Ἱερεύς Σωτήριος Ὀ. Ἀθανασούλιας
Αἱρέσεις καί οἰκονομία
Ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τό φαινόμενο τῶν σύγχρονων αἱρέσεων, διαπιστώνουν ὅτι αὐτές ἐπιχειροῦν νά διεισδύσουν σέ κάθε τομέα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, μέ σκόπο νά τόν ἁλλώσουν, νά τόν κυριεύσουν ἤ τουλάχιστον νά τόν ἐκμεταλλευτοῦν. Ἕνας ἀπό αὐτούς εἶναι ἡ οἰκονομία. Ὑπάρχουν αἱρέσεις καί παραθρησκευτικές ὀργανώσεις, πού ἐπιχειροῦν νά ἐλέγξουν ἀκόμη καί οἰκονομίες κρατῶν (Σαηεντολογία) ἤ νά θέσουν στήν ἀπόλυτη ἐξουσία τους κερδοφόρες ἐπιχειρήσεις. Ἄλλες ἐμφανίζονται ὡς οἰκονομικές αὐτοκρατορίες, μέ ἰσχυρή παρουσία στήν παγκόσμια οἰκονομία. Γενικά, οἱ αἱρέσεις δέν ἐνδιαφέρονται γιά τή σωτηρία ἤ γιά τό καλό τῶν μελῶν τους, ἀλλά γιά τήν ἐκμετάλλευσή τους. Εἶναι μηχανισμοί σκληρῆς οἰκονομικῆς (καί κάθε ἄλλου εἴδους) ἐκμετάλλευσης.
Βέβαια, κάθε κοινωνικό φαινόμενο ἔχει καί τήν οἰκονομική του πλευρά. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τή θρησκεία, γιά κάθε θρησκεία. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Δέν ὑπάρχει θρησκεία, ὀργάνωση, ὁμάδα, ἀνθρώπινη δραστηριότητα, ἄσχετη μέ τήν οἰκονομία. Κάθε κοινωνικό μόρφωμα ἐμφανίζεται ἀναγκαστικά μέ πολλές πλευρές ἤ ἰδιότητες, μία ἀπό τίς ὁποῖες εἶναι ἡ οἰκονομική. Τό ζήτημα εἶναι, ποιά ἀπό τίς ἰδιότητες αὐτές δεσπόζει σέ κάθε περίπτωση, ποιά προηγεῖται, ποιά εἶναι σημαντικότερη. Δυστυχῶς, στή συντριπτική πλειονότητα τῶν σύγχρονων αἱρέσεων κυριαρχεῖ καί δεσπόζει ἡ οἰκονομική πλευρά.
Τό ἴδιο ἀκριβῶς ἰσχύει καί μέ τήν ἑταιρεία «Σκοπιά» τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ». Ὅπως θά δοῦμε στή συνέχεια, εἶναι μιά παγκόσμια ὀργάνωση, πού στηρίζεται σχεδόν ἀποκλειστικά στήν ἐκμετάλλευση τῶν ὀπαδῶν της. Κάποιοι νομίζουν ὅτι οἱ ὀπαδοί αὐτοί πληρώνονται γιά νά ἐγκαταλείψουν τήν προηγούμενη πίστη τους καί προσχωροῦν στήν ἑταιρεία ἤ ἐντάσσονται σ’ αὐτήν γιά νά ἔχουν οἰκονομικά ἤ κάποια ἄλλα ὀφέλη. Στήν πραγματικότητα, ἰσχύει τό ἀντίθετο: ὅσοι ἐντάσσοται στήν ὀργάνωση, συνεχῶς προσφέρουν: χρῆμα, ἐργασία, ὑπηρεσίες κάθε εἴδους. Τό «ἐνδιαφέρον» γιά τά οἰκονομικά προβλήματα συνανθρώπων μας, γιά τή δυστυχία, τήν ἀσθένεια, τά πλήγματα τῆς ζωῆς εἶναι, συνήθως, τό δόλωμα γιά νά ἀκολουθήσει ἡ σκληρή ἐκμετάλλευση ἀπό τίς δομές τῆς ἑταιρείας. Συνήθως, ἡ «Σκοπιά» δέν ἐπιχειρεῖ νά ἀποκρύψει οὔτε τήν προέλευσή της, οὔτε τίς ἐμπορικές δραστηριότητές της. Ἔτσι, ὁ ὅρος «ἑταιρεία» διατηρεῖται μέχρι σήμερα στόν ἐπίσημο τίτλο της («Βιβλική καί Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά τῆς Πενσυλβανίας»)! Αὐτό σημαίνει, ὅτι μοναδικός ἐκπρόσωπος τοῦ Θεοῦ στή γῆ καί ἀποκλειστικός «ἀγωγός τοῦ Ἰεχωβᾶ» θεωρεῖται μιά ἑταιρεία, μιά ἐπιχείρηση!
