Είναι το πιο αγνό και αθώο κομμάτι της κοινωνίας μας, είναι οι συνάνθρωποί μας στο φάσμα του αυτισμού. Είναι αυτά τα υπέροχα παιδιά που γεννιούνται κατευθείαν «πολιτογραφημένα» για τον παράδεισο, μαζί με τους αγωνιστές γονείς τους. Γονείς που περνούν τα πάνδεινα για να στερεώσουν τη ζωή των χαρισματικών παιδιών τους, όχι τόσο για τις δυσκολίες που συνοδεύουν τη ζωή με έναν αυτιστικό, όσο για την τραγική εγκατάλειψή τους από την Πολιτεία, άλλα και την αδιαφορία που δείχνει η κοινωνία στο να αγκαλιάσει αυτούς τους αγγέλους.
Με κόπους και αγώνες δεκαετιών και με αστείρευτο περίσσευμα αγάπης, αυτοί οι ηρωικοί γονείς πάντα ανακαλύπτουν τρόπους για να μιλήσουν κοινή γλώσσα με τα αυτιστικά παιδιά τους, και ας μιλάνε «διαφορετική». Δεν μπορούν όμως να μιλήσουν την ίδια γλώσσα με το ανάλγητο κράτος, και ας μιλάνε την ίδια. Τραγικό, κι όμως αυτό ακριβώς συμβαίνει, ιδιαίτερα στην Ελλάδα που βρίσκεται δεκαετίες πίσω στην πολιτική πρόνοιας για τα άτομα με αυτισμό.
Μέσα στον καταιγισμό των αρνητικών παραδειγμάτων που μας περικυκλώνουν, εκείνα τα λίγα πρότυπα ανθρωπιάς που μας έχουν απομείνει, θα πρέπει να προβάλλονται ως θησαυρός που λάμπει ανάμεσα στα σκουπίδια της επικαιρότητας. Ένα τέτοιο πρότυπο είναι και ο πρώην μπασκετμπολίστας Δημήτρης Παπανικολάου, ο οποίος βοήθησε ένα παιδί με αυτισμό που είχε υποστεί κρίση και είχε καθίσει στο οδόστρωμα μιας λεωφόρου ταχείας κυκλοφορίας, αρνούμενο να απομακρυνθεί.
Έχοντας εμπειρία από το μεγάλωμα της αυτιστικής κόρης του, ο Δημήτρης Παπανικολάου ήξερε καλά να μιλήσει στη «γλώσσα» αυτού του φοβισμένου παιδιού. Και πάνω απ’ όλα είχε την ευαισθησία, το φιλότιμο και την παιδεία να βοηθήσει αυτό το συγχυσμένο παιδί, τη στιγμή που κάποιοι αναίσθητοι περαστικοί έβλεπαν έναν ενοχλητικό «εμπόδιο» στον δρόμο που απλά έπρεπε να απομακρυνθεί όπως να ‘ναι.
Μπαίνοντας στον κόσμο ενός αυτιστικού
Ο Δημήτρης Παπανικολάου βλέποντας το παιδί στη μέση του δρόμου, κατέβηκε από το αυτοκίνητό του και ζήτησε από τους οδηγούς να σταματήσουν. Και τι έκανε στη συνέχεια; Δεν τον ακούμπησε καθόλου αρχικά, γιατί γνώριζε καλά ότι οι αυτιστικοί εξαγριώνονται με τη σωματική επαφή, εάν δεν εμπιστεύονται πλήρως το άτομο που τους προσεγγίζει. Ακόμα και το παραμικρό άγγιγμα είναι μια κατάφωρη παραβίαση των προσωπικών «συνόρων» τους, έτσι όπως τα αντιλαμβάνονται στον κώδικα σκέψης τους. Φανταστείτε λοιπόν τι φρίκη ένιωσε αυτό το παιδί όταν πήγαιναν άνθρωποι πάνω του και τον τραβούσαν σαν σακί για να το βγάλουν από τον δρόμο, αλλά και τι μπορεί να άκουσε από τους διερχόμενους οδηγούς!
