Αρκετοί
αναρωτιούνται (και δυστυχώς πάρα πολλοί εξακολουθούν να ΜΗΝ
αναρωτιούνται) πως καταφέρνουν οι κυβερνώντες διεθνώς, κυρίως τις
τελευταίες δεκαετίες, να περνούν με τεράστια ευκολία, οριζόντια και
μαζικά τερατωδώς ψευδείς πεποιθήσεις και ιδέες πάνω σε σημαντικά θέματα,
που υποκρύπτουν τελικά το βιασμό της ζωής των πολιτών μέσα από τα
«μέτρα διαχείρισης, προστασίας και σωτηρίας».
Αναφέρομαι
για παράδειγμα στην πανδημία, με πεποιθήσεις όπως: θα πεθάνουμε όλοι,
κανείς δεν είναι άτρωτος, σε όλους μπορεί να συμβεί το χειρότερο, τα
lockdown σώζουν ζωές, η μάσκα στο δρόμο είναι το εμβόλιο πριν το
εμβόλιο, το ψάρεμα, το κυνήγι, ο περίπατος στα βουνά και τα παγκάκια
στις πλατείες είναι εστίες διασποράς του ιού, τα παιδιά είναι απειλή για
τη δημόσια υγεία και κοινωνικός κίνδυνος, ο κορωνοϊός αφορά μόνο τους
ανεμβολίαστους, κλπ.
Όμοιες
πεποιθήσεις επιβάλλονται με ευκολία και σε άλλα θέματα, όπως για το
κλίμα (καταστροφικές προβλέψεις δεκαετιών συνεχώς αστοχούν και συνεχώς
επαναλαμβάνονται λαμβάνοντας παράταση) και για την ενεργειακή και
επισιτιστική κρίση (για όλα φταίει ο Πούτιν και ο πόλεμος στην
Ουκρανία). Όλα αυτά οδήγησαν και οδηγούν σε μέτρα και αποφάσεις που
καταπατούν δικαιώματα, καταρρακώνουν το βιοτικό επίπεδο και μετατρέπουν
τους πολίτες σε υπάκουους υπηκόους και επαίτες. Κι όμως, πολλές φορές
συνοδεύονται ακόμη κι από χειροκρότημα.
Γιατί
λοιπόν κάθε μέρα τα μέσα ενημέρωσης, οι πολιτικοί, οι επιστήμονες και
άτομα με ισχυρό κοινωνικό έρεισμα επιστρατεύονται για να επαναλάβουν
μονότονα, ακατάπαυστα και σταθερά το ίδιο αφήγημα (σε διάφορα θέματα),
και πως επιβάλλουν τη λογοκρισία, τη στοχοποίηση και τις δολοφονίες
χαρακτήρα ώστε να επικρατήσει η απόλυτη μονοφωνία και ομοφωνία ώστε
τελικά το αφήγημα να γίνει κτήμα όλης της κοινωνίας ως η απόλυτη και
επιβεβαιωμένη αλήθεια;
Η
απάντηση είναι σχετικά απλή. Όταν οι ηγέτες θέλουν να εμποτίσουν το
μυαλό της μάζας με συγκεκριμένες ιδέες και πεποιθήσεις, χρησιμοποιούν 3
βασικές αρχές: την ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ (affirmation – δηλαδή, ότι μια ιδέα ή μια
πεποίθηση είναι απολύτως αληθινή), την ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ και την ΜΕΤΑΔΟΣΗ
(contagion).
Η
ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ, καθαρή και ΑΠΛΗ, ΑΠΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΚΑΘΕ
ΑΠΟΔΕΙΞΗ, είναι ένα από τα ασφαλέστερα μέσα για να κάνεις μια ιδέα να
μπει στο μυαλό του πλήθους. Όσο πιο ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ είναι μια επιβεβαίωση, ΟΣΟ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΤΕΡΕΙΤΑΙ ΚΑΘΕ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ, τόσο περισσότερο βάρος
έχει…
Η
επιβεβαίωση, ωστόσο, δεν έχει πραγματική επιρροή εκτός αν
ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ, και όσο είναι δυνατόν ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΟΡΟΥΣ… Η
ιδέα ή πεποίθηση που επιβεβαιώνεται έρχεται με την επανάληψη να
σταθεροποιηθεί στο μυαλό με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει αποδεκτό στο
τέλος ως αποδεδειγμένη αλήθεια. Η επίδραση της επανάληψης στα πλήθη
μπορεί να γίνει κατανοητή όταν δούμε τη δύναμη που ασκεί ακόμη και στα
πιο φωτισμένα μυαλά. Αυτή η δύναμη οφείλεται στο γεγονός ότι η
επαναλαμβανόμενη δήλωση ενσωματώνεται μακροπρόθεσμα σε αυτές βαθιές
περιοχές του ασυνείδητου εαυτού μας στις οποίες τα κίνητρά μας, στις
ίδιες περιοχές όπου σφυρηλατούνται τα κίνητρα των ενεργειών μας. Στο
τέλος έχουμε ξεχάσει ποιος είναι ο εμπνευστής του επαναλαμβανόμενου
ισχυρισμού, και στο τέλος απλά τον πιστεύουμε.
