τίποτε απ’ αυτά τα πράγματα. Ούτε δίχτυα ψαράδικα, ούτε καλάμι, τίποτα απ’ όλα αυτά, δεν βάζουν τίποτε απ’ όλα αυτά. Τ’ ακούτε, σας παρακαλώ; Αυτά κάναν οι Εβραίοι, αυτά τα βδελύγματα και ο Θεός τους σιχάθηκε και τους οδήγησε εκεί που τους οδήγησε- γιατί θα οδηγήσει και εμάς με τη σειρά μας, εκεί που θα μας οδηγήσει. Και το βλέπει κανείς πού πηγαίνει ο λαός μας…
Λοιπόν, οι Χριστιανοί τέτοια πράγματα δεν κάνουν. Εν τοιαύτη περιπτώσει, αυτόν τον «Μάη», δηλαδή αυτό το στεφάνι, το οποίον βάζουν στην πόρτα τους και το βάζουν ως «αποτρόπαιον του κακού», δηλαδή να φύγει το κακό, να διώξει - το στεφάνι τώρα ε! Το σκόρδο, η κρομμύδα! - να διώξει το κακό από το σπίτι, να μην μπει μέσα στο σπίτι! Κάπου εις την εορτή του Ιωάννου, τον Ιούνιο, κάπου εκεί, δεν είμαι σίγουρος ακριβώς … μου φαίνεται 24 Ιουνίου … μου φαίνεται εκείνη την ημέρα, τα στεφάνια αυτά τα βγάζουν από τις πόρτες, τα βάζουν όλα μαζί, η γειτονιά τώρα, το δίπλα σπίτι, το παραπέρα σπίτι, βάζουν τα στεφάνια όλα αυτά μαζί, βάζουν φωτιά και τα καίνε. Και πηδούν πάνω από την φωτιά. Δεν πηδούν; Δεν το ‘χετε δει αυτό να πηδούν; Πηδούν πάνω από τις φωτιές. Γιατί πηδούν; Πηδούν γι’ αυτόν τον λόγο. Βέβαια, αυτά μείνανε σαν απομεινάρια που πολλές φορές έχουμε χάσει το πραγματικό τους νόημα και την αληθινή τους διάσταση. Όμως ή το καταλαβαίνομε ή δεν το καταλαβαίνομε, κάνουμε μία ειδωλολατρική πράξη, που σαφώς λέγει ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη: «Δεν θα περνάς το παιδί σου, ούτε τον γιο σου, ούτε την κόρη σου, πάνω από τη φωτιά». Διότι εθεωρείτο η φωτιά σαν ένα καθαρτήριον πράγμα, που περνώντας από κει ο άνθρωπος φεύγουν κι οι αρρώστιες, φεύγουν κι όλα. Και μετά; Και μετά παίρνουν οι νοικοκυρές εκείνη την στάχτη και την πάνε στο τζάκι τους, μέσα στο σπίτι! Όλα αυτά, αγαπητοί, - ή δεν είναι έτσι; - είναι τα βδελύγματα που τα σιχαίνεται ο Θεός.
Όταν κάποτε από μία απειλή ότι θα ξαναπάει ο Ναβουχοδονόσωρ - δεν είναι στο βιβλίο των Βασιλειῶν - θα ξαναπάει ο Ναβουχοδονόσωρ στα Ιεροσόλυμα να τα καταστρέψει, διότι είχε σκοτώσει κάποιος με την συμμορία του εκείνον που είχε εγκαταστήσει διοικητήν ο Ναβουχοδονόσωρ, φοβήθηκαν οι Εβραίοι και… σου λέει: «Εδώ τώρα πια ο Ναβουχοδονόσωρ θα μας πετσοκόψει». Μάζεψαν τα πράγματά τους και σηκώθηκαν κι έφυγαν κατευθυνόμενοι προς Αίγυπτον. Τους ηκολούθησε και ο προφήτης Ιερεμίας, ο ταλαίπωρος και ταλαιπωρημένος αυτός προφήτης. Ο προφήτης που σε όλη του τη ζωή κλαίει, κλαίει, κλαίει… Ο προφήτης Ιερεμίας. Τους ακολουθεί. Κάποια στιγμή -εκεί δε χάνουμε και τα ίχνη του, δεν ξέρουμε παρακάτω τι απέγινε· πιθανότατα τον εσκότωσαν οι Εβραίοι τον προφήτη Ιερεμία, αφού πέρασε πολλά. Μέχρι και σε βόθρο τον βάλανε μέσα, να τον πνίξουν! Και ποιος; Ένας ιερεύς του Ναού, κατ’ εντολήν του βασιλέως.
