Τοῦ Δρ. Ἀλεξίου Παναγοπούλου, Ἀκαδημαϊκοῦ καὶ Καθηγ.,
(Phd Νομικῶν & Πολιτικῶν Ἐπιστημῶν, Phd Βιοηθικῆς,
Phd Θεολογίας, Post-Doc Δικαίου, Habil.,-
Διπλωματούχου Ὑφηγητοῦ, Καθηγητοῦ Νομικῆς
Δ.Δικαίου Fpsp, & Ἀκαδημαϊκοῦ MCA)
1ον
(Τὸ παρὸν ἄρθρο ἀφιερώνεται στὸ Μητροπολίτη Αὐστρίας κο Ἀρσένιο Καρδαμάκη, ποὺ μὲ ἐρώτησή του, μοῦ ἐνέπνευσε, τὴ συγγραφὴ αὐτή, γιὰ λίγα τινὰ γιὰ τὸν π. Φιλόθεο Ζερβάκο).
Πνευματικὸ τέκνο τοῦ π. Φιλόθεου Ζερβάκου (†1980), ἦταν κι ὁ π. Ἀρσένιος Κομπούγιας ἐν Ναυπάκτῳ (†2008) ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε πνευματικὸς τοῦ γράφοντος ἀπ’ τὸ 1981-2008. Μὲ τὴν ὁσία κοίμηση τοῦ π. Φιλοθέου δημοσιεύθηκαν κάποιες ἐμπειρίες γιὰ τὸ πνευματικό του πατέρα ὡς ἑξῆς: «Ὁ ἀρχιμ. Φιλόθεος Ζερβάκος, μέσα ἀπὸ τὶς διηγήσεις τοῦ ἀρχιμ. π. Ἀρσενίου Κομπούγια» (βλ. ἄρθρο, σὲ Ὀρθόδοξο Τύπο, 22-5-1980), τὸ ὁποῖο εἶναι ἀναδημοσιευμένο καὶ στὸ βιβλίο τοῦ γράφοντα: «Ἠθική, ἐσχατολογία, προφητολογία κατὰ τὸ γέροντα Ἀρσένιο Κομπούγια (†2008)», Ἀθήνα 2010.
Ὁ π. Φιλόθεος ὡς λαϊκὸς καταγόταν ἐκ περιοχῆς Μολάων Λακωνίας καὶ ὑπηρέτησε τμῆμα τῆς στρατιωτικῆς του θητείας στὴ Πάτρα, μάλιστα ὡς ἔφιππος κοντὰ στὸ μετόχι τῆς Ἁγίας Λαύρας Καλαβρύτων τοῦ ἁγίου Ἀλεξίου Πατρῶν, ἐμφανίστηκαν ἕνα ἀπόγευμα κάποια ἄγρια σκυλιὰ μὲ ἄγριες διαθέσεις καὶ ποὺ ὡς ἐκ θαύματος σώθηκε ἀπ’ αὐτά, ὡς ὁ ἴδιος σημειώνει. Σήμερα κάποιοι ἄνθρωποι φιλοῦν τὰ σκυλιὰ ἢ κοιμώμενοι μ’ αὐτά, θεοποιώντας τὴν πλάση κι ὄχι τὸν Πλάσαντα.
