+του μακαριστού Γέροντα Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα
Δὲν μετακινοῦνται αἱ ψυχὲς μόνες των, διότι ἡ ψυχὴ δὲν ἠμπορεῖ νὰ κάμνῃ μόνη της μετάνοια, ἀλλὰ ἐμεῖς διὰ λογαριασμόν της, ἠμποροῦμε νὰ κάμνωμε τὴν μετάνοια μὲ τὴν Θεία Λειτουργία. Διότι ἡ Θεία Λειτουργία δὲν εἶναι μόνο διὰ τὶς ψυχὲς τὶς σεσωσμένες. Αὐτὸ θὰ ἦτο οὐτοπία. Αἱ σεσωσμένες δὲν ἔχουν ἀνάγκην Θείας Περί μετανοίας ὁ λόγος Λειτουργίας, αὐτὲς εἶναι εἰς τὸν Παράδεισον. Ἀλλὰ ἐμεῖς, ἐπειδὴ δὲν γνωρίζομε πάντοτε, ποιοὶ εἶναι ἐδῶ καὶ ποιοὶ εἶναι ἐκεῖ, τοὺς μνημονεύομε ὅλους· φυσικά,ἕνας ἀριθμὸς ποὺ μνημονεύομε εἶναι εἰς τὸν ῞Αδην· καί μνημονεύομε ὀρθοδόξους κεκοιμημένους ποὺ ἔζησαν ἐν μετανοίᾳ. Καὶ διατί ἐπῆγαν τότε εἰς τὸν “Αδην, ἀφοῦ ἔζησαν ἐν μετανοίᾳ; Διότι κάτι ἔκαμναν καὶ δὲν ἐπρόλαβαν ὅλα νὰ τακτοποιηθοῦν καὶ ἡ Θεία Δικαιοσύνη τοὺς ἐπῆγε ἐκεῖ. Ἀλλὰ ὁπωσδήποτε εἶχον προϊστορίαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, εἶχον βιβλιάρια, εἶχον και τα θέσεις, δὲν ἦτο μακρὰν τοῦ Θεοῦ ἐφ' ὅρου ζωῆς καὶ ἐκολάσθησαν, ὡσὰν μερικοὺς ποὺ ἔζησαν διαφορετικά.
Αὐτοὶ ἦσαν ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας χρόνια, ἴσως νὰ ἦσαν καὶ μέσα εἰς τὸ ράσον, ὅμως, κάτι ἔγινε καὶ ἐπῆγαν ἐκεῖ.
Κακῶς, βέβαια, ἀλλὰ ἐμεῖς δὲν θὰ σταματήσωμε ἐκεῖ.
Θὰ συνεχίσωμε νὰ μνημονεύωμε, μέχρι πληροφορίας μεταθέσεως ἀπὸ τὴν μία κατάστασιν εἰς τὴν ἄλλην.
Αλλοιῶς, αἱ Θεῖες Λειτουργίες καὶ τὰ Μνημόσυνα καὶ αἱ ἐλεημοσύνες καὶ αὐτὰ εἶναι μία ἐφεύρεσις τῶν κληρικῶν διὰ νὰ μαζεύουν χρήματα. Επομένως, ἄν συμβαίνῃ κάτι τέτοιο, αὐτοὶ εἶναι περισσότερο βέβαιον ὅτι θὰ πᾶνε εἰς τὴν Κόλασιν ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους και κολασμένους.
Ἀλλὰ συμβαίνει ἀκριβῶς τὸ ἀντίστροφον, ἡ ψυχὴ ἔχει ἀνάγκην ἀπὸ Θεῖες Λειτουργίες καὶ Μνημόσυνα, διότι δὲν ἠμπορεῖ νὰ μετανοήσῃ ἀφ' ἑαυτῆς, ἐπειδὴ στερεῖται τοῦ σώματος. Δι᾿ αὐτὸ δὲν ἠμπορεῖ νὰ μετανοήσῃ.
Ἡ ψυχὴ μετανοεῖ, ὄχι τὸ σῶμα, ἀλλὰ ἡ ψυχὴ εἶναι μέσα εἰς τὸ σῶμα. Ὅταν βγῇ, δὲν ἠμπορεῖ νὰ τὸ κάμῃ αὐτό. Τὸ σῶμα πάλι εἶναι μέσα εἰς τὸν τάφον,πῶς νὰ ἑνωθῇ μὲ τὴν ψυχήν; Αν θὰ μπορέσωμε νὰ βάλωμε καὶ τὸ σῶμα μέσα εἰς τὴν ψυχήν, νὰ τὸ πᾶμε εἰς τὸν Αδη, θὰ ἀρχίσῃ ἡ ψυχὴ νὰ λέγῃ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». ᾿Αλλὰ ἐκεῖ εἰς τὸν ῞Αδην εἶναι μόνο ψυχὲς καὶ δὲν ἠμπορεῖ ἡ ψυχὴ νὰ μετανοήσῃ.
