Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου (Λουκ. 15,11-32)
(†) ἐπίσκοπος π. Αὐγουστῖνος Ν. Καντιώτης
ΣΑΝ ΤΟ ΝΕΩΤΕΡΟ, Ἢ ΣΑΝ ΤΟΝ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ;
[...]Ὑπάρχουν, ἀδελφοί μου, δυὸ εἰδῶν ἁμαρτήματα. Τὸ ἕνα εἶναι ὁρατά, τὰ βλέπεις, εἶνε σωματικά· μέθη π.χ., κραιπάλη, κλοπή, μοιχεία, πορνεία κ.λπ.. Τὰ ἄλλα, τὰ ἀόρατα, τὰ βλέπει μόνο ὁ Θεός, εἶνε
πνευματικά· κακία π.χ., μοχθηρία, ὑπερηφάνεια, ζήλεια, φθόνος κ.λπ..
Νὰ ξέρουμε πάντως, ὅτι τ᾽ ἁμαρτήματα τοῦ πνεύματος εἶνε βαρύτερα ἀπὸ
τ᾽ ἁμαρτήματα τῆς σαρκός. Νὰ τὸ ἐξηγήσω αὐτό.
Ἕνας ἄντρας ἢ μία γυναίκα, ποὺ τοὺς παρέσυρε ἡ σάρκα καὶ ἔπεσαν, ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ μετανοήσουν. Δὲν ἔχουμε πόρνες ποὺ ἁγίασαν; – καὶ μὴ σκανδαλιστῇ κάποιος ποὺ μιλάω ἔτσι· γιὰ πορνεία μιλάει σήμερα καὶ ὁ ἀπόστολος (βλ. Α΄ Κορ. 6,15-18) καὶ τὸ εὐαγγέλιο (βλ. Λουκ. 15,30), δὲν θὰ γίνω λοιπὸν ἐγὼ εὐγενέστερος. Κοιτάξτε ποῦ καταντήσαμε· τὸ κακὸ γίνεται, ἀλλὰ μὴν τὸ λέμε μὲ τ᾽ ὄνομά του! γι᾽ αὐτὸ στὴν ἐποχή μας καὶ ἡ πόρνη λέγεται φιλενάδα. Ὦ κόσμε, ντουνιᾶ ψεύτη, μὲ τὸν εὐφημισμό σου! ἐμφανίζουν τὴν ἁμαρτία ἐξευγενισμένη· σήμερα τὴν ἐκμηδενίζουν, αὔριο θὰ τὴν ἀμνηστεύουν.
Ἕνας ἄντρας ἢ μία γυναίκα, ποὺ τοὺς παρέσυρε ἡ σάρκα καὶ ἔπεσαν, ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ μετανοήσουν. Δὲν ἔχουμε πόρνες ποὺ ἁγίασαν; – καὶ μὴ σκανδαλιστῇ κάποιος ποὺ μιλάω ἔτσι· γιὰ πορνεία μιλάει σήμερα καὶ ὁ ἀπόστολος (βλ. Α΄ Κορ. 6,15-18) καὶ τὸ εὐαγγέλιο (βλ. Λουκ. 15,30), δὲν θὰ γίνω λοιπὸν ἐγὼ εὐγενέστερος. Κοιτάξτε ποῦ καταντήσαμε· τὸ κακὸ γίνεται, ἀλλὰ μὴν τὸ λέμε μὲ τ᾽ ὄνομά του! γι᾽ αὐτὸ στὴν ἐποχή μας καὶ ἡ πόρνη λέγεται φιλενάδα. Ὦ κόσμε, ντουνιᾶ ψεύτη, μὲ τὸν εὐφημισμό σου! ἐμφανίζουν τὴν ἁμαρτία ἐξευγενισμένη· σήμερα τὴν ἐκμηδενίζουν, αὔριο θὰ τὴν ἀμνηστεύουν.
Μιὰ πόρνη ἢ ἕνας ἄσωτος μπορεῖ νὰ μετανοήσουν· ἀλλὰ ἕνας ποὺ ἔχει μέσα του τὸ φρόνημα ὅτι ἐξετέλεσε τὰ καθήκοντά του, τὴν ἰδέα πὼς εἶνε ἐν τάξει, αὐτὸς δύσκολα μετανοεῖ. Σᾶς λέω δημοσίως· στενοχωροῦμαι, κρέμασα τὸ πετραχήλι, δὲν ἐξομολογῶ. Ποιόν νὰ ἐξομολογήσω; οἱ πλεῖστοι δὲν ἔχουν μετάνοια. Οἱ ἔγγαμοι διαπράττουν τὸ βαρὺ ἁμάρτημα τῆς ἀποφυγῆς τῆς τεκνογονίας. Θὰ τὸ πληρώσουμε αὐτό. Ἔρχεται λοιπὸν ἡ κυρὰ κ᾽ «ἐξομολογεῖται»·
Σὰν νὰ περιμένῃ ἀπὸ τὸν πνευματικὸ νὰ τῆς κρεμάσῃ καὶ παράσημο. Ἐνῷ ἀντιθέτως ἔρχεται ὁ ἄλλος καὶ κλαίει·
–Πάτερ, δὲν ὑπάρχει ἁμαρτία ποὺ δὲν ἔκανα… καὶ ποτάμι τὸ δάκρυ. Δῶστε
μου ἁμαρτωλοὺς ποὺ λένε «Ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου»
(Λουκ. 15,18,21)· εἶνε χίλιες φορὲς ἀνώτεροι ἀπὸ ᾽κείνους ποὺ θεωροῦν
τὸν ἑαυτό του δίκαιο καὶ περιμένουν βραβεῖο.
