Ο Απόστολος Παύλος, στην προς Εβραίους επιστολή, μας ομιλεί για το νέφος των Αγίων Μαρτύρων που μας περιβάλλει, και μας προσκαλεί να αποφεύγουμε την αμαρτία και να τρέχουμε με υπομονή τον προκείμενο αγώνα, αποβλέποντας στον αρχηγό και τελειωτή της πίστεώς μας Κύριο Ιησού.
Το ένδοξο και φωτεινότατο νέφος των Αγίων παλαιών Μαρτύρων κάθε τόσο διευρύνεται και πλατύνεται με νέους Μάρτυρες.
Έτσι έγινε και στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Ο μουσουλμανικός κατακλυσμός προκάλεσε την ομολογία πολλών ορθόδοξων αδελφών μας, κυρίως Ελλήνων, αλλά και Σλάβων, μάλιστα και μερικών Τούρκων.
Όλοι αυτοί λέγονται Νεομάρτυρες. Ακολούθησαν τον Πρωτομάρτυρα και Αρχιμάρτυρα, τον Κύριο Ιησού Χριστό, που πρώτος έδωσε το τίμιο αίμα Του για τον πεσόντα άνθρωπο.
Με το αίμα Του συνήψε μια νέα διαθήκη, συμφωνία: «τούτο εστί το αίμα μου το της καινής διαθήκης, το υπέρ υμών και πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών» (Ματθ. 26:26-28). Όσοι δέχονται με πίστη τη θυσία Του, γίνονται δικός Του λαός, λαός της νέας Διαθήκης, νέος, περιούσιος λαός, «βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον».
Η νέα Διαθήκη βασίζεται στην πιστότητα του Θεού στις επαγγελίες Του προς τον νέο λαό Του της χάριτος. Ο Θεός μένει πιστός στην αγάπη Του προς τον λαό Του. Έτσι πιστός πρέπει να μείνει και ο λαός στην αγάπη του προς τον Θεό του: «και λελουμένοι το σώμα ύδατι καθαρώ κατέχωμεν την ομολογίαν της ελπίδος ακλινή· πιστός γαρ ο επαγγειλάμενος» (Εβρ. 10:23).
Πιστός άχρι θανάτου στον Θεό λαός του είναι οι άγιοι Μάρτυρες. Δεν προδίδουν την Καινή Διαθήκη. Πολλοί τους προκαλούν, τους πιέζουν αφόρητα, τους βασανίζουν για να αρνηθούν, να κρύψουν, να αποσιωπήσουν, να μη ομολογήσουν την πίστη τους , για να μη ζημιωθούν τη ζωή τους και τα άλλα πρόσκαιρα αγαθά.
Οι Μάρτυρες δεν μπορούν να αρνηθούν τον αληθινό Θεό και να διαρρήξουν τη διαθήκη μαζί Του, να παύσουν να είναι αφοσιωμένοι υιοί Του και πιστά μέλη του λαού Του. «Έχοντες ουν αρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τους ουρανούς, Ιησούν τον Υιόν του Θεού, κρατώμεν της ομολογίας» (Εβρ. 10:14).
Ομολογούν με πίστη τον αληθινό Τριαδικό Θεό και τον Ιησού Χριστό ως Θεάνθρωπο.
Έτσι φυλάσσουν την καλή ομολογία, την οποία πρώτος ομολογησε ο Θεάνθρωπος Χριστός ενώπιον του Πιλάτου, κατά τον Απόστολο Παύλο. Κατά τους αγίους Πατέρες μας, η καλή ομολογία που ομολογησε ο Χριστός είναι ότι αυτός είναι ο Υιός του Θεού (Α’ Τιμ. 6:13).
Ό,τι ομολόγησε ο Ιησούς Χριστός, ομολογούν οι Χριστιανοί στο άγιο Βάπτισμα, και μαρτυρούν ενώπιον των εχθρών του Χριστού, όταν χρειασθεί.
Την ομολογία αυτή ζήτησε ο Κύριος από τους δικούς Του μαθητές: «Πας ουν όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου του εν ουρανοίς· όστις δ’ αν αρνήσηταί με έμπροσθεν των ανθρώπων, αρνήσομαι αυτόν καγώ έμπροσθεν του Πατρός μου του εν ουρανοίς» (Ματθ. 10:32-33).
Την ομολογία αυτή ζητά από τους Χριστιανούς ο Κύριος όχι γιατί Αυτός την έχει ανάγκη, άλλα διότι με αυτήν ο Χριστιανός σώζεται και πνευματικά τελειοποιείται, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος : «Εάν ομολογήσης εν τω στόματί σου Κύριον Ιησούν, και πιστεύσης εν τη καρδία σου ότι ο Θεός αυτόν ήγειρεν εκ νεκρών, σωθήση» (Ρωμ. 10:9).