Αὐτὰ εἶναι ἐμπειρία ἀπὸ τοὺς Πατέρας μας. Ὁ Θεὸς τὰ κανόνισε οὕτως, ὥστε ὅλος ὁ ἄνθρωπος νὰ εἰσακούεται εἰς τὴν προσευχήν, ὄχι μόνο τὸ ἕνα δεύτερο, ποὺ εἶναι ἡ ψυχή, οὔτε τό ἄλλο ἕνα δεύτερο ποὺ εἶναι τὸ σῶμα. Ὅ,τι καὶ νὰ εἰπῇ ἡ ψυχή - διότι ἡ ψυχὴ εἶναι λογική, σκέπτεται, δὲν εἶναι ἄβουλη, δὲν εἶναι ἄφταιχτη - μόνη της δέν μετανοεῖ.
Καὶ βλέπομεν εἰς τὴν παραβολὴν τοῦ πλουσίου μὲ τὸν πτωχὸν Λάζαρον· λέγει εἰς τὸν Πατριάρχην Αβραἀμ ὁ πλούσιος:
- Πάτερ Αβραάμ, ἔχω πέντε ἀδελφοὺς εἰς τὸν κόσμο, παρακαλῶ, ἂς στείλουμε τὸν Λάζαρο, διότι, θὰ ἐλέγαμε,ὅπως ξέρω ἀπὸ τὴν ἐμπειρία μου, καί αὐτοὶ κοντὰ εἰς ἐμένα θὰ ἔλθουν. Δὲν θέλω νὰ ἔλθουν ἐδῶ. Νὰ πᾶνε εἰς τὸν Παράδεισο.
Δηλαδή, τώρα ἔγινε ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς εὔσπλαγχνος καὶ ἐλεήμων; Εἰς τὸν ῞Αδη; Τί νὰ τὸ κάμνωμε τώρα αὐτὸ τὸ πρᾶγμα; ὠφελεῖ; Δὲν ὠφελεῖ... Ὅμως, μεριμνᾶ διὰ τοὺς ἀδελφούς του, τοὺς πέντε ποὺ εἶναι εἰς τὸν κόσμον, καὶ εἶναι κολασμένος... Αρα σκέπτεται, ὁμιλεῖ,ἐνεργεῖ, ὅμως, αὐτὰ εἶναι ἄκυρα. Στερεῖται σώματος.
Αν τὰ ἔλεγε μετὰ τοῦ σώματος, εἴτε εἰς τὸν ῞Αδη, εἴτε εἰς τὸν Παράδεισο, εἴτε εἰς τὴν γῆ, τὸ ἴδιο εἶναι διὰ τὸν Θεό,
Βλέπομε, ἐδῶ, τώρα ποὺ εἴμεθα κι ἐμεῖς εἰς τὴν γῆ,πώς ὅ,τι λέγομε καὶ ὅ,τι κάμνομε, ἢ τὰ κάμνομε καὶ διπλά, ὅλα ἐνεργοῦν καὶ ὅλα εἶναι ἴδια. Κάθε σκέψις, κάθε λόγος, τὰ πάντα. Καὶ ὅταν τὸ ἀντιληφθῇ ὁ ἄνθρωπος, ἀρχίζει καὶ ὑπολογίζει τί σκέπτεται, ὅταν εἶναι μόνος του. Τὰ μετράει τὰ κουκιά, τὰ μετράει πολὺ καλά.
Διότι κυρίως αἱ κρυφές μας σκέψεις ἔχουν τὸν πιὸ μεγάλο μισθό, ἐπὶ καλοῦ, καὶ τὴν πιὸ μεγάλη καταδίκη, καὶ καταισχύνην, ὅταν εἶναι αὐτὰ ποὺ δὲν πρέπει νὰ εἶναι.
Αὐτὸ εἶναι τὸ ζητούμενον τώρα. Διότι τὰ λόγια,
ὁπωσδήποτε θὰ εἶναι λιγώτερα καὶ πτωχά, τὰ ἔργα θὰ εἶναι ἀκόμα λιγώτερα καὶ οἱ σκέψεις εἶναι αὐτὲς πού μᾶς κατακλύζουν, μᾶς βομβαρδίζουν συνέχεια. Διατὶ νὰ μὴν ἐνισχύσωμε καὶ τὴν ἱερὰν φαντασίαν καὶ τὸν νοῦν μὲ ἱερὲς σκέψεις καὶ ἱεροὺς λογισμούς; Ἀφοῦ ὁ νοῦς δὲν κουράζεται νὰ σκέπτεται καὶ ἡ καρδία νὰ κτυπᾷ, λοιπόν, ἂς μεταθέτωμε καλοὺς λογισμοὺς εἰς τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἔχει εὐλογία.