Τό ἱστορικό μιᾶς κερδοφόρου ἑταιρείας
Ὁ ἱδρυτής τῆς ὀργάνωσης Κάρολος Ρῶσσελ (1852-1916) ἀνῆκε σέ μιά ὁμάδα Ἀντβεντιστῶν στήν Ἀμερική, πού ἀσχολοῦντο ἰδιαίτερα μέ τόν ὑπολογισμό τῶν ἔσχατων γεγονότων καί τῆς ἔλευσης τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἴδιος εἶχε ἐξαιρετική ἐπιτυχία σέ ἐπιχειρηματικές δραστηριότητες. Σταδιακά ἄρχισε νά διαφοροποιεῖται ἀπό τούς Ἀνβεντιστές, ὅταν μάλιστα εἶχαν ἤδη διαψευσθεῖ κάποιοι ὑπολογισμοί τους. Τό 1879 ἄρχισε νά ἐκδίδει δικό του θρησκευτικό περιοδικό καί τό 1881 ἵδρυσε μιά ἰδιωτική ἐπιχείρηση (Konzern) μέ τίτλο «Ἐκδοτική Ἑταιρεία τοῦ Πύργου», τήν πρώτη μορφή τῆς ὀργάνωσης τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ». Ὡστόσο, οὔτε τότε, οὔτε ἀργότερα ὁ Ρῶσσελ εἶχε τήν πρόθεση νά ἱδρύσει μιά νέα θρησκευτική ὁμάδα ἤ μιά «ἐκκλησία»· ἔτσι ἐξελίχθηκαν τά πράγματα κυρίως μετά τόν θάνατό του. Ἵδρυσε ἁπλά μιά νέα ἐμπορική ἐπιχείρηση, μεταξύ τῶν ἄλλων, πού ἤδη εἶχε, ὅπως ἀκριβῶς σήμερα ἀνοίγει κάποιος ἕνα βιβλιοπωλεῖο ἤ ἱδρύει ἕναν ἐκδοτικό οἶκο.
Τό 1884 μετέτρεψε τήν ἐπιχείρηση αὐτή σέ μετοχική ἑταιρεία ἤ μᾶλλον σέ ἀνώνυμη ἑταιρεία (Incorporated), πού λειτουργοῦσε ὡς νομικό πρόσωπο μέ τόν τίτλο «Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά τῆς Σιών». Τό 1896 μετονομάσθηκε σέ «Βιβλική καί Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά» καί ἀπό 1955 ἔχει τό σημερινό της ὄνομα: «Βιβλική καί Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά τῆς Πενσυλβανίας». Σ’ αὐτήν μποροῦσε νά μετέχει ὁποιοσδήποτε, προσφέροντας 10 δολάρια καί ἀποκτώντας τό δικαίωμα μιᾶς ψήφου. Κύριος μέτοχος ἦταν, βέβαια, ὁ ἴδιος, ὁ ὁποῖος, ἀπό τήν πώληση ἄλλων ἐπιχειρήσεών του, ἐξασφάλισε τό ποσό τῶν 350.000 δολαρίων καί τό μετέτρεψε σέ μετοχές στήν ἑταιρεία, ἐνῶ ταμίας καί γραμματέας ἦταν ἡ τότε σύζυγός του. Ὁ Ρῶσσελ δέν ἀπέκρυπτε τόν ἐμπορικό χαρακτῆρα τῆς ἑταιρείας. Αὐτή, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἴδιος, «εἶναι ἁπλῶς μιά ἐμπορική ἐπιχείρηση (Bussines Association) … Ἱδρύθηκε ὡς ἑταιρεία στήν πολιτεία τῆς Πενσυλβανίας καί εἶναι ἐξουσιοδοτημένη νά διατηρεῖ καί νά διαχειρίζεται περιουσία … Δέν εἶναι πίστη (creed) ἤ δόγμα (confession). Εἶναι ἁπλῶς μιά ἐπιχείρηση (bussines), κατάλληλη νά διαδίδει τήν ἀλήθεια … Καθένας πού θά προσφέρει 10 ἤ περισσότερα δολάρια στά κεφάλαια τῆς ἑταιρείας γιά τή διάδοση τῆς ἀλήθειας, εἶναι ἕνα μέλος μέ ψῆφο».
