 |
| Θεία Κοινωνία των Αποστόλων. Μωσαϊκό στην Αγία Σοφία του Κιέβου |
Ο διάκονος Ιοάν Ίκε, ο οποίος μελέτησε την ιστορία των αντιλογιών σχετικά με τη συχνότητα της θείας μετάληψης τους προηγούμενους αιώνες, σημειώνει, ότι στην πραγματικότητα είναι αντιλογίες, που δεν σχετίζονται καθόλου με τη συχνότητα, αλλά για το αν είναι απαραίτητο να προετοιμαστούμε για την μετάληψη των Αγίων Μυστηρίων του Χριστού ή αν είναι δυνατόν να προχωρήσουμε σε αυτά τα μυστήρια έτσι απλά, χωρίς προετοιμασία, νηστεία, εξομολόγηση και την άδεια του πνευματικού μας [1].
Μεταξύ των μεγάλων Ρουμάνων πνευματικών, γνωστών όχι μόνο στη Ρουμανία, αλλά και στο εξωτερικό, δεν θα βρούμε κανέναν, που θα υποστήριζε το δανεισμό από τον Καθολικισμό και τον Προτεσταντισμό του εθιμοτυπικού της κοινωνίας των Αγίων Μυστηρίων χωρίς σοβαρή προετοιμασία. Όλοι, ομοφώνως, υπερασπίζονται την ορθόδοξη παράδοση και μαζί με αυτούς, στέκονται αλληλέγγυοι, μεγάλοι φωστήρες της σύγχρονης Ορθοδοξίας, όπως ο Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης και ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος (Πόποβιτς).
Την ίδια θέση, υποστηρίζει και ο «πατριάρχης της ρουμανικής Θεολογίας», μια από τις πιο έγκυρες προσωπικότητες ολόκληρης της ορθόδοξης θεολογίας του 20ού αιώνα, ο πρωθιερέας Ντουμίτρου Στανιλοάε. Γράφει, ότι η Κοινωνία πρέπει απαραιτήτως να προηγείται της εξομολόγησης:
«Η συχνή κοινωνία του Σώματος του Κυρίου, καθώς και η αναφορά της δύναμής Του σε εμάς, η αναφορά του πνεύματός Του στην ψυχή και το θέλημά μας, δεν πρέπει, τοιουτοτρόπως, να είναι μια μαγική αποδοχή Του ως ενεργούντος ανεξάρτητα, χωρίς εμάς. Ο ενεργός ανθρώπινος παράγοντας επικοινωνεί με τον ενεργό παράγοντα, που είναι ο Χριστός, ώστε να καταστεί ακόμη πιο ενεργός. Ως εκ τούτου και υπό αυτή την έννοια, είναι απαραίτητη μια προετοιμασία από την ανθρώπινη πλευρά. Όποιος τρώει και πίνει με ανάξιο τρόπο, τρώει και πίνει κατάκριση για τον εαυτό του, χωρίς να συλλογίζεται το Σώμα του Κυρίου (Προς Κορινθίους, Α,11: 29).
 |
| Πρωθιερέας Ντουμίτρου Στανιλοάε |
Γι αυτό, είναι καλύτερα να μεταλαβαίνουμε σπανιότερα, αλλά να είμαστε καλά προετοιμασμένοι, λαμβάνοντας την κοινωνία με μεγάλη συγκέντρωση δύναμης και αποφασιστικότητας και εργαζόμενοι από κοινού με τη δύναμη του Σώματος του Κυρίου, παρά μεταλαβαίνοντας σε μια χαλαρή, αδιάφορη κατάσταση της δικής μας δύναμης. Η συχνή κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένιση της συγκέντρωσής μας στην αποδοχή τους.
Γι αυτό, πιστεύουμε, ότι δεν είναι καλό όλοι ή πολλοί πιστοί να μεταλαμβάνουν σε κάθε Θεία Λειτουργία, χωρίς εξομολόγηση και νηστεία, ακόμα κι αν θεωρούν ότι δεν έχουν σοβαρές αμαρτίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ατονία, αφαιρώντας την αίσθηση ότι λαμβάνεις τη Θεία Κοινωνία.