Πλουτίζετε μὲ ἀγαθοὺς λογισμούς, ἐκτοξεύσατε αὐτοὺς εἰς τὸν Παράδεισον καὶ θὰ περιμένωμε τώρα νὰ πάρωμε τὴν Οὐράνιον Σύνταξιν. Θὰ ἔλθῃ κάποια ἡμέρα. Ποῦ θὰ πάῃ; Θὰ ἀργήσῃ; Τί εἶναι ὀλίγα χρόνια ἀκόμη μπροστὰ εἰς τὴν αἰωνιότητα; Τίποτε δὲν εἶναι. Δὲν τὰ ὑπολογίζομεν.
Μετὰ ἀπὸ διακόσια χρόνια ὅλοι ἐμεῖς ποῦ θὰ εἴμεθα;
Καὶ ἐβάλαμε ἕνα πολὺ μεγάλο ἀριθμὸ. Καὶ ὅμως θὰ περάσουν τόσον γρήγορα αὐτὰ τὰ χρόνια.
Ἡ Ὀρθοδοξία κηρύττει ἁγιότητα καὶ μετάνοια. Καὶ ἀνώτερος δὲν εἶναι ὁ ἀξιωματοῦχος ἀλλὰ ὁ χαρισματοῦχος. Καὶ τὸ πρῶτον χάρισμα εἶναι ἡ μετάνοια. Καὶ μάλιστα ἴδιον τῆς μετανοίας εἶναι ἡ ἁπλότης καὶ ἡ ἀφάνεια. Δηλαδή, καλλιεργεῖται συστηματικά, μεθοδικά το νὰ μὴν ἀσχολοῦνται οἱ ἄλλοι μαζί μας. Καὶ ἡμεῖς μὲ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλλοι μαζί μας. Ἂν ὁ Θεὸς θέλῃ κάτι νὰ δείξῃ, ἂς ἀφήσωμε ὁ Θεὸς νὰ κάμνῃ ὅ,τι θέλει ἀλλὰ ἡ ἰδική μας ἡ διακονία νὰ εἶναι αὐτὸ τὸ πρᾶγμα.
Ελεγε ἕνας γέροντας:
- Ἔχω ἕναν ὑποτακτικό, ὁ ὁποῖος εἶναι τόσο ταλαντοῦχος καὶ τόσο χαρισματοῦχος καὶ ἡμέρα καὶ νύκτα κλαίει, καὶ μοῦ ραγίζει τὴν καρδιά, διότι θέλει νὰ γίνῃ δεσπότης, ἀλλὰ δὲν τὸν ἀναγνωρίζουν, λέγει, ἀκόμα, καὶ δὲν ἔχει γίνει δεσπότης. Ἡμέρα καὶ νύκτα κλαίει τὸ καημένο. Εχει πάρει καὶ τὰ ἄμφια, τὰ ἔχει ἀγοράσει, ντύνεται μόνος του, κοκορεύεται, βλέπει εἰς ἕνα καθρέπτη πῶς εἶναι ντυμένος δεσπότης, νά ἔτσι θὰ φαίνωμαι, ἔτσι θὰ εὐλογῶ, ἔτσι θὰ χειροτονῶ.
Καὶ λέγει κανείς· «καλὰ ἂν τὸ ἐκλάβωμε ὡς ἀστεῖο· αὐτοῦ τοῦ εἴδους, ὅμως, τὰ ἀστεῖα ἀπαγορεύονται, διότι αὐτὸ εἶναι τόλμη, προπέτεια καὶ ἀναίδεια».
Ἀλλὰ ὅταν κανεὶς σοβαρολογῇ μὲ αὐτὰ τὰ πράγματα, ποὺ εἶναι ἁμαρτήματα βαριά, καὶ παριστάνῃ τὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο, τότε διπλὰ ἀπατᾶται. Ἀπατᾶ ἑαυτόν, ἀπατᾶ καὶ τοὺς ἄλλους. Καὶ οἱ Πατέρες λέγουν· «Προσέξτε αὐτοὺς τοὺς τύπους ἀνθρώπου, διότι μέσα εἰς τὸ μυαλό τους δὲν ὑπάρχουν καλοὶ λογισμοί, καὶ εἶναι ἐπικίνδυνοι. Διότι ἂν γίνῃ δεσπότης θὰ ἔχωμε πρόβλημα, ἂν δὲν γίνῃ θὰ ἔχωμε μεγαλύτερο πρόβλημα».
Ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ κρατήσῃ μόνο μία ἁπλότητα καὶ μία ταπείνωσι. Δι᾿ αὐτὸ λέγομεν ὅτι, ἡ Ὀρθοδοξία δὲν κηρύττει νὰ γίνῃς βασιλέας, νὰ γίνῃς κληρικός, νὰ γίνῃς στρατηγός, νὰ γίνῃς... ἀλλὰ νὰ γίνῃς ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ, ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Νὰ ζῄσης ἐν μετανοίᾳ καί ἂς ἔχῃς ὅποια ἰδιότητα ἔχεις. Ὅλες οἱ ἰδιότητες πηγαίνουν εἰς τὸν Παράδεισον, ἀλλὰ καὶ ὅλες οἱ ἰδιότητες πηγαίνουν εἰς τὴν Κόλασιν.
῎Εχομεν εἰς τὴν Κόλασιν ἀπὸ ὅλους. Πιὸ πολὺ κληρικούς. Διατί;
Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἄλλο θέμα. Ὁ λαϊκὸς πιὸ εὔκολα πηγαίνει εἰς τὸν Παράδεισον. Ας εἶναι αὐτὸς ποὺ εἶναι. Πιὸ εὔκολα πηγαίνει, διότι δὲν θεωρεῖ ὅτι εἶναι ἀνώτερος τῶν ἄλλων.
Ὁ κληρικός, λόγῳ ἐξοικειώσεως, ἀντὶ νὰ χρησιμοποιήσῃ τὴν ἱερωσύνην ὡς σπόγγον καὶ ὡς λέντιο, νὰ σκουπίσῃ τοὺς ἱδρῶτας, τὰ δάκρυα, τοὺς πόνους, τοὺς ἀναστεναγμοὺς τῶν ἀνθρώπων - καί εἶναι ὅλοι ταλαιπωρημένοι· καὶ ποιὸς δὲν εἶναι σήμερα; Καὶ ταλαιπωρημένοι καὶ πληγωμένοι καὶ πικραμένοι καὶ προδομένοι τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ἐξουσίαν.
Ὡς ἐξουσία μᾶς προσκυνοῦν, μᾶς τιμοῦν καὶ εἶναι λίγο δύσκολο νὰ ξεφύγῃ κανεὶς ἀπὸ αὐτὴν τὴν κατάστασιν.
Ἐφ᾽ ὅσον ἔχεις τέτοιους λογισμούς, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δὲν ἀναπαύεται μαζί σου καὶ κινδυνεύεις καὶ νὰ μὴ σωθῇς. Δηλαδή, ἀφ' ἑνὸς μὲν γίνεται τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς γῆς, ἐσὺ δὲ ἠμπορεῖ νὰ μὴ σωθῇς. Νὰ βοηθήσῃς νὰ σωθοῦν τόσοι καὶ τόσοι, καὶ σὺ νὰ κολασθῇς.
Ὅταν εἶχα πρωτοδιαβάσει τόν ἅγιο Ἰσαὰκ τὸν Σῦρον, αὐτὸ τὸ καύχημα τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς τοῦ ἑβδόμου αἰῶνος, μὲ ἐντυπωσίασε ὁ ἑξῆς λόγος
«Μπορεῖς μυρίους νὰ σώσῃς, σὺ δὲ άνετα νὰ κολασθῇς"
Επομένως, δὲν ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία σου ἀπὸ τὸ ποσα βιβλία ἔγραψες, καὶ σὲ πόσες γλῶσσες μετεφράσθησαν, ποσους ἔσωσες, καὶ πόσους συμβούλευσες, καὶ πόσα διδαξες καὶ τί φήμη ἔχεις, καὶ τί λέγουν οἱ ἄλλοι δι᾽ ἐσένα, διότι αὐτά, καλῶς ἢ κακῶς, τὰ λέγουν οἱ ἄνθρωποι.
Νὰ ἰδοῦμε τώρα ὁ Χριστὸς τί λέγει. Ηκουσες τὴν φωνὴ Κυρίου μέσα σου; Δὲν τὴν ἤκουσες ἀκόμη; Ακόμη τὶς ἔννοιες τοῦ κόσμου ἀκοῦς; ῎Α, δι᾿ αὐτὸ δὲν ἀκοῦς τὴν φωνὴ τοῦ Θεοῦ, διότι τὰ αὐτιά σου ἄλλα πράγματα θέλουν νὰ ἀκοῦν. Δηλαδὴ κάτι δὲν πηγαίνει καλὰ εἰς τὴν ὑπόθεσι. Διότι, ἂν ἀκούσῃς τὴν φωνὴν τοῦ Κυρίου, θὰ ἀλλάξῃ καὶ ὁ τρόπος σκέψεώς σου καὶ ὁ τρόπος που διαγεις τόν βίο σου.
