ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Μήπως ο Κύριος έλεγε κάνετε θαύματα
δια να ιδούν οι άνθρωποι;
Αλλά, θα ειπή κάποιος, αυτοί έκαμναν θαύματα. Δεν τους έκαναν θαυμαστούς τα θαύματα. Μέχρι πότε θα χρησιμοποιούμε εκείνα τα θαύματα δια να δικαιολογούμε την δικήν μας ραθυμίαν; Πρόσεξε τον χορόν των αγίων, ο οποίος δεν διέλαμψε με εκείνα τα θαύματα. Διότι πολλοί μολονότι εξέβαλαν και δαιμόνια, όχι μόνον δεν έγινεν αξιοθαύμαστοι, αλλά και εκολάσθησαν, επειδή διέπραξαν την ανομίαν.
Και τι τέλος πάντων είναι εκείνο, θα ειπή κάποιος, που τους ανέδειξε σπουδαίους; Το ότι περιεφρόνουν τα χρήματα, το ότι απέφευγαν την δόξαν, το ότι είχαν απαλλαγή από τας βιωτικάς φροντίδας.
Διότι εάν δεν είχαν αυτά, αλλ’ ήσαν δούλοι των παθών, και αν ακόμη ανιστούσαν άπειρους νεκρούς, όχι μόνον δεν θα ωφελούσαν εις τίποτε, αλλά θα ήτο δυνατόν να θεωρηθούν και απατεώνες. Επομένως μόνον ο βίος είναι αυτός που λάμπει παντού και ο οποίος προσελκύει και την χάριν του αγίου Πνεύματος.
Ποίον θαύμα έκανεν ο Ιωάννης, αυτός που τόσας πόλεις έκανε να οδηγηθούν πλησίον του; Το ότι βέβαια δεν έκανε κανένα θαύμα, άκουσε τον ευαγγελιστήν που λέγει· «ότι ο Ιωάννης δεν έκανε κανένα θαύμα».
Από που δε ο Ηλίας έγινε θαυμαστός; Δεν έγινεν από το θάρρος του προς τον βασιλέα; δεν έγινεν από τον ζήλον του προς τον θεόν; δεν έγινεν από την ακτημοσύνην; δεν έγινεν από την προβειάν, το σπήλαιον και τα όρη; Διότι τα θαύματα τα έκανε μετά από όλα αυτά.
Επίσης ποιον θαύμα του Ιώβ είδεν ο διάβολος και εξεπλάγη; Θαύμα μεν κανένα, είδεν όμως βίον που έλαμπε και να επιδεικνύη υπομονήν ισχυροτέραν και από το διαμάντι.
Ποιον θαύμα έκανεν ο Δαυίδ, όταν ακόμη ήτο νέος, ώστε να ειπή ο Θεός «Εύρον τον Δαυίδ, τον υιόν του Ιεσσαί, άνδρα όπως ακριβώς τον ήθελεν η καρδία μου»;
Ο Αβραάμ πάλιν και ο Ισαάκ και ο Ιακώβ ποιον νεκρόν ανέστησαν; Ποιον λεπρόν εκαθάρισαν;
Δεν γνωρίζεις ότι τα θαύματα, αν δεν προσέχωμεν, ότι πολλές φορές ακόμη και βλάπτουν; Δια τον λόγον αυτόν πολλοί από τους Κορινθίους απεκόπησαν από τους άλλους πιστούς της Εκκλησίας των εξ αιτίας αυτού πολλοί από τους Ρωμαίους έχασαν την ελπίδα των. Εξ αιτίας αυτού ο Σίμων εξεδιώχθη από την Εκκλησίαν εξ αίτιας αυτού αυτός που τότε επεθύμησε ν’ ακολουθήση τον Χριστόν κατεκρίθη και ήκουσεν ότι, «αι αλεπούδες έχουν φωλεάς και τα πετεινά του ουρανού τόπους δια να διανυκτερεύουν». Διότι καθένας από αυτούς, άλλος μεν εξ αιτίας των χρημάτων, άλλος δε αποβλέπων εις την δόξαν που προέρχεται από τα θαύματα, απεβάλλοντο από το πλήρωμα της Εκκλησίας και εχάνοντο.