Όταν
μια επιβεβαίωση έχει επαρκώς ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΕΙ και ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΜΟΦΩΝΙΑ σε αυτή
την επανάληψη, σχηματίζεται αυτό που ονομάζεται «ΡΕΥΜΑ ΓΝΩΜΗΣ» και
παρεμβαίνει ο ισχυρός μηχανισμός της ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ. Οι ιδέες, τα
συναισθήματα, και οι πεποιθήσεις διαθέτουν στα πλήθη ΜΙΑ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ
ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΣΟ ΕΝΤΟΝΗ ΟΣΟ ΑΥΤΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ. Αυτό το φαινόμενο είναι
απόλυτα φυσικό, αφού παρατηρείται ακόμη και σε ζώα όταν βρίσκονται μαζί
σε μεγάλο αριθμό. Ένας πανικός που θα κυριεύσει λίγα πρόβατα σε ένα
κοπάδι, σύντομα θα επεκταθεί σε ολόκληρο το κοπάδι. Στην περίπτωση των
ανθρώπων που συγκεντρώνονται ως πλήθος, όλα τα συναισθήματα είναι πολύ
γρήγορα μεταδοτικά, γεγονός που εξηγεί για παράδειγμα πόσο αιφνίδια
εξαπλώνεται ο πανικός σε μια συγκέντρωση.
Η
ΜΙΜΗΣΗ, στην οποία αποδίδεται τόση επιρροή στα κοινωνικά φαινόμενα,
είναι στην πραγματικότητα μια απλή επίδραση της μετάδοσης. Ο άνθρωπος,
όπως και τα ζώα, έχει μια φυσική τάση για μίμηση. Η μίμηση είναι
αναγκαιότητα, με την προϋπόθεση πάντα ότι η μίμηση είναι αρκετά εύκολη.
Είναι αυτή η αναγκαιότητα που κάνει την επιρροή αυτού που λέγεται «ΜΟΔΑ»
τόσο ισχυρή. Είτε πρόκειται για απόψεις, ιδέες, λογοτεχνικές
εκδηλώσεις, είτε απλώς για ένα φόρεμα, πόσα άτομα είναι αρκετά τολμηρά
για να έρθουν σε αντίθεση με τη «μόδα»;
Οι
απόψεις και οι πεποιθήσεις του πλήθους διαδίδονται ειδικά από τη
μετάδοση, αλλά ποτέ με συλλογισμό και λογική σκέψη. Η μετάδοση είναι
τόσο ισχυρή δύναμη που ακόμη και το αίσθημα προσωπικού συμφέροντος
εξαφανίζεται λόγω αυτής.
Μεγάλη
δύναμη δίνεται σε ιδέες που διαδίδονται με επιβεβαίωση, επανάληψη και
μεταδοτικότητα υπό την προϋπόθεση ότι αποκτούν με τον καιρό εκείνη τη
μυστηριώδη δύναμη γνωστή ως «ΚΥΡΟΣ» (PRESTIGE). Όποια κι αν ήταν
κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο, είτε είναι ιδέες είτε άνθρωποι, έχει
επιβάλει κατά κύριο λόγο την εξουσία του μέσω αυτής της ακαταμάχητης
δύναμης εκφράζεται με τη λέξη «ΚΥΡΟΣ». Το κύρος μπορεί να περιλαμβάνει
συναισθήματα όπως θαυμασμό ή φόβο. Το κύρος στην πραγματικότητα είναι
ένα είδος ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ που ασκείται στο μυαλό μας από έναν άτομο, ένα έργο
ή μια ιδέα. Αυτή η κυριαρχία ΠΑΡΑΛΥΕΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΑΣ
ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, και γεμίζει την ψυχή μας με έκπληξη και σεβασμό. Το
συναίσθημα που προκαλείται είναι ανεξήγητο, όπως όλα τα συναισθήματα,
αλλά φαίνεται να είναι του ίδιο είδος με τη γοητεία στην οποία
υποβάλλεται ένα μαγνητισμένο άτομο. ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΚΥΡΙΑ ΠΗΓΗ ΚΑΘΕ
ΕΞΟΥΣΙΑΣ.
Το
ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κύρους είναι να μας εμποδίζει να βλέπουμε
πράγματα όπως είναι και ΝΑ ΠΑΡΑΛΥΕΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΜΑΣ. Πάντα τα
πλήθη, και κατά κανόνα τα άτομα χρειάζονται έτοιμες απόψεις για όλα τα
θέματα. Η ΔΗΜΟΤΙΚΟΤΗΤΑ αυτών των απόψεων είναι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΡΟ
ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ Ή ΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ, και ρυθμίζεται αποκλειστικά από
το κύρος τους.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟ και δεν γράφτηκε για τα σημερινά γεγονότα.
Γράφτηκε το 1895 από το Gustave Le Bon, στο βιβλίο με τίτλο «Η ψυχολογία των μαζών».
Το
βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά, και το προτείνω για να λυθούν
πολλές απορίες σε όσους τις έχουν, και ΚΥΡΙΩΣ για να δημιουργηθούν οι
κατάλληλες απορίες σε όσους θα έπρεπε να τις έχουν αλλά δυστυχώς δεν τις
έχουν, όχι ακόμη τουλάχιστον…