Γιὰ ποιό λόγο, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία ὥρισε νὰ ἑορτάζουμε τὸν προφήτη Δανιὴλ στὶς 17 Δεκεμβρίου, καθὼς πλησιάζουν τὰ Χριστούγεννα; Ὁ κυριώτερος λόγος νομίζω εἶνε ἡ περίφημη προφητεία του γιὰ τὶς ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες (βλ. Δαν. 9,24-27).
Ἔρχεται ἀπεσταλμένος ἀπὸ τὸν Κύριο ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ καὶ τοῦ ἀποκαλύπτει· Δανιήλ, μέτρησε ἑβδομήντα ἑβδομάδες, καὶ ὅταν συμπληρωθοῦν, τότε θὰ γίνῃ τὸ μέγα γεγονός· ἡ εἰδωλολατρία θὰ πέσῃ, ἀλλὰ καὶ κάθε προφητεία θὰ σταματήσῃ (ἀφοῦ τὰ προφητευόμενα θὰ ἔχουν πλέον πραγματοποιηθῆ), θὰ καταργηθοῦν οἱ αἱματηρὲς θυσίες, διότι τότε θὰ προσφερθῇ μία θυσία αἰωνίου κύρους· τότε θὰ ἔλθῃ ὁ ἡγούμενος, θὰ παρουσιαστῇ ὁ βασιλεὺς ὁ ἔνδοξος, ποὺ θὰ βασιλεύσῃ στὸν κόσμο καὶ «τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος» (Λουκ. 1,33).
Κάθε ἑβδομάδα εἶνε ἑπτὰ χρόνια. Ἑπομένως 70 Χ 7 = 490 χρόνια. Καὶ πράγματι τότε ἀκριβῶς γεννήθηκε στὴ Βηθλεὲμ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ προφητεία αὐτὴ τοῦ Δανιὴλ εἶνε ἡ καθαρώτερη προφητεία περὶ τῆς ἐλεύσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ὁ προφήτης Δανιὴλ ἀξιώθηκε νὰ δῇ καὶ τὸ τέλος, τὴ Δευτέρα Παρουσία. Εἶδε, λέει, τὸν Παλαιὸν τῶν ἡμερῶν (Δαν. 7,9), δηλαδὴ τὸν ἄχρονο καὶ ἀτελεύτητο Θεό, νὰ κάθεται πάνω σὲ πύρινο δικαστικὸ θρόνο· φωτιὰ τὸ κάθισμά του, φωτιὰ τὸ ὑποπόδιό του, φωτιὰ οἱ τέσσερις τροχοὶ τοῦ θρόνου του. Φορεῖ στολὴ λευκὴ σὰν τὸ χιόνι. Οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς του εἶνε σὰν τὸ καθαρὸ μαλλί. Μπροστά του τρέχει ποταμὸς πύρινος. Ἀμέτρητοι ἄγγελοι παραστέκουν καὶ τὸν ὑπηρετοῦν. Ἀρχίζει ἡ δίκη καὶ ἀνοίγονται τὰ βιβλία μὲ τὰ πεπραγμένα τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ προφήτης Δανιὴλ εἶδε ὁράματα, ἑρμήνευσε ὄνειρα, εἶπε προφητεῖες, ἀλλὰ εἶδε καὶ θαύματα στὴ ζωή του. Ἀναφέρω ἕνα, τὸ τελευταῖο. Ὁ βασιλεὺς Δαρεῖος, παρασυρόμενος ἀπὸ φθονεροὺς ἀξιωματούχους του διέταξε, ἀπρόθυμα, τὸ ἑξῆς. Ἐπὶ 30 μέρες ἀπαγορεύεται ὁποιοσδήποτε ὑπήκοός του, ἄντρας – γυναίκα – παιδί, νὰ κάνῃ προσευχὴ ζητώντας κάτι ἀπὸ θεὸ ἢ ἄνθρωπο ἐκτὸς μόνο ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸ βασιλιᾶ· ὅποιος βρεθῇ παραβάτης θὰ ῥιφθῇ «εἰς τὸν λάκκον τῶν λεόντων» (Δαν. 6,7). Τὸ διάταγμα αὐτὸ βγῆκε μόνο καὶ μόνο γιὰ τὸν Δανιήλ. Μὰ ἦταν δυνατὸν αὐτὸς νὰ μὴν προσευχηθῇ; Χωρὶς τροφὴ καὶ νερὸ καὶ ἥλιο καὶ ὀξυγόνο καὶ ἐλευθερία μποροῦσε νὰ μείνῃ, χωρὶς προσευχὴ ὄχι· ἡ προσευχὴ γι᾽ αὐτὸν ἦταν ἡ ζωή του. Καὶ δὲν ὑπήκουσε· πρωὶ μεσημέρι βράδυ προσευχόταν ἀνεπιφύλακτα στὸν Κύριο. Παραφύλαξαν λοιπόν, τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν πῆγαν μπροστὰ στὸ Δαρεῖο. Ἐκεῖνος, παρ᾽ ὅλες τὶς προσπάθειές του νὰ τὸν διασώσῃ, στὸ τέλος μετὰ λύπης ἀναγκάστηκε νὰ τὸν ῥίξῃ στὸ λάκκο μὲ τὰ πεινασμένα λιοντάρια. Ὅλοι περίμεναν πὼς δὲν θὰ μείνῃ ἀπ᾽ αὐτὸν οὔτε κόκκαλο. Καὶ τί ἔγινε; Ἄγγελος Κυρίου κατέβηκε καὶ ἔφραξε τὰ στόματα τῶν λεόντων· ἢ μᾶλλον, ὅπως λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ἔκανε τὰ λιοντάρια πρόβατα!
Τί δύναμι ἔχει ὁ ἅγιος! ἡμερώνει καὶ τὰ θηρία. «Ὁ προφήτης Δανιὴλ λεόντων ποιμὴν ὡς προβάτων ἐδείκνυτο» (ἀπολυτίκιον)· ἦταν σὰν νὰ βόσκῃ τὰ λιοντάρια, λὲς κ᾽ ἦταν ἄκακα πρόβατα!
Ἔζησε χρόνια πολλά, ἔφτασε σὲ βαθειὰ γηρατειά, σὲ ἡλικία ἑκατὸ ἐτῶν. Καὶ τότε ἀκούστηκε φωνή· Ἔλα, Δανιήλ, ν᾽ ἀναπαυθῇς. «Ἔμφραξον τοὺς λόγους καὶ σφράγισον τὸ βιβλίον ἕως καιροῦ συντελείας, ἕως διδαχθῶσι πολλοὶ καὶ πληθυνθῇ ἡ γνῶσις» (Δαν. 12,4) (*).
* * *
Ἀδελφοί· καλὰ ὅλα ὅσα γίνονται σήμερα πρὸς τιμὴν τοῦ προφήτου Δανιήλ (ψαλμῳδίες, λαμπάδες κ.λπ.), ἀλλὰ νομίζω ὅτι ὁ προφήτης ζητάει κάτι ἄλλο ἀπὸ μᾶς. Τί; Ἂν καὶ γνωρίζω ὅτι πολὺ λίγοι θὰ μ᾽ ἀκούσουν, εἶμαι ὅμως ὑποχρεωμένος νὰ πῶ τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ σᾶς καλέσω νὰ ἐκτελέσετε τὴν ἐπιθυμία του. Ὑπάρχει ἕνα βιβλίο ξεχασμένο, σκονισμένο, γιατὶ δὲν τὸ ἔπιασαν ποτέ τὰ χέρια σας· εἶνε βιβλίο γεμᾶτο χρυσάφι, ἀσήμι, διαμάντια· βιβλίο ὑπέροχο, ἀνεκτίμητο, βουτηγμένο στὸ δάκρυ καὶ στὸ αἷμα· βιβλίο ποὺ σοῦ δίνει φτερά· δὲν ἀξίζεις νὰ λέγεσαι Χριστιανὸς ἐὰν δὲν τὸ διαβάζῃς. Καὶ πῶς λέγεται· Προφητεῖες Δανιήλ. Δὲν εἶνε πολὺ μεγάλο· δώδεκα κεφάλαια ἔχει. Ἀνήκει στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