Δὲν μετακινοῦνται αἱ ψυχὲς μόνες των, διότι ἡ ψυχὴ δὲν ἠμπορεῖ νὰ κάμνῃ μόνη της μετάνοια, ἀλλὰ ἐμεῖς διὰ λογαριασμόν της, ἠμποροῦμε νὰ κάμνωμε τὴν μετάνοια μὲ τὴν Θεία Λειτουργία. Διότι ἡ Θεία Λειτουργία δὲν εἶναι μόνο διὰ τὶς ψυχὲς τὶς σεσωσμένες. Αὐτὸ θὰ ἦτο οὐτοπία. Αἱ σεσωσμένες δὲν ἔχουν ἀνάγκην Θείας Περί μετανοίας ὁ λόγος Λειτουργίας, αὐτὲς εἶναι εἰς τὸν Παράδεισον. Ἀλλὰ ἐμεῖς, ἐπειδὴ δὲν γνωρίζομε πάντοτε, ποιοὶ εἶναι ἐδῶ καὶ ποιοὶ εἶναι ἐκεῖ, τοὺς μνημονεύομε ὅλους· φυσικά,ἕνας ἀριθμὸς ποὺ μνημονεύομε εἶναι εἰς τὸν ῞Αδην· καί μνημονεύομε ὀρθοδόξους κεκοιμημένους ποὺ ἔζησαν ἐν μετανοίᾳ. Καὶ διατί ἐπῆγαν τότε εἰς τὸν “Αδην, ἀφοῦ ἔζησαν ἐν μετανοίᾳ; Διότι κάτι ἔκαμναν καὶ δὲν ἐπρόλαβαν ὅλα νὰ τακτοποιηθοῦν καὶ ἡ Θεία Δικαιοσύνη τοὺς ἐπῆγε ἐκεῖ. Ἀλλὰ ὁπωσδήποτε εἶχον προϊστορίαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, εἶχον βιβλιάρια, εἶχον και τα θέσεις, δὲν ἦτο μακρὰν τοῦ Θεοῦ ἐφ' ὅρου ζωῆς καὶ ἐκολάσθησαν, ὡσὰν μερικοὺς ποὺ ἔζησαν διαφορετικά.
Αὐτοὶ ἦσαν ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας χρόνια, ἴσως νὰ ἦσαν καὶ μέσα εἰς τὸ ράσον, ὅμως, κάτι ἔγινε καὶ ἐπῆγαν ἐκεῖ.
Κακῶς, βέβαια, ἀλλὰ ἐμεῖς δὲν θὰ σταματήσωμε ἐκεῖ.
Θὰ συνεχίσωμε νὰ μνημονεύωμε, μέχρι πληροφορίας μεταθέσεως ἀπὸ τὴν μία κατάστασιν εἰς τὴν ἄλλην.
Αλλοιῶς, αἱ Θεῖες Λειτουργίες καὶ τὰ Μνημόσυνα καὶ αἱ ἐλεημοσύνες καὶ αὐτὰ εἶναι μία ἐφεύρεσις τῶν κληρικῶν διὰ νὰ μαζεύουν χρήματα. Επομένως, ἄν συμβαίνῃ κάτι τέτοιο, αὐτοὶ εἶναι περισσότερο βέβαιον ὅτι θὰ πᾶνε εἰς τὴν Κόλασιν ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους και κολασμένους.
Ἀλλὰ συμβαίνει ἀκριβῶς τὸ ἀντίστροφον, ἡ ψυχὴ ἔχει ἀνάγκην ἀπὸ Θεῖες Λειτουργίες καὶ Μνημόσυνα, διότι δὲν ἠμπορεῖ νὰ μετανοήσῃ ἀφ' ἑαυτῆς, ἐπειδὴ στερεῖται τοῦ σώματος. Δι᾿ αὐτὸ δὲν ἠμπορεῖ νὰ μετανοήσῃ.
Ἡ ψυχὴ μετανοεῖ, ὄχι τὸ σῶμα, ἀλλὰ ἡ ψυχὴ εἶναι μέσα εἰς τὸ σῶμα. Ὅταν βγῇ, δὲν ἠμπορεῖ νὰ τὸ κάμῃ αὐτό. Τὸ σῶμα πάλι εἶναι μέσα εἰς τὸν τάφον,πῶς νὰ ἑνωθῇ μὲ τὴν ψυχήν; Αν θὰ μπορέσωμε νὰ βάλωμε καὶ τὸ σῶμα μέσα εἰς τὴν ψυχήν, νὰ τὸ πᾶμε εἰς τὸν Αδη, θὰ ἀρχίσῃ ἡ ψυχὴ νὰ λέγῃ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». ᾿Αλλὰ ἐκεῖ εἰς τὸν ῞Αδην εἶναι μόνο ψυχὲς καὶ δὲν ἠμπορεῖ ἡ ψυχὴ νὰ μετανοήσῃ.