Με τη βοήθεια της εξομολόγησης, παραδεχόμαστε τα λάθη μας: αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να αποκόψουμε την υπερηφάνειά μας. Γι αυτό, η Ορθόδοξη Εκκλησία, διατηρεί την τάξη, που προϋποθέτει τη συμμετοχή μας στην Ευχαριστιακή Θυσία, την ομολογία των αμαρτιών μας και τελικά την αποδοχή της ενοχής μας. Πρέπει να βιώσουμε αυτή τη στιγμή με φόβο...»[2].
Στην ίδια θέση στέκεται και ο πνευματικός πατέρας όλης της Ρουμανίας, ο ερημίτης ιεροσχήμων μοναχός Παΐσιος (Ολάρου). Στο ερώτημα: «Σε ορισμένα μέρη, η εξομολόγηση παραμελείται, ενώ πολύ συχνά, ακόμη και χωρίς τους κανόνες, διδάσκεται η Θεία Κοινωνία. Πώς αντιμετωπίζεται καλύτερα αυτή η κατάσταση;» – απαντάει ως εξής:
«Δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε τους ιερούς κανόνες και την χιλιετή εμπειρία της Εκκλησίας. Θα ακολουθήσουμε το μονοπάτι των πατέρων μας και των προκατόχων μας, το μονοπάτι των κανόνων της ιερής παράδοσης. Δεν είναι η συχνή κοινωνία που μας οδηγεί στην τελειότητα, αλλά η μετάνοια με δάκρυα, η συχνή εξομολόγηση, η παύση των αμαρτιών και η προσευχή από τα βάθη της καρδιάς.
 |
| Ιεροσχήμων μοναχός Παΐσιος (Ολάρου) |
Ο ζήλος κάποιων για συχνή κοινωνία είναι ένα σημάδι υπερηφάνειας και αποδυνάμωσης της πίστης και όχι πνευματικής προκοπής. Η επανόρθωσή μας και η επιτυχία μας στο δρόμο της σωτηρίας, ξεκινά με τη συχνή εξομολόγηση και συνεχίζεται με νηστεία και προσευχή μετά δακρύων, παύση αμαρτιών, ελεημοσύνη, συμφιλίωση με όλους και ταπεινότητα. Μόνο αφού τα έχουμε κάνει όλα αυτά, μπορούμε να κοινωνούμε πιο συχνά, όπως υποδεικνύεται από τους ιερούς κανόνες και την εκκλησιαστική παράδοση. Διαφορετικά, πώς μπορείς να δεχτείς τον Κύριο του ουρανού και της γης στο σπίτι της ψυχής σου, όταν η ψυχή σου είναι ακάθαρτη, δεν εξομολογείται, είναι υποδουλωμένη από πάθη και ιδιαίτερα γεμάτη με υπερηφάνεια; Πρώτα απ ' όλα, χρειαζόμαστε δάκρυα, προσευχή και συχνή εξομολόγηση, και στη συνέχεια τα υπόλοιπα δώρα θα προστεθούν σε μας.
Τα μοναστήρια μας, ακολουθούσαν πάντα τη μεσαία, τη βασιλική οδό. Ας κρατήσουμε τα έθιμά τους κι ας ακολουθήσουμε τις συμβουλές τους»[3].
 |
| Αρχιμανδρίτης Κλεόπας (Ίλιε) |
Ο Αρχιμανδρίτης Κλεόπας (Ίλιε), εμμένει, επίσης, στη μεγάλη σημασία της σοβαρής προετοιμασίας για το Μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Γράφει: «είτε συχνά, είτε σπάνια κάποιος, θα λάβει κοινωνία των Αγίων Μυστηρίων, αλλά, αν δεν προσπαθήσει να λάβει κοινωνία με την κατάλληλη προετοιμασία και την εκπλήρωση των απαραίτητων προϋποθέσεων ενόψει αυτού του Μυστηρίου, τότε, αυτό το άτομο, θα λάβει κοινωνία καταδικάζοντας τον εαυτό του κι όχι προς όφελός του»[4].
