Τρόπος προσευχῆς
Ανὰ τοὺς αἰῶνας, δὲν ὑπῆρξε ἑνιαῖος τύπος προσευχῆς, ἕνα δόγμα, κάτι τὸ σταθερόν, ὥστε ὅλοι νὰ προσεύχωνται
μὲ αὐτὴν τὴν πρότασι, μὲ αὐτὴν τὴν λέξι, κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπον,
ἀπαρεγκλίτως. Διότι ἡ προσευχή, αὐτὴ καθ᾽ ἑαυτήν, δὲν ἔχει φραγμοὺς καὶ
περιορισμούς. Ὅπως θέλει κανείς, ἠμπορεῖ νὰ προσεύχεται.
Οἱ Ἅγιοι Πατέρες, βέβαια, μᾶς ὡδήγησαν εἰς τὸν συγκεκριμένον τύπον μὲ τό: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με».
Ἀλλὰ ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐπιμένουν εἰς τὰ ἑξῆς χαρακτηριστικά:
α) Αἴσθησις τῆς ἁμαρτωλότητος.
Οταν προσευχώμεθα, δὲν θὰ λέγωμε: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με τὸν ἅγιο· Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με, τὸν ἅγιο», ἢ νὰ λέγωμε «τὸν ἁμαρτωλό», καί ἀπὸ μέσα νὰ θεωροῦμε τὸν ἑαυτόν μας ἅγιο, σὰν τὸν φαρισαῖο. Πρέπει νὰ ὑπάρχῃ αἴσθησις ἁμαρτωλότητος!
Αὐτὴ ἡ αἴσθησις ἁμαρτωλότητος ἐν ὥρᾳ προσευχῆς ἀπὸ μόνη της, συγκεντρώνει τοὺς λογισμούς. Πρέπει νὰ συναισθάνεται κανείς, ὅτι παρίσταται ἐνώπιον τοῦ Κυρίου καὶ συγκρίνει τὸν ἑαυτόν του μὲ τὸν Χριστὸν καὶ μὲ κανέναν ἄλλον. Αὐτὴ ἡ αἴσθησις τῆς συγκρίσεως τὸν αὐτοδιαλύει, ἀλλὰ δὲν τὸν ἀπελπίζει, διότι ὁ Χριστὸς ταπεινώνει, ἀλλὰ δὲν ἐξουθενώνει καὶ δὲν ἐξαφανίζει καὶ δὲν συντρίβει. Αἴσθησις ἁμαρτωλότητος. Τὸ πρῶτο εἶναι αὐτό. Διότι ἂν δὲν ἔχῃ κανεὶς αὐτογνωσίαν, μετὰ δὲν θὰ ἀποκτήσῃ οὔτε θεογνωσίαν.