Αὐτὰ εἶναι ἐμπειρία ἀπὸ τοὺς Πατέρας μας. Ὁ Θεὸς τὰ κανόνισε οὕτως, ὥστε ὅλος ὁ ἄνθρωπος νὰ εἰσακούεται εἰς τὴν προσευχήν, ὄχι μόνο τὸ ἕνα δεύτερο, ποὺ εἶναι ἡ ψυχή, οὔτε τό ἄλλο ἕνα δεύτερο ποὺ εἶναι τὸ σῶμα. Ὅ,τι καὶ νὰ εἰπῇ ἡ ψυχή - διότι ἡ ψυχὴ εἶναι λογική, σκέπτεται, δὲν εἶναι ἄβουλη, δὲν εἶναι ἄφταιχτη - μόνη της δέν μετανοεῖ.
Καὶ βλέπομεν εἰς τὴν παραβολὴν τοῦ πλουσίου μὲ τὸν πτωχὸν Λάζαρον· λέγει εἰς τὸν Πατριάρχην Αβραἀμ ὁ πλούσιος:
- Πάτερ Αβραάμ, ἔχω πέντε ἀδελφοὺς εἰς τὸν κόσμο, παρακαλῶ, ἂς στείλουμε τὸν Λάζαρο, διότι, θὰ ἐλέγαμε,ὅπως ξέρω ἀπὸ τὴν ἐμπειρία μου, καί αὐτοὶ κοντὰ εἰς ἐμένα θὰ ἔλθουν. Δὲν θέλω νὰ ἔλθουν ἐδῶ. Νὰ πᾶνε εἰς τὸν Παράδεισο.
Δηλαδή, τώρα ἔγινε ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς εὔσπλαγχνος καὶ ἐλεήμων; Εἰς τὸν ῞Αδη; Τί νὰ τὸ κάμνωμε τώρα αὐτὸ τὸ πρᾶγμα; ὠφελεῖ; Δὲν ὠφελεῖ... Ὅμως, μεριμνᾶ διὰ τοὺς ἀδελφούς του, τοὺς πέντε ποὺ εἶναι εἰς τὸν κόσμον, καὶ εἶναι κολασμένος... Αρα σκέπτεται, ὁμιλεῖ,ἐνεργεῖ, ὅμως, αὐτὰ εἶναι ἄκυρα. Στερεῖται σώματος.
Αν τὰ ἔλεγε μετὰ τοῦ σώματος, εἴτε εἰς τὸν ῞Αδη, εἴτε εἰς τὸν Παράδεισο, εἴτε εἰς τὴν γῆ, τὸ ἴδιο εἶναι διὰ τὸν Θεό,
Βλέπομε, ἐδῶ, τώρα ποὺ εἴμεθα κι ἐμεῖς εἰς τὴν γῆ,πώς ὅ,τι λέγομε καὶ ὅ,τι κάμνομε, ἢ τὰ κάμνομε καὶ διπλά, ὅλα ἐνεργοῦν καὶ ὅλα εἶναι ἴδια. Κάθε σκέψις, κάθε λόγος, τὰ πάντα. Καὶ ὅταν τὸ ἀντιληφθῇ ὁ ἄνθρωπος, ἀρχίζει καὶ ὑπολογίζει τί σκέπτεται, ὅταν εἶναι μόνος του. Τὰ μετράει τὰ κουκιά, τὰ μετράει πολὺ καλά.
Διότι κυρίως αἱ κρυφές μας σκέψεις ἔχουν τὸν πιὸ μεγάλο μισθό, ἐπὶ καλοῦ, καὶ τὴν πιὸ μεγάλη καταδίκη, καὶ καταισχύνην, ὅταν εἶναι αὐτὰ ποὺ δὲν πρέπει νὰ εἶναι.
Αὐτὸ εἶναι τὸ ζητούμενον τώρα. Διότι τὰ λόγια,
ὁπωσδήποτε θὰ εἶναι λιγώτερα καὶ πτωχά, τὰ ἔργα θὰ εἶναι ἀκόμα λιγώτερα καὶ οἱ σκέψεις εἶναι αὐτὲς πού μᾶς κατακλύζουν, μᾶς βομβαρδίζουν συνέχεια. Διατὶ νὰ μὴν ἐνισχύσωμε καὶ τὴν ἱερὰν φαντασίαν καὶ τὸν νοῦν μὲ ἱερὲς σκέψεις καὶ ἱεροὺς λογισμούς; Ἀφοῦ ὁ νοῦς δὲν κουράζεται νὰ σκέπτεται καὶ ἡ καρδία νὰ κτυπᾷ, λοιπόν, ἂς μεταθέτωμε καλοὺς λογισμοὺς εἰς τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἔχει εὐλογία.