Ὡστόσο, μέσω τῶν ἐντύπων αὐτῆς τῆς ἑταιρείας ἄρχισε νά διακινεῖται μιά διδαχή καί νά κηρύσσεται μιά «ἀλήθεια», πού δέν ἦταν ἄλλη ἀπό τίς θρησκευτικές ἀντιλήψεις τοῦ ἱδρυτῆ της. Αὐτές δέν διέφεραν πολύ ἀπό τίς ἀντιλήψεις τῶν Ἀντβεντιστῶν τῆς ἐποχῆς του. Ὁ Ρῶσσελ ἄρχισε νά ἀποκτᾶ ὀπαδούς, οἱ ὁποῖοι τόν θεωροῦσαν κάτι σάν «προφήτη». Ἀλλά, καί ὁ ἴδιος πίστευε στή «θεία» ἀποστολή του, ταυτίζοντας τόν ἑαυτό του μέ τόν «πιστό καί φρόνιμο δοῦλο» τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς (Ματθ. 24, 45-47), μέ προορισμό νά μοιράζει κατάλληλη τροφή στόν κατάλληλο καιρό.
Μετά τόν θάνατο τοῦ Ρῶσσελ (1916) ὁ ἐκτελεστής τῆς διαθήκης του Ἰωσήφ Ρόδερφορδ (1869-1942), ἐκτόπισε μέ διάφορα νομικά τεχνάσματα τούς στενούς συνεργάτες τοῦ ἱδρυτῆ τῆς ὀργάνωσης, παραβίασε τή βούλησή του καί ἔγινε ὁ διάδοχός του στήν ἡγεσία τῆς ἑταιρείας. Μέ τή νέα ἡγεσία ἡ ἑταιρεία ἔλαβε τή μορφή πού ἔχει σήμερα. Βασικά σημεῖα τῆς διδαχῆς τοῦ Ρῶσσελ παραμερίστηκαν ἔντεχνα. Ὁ Ρῶσσελ ἔπαψε νά θεωρεῖται ὁ «πιστός καί φρόνιμος δοῦλος», πού μοίραζε τροφή «ἐν καιρῷ». Ὁ «δοῦλος» τῆς παραβολῆς ἦταν πλέον ὁ νέος πρόεδρος καί, ἀργότερα, ἡ ἴδια ἡ ἑταιρεία (ἡ συλλογική ἡγεσία της). Κέντρο τῆς ζωῆς τῶν ὀπαδῶν ἦταν μέχρι τότε τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί ἡ «ἀνάπτυξη τοῦ χαρακτῆρος τοῦ Χριστοῦ», κάτι ἀντίστοιχο μέ ὅ,τι ἐμεῖς ἀποκαλοῦμε «ὁμοίωση Χριστοῦ». Κι αὐτό ὅμως, μεταξύ ἄλλων, ἔπαψε νά ἰσχύει. Κέντρο τῆς ζωῆς τῶν ὀπαδῶν ἔγινε στό ἑξῆς τό «ἔργο» ἤ ἡ «ὑπηρεσία» γιά τή διάδοση τῶν ἐντύπων τῆς ἑταιρείας. Οἱ συναθροίσεις προσευχῆς καί μελέτης τῆς Γραφῆς, πού λειτουργοῦσαν στό παρελθόν, ἔγιναν «ὑπηρεσιακές ὀργανώσεις» γιά τόν συντονισμό τοῦ «ἔργου». Ἡ διάδοση τῶν ἐντύπων «ἀπό σπίτι σέ σπίτι» θεωρήθηκε ἕνα εἶδος λατρείας ἤ μᾶλλον ἡ μοναδική λατρεία τοῦ Θεοῦ! Ὁ Ρόδερφορδ μετέτρεψε σταδιακά τήν ἐμπορική ἐπιχείρηση τοῦ Ρῶσσελ σέ «θεοκρατική» ὁλοκληρωτική ὀργάνωση, πού ἀσκεῖ ἀπόλυτη ἐξουσία στά μέλη της. Τό 1938 ὅλες οἱ ὁμάδες τῶν ὀπαδῶν σέ ὅλο τόν κόσμο ὑποχρεώθηκαν νά ὑπογράψουν μιά «ἀπόφαση», ὅπου μεταξύ ἄλλων ὁμολογοῦσαν: «ἀναγνωρίζομε ὅτι … ἡ ἑταιρεία εἶναι ὁ ὁρατός ἐκπρόσωπος τοῦ Θεοῦ πάνω στή γῆ»! Ἤδη ἀπό τό 1925 ἡ «Σκοπιά» διεκήρυττε ὅτι «ὅσοι ἀντιτίθενται ἤ ἀρνοῦνται νά δεχθοῦν τίς διδαχές της, γίνονται μέλη τῆς ὀργάνωσης τοῦ Σατανᾶ» καί ὅτι «ὅσοι ἀδελφοί διαφωνοῦν μέ τόν Ρόδερφορδ, εἶναι ὑπηρέτες τοῦ Σατανᾶ πού θά ὁδηγηθοῦν στή Γέεννα».