Μεταξύ σας ὑπάρχουν ἐγγράμματοι, ποὺ ἔβγαλαν ὄχι μόνο δημοτικὸ σχολεῖο, ἀλλὰ καὶ γυμνάσιο, κάποιοι καὶ ἀνώτερες σχολές· ἀλλὰ ἐὰν σᾶς ρωτήσω, πόσοι ἀπὸ σᾶς ἄνοιξαν τὴν ἁγία Γραφή, τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, καὶ διάβασαν τὸν προφήτη Δανιήλ, δὲν θά ᾽νε οὔτε δέκα. Λοιπὸν σήμερα, ποὺ εἶνε ἡ ἑορτή του, μὴν ἀκούσετε ἐμένα, ἀκοῦστε τὴ φωνὴ τοῦ προφήτου Δανιήλ, ποὺ λέει σὲ ὅλους μας· Διαβάστε με, διαβάστε με! Σᾶς παρακαλῶ λοιπόν, διαβάστε σήμερα – αὔριο – μεθαύριο τὸ βιβλίο τοῦ Δανιήλ.
Διαβάστε ἐκεῖ, νέοι, τὸ ὡραιότερο τραγούδι. Ποιό εἶνε; Ὁ ὕμνος τῶν Τριῶν Παίδων. Ἐκεῖ ὁ ποιητὴς ἀνεβαίνει στὸν οὐρανὸ καὶ φωνάζει τοὺς ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους, κατεβαίνει κάτω στὶς θάλασσες καὶ στὰ φαράγγια, καὶ συγκροτεῖ μία παγκόσμια ὀρχήστρα, καὶ ἀπὸ αὐτὴν ἀκοῦτε· «Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» (Προσ. Ἀζαρ. 3,28-67).
Διαβάστε, νέες ὅσες ἔχετε ψηλὰ τὴν παρθενία καὶ τὴν καθαρότητά σας, καὶ μεγάλες, ὅσες δὲν μολύνατε τὰ στέφανά σας καὶ τιμᾶτε τὴ σωφροσύνη καὶ μέσα στὴ φτώχεια σας παλεύετε μὲ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ κόσμου τούτου! Διαβάστε ὅλες τὴν ἱστορία τῆς Σωσάννας (βλ. Δαν. ἀρχή), ποὺ τὴ συκοφάντησαν αἰσχροὶ ἄνθρωποι, ἀλλ᾽ αὐτὴ ἔλαμψε σὰν ἄστρο καὶ ἀπέδειξε, ὅτι ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ τιμιότης τελικῶς ἀναγνωρίζεται.
Διαβάστε, πατέρες καὶ ἀδελφοί μου, ἱερεῖς τοῦ Ὑψίστου, ποὺ κρατᾶτε τὰ ἅγια, μεταδίδετε τὰ ἄχραντα μυστήρια καὶ ὑπηρετεῖτε τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας, διαβάστε στὸν προφήτη Δανιὴλ τὴν ἱστορία τοῦ Βήλ (βλ. Δαν. τέλος), γιὰ νὰ δῆτε πόσο φοβερὸ πρᾶγμα εἶνε νὰ ἐκμεταλλευώμεθα τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια.
Καὶ τέλος, ὅσοι νιώθετε Ἕλληνες καὶ Ἑλληνίδες, διαβάστε τὸν προφήτη Δανιήλ, γιατὶ ἐκεῖ στὸ 8ο κεφάλαιο ὁμιλεῖ καὶ γιὰ τὸ ἔθνος μας, γιὰ τὸν προορισμὸ ποὺ ἔχουμε ἐπάνω στὴ γῆ.