Ὁ πρύτανις τοῦ συγχρόνου ὁσιακοῦ μοναστικοῦ βίου
Παρακάτω παρουσιάζουμε τὸν π. Φιλόθεο Ζερβάκο μέσα ἀπ’ τὰ λόγια ποὺ προφορικά μᾶς ἔλεγε ὁ π. Ἀρσένιος, δείχνοντάς μας τὶς φωτογραφίες του στὸ μικρὸ ἀρχονταρίκι τους ἐν Ναυπάκτῳ. Μᾶς ἔλεγε ὅτι ὑπῆρξε ὁ πρύτανης τοῦ σύγχρονου ὁσιακοῦ μοναστικοῦ βίου, ὁ μέγας κήρυξ καὶ πνευματικός, ὁ ἡγούμενος ὑπὲρ τὰ πεντήκοντα ἔτη. Τῆς μοναδικῆς γιὰ τὴ πνευματικότητα καὶ ἁγιότητα σὲ ὅλη τὴν ἐκτὸς τοῦ Ἁγίου Ὄρους περιφέρεια, ζώντας ὁσίως στὴν Ἱερὰ Κοινοβιακὴ Μονὴ Ζωοδόχου Πηγῆς, Λογγοβάρδας – Πάρου. Μᾶς δίδασκε ὅτι εἶναι ὁ μεγαλύτερος, μὰ ἴσως καὶ ὁ τελευταῖος μέγας μέγιστος πνευματικὸς ἀστὴρ ὁ π. Φιλόθεος, ἐπειδὴ ὁ κόσμος ἀποσυντίθεται, ἐπειδὴ πλέον ὁ κόσμος περιῆλθε στὰ χέρια τοῦ σατανᾶ καὶ ὅτι θὰ εἶναι ἀνάξιος τέτοιων ἁγίων ἀνδρῶν καὶ ἐπειδὴ ἴσως νὰ εἶναι τὰ τελευταῖα, ὅπως ὁ ἴδιος μᾶς διετύπωνε κι ἔγραψε πολλάκις. Ὁ π. Φιλόθεος ἦταν ὁ ἡγούμενος, ὁ ἀσκούμενος στὴν ἀσκητικὴ ζωὴ καὶ ὁ ἱεροκήρυκας καὶ πνευματικὸς ὅλης τῆς Ἑλλάδας μας. Ἡ Ἱερὰ Μονὴ τῆς περιφήμου Λογγοβάρδας, ἡ μοναδικὴ ἀπὸ πολλὰ ἔτη στὴν ἐν κόσμῳ πνευματικότητα, ἀριθμοῦσε μόλις πρὸ 50 ἐτῶν ὑπὲρ τοὺς τεσσαράκοντα μοναχούς, τοὺς ὁποίους ἐποίμανε ὁ σοφὸς καὶ ἅγιος γέροντας Φιλόθεος, πιὸ πολὺ μὲ τὸ φωτισμένο καὶ ἅγιο παράδειγμά του.
Ὑπῆρξε κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ἐξομολόγος, ὄχι μόνον εἰς τὴ Μονὴ ποὺ ἐποίμανε, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλη τὴ νῆσο Πάρο καὶ τὰς πέριξ νήσους, ἀλλὰ καὶ στὶς περισσότερες πόλεις τῆς Ἑλλάδας. Συνεδύαζε ὁ μακάριος τὴ μοναχικὴ ἄσκηση καὶ τὴν κοινωνικὴ ἱεραποστολικὴ δράση. Σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος εἶχε πνευματικὰ τέκνα. Μεγάλος ὁ σεβασμὸς ποὺ ἔτρεφαν γιὰ τὸ γέροντα, ὄχι μόνον τὰ πνευματικά του τέκνα, ἀλλὰ καὶ κληρικοί, ἀρχιεπίσκοποι, ἀρχιερεῖς, κι αὐτὴ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος. Εἶδα λέγει ὁ π. Ἀρσένιος, ἕνα ἀρχιερέα, ὅταν ὁ γέροντας ἦταν ἀκόμη ἑξῆντα πέντε ἐτῶν, νὰ σκύβει καὶ νὰ τοῦ ἀσπάζεται τὸ χέρι.
Ἔγραψε πολλὰ πνευματικὰ ὡραῖα βιβλία, ἄρθρα, ἐπιστολὲς (ἐκτὸς τῶν χιλιάδων προσωπικῶν ἐπιστολῶν στὰ πνευματικά του τέκνα). Ἐξομολογοῦντο σ’ αὐτόν, ἐκτὸς τῶν κληρικῶν καὶ ἀρχιερεῖς. Οἱ λειτουργίες του ἦταν πάντα μὲ δάκρυα, οἱ κρυφὲς προσευχές του καὶ οἱ ἀγρυπνίες πολλάκις ὁλονύκτιες, μετὰ κλαυθμῶν καὶ ἀκατάπαυστα, ἡ πραότητά του ἦταν ἀμίμητη. Εἶχε τὴν εὐτυχία ὁ π. Ἀρσένιος († 2008) γράφοντας «τὰς γραμμὰς ταύτας» νὰ ἀνήκει στὴν Ἱερὰ αὐτὴ Μονὴ καὶ νὰ γαλουχηθεῖ πολλὰ ἔτη πλησίον του καὶ νὰ καρεῖ ἀπ’ αὐτὸν ὡς μοναχός, νὰ τὸν προωθήσει εἰς τὴν ἱερωσύνη καὶ μὲ τὴν ἐντολή του καὶ ἄδειά του νὰ προχειρισθεῖ πρεσβύτερος ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ναυπακτίας μακαριστοῦ Χριστοφόρου, ποὺ ἀπεσπάσθηκε μὲ τὴν ἄδειά του ἀρχικά, γιὰ δύο τρία ἔτη, διὰ νὰ βοηθήσει αὐτόν.