Η φροντίς όμως δια ορθόν βίον και ο πόθος δια την αρετήν όχι μόνον δεν γεννά παρομοίαν επιθυμίαν, αλλά και αν ακόμη υπάρχη, την απομακρύνει.
Αλλά και ο ίδιος ο Κύριος, όταν έδιδε τα παραγγέλματά του εις τους μαθητάς του, τι έλεγε; Μήπως έλεγε, κάνετε θαύματα δια να ιδούν οι άνθρωποι; Ασφαλώς όχι αλλά τι; «Ας λάμψη το φως σας έμπροσθεν των ανθρώπων δια να ιδούν τα καλά έργα σας και να δοξάσουν τον Πατέρα σας τον ουράνιον».
Ακόμη και εις τον Πέτρον δεν είπεν, αν με αγαπάς, κάνε θαύματα, αλλά είπε, «βόσκε τα πρόβατά μου». Και εις κάθε περίπτωσιν προτιμών από τους άλλους τον Πέτρον μαζί με τον Ιάκωβον και τον Ιωάννην, ειπέ μου, από που τους επροτιμούσε; Μήπως από τα θαύματα; Και όμως όλοι καθ’ όμοιον τρόπον εκαθάριζαν τους λεπρούς, και ήγειραν τους νεκρούς, και εις όλους εξ ίσου έδωσε την εξουσίαν. Από που επομένως είχαν την επί πλέον προτίμησιν; Ασφαλώς από την αρετήν της ψυχής. Βλέπεις ότι παντού χρειάζεται ενάρετη ζωή και επίδειξις αγαθών έργων; Διότι, λέγει, «Από τους καρπούς των θα τους γνωρίσετε».
Αλλά τι είναι αυτό που συνθέτει την ζωήν μας; Είναι άραγε η επίδειξις θαυμάτων, ή απολύτως άριστος τρόπος ζωής; Είναι ολοφάνερον ότι το δεύτερον· ακόμη δε και τα θαύματα από αυτό λαμβάνουν την αρχήν των και εις αυτό καταλήγουν. Διότι και αυτός που έχει να επιδείξη άριστον βίον, προσελκύει αυτό το χάρισμα να κάνη θαύματα, και αυτός δε που λαμβάνει αυτό το χάρισμα, δια τούτο το λαμβάνει, δια να διόρθωση την ζωήν των άλλων.
Διότι και ο Χριστός δια τούτο έκανεν εκείνα τα θαύματα, δια να φανή από αυτά αξιόπιστος, και προσελκύων πλησίον του τους ανθρώπους να εισάγη την αρετήν εις την ζωήν των. Δια τούτο και την περισσοτέραν φροντίδα του την αφιερώνει δια τον σκοπόν αυτόν. Διότι δεν αρκείται μόνον εις τα θαύματα, αλλά τους απειλεί και με την γέενναν, υπόσχεται βασιλείαν, και θεσπίζει τους παραδόξους εκείνους νόμους, και όλα τα πράττει προς επιτυχίαν αυτού του σκοπού, δια να τους καταστήση δηλαδή αγγέλους.