Πλουτίζετε μὲ ἀγαθοὺς λογισμούς, ἐκτοξεύσατε αὐτοὺς εἰς τὸν Παράδεισον καὶ θὰ περιμένωμε τώρα νὰ πάρωμε τὴν Οὐράνιον Σύνταξιν. Θὰ ἔλθῃ κάποια ἡμέρα. Ποῦ θὰ πάῃ; Θὰ ἀργήσῃ; Τί εἶναι ὀλίγα χρόνια ἀκόμη μπροστὰ εἰς τὴν αἰωνιότητα; Τίποτε δὲν εἶναι. Δὲν τὰ ὑπολογίζομεν.
Μετὰ ἀπὸ διακόσια χρόνια ὅλοι ἐμεῖς ποῦ θὰ εἴμεθα;
Καὶ ἐβάλαμε ἕνα πολὺ μεγάλο ἀριθμὸ. Καὶ ὅμως θὰ περάσουν τόσον γρήγορα αὐτὰ τὰ χρόνια.
Ἡ Ὀρθοδοξία κηρύττει ἁγιότητα καὶ μετάνοια. Καὶ ἀνώτερος δὲν εἶναι ὁ ἀξιωματοῦχος ἀλλὰ ὁ χαρισματοῦχος. Καὶ τὸ πρῶτον χάρισμα εἶναι ἡ μετάνοια. Καὶ μάλιστα ἴδιον τῆς μετανοίας εἶναι ἡ ἁπλότης καὶ ἡ ἀφάνεια. Δηλαδή, καλλιεργεῖται συστηματικά, μεθοδικά το νὰ μὴν ἀσχολοῦνται οἱ ἄλλοι μαζί μας. Καὶ ἡμεῖς μὲ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλλοι μαζί μας. Ἂν ὁ Θεὸς θέλῃ κάτι νὰ δείξῃ, ἂς ἀφήσωμε ὁ Θεὸς νὰ κάμνῃ ὅ,τι θέλει ἀλλὰ ἡ ἰδική μας ἡ διακονία νὰ εἶναι αὐτὸ τὸ πρᾶγμα.
Ελεγε ἕνας γέροντας:
- Ἔχω ἕναν ὑποτακτικό, ὁ ὁποῖος εἶναι τόσο ταλαντοῦχος καὶ τόσο χαρισματοῦχος καὶ ἡμέρα καὶ νύκτα κλαίει, καὶ μοῦ ραγίζει τὴν καρδιά, διότι θέλει νὰ γίνῃ δεσπότης, ἀλλὰ δὲν τὸν ἀναγνωρίζουν, λέγει, ἀκόμα, καὶ δὲν ἔχει γίνει δεσπότης. Ἡμέρα καὶ νύκτα κλαίει τὸ καημένο. Εχει πάρει καὶ τὰ ἄμφια, τὰ ἔχει ἀγοράσει, ντύνεται μόνος του, κοκορεύεται, βλέπει εἰς ἕνα καθρέπτη πῶς εἶναι ντυμένος δεσπότης, νά ἔτσι θὰ φαίνωμαι, ἔτσι θὰ εὐλογῶ, ἔτσι θὰ χειροτονῶ.
Καὶ λέγει κανείς· «καλὰ ἂν τὸ ἐκλάβωμε ὡς ἀστεῖο· αὐτοῦ τοῦ εἴδους, ὅμως, τὰ ἀστεῖα ἀπαγορεύονται, διότι αὐτὸ εἶναι τόλμη, προπέτεια καὶ ἀναίδεια».
Ἀλλὰ ὅταν κανεὶς σοβαρολογῇ μὲ αὐτὰ τὰ πράγματα, ποὺ εἶναι ἁμαρτήματα βαριά, καὶ παριστάνῃ τὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο, τότε διπλὰ ἀπατᾶται. Ἀπατᾶ ἑαυτόν, ἀπατᾶ καὶ τοὺς ἄλλους. Καὶ οἱ Πατέρες λέγουν· «Προσέξτε αὐτοὺς τοὺς τύπους ἀνθρώπου, διότι μέσα εἰς τὸ μυαλό τους δὲν ὑπάρχουν καλοὶ λογισμοί, καὶ εἶναι ἐπικίνδυνοι. Διότι ἂν γίνῃ δεσπότης θὰ ἔχωμε πρόβλημα, ἂν δὲν γίνῃ θὰ ἔχωμε μεγαλύτερο πρόβλημα».