Οἱ διάδοχοι τοῦ Ρόδερφορδ ἀνέπτυξαν καί ἑδραίωσαν τή «θεοκρατία», πού οἰκοδόμησε ἐκεῖνος. Τό 1944 ὁ τότε πρόεδρος Νάθαν Νόρρ (1942-1977) τροποποίησε τό καταστατικό τῆς ἑταιρείας, μετατρέποντάς την σέ βορειοαμερικανική ἐπιχείρηση. Ἡ «Βιβλική καί Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά τῆς Πενσυλβανίας» ἀνέλαβε τήν «πνευματική» ἡγεσία τῶν ὀπαδῶν, ἡ δέ νέα μετοχική ἑταιρεία μέ τίτλο «Βιβλική καί Φυλλαδική Ἑταιρεία Σκοπιά τῆς Νέας Ὑόρκης» ἀνέλαβε τό οἰκονομικό καί ἐπιχειρηματικό μέρος. Ὡστόσο, τό «Συμβούλιο Διευθυντῶν» καί στίς δύο ἑταιρεῖες εἶναι κοινό.
Οἱ πηγές τῶν ἐσόδων
Ἡ ἑταιρεία Σκοπιά» ἱδρύθηκε ὡς ἐκδοτική ἐπιχείρηση καί ἔτσι παραμένει μέχρι σήμερα. Αὐτό σημαίνει ὅτι τά κύρια ἔσοδά της προέρχονται ἀπό τίς ἐκδόσεις. Ὅπως εἴδαμε, ὁ Ρῶσσελ εἶχε ἐπενδύσει στήν ἑταιρεία τό ποσό τῶν 350.000 δολαρίων. Ὅταν πέθανε, τό βασικό κεφάλαιό της εἶχε ἀνέλθει στό ὕψος τῶν 1.500.000 δολαρίων. Σύμφωνα μέ παλαιότερα στοιχεῖα τῆς ἴδιας τῆς ἑταιρείας, τό 1986 ἐκδόθηκαν ἀπό αὐτήν «στά κυριότερα τμήματα», δηλαδή στίς ΗΠΑ, στή Γερμανία, στήν Ἰταλία, στήν Ἰαπωνία καί σέ «ἄλλες χῶρες», 43.958.303 Γραφές καί βιβλία. Ἄν ὑπολογίσουμε τό καθένα μέ ἐλάχιστη τιμή πώλησης 300 δραχμές καί ἄν ἀφαιρέσουμε τό κόστος παραγωγῆς τους, τότε τό καθαρό κέρδος γιά τό ἔτος ἐκεῖνο, μόνο ἀπό τή διάθεση Γραφῶν καί βιβλίων ἀνερχόταν στό ἀστρονομικό ποσό τῶν 11.868.741.810 δραχμῶν μέ τήν τότε ἀξία τῆς δραχμῆς! Ὅμως, ἡ ἑταιρεία, ὅπως εἶναι γνωστό, ἐκδίδει μεταξύ ἄλλων καί τά δύο δεκαπενθήμερα περιοδικά «Σκοπιά» καί «Ξύπνα». Σύμφωνα πάλι μέ παλαιότερα στοιχεῖα τῆς ἴδιας, τό 1988 τά περιοδικά αὐτά κυκλοφοροῦσαν σέ 48.790.000 τεύχη ἀνά μῆνα. Κάθε τεῦχος στοίχιζε τότε 35 δραχμές. Ὑπολογίζοντας τά ἐτήσια ἔσοδα καί ἀφαιρώντας τό κόστος παραγωγῆς, προκύπτει τό ποσό τῶν 18.442.620.000 δραχμῶν, ὡς καθαρό κέρδος γιά τό ἔτος ἐκεῖνο καί μέ τίς τότε ἀξίες, μόνο ἀπό τά περιοδικά «Σκοπιά» καί «Ξύπνα»! Ἀπό τότε τά στοιχεῖα αὐτά ἔχουν ἀλλάξει ὑπερβολικά, πρός ὄφελος, βέβαια, τῆς ἑταιρείας. Ὅπως συνηθίζεται στόν χῶρο τῶν ἐπιχειρήσεων, ἡ «Σκοπιά» θέτει στόχους, καί οἱ στόχοι αὐτοί εἶναι ἡ αὔξηση τῆς παραγωγῆς καί, κατά συνέπεια, ἡ αὔξηση τῶν κερδῶν σέ ποσοστό 10% ἀνά ἔτος.