Ο Αρχιμανδρίτης Αρσένιος (Παπατσιόκ) διδάσκει επίσης, ότι «η θεία κοινωνία δεν πρέπει να θεωρείται, ακολουθώντας άκαμπτες ιδέες, ως αναγκαστικά συχνή ή σπάνια. Σπάνια – επειδή ο Θεός είναι μεγάλος, η χάρις Του είναι μεγάλη και ως εκ τούτου χρειάζεσαι προετοιμασία. Αν δεν έχεις γαμήλια ρούχα ... η Αγία Γραφή λέει, ότι θα σε δέσουν και θα σε ρίξουν στην άβυσσο. Έτσι, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος. Και αν λαμβάνεις την κοινωνία πολύ συχνά, τότε εσύ, ως απολίτιστο και αδούλευτο ανθρώπινο ον, αρχίζεις να το αποδέχεσαι ως κάτι συνηθισμένο, χωρίς δέος και φόβο Θεού, χωρίς ελπίδα, ευσέβεια και ευλάβεια.
 |
| Αρχιμανδρίτης Αρσένιος (Παπατσιόκ) |
Εάν έχεις πραγματικά μέσα σου αυτό τον φόβο του Θεού και σκέφτεσαι τη σημαντικότητα αυτού του γεγονότος, τότε είσαι κατάλληλος να μεταλάβεις πιο συχνά. Αλλά αν το εκλαμβάνεις ως εθιμοτυπία ή καθημερινά, όπως έχω ακούσει ότι συμβαίνει σε ορισμένα μέρη, τότε αυτό είναι ένα τεράστιο σφάλμα... Επαναλαμβάνω και υπογραμμίζω: δεν μπορείς να προσέρχεσαι στη θεία κοινωνία χωρίς την άφεση των αμαρτιών»[5].
Ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος (Πύρβου) πιστεύει, ότι «το κλειδί για τη σωτηρία μας είναι το μυστήριο της ιεράς εξομολόγησης. Αυτό είναι ένα από τα επτά άγια μυστήρια της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας μας», – λέει. – Δεν υπάρχει σωτηρία χωρίς αυτό το μυστήριο. Μπορούμε να επιτύχουμε κάθε είδους κατορθώματα, νηστεία, προσευχή, αγρυπνίες, ελεημοσύνη, δωρεές, αλλά χωρίς εξομολόγηση είναι αδύνατο…
Σήμερα, έχει γίνει της μόδας, να κοινωνούμε πολύ συχνά και όσο πιο συχνά κοινωνούμε (εάν κοινωνούμε αναξιόπιστα), τόσο πιο πολύ άρρωστοι πνευματικά γινόμαστε. Πρώτα πρέπει να καθαριστούμε, να πλυθούμε. Η ζωή δεν είναι τόσο η κοινωνία, όσο η προετοιμασία γι αυτό το ιερό μυστήριο της Μετάληψης του Αίματος, που έχυσε ο Χριστός για τις αμαρτίες μας. Και αν το λάβουμε έτσι... όπως στην τραπεζαρία, εξομολογούμεθα στην πόρτα και παίρνουμε κοινωνία στο άγιο βήμα…
 |
| Αρχιμανδρίτης Ιουστίνος (Πύρβου) |
Αυτός είναι ο «σύγχρονος άνθρωπος», στερημένος από τη χάρη του Θεού, στερημένος από αυτά τα μυστήρια της εξομολόγησης και της θείας κοινωνίας και από όλα τα οφέλη του ουρανού και της γης. Τρέχουμε μακριά από το καλό όλη την ώρα, το αποτάσσουμε κι έχουμε φτάσει στο σημείο, ώστε η μυρωδιά του θυμιάματος, του βασιλικού να μας είναι δυσάρεστη... Λέμε: «Δεν μου αρέσει!», «Με ενοχλεί, έχω πονοκέφαλο από αυτό τον καπνό και τον καπνό των κεριών, δεν μπορώ να μείνω εδώ για πολλή ώρα!» Κι όλα τα κακά έρχονται πάνω μας»[6].