Ἠμπορεῖ κανεὶς νὰ κρατήσῃ μόνο μία ἁπλότητα καὶ μία ταπείνωσι. Δι᾿ αὐτὸ λέγομεν ὅτι, ἡ Ὀρθοδοξία δὲν κηρύττει νὰ γίνῃς βασιλέας, νὰ γίνῃς κληρικός, νὰ γίνῃς στρατηγός, νὰ γίνῃς... ἀλλὰ νὰ γίνῃς ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ, ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Νὰ ζῄσης ἐν μετανοίᾳ καί ἂς ἔχῃς ὅποια ἰδιότητα ἔχεις. Ὅλες οἱ ἰδιότητες πηγαίνουν εἰς τὸν Παράδεισον, ἀλλὰ καὶ ὅλες οἱ ἰδιότητες πηγαίνουν εἰς τὴν Κόλασιν.
῎Εχομεν εἰς τὴν Κόλασιν ἀπὸ ὅλους. Πιὸ πολὺ κληρικούς. Διατί;
Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἄλλο θέμα. Ὁ λαϊκὸς πιὸ εὔκολα πηγαίνει εἰς τὸν Παράδεισον. Ας εἶναι αὐτὸς ποὺ εἶναι. Πιὸ εὔκολα πηγαίνει, διότι δὲν θεωρεῖ ὅτι εἶναι ἀνώτερος τῶν ἄλλων.
Ὁ κληρικός, λόγῳ ἐξοικειώσεως, ἀντὶ νὰ χρησιμοποιήσῃ τὴν ἱερωσύνην ὡς σπόγγον καὶ ὡς λέντιο, νὰ σκουπίσῃ τοὺς ἱδρῶτας, τὰ δάκρυα, τοὺς πόνους, τοὺς ἀναστεναγμοὺς τῶν ἀνθρώπων - καί εἶναι ὅλοι ταλαιπωρημένοι· καὶ ποιὸς δὲν εἶναι σήμερα; Καὶ ταλαιπωρημένοι καὶ πληγωμένοι καὶ πικραμένοι καὶ προδομένοι τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ἐξουσίαν.
Ὡς ἐξουσία μᾶς προσκυνοῦν, μᾶς τιμοῦν καὶ εἶναι λίγο δύσκολο νὰ ξεφύγῃ κανεὶς ἀπὸ αὐτὴν τὴν κατάστασιν.
Ἐφ᾽ ὅσον ἔχεις τέτοιους λογισμούς, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δὲν ἀναπαύεται μαζί σου καὶ κινδυνεύεις καὶ νὰ μὴ σωθῇς. Δηλαδή, ἀφ' ἑνὸς μὲν γίνεται τὸ ἔργον τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς γῆς, ἐσὺ δὲ ἠμπορεῖ νὰ μὴ σωθῇς. Νὰ βοηθήσῃς νὰ σωθοῦν τόσοι καὶ τόσοι, καὶ σὺ νὰ κολασθῇς.
Ὅταν εἶχα πρωτοδιαβάσει τόν ἅγιο Ἰσαὰκ τὸν Σῦρον, αὐτὸ τὸ καύχημα τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς τοῦ ἑβδόμου αἰῶνος, μὲ ἐντυπωσίασε ὁ ἑξῆς λόγος
«Μπορεῖς μυρίους νὰ σώσῃς, σὺ δὲ άνετα νὰ κολασθῇς"
Επομένως, δὲν ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία σου ἀπὸ τὸ ποσα βιβλία ἔγραψες, καὶ σὲ πόσες γλῶσσες μετεφράσθησαν, ποσους ἔσωσες, καὶ πόσους συμβούλευσες, καὶ πόσα διδαξες καὶ τί φήμη ἔχεις, καὶ τί λέγουν οἱ ἄλλοι δι᾽ ἐσένα, διότι αὐτά, καλῶς ἢ κακῶς, τὰ λέγουν οἱ ἄνθρωποι.
Νὰ ἰδοῦμε τώρα ὁ Χριστὸς τί λέγει. Ηκουσες τὴν φωνὴ Κυρίου μέσα σου; Δὲν τὴν ἤκουσες ἀκόμη; Ακόμη τὶς ἔννοιες τοῦ κόσμου ἀκοῦς; ῎Α, δι᾿ αὐτὸ δὲν ἀκοῦς τὴν φωνὴ τοῦ Θεοῦ, διότι τὰ αὐτιά σου ἄλλα πράγματα θέλουν νὰ ἀκοῦν. Δηλαδὴ κάτι δὲν πηγαίνει καλὰ εἰς τὴν ὑπόθεσι. Διότι, ἂν ἀκούσῃς τὴν φωνὴν τοῦ Κυρίου, θὰ ἀλλάξῃ καὶ ὁ τρόπος σκέψεώς σου καὶ ὁ τρόπος που διαγεις τόν βίο σου.