Ἄς σημειωθεῖ ὅτι κανένα ἔντυπο δέν παρέχεται δωρεάν ἀπό τήν ὀργάνωση. Ὅσα προσφέρονται στό «ἔργο ἀπό σπίτι σέ σπίτι» καί, γενικότερα, στίς προσηλυτιστικές ἐξορμήσεις τῶν ὀπαδῶν της, ἀγοράζονται ἀπό αὐτούς. Βέβαια, ἡ δαπάνη τους εἶναι πολύ μικρή καί, ὅπως ἰσχυρίζεται ἡ ἑταιρεία, προσφέρονται «σέ τιμή κόστους» ἤ καί «κάτω τοῦ κόστους». Ὅμως, αὐτό δέν ἀληθεύει. Σύμφωνα μέ μαρτυρίες πρώην μελῶν, πού γνωρίζουν πράγματα καί καταστάσεις, τό συνολικό κόστος παραγωγῆς σέ ὅλες τίς ἐκδόσεις της ἀνέρχεται μόλις στό 10% τῆς τιμῆς πωλήσεως. Αὐτό συμβαίνει, ἐπειδή ἡ ἑταιρεία δέν καταβάλλει καθόλου ἀμοιβές ἐργαζομένων. Ἔξοδα διαθέσεως, ἐπίσης, δέν καταβάλλονται, ἔξοδα διαφημίσεως δέν ἀπαιτοῦνται. Ὅλα αὐτά προσφέρονται ἀπό ἀφιερωμένους ὀπαδούς, πού ἐργάζονται ἔναντι φαγητοῦ καί ὕπνου. Ἡ τροφή τῶν ἐργαζομένων προέρχεται ἀπό ἰδιόκτητες φάρμες, ὅπου τό προσωπικό ἐργάζεται, ἐπίσης, χωρίς ἀμοιβή. Ἄμισθη ἐθελοντική ἐργασία, ὅμως, σημαίνει κέρδος, ἔσοδα γιά τήν ἑταιρεία. Σύμφωνα μέ νεότερα στοιχεῖα τῆς ἴδιας ἀπό τό «Βιβλίο Ἔτους 2015», δίπλα στήν ἔνδειξη «Σύνολο Ὡρῶν πού Δαπανήθηκαν στόν Ἀγρό» γιά τό 2014 ἀναγράφεται ὁ ἀριθμός τῶν 1.945.485.604 ὡρῶν ἐργασίας. Ἄς σημειωθεῖ, ἐπίσης, ὅτι τό χαρτί γιά τίς ἐκδόσεις της προέρχεται ἀπό ἐργοστάσια παραγωγῆς, μέ τά ὁποῖα ἡ ἑταιρεία ἔχει συνάψει συμφωνίες, ὥστε νά τό προμηθεύεται σέ ἰδιαίτερα χαμηλές τιμές. Ἀπό τό ἔτος 1977 χρησιμοποιεῖ ὑπερσύγχρονο πολύγλωσσο ἠλεκτρονικό σύστημα, πού ἐκτυπώνει ἔντυπα σέ ἑκατομμύρια ἀντίτυπα, ταυτόχρονα σέ 250 γλῶσσες! Ὑπερσύγχρονα περιστροφικά πιεστήρια, πού λειτουργοῦν σέ πολλές χῶρες, ἐκδίδουν αὐτόματα τετραχρωμία, μέ ἀπόδοση χίλια περιοδικά τό λεπτό (Βιβλίο Ἔτους 1987, ἔκτοτε ἡ ἑταιρεία ἔπαψε νά δημοσιεύει ἀκριβεῖς στατιστικές γιά τίς ἐκδοτικές της δραστηριότητες). Ἡ παραγωγή τῆς «Σκοπιᾶς» σέ ἐκδόσεις καί μεταφράσεις ὑπερέβαινε τότε τήν ἀντίστοιχη τοῦ Βατικανοῦ γιά τήν Ἁγία Γραφή καί τῆς Μόσχας τῆς ἐποχῆς ἐκείνης γιά τή διάδοση τῶν ἔργων τοῦ Μάρξ. Ἐπιχειρηματικό ρίσκο στίς ἐκδόσεις της δέν ὑπάρχει. Ὁποιοδήποτε βιβλίο ἐκδοθεῖ, σέ ἑκατομμύρια ἀντίτυπα πάντοτε, ἔχει ἤδη πωληθεῖ ἀπό τή στιγμή πού βρίσκεται στό πιεστήριο, γιατί κάθε «Μάρτυς τοῦ Ἰεχωβᾶ» θά