Ο Γέροντας Αδριανός (Φετζετσεάνου), ο οποίος πέρασε πολλά χρόνια στo κολαστήριο της φυλακής για την πίστη του και ήταν σεβαστός ανάμεσα σε πνευματικούς, όπως ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος (Πύρβου) κι ο αρχιμανδρίτης Αρσένιος (Παπατσιόκ), στο ερώτημα: «πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε έναν καλό εξομολογητή;» – απάντησε έτσι: «μόνο ένας κακός άνθρωπος, μπορεί να είναι καλός εξομολογητής! Μόνον ο αυστηρός, που τιμά τη διδασκαλία που του έδωσε το Άγιο Πνεύμα στο Μεγάλο Ευχολόγιο, στο Αγιασματάριο (Μικρό Ευχολόγιο)[7] και σε όλα τα βιβλία μας. Αυτός που σε κοινωνεί πολύ συχνά, ώστε να το καταπιείς σαν σούπα, κάθε μέρα, δεν είναι εξομολογητής.»[8]
Και στην ερώτηση: «Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορείς να σωθείς, χωρίς κοινωνία, εξομολόγηση;..» – ο Γέροντας Αδριανός (Φετζετσεάνου) απάντησε: «Όχι, σε ακραίες περιπτώσεις! Όχι σε ακραίες περιπτώσεις! Λοιπόν, διάβασε το εδώ, διάβασέ το δυνατά για να το ακούσουν όλοι: «Παιδί μου, τόσα χρόνια οι άγιοι πατέρες σε προστάζουν να μην μετέχεις στα άγια μυστήρια, αλλά μόνο να πίνεις τον μεγάλο αγιασμό. Και αν ομοφρονείς, ότι δεν λαμβάνεις κοινωνία, τότε οι αμαρτίες σου θα συγχωρηθούν... ενώ αν τολμήσεις να παραβιάσεις την εντολή των αγίων πατέρων και να λάβεις κοινωνία, θα εκληφθείς ως δεύτερος Ιούδας»[9]. Έτσι, αν παρ' όλα αυτά δεν θέλεις να το λάβεις υπόψη και να λάβεις κοινωνία, τότε θα θεωρηθείς ίσος με τον Ιούδα και θα έχεις τη μοίρα του Ιούδα»[10].
5/30/2023
[1] Impartasirea continua cu Sfintele Taine: Dosarul unei controverse, marturiile Traditiei. Studiu introductiv si traducere de diac. Ioan I. Ica jr [Η διαρκής Κοινωνία των Αγίων Μυστηρίων: Ο φάκελος μιας αντιπαράθεσης. Εισαγωγή και μετάφραση από τον διάκονο Ιοάν Ίκε]. Sibiu: Deisis, 2006 (βλ. ιστοσελίδα: http://www.razbointrucuvant.ro/2012/12/21/taina-sfintei-impartasanii/). Είναι ενδιαφέρον ότι ο ίδιος ο μεταφραστής και ο συντάκτης παραμένει, ωστόσο, υποστηρικτής της συχνής κοινωνίας χωρίς σοβαρή προετοιμασία.
[2] http://www.razbointrucuvant.ro/2012/08/14/taina-euharistiei-impartasire-deasa-pregatire/.
[3] Arhim. Ioanichie Bălan. Părintele Paisie Duhovnicul [Αρχιμ. Ιωαννίκιος (Μπελάν). Πατήρ Παϊσιος Πνευματικός]. Iaşi: Doxologia, 2010. P. 65–66.
[4] https://pravoslavie.ru/59754.html.
[5] https://pravoslavie.ru/64953.html.
[6] https://pravoslavie.ru/59364.html.
[7] Αγιασματάριο – ακόμη μια ονομασία της Τρεμπνίκα.
[8] Viaţa mea Mărturia mea – Părintele Adrian Făgeţeanu [Πατήρ Αδριανός (Φετζετσεάνου). Η ζωή μου. Η εξομολόγησή μου] (http://www.sfaturiortodoxe.ro/ro/2011/11/03/viata-mea-marturia-mea-parintele-adrian-fageteanu/).
[9] Μιλάμε για τη στιγμή της εξομολόγησης όταν, αφού διαβάσει την επιτρεπτή προσευχή, ο πνευματικός ορίζει έναν κανόνα μετάνοιας (επιτίμιο) στον μετανοημένο. Στην ιεροτελεστία της εξομολόγησης που υιοθετήθηκε από την Εκκλησία μας, αυτό το σημείο είναι παρόν, αλλά στην πράξη συχνά παραλείπεται.
[10] http://www.sfaturiortodoxe.ro/ro/2011/11/03/viata-mea-marturia-mea-parintele-adrian-fageteanu/.