Εἶχε ὁ μακαριστὸς γέροντας Φιλόθεος πάντα στὸ ὄνειρό του, ὅπως χαρακτηριστικὰ τοῦ ἔγραφε σὲ ἐπιστολή, νὰ πλαισιώσει τὴ μονὴ μὲ μορφωμένους κατὰ κόσμο μοναχούς, καίτοι κατὰ καιροὺς ἐγκαταβίωσαν ἀρκετοὶ πτυχιοῦχοι, ἀλλὰ δι’ ἀγνώστους λόγους δὲν παρέμεναν στὴ μονή, ἔτσι ὥστε νὰ φέρουμε ὅλοι μία ἀνάλογη εὐθύνη γιὰ τὴ σημερινὴ ἀπογοητευτικὴ ἀριθμητικὴ σμίκρυνση τῆς σημερινῆς μονῆς.
Μᾶς ἔλεγε ὁ π. Ἀρσένιος ὅτι λίγες ἡμέρες πρὸ τῆς εἰρηνικότατης ἐκδημίας του, ἔτυχε νὰ βρεθεῖ κοντά του καὶ νὰ τοῦ προσφέρει τὶς ταπεινές του ὑπηρεσίες, ὡς καὶ τὴν προτελευταία μετάδοση τῆς θείας Κοινωνίας. Ὄντως ὑπέφερε ἀπ’ τὴν οὐρία, ποὺ τοῦ δημιουργοῦσε διαρκῆ τάση πρὸς ἔμετο καὶ δὲν μποροῦσε, ξεσπώντας σὲ δυνατὸ βῆχα. Τότε ὁ π. Ἀρσένιος θὰ τοῦ ἔλεγε: “Γέροντα, ὁ Κύριος μὲ τὴν δοκιμασία αὐτὴ θέλει νὰ κατοχυρώσει ὀγδοήκοντα ἐτῶν κόπους καὶ μόχθους διὰ τὸ Ἅγιον Ὄνομά Του, διὰ νὰ μὴ τὰ λιχνίσει ὁ σατανᾶς, τὴν τελευταία ὥρα μὲ τὸ τελευταῖο ὅπλο, τὴν ἐπάρατο ὑπερηφάνεια”. Καὶ τοῦ ἀπαντοῦσε, ὁ π. Φιλόθεος: “Δόξα σοι ὁ Θεός, ὅ,τι θέλει ὁ Κύριος”. Ἐπίσης τοῦ ἔλεγε: “Γέροντα, φεύγεις καὶ ἀφήνεις τὸν ἐν ἀποστασίᾳ κόσμο καὶ τὰ πνευματικά σου παιδιὰ εἰς χεῖρας τοῦ ἐρχομένου ἀντιχρίστου”. Καὶ αὐτὸς ὁ π, Φιλόθεος, ἀπαντοῦσε: “Πράγματι, ἡ ἀποστασία εἶναι μεγάλη καὶ ἡ καταστροφὴ καὶ τὸ τέλος τοῦ Κόσμου πολὺ κοντά”. Ἀκόμη τοῦ εἶπε: “Γέροντα, νὰ προσεύχεσθε εἰς τὸν Κύριον, ὅταν θὰ πάτε ἐκεῖ, διὰ τὴν ἐλεεινότητά μου, διότι εἶμαι ἐλεεινὸς καὶ ἀδιόρθωτος, ὡς καὶ διὰ τὰς δύο μονάς σου, τὰς ὁποίας ὁ σατανᾶς θὰ θελήσει μετὰ τὴν κοίμησή σου νὰ σινιάσει σὰν τὸ σιτάρι”. Καὶ τοῦ ἀπαντοῦσε ὁ π. Φιλόθεος: “Ἐὰν εὕρω παρρησία εἰς τὸν Χριστό μας, θὰ προσεύχωμαι δι’ ὅλους”.