σπεύσει νά τό ἀγοράσει. Βιβλία καί ἔντυπα τῆς ἑταιρείας, ἐκτός τῆς Ἁγίας Γραφῆς, καί τῶν περιοδικῶν «Σκοπιά» καί «Ξύπνα» ἐκδίδονται κατά τακτά διαστήματα. Ἐπίσης, παράγονται καί διατίθενται στό ἐμπόριο μεταξύ ἄλλων προϊόντα ἤχου καί εἰκόνας θρησκευτικοῦ περιεχομένου. Γιά παράδειγμα, τό ἔτος 1985 τό καθαρό κέρδος ἀπό κασσέτες μέ θρησκευτικά ἄσματα ἀνερχόταν στό ποσό τῶν 98.000.000 δραχμῶν μέ τήν τότε ἀξία τῆς δραχμῆς (βλ. τά στοιχεῖα καί τίς σχετικές παραπομπές στό Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Μιά δικτατορία στό Μπρούκλιν, Ἀθήνα 1994, σ. 399 ἑξ.).
Τά παραπάνω στοιχεῖα εἶναι ἐνδεικτικά γιά τά ἔσοδα ἀπό μία μόνο, τή σημαντικότερη βέβαια, δραστηριότητα τῆς «Σκοπιᾶς», τήν ἐκδοτική. Αὐτή, ὅμως, δέν εἶναι ἡ μόνη. Ἡ ἑταιρεία ἔχει ἔσοδα καί ἀπό πολλές ἄλλες πηγές. Τέτοιες εἶναι, ἡ ἄμισθη ἐργασία τῶν ὀπαδῶν της, στήν ὁποία ἤδη ἀναφερθήκαμε: ἐργασία στό «ἀπό σπίτι σέ σπίτι ἔργο», στά «Μπέθελ» (κοινόβια) τῆς ὀργάνωσης, στά ἐκδοτήρια, στά ἀγροκτήματα καί ἀλλοῦ. Τά μέλη χωρίζονται σέ διάφορες κατηγορίες, ἀνάλογα μέ τήν προσφορά τους στό «ἔργο». Ὑπάρχουν οἱ «ὁλοχρόνιοι ὑπηρέτες», πού ζοῦν στά «Μπέθελ» (κοινόβια) τῆς ἑταιρείας, ὅπου ἐργάζονται, τρέφονται καί διαμένουν μόνιμα. Ὑπάρχουν οἱ «εἰδικοί σκαπανεῖς», πού ἀφιερώνουν στό ἔργο 130 ἤ περισσότερες ὧρες τόν μῆνα, οἱ «τακτικοί σκαπανεῖς», πού ἀφιερώνουν 70 ὧρες, καί οἱ «βοηθητικοί σκαπανεῖς», πού ἀφιερώνουν 30-50 ὧρες τόν μῆνα. Ὑπάρχουν, τέλος, διάφορες μορφές «εὐαγγελιζομένων». Ὅλα τά μέλη ὀφείλουν νά καταβάλλουν τή «δεκάτη», τό ἕνα δέκατο τῶν εἰσοδημάτων τους, ἀλλά προτρέπονται νά μήν περιορίζονται σ’ αὐτήν, προσφέροντας ἀκόμη περισσότερα. Μέ διάφορες μεθοδεύσεις ἡ ἑταιρεία ἀπαιτεῖ ἀπό τούς ὀπαδούς της νά τῆς προσφέρουν ὁλόκληρη τήν περιουσία τους. «Γιατί νά μήν πωλήσετε ὅλα τά ὑπάρχοντά σας; Δηλαδή νά τά μετατρέψετε σέ ζωοπάροχα ἐφόδια τοῦ νέου κόσμου;», προτρέπει σέ ἔντυπό της. Ἐπίσης, παρακινεῖ νέους καί ὑγιεῖς ἀνθρώπους, μεταξύ 17 καί 35 ἐτῶν, νά μήν κάνουν οἰκογένεια, ἤ, ἄν εἶναι ἔγγαμοι, νά μήν ἀποκτήσουν παιδιά, γιά νά ἐνταχθοῦν στήν ὁλοχρόνια ὑπηρεσία, ὡς ἰσόβιοι εἰδικοί σκαπανεῖς, ἱεραπόστολοι καί ἀφιερωμένοι κοινοβιάτες (μπεθελίτες).