Γιατί; Διότι κανένας δεν ενδιαφέρθηκε να σκύψει στην περίπτωση του παιδιού. Όλοι βιάζονταν να κυνηγήσουν τον ίσκιο της καθημερινότητάς τους.
Ο Δημήτρης λοιπόν, απλά έκατσε δίπλα στο παιδί για να του μιλήσει, αποδεχόμενος πλήρως τους όρους του ιδιαίτερου κόσμου του. Με απόλυτο σεβασμό και ήρεμη συζήτηση, προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του παιδιού μακριά από τη στρεσογόνα σκηνή που ζούσε, ώστε να φέρει στο μυαλό του κάτι ευχάριστο που θα του καταλάγιαζε τον πανικό. Ξεκίνησε να του μιλάει για ομάδες και άλλα πράγματα, ώσπου η λεωφόρος «χάθηκε», τα αυτοκίνητα «χάθηκαν», η αίσθηση κινδύνου άρχισε να ξεθωριάζει λίγο – λίγο, και έμειναν μόνο δύο καινούργιοι φίλοι που ο ένας μπήκε με σεβασμό στο «σύμπαν» του άλλου, για να τον ξεμπλοκάρει και να τον ημερέψει. Γιατί όπου υπάρχει αγάπη, υπάρχει και τρόπος συνεννόησης. Και όπου υπάρχει αδιαφορία, υπάρχει ασυνεννοησία και συγκρούσεις και έριδες στις οποίες την πληρώνει ο πιο αδύναμος.
Στο τέλος, ο Δημήτρης Παπανικολάου αποδέσμευσε το παιδί από τον πρωταγωνιστικό «ρόλο» του αγχωτικού σκηνικού και παρουσίασε τον εαυτό του σαν ενδεχόμενο θύμα του κινδύνου που αντιμετώπιζαν και οι δύο. Πήρε τη σκηνή πάνω του, κι ας μην την είχε δημιουργήσει εκείνος: «Πάμε τώρα λίγο στην άκρη γιατί εδώ φοβάμαι ότι θα με πατήσει κάνα αυτοκίνητο», του είπε. Ο μικρός απαλλαγμένος από το ασήκωτο στρες να διαχειριστεί τον εαυτό του, έχει αποκτήσει ένα νέο, ευχάριστο καθήκον: να κάνει στην άκρη για να «σώσει» τον φίλο του. Ένα πανίσχυρο κίνητρο για εκείνον που είχε ως αποτέλεσμα να δώσει το χέρι του στον Δημήτρη και να απομακρυνθούν από τον δρόμο. Μια υπέροχη πράξη ανθρωπιάς που συγκινεί για τη σπανιότητά της.
Κάτι που εμείς θεωρούμε αυτονόητο, όπως είναι το να μην καθόμαστε στη μέση του δρόμου, ένας αυτιστικός χρειάστηκε να βρει ένα συναισθηματικό νόημα για να το διαχειριστεί, διότι δεν έχει την ίδια αίσθηση κινδύνου με εμάς. Κάπως έτσι λειτουργεί ο υπέροχος μικρόκοσμος των αυτιστικών, λιγότερο με λογική και περισσότερο με θετικά συναισθήματα και επιβράβευση που τους ζεσταίνει την καρδιά και τους ενεργοποιεί.
Ως καχύποπτα και εγωπαθή άτομα που είμαστε εμείς, περνάμε τον άλλον από χίλια κόσκινα για να τον κάνουμε φίλο, άλλα για τα αυτιστικά άτομα αρκεί και μόνο μια ζεστή κουβέντα από καρδιάς, για να μας θεωρήσουν φίλους τους. Κάθε αυτιστικός είναι και ένα βιωματικό «πανεπιστήμιο» για εμάς τους «γνωστικούς», φτάνει μόνο να έχουμε την ευαισθησία να τους προσέχουμε, να τους αντιμετωπίζουμε με σεβασμό και όρεξη να ωφεληθούμε από την παιδική συμπεριφορά τους, που πολλές φορές εκθέτει τη «μεγαλίστικη» υποκρισία μας.