Ἔφυγα ἀπ’ τὴ μονή μου, μᾶς εἶπε, ὁ π. Ἀρσένιος, μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι δὲν θὰ τὸν ξαναδῶ πλέον ζωντανό, ὅπως κι ἔγινε. Μετὰ τὴν ἀναχώρησή μου ἐκοιμήθη. Ἐκοιμήθη τὴν ἡμέρα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τοῦ μεγάλου Ἀρσενίου. Τὸν ἐπῆρε ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης, ὁ Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καὶ ὁ ἅγιος Ἀρσένιος, διότι σὰν αὐτοὺς ἀγάπησε τὸ Χριστό, σὰν κι αὐτοὺς ἐργάσθηκε ἀσκούμενος στὴ μοναχικὴ ἄσκηση καὶ στὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἔφυγε ἐκ τῶν ματαίων τούτων, μόλις ἔκαμε ἐπὶ τοῦ κρεβάτου τὴν ἀπόλυση τοῦ Ὄρθρου, ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τοῦ ὁσίου Ἀρσενίου, μὲ τὶς τελευταῖες λέξεις: “Τώρα πλέον φεύγω, θὰ κοιμηθῶ”. Καὶ ἔκλεισε ἀμέσως γιὰ πάντα τοὺς ὁσίους ὀφθαλμούς του. Ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία καὶ τὰ τῆς κηδείας του ἦταν κάτι τὸ ἀσυνήθιστο καὶ συγκινητικό, μὲ κλαυθμοὺς καὶ δάκρυα, μὲ πλῆθος κόσμου, ντόπιου καὶ ξένου, μὲ πλῆθος κληρικῶν καὶ μοναχῶν καὶ ἀρκετοὺς ἀρχιερεῖς. Ἔγινε κηδεία τὴν ὁποία ἴσως νὰ ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἔχουν ὅλοι οἱ μεγιστάνες καὶ ὅλοι οἱ πατριάρχες καὶ ἀρχιεπίσκοποι καὶ μητροπολίτες, τῶν ὁποίων ἡ δόξα τοῦ ἀξιώματός τους, τοὺς στερεῖ τὴ δόξα ποὺ ἀπ’ ἐδῶ ἀντιδοξάζει ὁ Κύριος τοὺς ταπεινοὺς τῆς γῆς.
Ἀξιοσημείωτο ἦταν ὅτι ἐνῷ εἶχαν ἤδη περάσει 36 ὧρες μὲ ἀρκετὴ καλοκαιρινὴ ζέστη, τὸ ὅσιο σῶμα τοῦ γέροντα δὲν εἶχε κἄν σημεῖα ἀποσύνθεσης, ἀλλ’ οὔτε ἄφηνε τὴ συνήθη σὲ ὅλους τοὺς νεκρούς, νεκρικὴ ἀτμόσφαιρα καὶ ἄσχημη ὀσμή, ἀλλὰ τὸ ἀντίθετο διετηρεῖτο σὰν νὰ ἦτο ὁλοζώντανο. Τὸ ἱερὸ σκήνωμα ἦταν σὰν ὁλοζώντανο, ἑνὸς σύγχρονου ὁσίου καὶ ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας.
Αἰωνία ἂς εἶναι μᾶς ἔλεγε, ἡ ὁσία μνήμη τοῦ γέροντα σεβαστοῦ π. Φιλόθεου καὶ μακάρι νὰ εὔχεται ἐκεῖ ποὺ θὰ εἶναι νὰ λυπηθεῖ τὸ κόσμο ὁ Κύριός μας καὶ νὰ ἀναδείξει κι ἄλλους σὰν κι αὐτὸν «στοὺς σκοτεινούς μας τούτους καιροὺς τοῦ ἀντιχρίστου, πρὸς στηριγμὸ τῶν εὐσεβῶν, ποὺ ἀγαποῦν τὸν Κύριο ἐν ἀληθείᾳ, διότι πολὺ φοβοῦμαι μήπως εἰς τὸ ἀνάστημά σου θὰ εἶσαι ὁ Τελευταῖος!», (πρβλ. τὸ σχετικὸ ἄρθρο τοῦ π. Ἀρσένιου, ποὺ δημοσιεύθηκε στὸν “Ὀρθόδοξο Τύπο”, 22-5-1980).