Στά ἀγροκτήματα τῆς ἑταιρείας, γνωστά ὡς «Φάρμες τῆς Βασιλείας», παράγονται διάφορα προϊόντα, γιά νά καλύπτουν τίς ἀνάγκες διατροφῆς τῶν ἐργαζομένων, ἀλλά καί γιά νά διοχετεύονται στό ἐμπόριο. Μιά ἀπό αὐτές στό Walkill ἐκτείνεται σέ 688 ἐκτάρια καί εἶναι σχεδόν τέσσερες φορές μεγαλύτερη ἀπό τό Δουκᾶτο τοῦ Monaco, μέ μηνιαία παραγωγή (1985) 35 μοσχάρια, 60 χοιρινά, 5.000 κοτόπουλα, 85.000 αὐγά, 85.000 λίτρα γάλα. Στό ἰδιόκτητο γαλακτοκομεῖο της παράγονται τυριά, γιαούρτι, βούτυρο καί ἄλλα προϊόντα. Τό διατιθέμενο στό ἐμπόριο βούτυρο ἀγοράζεται ἀπό τούς ὀπαδούς σέ ἀκριβότερη τιμή, ὡς «βούτυρο τῆς βασιλείας»! Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τό «λάχανο τῆς βασιλείας», πού παράγεται σέ ἄλλη φάρμα. Ἀγροκτήματα τῆς ἑταιρείας ὑπάρχουν σέ πολλές ἄλλες χῶρες, ἀκόμη καί στήν Ἑλλάδα.
Θρησκεία ἤ κερδοσκοπική ἐπιχείρηση;
Μέ δεδομένα τά παραπάνω, προκύτει τό ἐρώτημα: Τί εἶναι, τελικά, ἡ «Σκοπιά», ἡ ὀργάνωση τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ»; Εἶναι θρησκεία (θρησκευτική ὀργάνωση, αἵρεση κ.λπ.) ἤ κερδοσκοπική ἐπιχείρηση; Ὅπως εἴδαμε, εἶναι ὁπωσδήποτε μιά καλοστημένη ἐμπορική ἐπιχείρηση μέ τεράστια κέρδη, πού προέρχονται σχεδόν ἀποκλειστικά ἀπό τούς ἴδιους τούς ὀπαδούς της. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ πρῶτος κίνδυνος πού διατρέχει ὁ ἐντασσόμενος σ’ αὐτήν εἶναι ὁ κίνδυνος τῆς οἰκονομικῆς ἐκμετάλλευσης, τῆς οἰκονομικῆς ἀφαίμαξης, τό νά γίνει χρηματοδότης καί ὑπηρέτης μιᾶς παγκόσμιας καί πανίσχυρης ὀργάνωσης. Ἄν, μάλιστα, κατορθώσει νά ἀνέλθει στίς «ἀνώτερες» κατηγορίες τῶν μελῶν της, πού εἶναι καί ὁ στόχος τῆς ὀργάνωσης, ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νά ἀπωλέσει ὁλόκληρη τήν περιουσία του, προσφέροντάς την «οἰκειοθελῶς» στήν ἑταιρεία. Ἡ ἰδιοκτησία, ὅπως εἶναι γνωστό, εἶναι ἀγαθό, πού προστατεύεται ἀπό τήν πολιτεία σέ ὅλο σχεδόν τόν κόσμο, ἡ δέ οἰκονομική ἐκμετάλλευση εἶναι ἀδίκημα, πού προκαλεῖ τήν ἐπέμβαση τῶν ἁρμόδιων ἀρχῶν, ὅπου αὐτό εἶναι ἐφικτό. Ὅμως, πῶς δικαιολογεῖται ὅλος αὐτός ὁ ἀγῶνας γιά πλουτισμό, τή στιγμή πού ἡ ὀργάνωση εἶναι ἤδη πάμπλουτη καί πανίσχυρη; Προφανῶς, αἰτία εἶναι ἡ ἀκόρεστη δίψα τῆς ἡγεσίας της γιά ἄσκηση ἀπόλυτης ἐξουσίας πάνω σέ ἑκατομμύρια ἀνθρώπους – ὀπαδούς της. Ἄς σημειωθεῖ ὅτι, κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, κατ’ ἐξοχήν χαρακτηριστικά τοῦ πάθους τῆς φιλαργυρίας εἶναι τό ἀκόρεστο καί τό ἀνικανοποίητο!