Λέει ἡ ἱστορία ὅτι, ὅταν ὁ μέγας Ἀλέξανδρος ἔφτασε μέχρι τὰ Ἰεροσόλυμα, οἱ κάτοικοι ἔκαναν σύσκεψι τί νὰ τοῦ προσφέρουν καθὼς ἔμπαινε νικητὴς στὴν ἱερὰ πόλι. Τί νὰ τοῦ δώσουν; χρυσάφι, ἀσήμι, σπαθιά, στέμματα; Τίποτε ἀπ᾽ αὐτά. Ὡς πολύτιμο δῶρο τοῦ ἔδωσαν τί; – ἄνοιξε, γῆ, νὰ καταπιῇς ἐμᾶς τοὺς σημερινοὺς ἀναξίους ἀπογόνους. Τί ἔδωσαν στὸν Ἀλέξανδρο; Τὶς προφητεῖες τοῦ Δανιήλ! Αὐτὸς ἀπόρησε. –Τί εἶνε τὰ χαρτιὰ αὐτά; λέει. –Ἐδῶ, τοῦ ἐξηγοῦν, μέσα στὶς προφητεῖες μας λέει, ὅτι ἐσὺ θὰ κυριαρχήσῃς στὸν κόσμο. Καὶ πράγματι στὸ 8ο κεφάλαιο (στ. 5) λέει σαφῶς, ὅτι «ὁ τράγος αἰγῶν», ὁ μέγας Ἀλέξανδρος, θὰ ἐπικρατήσῃ στὴ γῆ. Καὶ τὴ νύχτα ἐκείνη στὰ Ἰεροσόλυμα ὁ Ἀλέξανδρος δὲν κοιμήθηκε· διάβασε τὶς προφητεῖες τοῦ Δανιήλ. Ἕνας μέγας Ἀλέξανδρος, ἀβάπτιστος, πρὶν ἀπὸ 23 αἰῶνες, κάθησε καὶ διάβασε τὸν Δανιήλ, καὶ ἐμεῖς, βαπτισμένοι «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος», ποτέ δὲν πιάσαμε νὰ τὸν διαβάσουμε. Εἴμεθα ἀνάξιοι.
Χριστιανοὶ ποὺ μ᾽ ἀκοῦτε, σᾶς βάζω ἐπιτίμιο, ἀπὸ σήμερα νὰ διαβάζετε τὸν προφήτη Δανιήλ. Καὶ ἂν μάθω ὅτι ὅλοι, ἄντρες καὶ γυναῖκες, διαβάσατε τὸν προφήτη Δανιήλ, τότε σᾶς ὑπόσχομαι νὰ ᾽ρθῶ ἐδῶ ἕνα βράδυ καὶ νὰ σᾶς ἑρμηνεύσω ἕνα φοβερὸ ῥητό, ποὺ ὑπάρχει μέσα στὸν Δανιήλ. Ποιό εἶνε; Ἀκούγεται φωνὴ ἀπὸ τὰ οὐράνια. Καὶ τί λέει· «Μακάριος» – ποιός; Αὐτὸς ποὺ ἔχει ὑπομονή· «Μακάριος ὁ ὑπομένων καὶ φθάσας εἰς ἡμέρας χιλίας τριακοσίας τριάκοντα πέντε», αὐτὸς ποὺ θὰ φτάσῃ στὶς 1.335 ἡμέρες (Δαν. 12,12). Ποιές εἶνε αὐτὲς οἱ 1.335 ἡμέρες, ποὺ λέει ὁ Δανιήλ;(**).
* * *
Τέτοιου μεγάλου ἁγίου ἀνδρὸς τὴ μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα. Ἂς εὐχαριστήσουμε τὸ Θεὸ ποὺ φτάσαμε στὴ σημερινὴ ἑορτή· καὶ ἂς τὸν παρακαλέσουμε ν᾽ ἀξιώσῃ ὅλους μας νὰ ἑορτάσουμε καὶ τὰ Χριστούγεννα μὲ ἀγάπη καὶ χαρά, καὶ ν᾽ ἀκούσουμε μὲ ἀγαλλίασι τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2,14)· ἀμήν.
(3ο καὶ τελευταῖο μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης μεγάλης ἑσπερινῆς ὁμιλίας, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Προφ. Δανιὴλ Βοτανικοῦ – Ἀθηνῶν τὴν 16-12-1960)