Ἔτσι ἦταν ὁ πρεσβύτερος υἱός. Ἔτσι καὶ πολλοὶ ποὺ ἔρχονται στὴν ἐκκλησιά, ἀνάβουν κερί, προσκυνοῦν τὶς εἰκόνες κ.λπ.. Ναί, εἶσαι στὸν ἀγρό, ἐργάζεσαι. Πολὺ καλά, ἀλλὰ φτάνει μόνο αὐτό; πρέπει νὰ ἔχῃς καὶ μετάνοια.
* * *
Τὸ συμπέρασμα, ἀδέρφια μου. Ὅσοι προσπαθεῖτε νὰ τηρεῖτε τὰ τυπικὰ καθήκοντα τοῦ πιστοῦ σὰν τὸν πρεσβύτερο υἱό, μὴν κατακρίνετε τοὺς ἄλλους ὡς ἁμαρτωλούς. Αὐτὴ ποὺ γιὰ ἕνα κομμάτι ψωμὶ πουλάει τώρα τὸ κορμί της στὴ μοιχαλίδα γενεά μας, μπορεῖ αὔριο νὰ γίνῃ Μαρία Αἰγυπτία, κ᾽ ἐσὺ νὰ χαθῇς. Ὄχι· ἄλλα εἶνε τὰ μέτρα τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἔτσι ἦταν ὁ πρεσβύτερος υἱός. Ἔτσι καὶ πολλοὶ ποὺ ἔρχονται στὴν ἐκκλησιά, ἀνάβουν κερί, προσκυνοῦν τὶς εἰκόνες κ.λπ.. Ναί, εἶσαι στὸν ἀγρό, ἐργάζεσαι. Πολὺ καλά, ἀλλὰ φτάνει μόνο αὐτό; πρέπει νὰ ἔχῃς καὶ μετάνοια.
* * *
Τὸ συμπέρασμα, ἀδέρφια μου. Ὅσοι προσπαθεῖτε νὰ τηρεῖτε τὰ τυπικὰ καθήκοντα τοῦ πιστοῦ σὰν τὸν πρεσβύτερο υἱό, μὴν κατακρίνετε τοὺς ἄλλους ὡς ἁμαρτωλούς. Αὐτὴ ποὺ γιὰ ἕνα κομμάτι ψωμὶ πουλάει τώρα τὸ κορμί της στὴ μοιχαλίδα γενεά μας, μπορεῖ αὔριο νὰ γίνῃ Μαρία Αἰγυπτία, κ᾽ ἐσὺ νὰ χαθῇς. Ὄχι· ἄλλα εἶνε τὰ μέτρα τοῦ Εὐαγγελίου.
Ὡδηγοῦσαν κάποτε γιὰ ἐκτέλεσι ἕναν κακοῦργο. Καί, ἐνῷ ὅλοι φώναζαν Θάνατος! καὶ τὸν ἔφτυναν, ἕνας ἅγιος ἀσκητὴς γονάτισε παράμερα καὶ προσευχόταν γι᾽ αὐτόν. Τοῦ λένε οἱ ἄλλοι· –Γι᾽ αὐτὸν προσεύχεσαι; αὐτὸς εἶνε ἕνα τέρας. Κι ὁ ἀσκητὴς τοὺς λέει· –Ἂν δὲν μὲ ἐλεοῦσε ὁ Θεός, ἐγὼ θά ᾽κανα χειρότερα ἀπ᾽ αὐτόν.
Ἀδελφοί μου, φοβηθῆτε γιὰ τὸν ἑαυτό σας. Καὶ ἂν ἔχετε κανένα καλό, μὴν καυχηθῆτε γι᾽ αὐτό. Δὲν εἶνε δικό σας. Ἂν σᾶς ἐγκαταλείψῃ ὁ Θεός, μπορεῖ νὰ κάνετε τὶς μεγαλύτερες ἀτιμίες, τὰ χειρότερα ἐγκλήματα. Αὐτὸ μᾶς διδάσκει τὸ Εὐαγγέλιο.
Τελειώνω μ᾽ ἕνα ἀνέκδοτο ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ Πλανᾶ. Ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Στὴν ἐνορία του εἶχε ἕναν ἄθεο. Δὲν ἔπαυε ὅμως νὰ τοῦ δείχνῃ ἀγάπη, ἐνῷ ἐκεῖνος μόλις τὸν ἔβλεπε μουρμούριζε ἀπειλές. Ὡστόσο ὁ ἅγιος συνέχισε νὰ τὸν χαιρετᾷ μὲ καλωσύνη, «ὣς ποὺ ἔσπασε ὁ πάγος» καὶ τὸ θηρίο ἐξημερώθηκε (βλ. Μάρθας μοναχῆς, Ὁ παπα-Νικόλας Πλανᾶς, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1967, σ. 62-63).
Μιὰ τέτοια ἀγάπη καὶ στοργὴ πρέπει νὰ δείξουμε οἱ ποιμένες στὰ τέκνα μας· νὰ τ᾽ ἀγκαλιάσουμε ὅλα, ὥστε μέσα στὸ παλάτι τοῦ Πατρός μας νὰ εἶνε ὅλοι, καὶ οἱ ἄσωτοι καὶ οἱ πρεσβύτεροι, γιὰ ν᾽ ἀναπέμπουμε στὸ Χριστὸ δόξα καὶ τιμὴ εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου ὁδ. Βουλιαγμένης Ἀθηνῶν τὴν 22-2-1970 πρωί