Ὡστόσο, μέσα ἀπό τίς ἐκδοτικές καί τίς ἐμπορικές δραστηριότητες τῆς ἑταιρείας, διακινεῖται, ὅπως εἴδαμε, μιά συγκεκριμένη διδαχή, μιά «ἀλήθεια», μιά διδασκαλία. Τί εἴδους διδαχή εἶναι αὐτή; Ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται νά εἶναι χριστιανική, ἀφοῦ ἐπικαλεῖται συνεχῶς τήν Ἁγία Γραφή καί προκύπτει, ὑποτίθεται, ἀπό τήν ἑρμηνεία της. Φαίνεται, ἐπίσης, νά μοιάζει πολύ μέ τή διδαχή τῶν ἐσχατολικῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων τῆς Ἀμερικῆς τοῦ 19ου αἰώνα, τοῦ 20οῦ καί τῶν ἡμερῶν μας. Ὅμως, προσεκτικότερη μελέτη τῆς διδαχῆς αὐτῆς καταδεικνύει ὅτι οὔτε χριστιανική εἶναι, οὔτε χριστιανική μπορεῖ νά ὀνομάζεται, ἐπειδή ἀκριβῶς ἀπορρίπτει τρεῖς χριστιανικές ἀλήθειες, πού ἀποδέχονται ὅλες οἱ χριστιανικές ὁμολογίες καί ὅλες οἱ χριστιανικές αἱρέσεις καί πού ἀποτελοῦν θεμέλιο τοῦ Χριστιανισμοῦ. Αὐτές εἶναι: α) ἡ πίστη στήν Ἁγία Τριάδα, β) ἡ πίστη στήν θεότητα τοῦ προσώπου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί γ) ἡ πίστη στή μετά θάνατον ζωή. Αὐτό σημαίνει, ὅτι μέ τό πρόσχημα τοῦ Χριστιανισμοῦ ἡ διδαχή τῆς «Σκοπιᾶς» ἀπομακρύνει ἀπό τή χριστιανική πίστη καί ἀποκλείει ἀπό τήν διά τοῦ Χριστοῦ σωτηρία. Αὐτός εἶναι καί ὁ μεγαλύτερος καί σοβαρότερος κίνδυνος. Ὁ πρῶτος κίνδυνος (τῆς οἰκονομικῆς ἀφαίμαξης) εἶναι φυσικός καί προσωρινός. Ὁ δεύτερος κίνδυνος (τοῦ ἀποκλεισμοῦ ἀπό τή σωτηρία) εἶναι πνευματικός καί αἰώνιος.
Συμπερασματικά, ἡ ὀρθή ἀπάντηση στό ἐρώτημα γιά τήν ταυτότητα καί τόν χαρακτῆρα τῆς ὀργάνωσης τῶν «Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ», εἶναι ὅτι ἡ «Σκοπιά» εἶναι, τελικά, καί κερδοσκοπική ἐπιχείρηση καί θρησκευτική ὀργάνωση. Τό πιό ἀπό τά δύο προηγεῖται φαίνεται νά ἔχει δευτερεύουσα σημασία.
(Κείμενο ἀπό τό ἔντυπο «Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 119, Ἀπρ. – Ἰουν. 2022)