Αυτός που ομολογεί τον Χριστό εκφράζει την ειλικρινή αγάπη και πίστη του προς τον Θεό. Αγάπη χωρίς επιφύλαξη, χωρίς κρατούμενα. Αγάπη που τα δίνει όλα, και την ίδια τη ζωή.
Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Πώς δεν είναι πρέπον να ευχαριστεί κανείς τον Θεό βλέποντας κάτω από τον σκληρό ζυγό και την αιχμαλωσία των νυν κρατούντων τόσους αθλητές, οι οποίοι, για να φυλάξουν την ελευθερία και ευγένεια της χριστιανικής μας πίστεως, καταφρόνησαν πλούτο, δόξα, ηδονές και κάθε άλλη σωματική απόλαυση και παρέδωσαν πρόθυμα τον εαυτό τους σε θάνατο; Πώς δεν είναι άξιο να δοξάζει ο καθένας τον Θεό, βλέποντας τον φόβο της μελλούσης κρίσεως να εισχωρήσει τόσο σε αυτούς τους γενναίους Μάρτυρες, τον πόθο των ουρανίων αγαθών να υπερνικήσει σε αυτούς, την πίστη να στερεωθεί τόσο στην ψυχή τους, την ελπίδα να αυξηθεί στη φαντασία τους, και τη φωτιά της θείας αγάπης να ανάψει στις καρδιές τους τόσο πολύ; Έτσι ώστε να τρέχουν οι μακάριοι στο μαρτύριο σαν τα πρόβατα στη σφαγή και να λογαριάζουν τα βάσανα σαν ξεφαντώματα, τις φυλακές σαν παλάτια, τα δεσμά σαν χρυσά στολίδια, τις ατιμίες για τιμές, τις θλίψεις για αναπαύσεις, τη φλόγα του πυρός σαν δροσισμό και αναψυχή, τα μαχαίρια για παιχνίδια, και τέλος, τον σκληρότατο θάνατο για ζωή αιώνιο;» (*)
Η μαρτυρική ομολογία και ο θάνατος αποδεικνύουν την εν Χριστώ τελειότητα του Μάρτυρα.
Την ομολογία μας ενώπιον των ανθρώπων ζητάει από μας ο Κύριος και ως έκφραση αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας. Ο Κύριος έπαθε και για τους σταυρωτές του. Ο Χριστιανός Μάρτυρας ομολογεί και πάσχει, για να βοηθήσει και αυτούς που τον βασανίζουν και θανατώνουν, ώστε να γνωρίσουν τον Σωτήρα Χριστό και έτσι να σωθούν από τον αιώνιο θάνατο, να φύγουν από το σκοτάδι της άγνοιας και να έλθουν στο φως της γνώσεως του Θεού.
Όλοι οι άγιοι Μάρτυρες ομολόγησαν τον Χριστό γεμάτοι από αγάπη προς τον Θεό και προς τους ανθρώπους.
Η αγάπη προς τον Θεό και προς τους ανθρώπους έδινε στους Αγίους Μάρτυρες την παρρησία και την αφοβία, διότι «η αγάπη έξω βάλλει τον φόβον» (Α’ Ιω. 4:17).
Αυτή την παρρησία βλέπουμε στον γενναίο στρατιώτη του Χριστού Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο και στον μαθητή του Μάρτυρα Νέστορα και σε όλους τους θαυμαστούς και παλαιούς Μάρτυρας.
Η πόλη της Θεσσαλονίκης πρόσφερε στον Θεό πολλούς γενναίους Μάρτυρες, όπως τον απόστολο Αρίσταρχο, την αγία Ελικωνίδα, τον άγιο Δομνίνο, την αγία Ανυσία, την αγία Ματρώνα, τη μαρτυρική τριάδα Αύκτο, Ταυρίωνα και Θεσσαλονίκη, την αγία Θεοδότη με τις τρεις θυγατέρες της Αγάπη, Ειρήνη και Χιονία, τον Μάρτυρα Αλέξανδρο τον Θεσσαλονικέα, τη μαρτυρική δυάδα Θεόδουλο και Αγαθόποδα, και τόσους άλλους.
Όλων αυτών προΐσταται ο Μεγαλομάρτυς Δημήτριος. Χορός αγίων Θεσσαλονικέων Μαρτύρων με κορυφαίο τον μυροβλύτη Δημήτριο ψάλλει στο Εσφαγμένο Αρνίο «άσμα καινόν εν εκκλησία οσίων, νεανίσκοι και παρθένοι, πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων» (Ψαλμ. 148:12 και 149:1).
(*) Από το Προοίμιο του αγίου Νικοδήμου στο βιβλίο «Νέον Μαρτυρολόγιον».
Από το περιοδικό “Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ”, Έκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, τ. 11 (1986), άρθρο: «Η ομολογία των αγίων νέων Μαρτύρων», σελ. 27 (αποσπάσματα).