Αυτή τη διαφορετικότητα γιατί δεν την υπολογίζει κανείς;
Ο Αντώνης Καρυώτης που δολοφονήθηκε στο Blue Horizon, είχε ελαφράς μορφής νοητική στέρηση. Πανικοβλήθηκε διότι βρέθηκε απέναντι σε 2 ασυνείδητους και αναίσθητους τραμπούκους με στολή, που ούτε ήθελαν – ούτε γνώριζαν να διαχειριστούν την κατάσταση. Κανείς δεν μπήκε στον κόσμο του Αντώνη, παρά τον πέταξαν στο περιθώριο του δικού μας βάναυσου κόσμου, κι εκεί βρήκε τον μαρτυρικό θάνατό του. Γιατί; Διότι αυτό που έπραξε ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι μια σταγόνα εξαίρεσης σε έναν ωκεανό αδιαφορίας.
Άραγε πόσα τέτοια παιδιά έπαθαν κάποια παρόμοια κρίση έξω στον δρόμο και δεν βρέθηκε ούτε ένας από τους εκατό περαστικούς, για να πάει να τα σώσει από τον πανικό τους; Και αν ακόμα αυτός ο ένας ήθελε, είχε την παιδεία για να το κάνει; Δεν υπάρχει ενημέρωση, ούτε παιδεία, ούτε κρατική πρόνοια για τον αυτισμό. Αν σε άλλα θέματα είμαστε μια φορά υπανάπτυκτοι, σε αυτό είμαστε δέκα.
Σε μια εποχή που έχουμε πήξει στα ορθοπολιτικά κηρύγματα περί διαφορετικότητας των σεξουαλικών προσανατολισμών, ποιος ασχολείται με τη διαφορετικότητα αυτών των παιδιών που δεν έχει να κάνει με θέματα της… κρεβατοκάμαρας, άλλα με τον ίδιο τον εγκέφαλό τους που λειτουργεί διαφορετικά από τον δικό μας; Ποιος διαβάζει παραμύθια σε σχολεία γι’ αυτά τα παιδιά; Ποια εταιρεία τα προβάλλει σε διαφημίσεις; Ποιες σειρές και ποιες ταινίες τα κάνουν πρωταγωνιστές; Ποιοι κάνουν παρελάσεις περηφάνειας γι’ αυτά; Ποιοι πολιτικοί κάνουν δηλώσεις γι’ αυτά; Αυτή η διαφορετικότητα μάλλον… δεν έχει αίγλη. Είναι αδιάφορη… διαφορετικότητα που δεν αξίζει προβολής και ευαισθητοποίησης, έτσι;
Και πόση ανθρωπιά περιμένεις να περισσέψει γι’ αυτά τα παιδιά από μια κοινωνία που θεωρεί επιβεβλημένη τη «διακοπή κύησης» (τον φόνο της έκτρωσης δλδ), για έμβρυα που ανιχνεύονται ότι θα αναπτύξουν σύνδρομο Down ή άλλες αναπτυξιακές και διανοητικές αναπηρίες; Αν κάποιος έχει ευγονική νοοτροπία για το ίδιο το σπλάχνο του, πώς δεν θα έχει και για τα άλλα αυτιστικά παιδιά της κοινωνίας μας;
Απαραίτητη η παιδεία και η ενημέρωση, άλλα για να βοηθήσουμε τα αυτιστικά παιδιά πρέπει πρώτα απ’ όλα να γίνουμε άνθρωποι. Αυτή είναι η γλώσσα που χάσαμε για να συνεννοούμαστε μαζί τους. Η γλώσσα της ανθρωπιάς και της αγάπης. Μετά έπεται και η παιδεία. Αλλά αν δεν έχεις αγάπη να τους δώσεις, όσο και να εκπαιδευτείς θα παραμείνεις ξένος γι’ αυτά τα αγγελούδια, κι εκείνα θα υποφέρουν στον άσπλαχνο κόσμο σου.