28ῃ Ὀκτωβρίου: Μία ἡμέρα, ποὺ γράφτηκε στὴν ἱστορία γιὰ τὸ ἡρωικὸ «ΟΧΙ» τῆς Ἑλλάδας στὸν Μουσολίνι. Τί ἔγινε τὴν 28η Ὀκτωβρίου 1940;
Τὸ ἱστορικὸ
Ἦταν περίπου 3 τὰ ξημερώματα τῆς 28 Ὀκτωβρίου τοῦ 1940 ὄταν o Μουσολίνι ἀπέστειλε στὴν Ἑλλάδα τελεσίγραφο μὲ τὸ ὁποῖο καὶ ἀπαιτοῦσε τὴν ἐλεύθερη διέλευση τοῦ Ἰταλικοῦ στρατοῦ ἀπὸ τὴν Ἑλληνοαλβανικὴ μεθόριο προκειμένου στὴ συνέχεια νὰ καταλάβει κάποια στρατηγικὰ σημεῖα τῆς Ἑλλάδος, (λιμένες, ἀεροδρόμια κλπ.), γιὰ ἀνάγκες ἀνεφοδιασμοῦ καὶ ἄλλων διευκολύνσεών του, στὴ μετέπειτα προώθησή του στὴν Ἀφρική.
Τὸ τελεσίγραφο δόθηκε ἰδιόχειρα στὸν Ἰωάννη Μεταξὰ καὶ μάλιστα στὴν οἰκία του στὴν Κηφισσιὰ, ἀπὸ τὸν Ἰταλὸ Πρέσβη στὴν Ἀθῆνα Ἐμανουέλε Γκράτσι.
Μετὰ τὴν ἀνάγνωση τοῦ κειμένου ὁ Μεταξᾶς ἔστρεψε τὸ βλέμμα του στὸν Ἰταλὸ Πρέσβη καὶ τοῦ ἀπάντησε στὰ γαλλικὰ (ἐπίσημη διπλωματικὴ γλῶσσα) τὴν ἱστορικὴ φράση: «Alors, c'est la guerre». Λοιπόν, αὐτὸ σημαίνει πόλεμο, ἐκδηλώνοντας ἔτσι τὴν ἀρνητικὴ θέση ἐπὶ τῶν ἰταμῶν ἰταλικῶν αἰτημάτων.
Ὁ Γκράτσι στὰ ἀπομνημονεύματά του, ποὺ κυκλοφόρησαν τὸ 1945, περιγράφει τὴ σκηνή: «Ἔχω ἐντολὴ κ. πρωθυπουργὲ νὰ σᾶς κάνω μία ἀνακοίνωση καὶ τοῦ ἔδωσα τὸ ἔγγραφο. Παρακολούθησα τὴν συγκίνηση εἰς τὰ χέρια καὶ εἰς τὰ μάτια του. Μὲ σταθερὴ φωνὴ καὶ βλέποντας μὲ κατάματα ὁ Μεταξᾶς μοῦ εἶπε: αὐτὸ σημαίνει πόλεμο. Τοῦ ἀπήντησα ὅτι αὐτὸ θὰ μποροῦσε νὰ ἀποφευχθεῖ. Μοῦ ἀπήντησε ΟΧΙ. Τοῦ πρόσθεσα ὅτι ἂν ὁ στρατηγὸς Παπάγος..., ὁ Μεταξᾶς μὲ διέκοψε καὶ μοῦ εἶπε: ΟΧΙ! Ἔφυγα ὑποκλινόμενος μὲ τον βαθύτερο σεβασμό, πρὸ τοῦ γέροντος αὐτοῦ, ποὺ προτίμησε τὴν θυσία ἀντὶ τῆς ὑποδουλώσεως.»
Ὁ Μεταξᾶς ἐκείνη τὴ στιγμὴ εἶχε ἐκφράσει τό ἑλληνικὸ λαϊκὸ συναίσθημα, τὴν ἄρνηση τῆς ὑποταγῆς, καὶ αὐτὴ ἡ ἄρνηση πέρασε στὸν τότε ελληνικο δημοσιογραφικὸ τύπο μὲ τὴν λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πὼς αὐτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε γιὰ πρώτη φορᾶ ὡς τίτλος στὸ κύριο ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας «Ἑλληνικό Μελλόν» του Ν. Π. Εὐστρατίου στὶς 30 Ὀκτωβρίου τοῦ 1940.
Ὁ πόλεμος
Δυὸ ὧρες μετὰ τὴν παραπάνω ἐπίδοση, ξεκίνησε ὁ Ἑλληνοϊταλικὸς Πόλεμος μὲ εἰσβολὴ τῶν ἰταλικῶν στρατευμάτων στὴν Ἤπειρο, ὁπότε ἡ Ἑλλάδα ἀμυνόμενη ἐνεπλάκη στὸν πόλεμο.
Τὸ λεγόμενο «Ἔπος τοῦ Σαράντα», τὸ ὁποῖο ἀκολούθησε, καὶ οἱ μεγάλες νῖκες ποὺ ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς κατέκτησε, εἰς βάρος τῶν Ἰταλῶν, καθιερώθηκε νὰ γιορτάζονται κάθε χρόνο στὶς 28 Ὀκτωβρίου, τὴν ἡμέρα τῆς ἐπίδοσης τοῦ ἰταλικοῦ τελεσιγράφου καὶ τῆς ἄρνησης τοῦ Ἰωάννη Μεταξὰ νὰ συναινέσει.
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀποφάσισε, τὸ 1952, ἡ γιορτὴ τῆς Ἁγίας Σκέπης ἀπὸ τὴν 1ῃ Ὀκτωβρίου νὰ μεταφερθεῖ στὶς 28 Ὀκτωβρίου, μὲ τὸ αἰτιολογικὸ ὅτι ἡ Παναγία βοήθησε τὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ στὸν πόλεμο τῆς Ἀλβανίας.
Ἡ ἐπέτειος τοῦ «ΟΧΙ» γιορτάστηκε γιὰ πρώτη φορά στὰ χρόνια τῆς Κατοχῆς. Στο κεντρικὸ κτίριο καὶ στὸν προαύλιο χῶρο τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν πραγματοποιήθηκε ὁ πρῶτος ἐορτασµὸς στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1941.
Κάθε χρόνο, αὐτὴν τὴν μέρα πραγματοποιεῖται στὴ Θεσσαλονίκη ἡ στρατιωτικὴ παρέλαση, παρουσία τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καὶ ἄλλων ἐπισήμων, ἡ ὁποία συμπίπτει μὲ τὸν ἑορτασμὸ τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς πόλης κατὰ τόν Α΄ Βαλκανικὸ Πόλεμο καὶ τὴ μνήμη τοῦ πολιούχου της Ἁγίου Δημητρίου. Στὴν Ἀθῆνα καὶ σὲ ἄλλες πόλεις γίνονται μαθητικὲς παρελάσεις, ἐνῷ δημόσια καὶ ἰδιωτικὰ κτίρια ὑψώνουν τὴν ἑλληνικὴ σημαία.