Λοιπόν αγαπητοί, στον δρόμο τι αντελήφθη ο προφήτης Ιερεμίας; - Μια που θίγουμε αυτά τα βδελύγματα -: Αντελήφθη οι γυναίκες να κάνουν πίτες σε στρογγυλά ταψιά. Θα μου πείτε, τι απλούστερον το να ‘χουμε ένα σινί - πώς το λέτε - κι εκεί μέσα να κάνουμε πίτα στρογγυλή, στρογγυλό σινί. Αλλά το να κάνεις σε στρογγυλό σινί, δεν έχει καμία σημασία γιατί, τι θα πει τετράγωνο, τι θα πει τρίγωνο, τι θα πει στρογγυλό … δεν έχει καμία σημασία το σχήμα. Γι’ αυτές είχε σημασία. Ήταν προς τιμήν της Σελήνης, της θεάς Σελήνης. Δηλαδή προς τιμήν του φεγγαριού, που είναι στρογγυλό. Κι έκαναν την πίτα προς τιμήν της θεάς Σελήνης. Όταν το αντιλήφθηκε αυτό ο Ιερεμίας - που το ‘χανε πάρει οι Εβραίες από τους γύρω ειδωλολατρικούς λαούς - ανέβηκε πάνω σε μία πέτρα, σ’ ένα βράχο κι άρχισε να φωνάζει - τώρα φεύγουν ε; Φεύγουν αυτεξόριστοι για την Αίγυπτο, είναι σε κατάσταση δηλαδή πολύ άσχημη - και λέγει: «Μα επιτέλους δεν θα καταλάβετε ποτέ σας ότι εξαιτίας αυτών των βδελυγμάτων, δεν μπορούμε πουθενά να στεριώσουμε και μας κυνηγάει η οργή του Θεού;». Και τι απήντησαν - οι γυναίκες! Όχι οι άνδρες… – τι απήντησαν, ξέρετε; Ακούστε τι απήντησαν, το φοβερό. Γιατί η γυναίκα όταν πιστεύει, πιστεύει. Όταν όμως δεν πιστεύει, είναι φοβερή! Είναι φοβερή η γυναίκα όταν είναι άπιστη. Φοβερή, σκύλα σκέτη! Όταν δεν πιστεύει στον Θεό. Και τι απαντούν στον προφήτη Ιερεμία; «Είδαμε την προκοπή μας τόσα χρόνια που πιστεύαμε εις τον Θεόν, τον δικό σου. Λοιπόν, δεν έχουμε ανάγκη από τον Θεό σου. Θα λατρεύομε τη Σελήνη». Αυτό απήντησαν οι γυναίκες.
Εκεί, αγαπητοί μου, ιστορικά, τα ίχνη του Ιερεμίου χάνονται. Φαίνεται πως τον σκότωσαν. Αυτό ήτο το τέλος των προφητών όταν φώναζαν, φώναζαν στον λαό να απέχει από την ειδωλολατρία. Κι αυτή είναι η ιστορία πραγματικά της ειδωλολατρίας με τις επιπτώσεις της.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
απομαγνητοφώνηση και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
- Αρχιμ. Αθαν. Μυτιληναίου, απόσπασμα από την Ομιλία 13 στο Δ΄ Βασιλειών, κεφ. 16, εδάφια 2-3(από το 45.14΄ έως το 55.11΄). Η ομιλία εκφωνήθηκε στις 18-6-1980.
- www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/d_basileivn/d_basileivn_013.mp3
- https://www.youtube.com/watch?v=KVDrZKKWhl8