Διατί όμως λέγω ότι ο Χριστός τα κάνει όλα προς τον σκοπόν αυτόν; Διότι, ειπέ μου, αν κάποιος σου έδιδε την δυνατότητα να εκλέξης ένα από τα δύο, το ν’ αναστήσης δηλαδή νεκρούς επ’ ονόματί του, ή ν’ αποθάνης δια το όνομά του, ποιο θα ήθελες προτιμήσει περισσότερον; Δεν είναι ολοφάνερον ότι θα επροτιμούσες το δεύτερον; Και όμως το μεν ένα είναι θαύμα, το δε άλλο έργον. Επίσης τι θα επροτιμούσες αν κάποιος σου επρότεινε να κάνης το χόρτον χρυσόν ή να κατορθώσης και να περιφρονήσης όλα τα χρήματα ωσάν να ήσαν χόρτον, δεν θα επροτιμούσες πολύ περισσότερον το δεύτερον; Και βέβαια κατά πολύν φυσικόν λόγον, καθόσον αυτό θα προσήλκυε περισσότερον την προσοχήν των ανθρώπων. Διότι εάν έβλεπαν το χόρτον να μεταβάλλεται εις χρυσόν, θα επιθυμούσαν και αυτοί να αποκτήσουν αυτήν την δύναμιν, όπως ακριβώς ο Σίμων, και θα ηύξανε ο πόθος των δια τα χρήματα εάν όμως έβλεπαν όλους να περιφρονούν τον χρυσόν ωσάν χόρτον και να μη τον προσέχουν, θα είχαν απαλλαγή προ πολλού από αυτήν την ασθένειαν.
Βλέπεις ότι η ενάρετη ζωή είναι εκείνη που ωφελεί περισσότερον; Και εννοώ βίον εις την περίπτωσιν αυτήν, όχι εάν ήθελες νηστεύει, ούτε εάν ήθελες κοιμηθή επάνω εις σάκκον και στάκτην, αλλά εάν ήθελες περιφρονήσει τα χρήματα, και πρέπει να τα περιφρονήσης, εάν γίνης φιλόστοργος, εάν δίδης τον άρτον σου εις αυτόν που πεινά, εάν συγκρατήσης τον θυμόν σου, εάν αποβάλης την κενοδοξίαν, εάν εκριζώσης τον φθόνον.
Και ακριβώς το ίδιο εδίδασκε και ο Χριστός. Διότι έλεγε «Μάθετε από εμέ, ότι είμαι πράος και ταπεινός εις την καρδίαν». Δεν είπεν, ότι ενήστευσα, μολονότι θα ημπορούσε βέβαια να το ειπή, αφού ενήστευσεν επί σαράντα ημέρας, άλλ’ όμως δεν το λέγει αυτό, αλλά «ότι είμαι πράος και ταπεινός εις την καρδίαν». Αλλά και όταν πάλιν τους αποστέλλη εις το κήρυγμα, δεν είπε, Να νηστεύετε, αλλά «Να τρώγετε όλα όσα σάς προσφέρουν». Όμως δια τα χρήματα απήτησε πολλήν ακρίβειαν, λέγων «Μη αποκτήσετε χρυσόν ή άργυρον, ούτε να φυλάσσετε χαλκόν εις τας ζώνας σας».
Αυτά δε τα λέγω όχι δια να κατηγορήσω την νηστείαν, μη γένοιτο άλλ’ αντιθέτως δια να την επαινέσω πονώ όμως όταν, ενώ παραμελείτε τα άλλα, νομίζετε, ότι αυτή που κατέχει το τελευταίον μέρος εις τον χώρον της αρετής, αρκεί δια την σωτηρίαν σας.
Διότι το σπουδαιότερον μέρος το κατέχουν η αγάπη, η επιείκεια και η ελεημοσύνη, η οποία υπερέχει και από αυτήν ακόμη την παρθενίαν. Επομένως εάν θέλης να γίνης ίσος με τους αποστόλους, δεν υπάρχει τίποτε που να σε εμποδίζη. Αρκεί και μόνον να πλησιάση κανείς αυτήν την αρετήν, και δεν θα υστερή εις τίποτε από τους αποστόλους.
Κανείς λοιπόν ας μη επιρρίπτη την ευθύνην εις τα θαύματα. Διότι ο δαίμων υποφέρει όταν εκδιωχθή από το σώμα του ανθρώπου και ακόμη περισσότερον, όταν ιδή ψυχήν ν’ απαλλάσσεται από την αμαρτίαν. Καθόσον αυτή είναι η μεγάλη δύναμή του.
Δι’ αυτήν απέθανε και ο Χριστός, δια να καταργήση αυτήν. Καθότι αυτή έφερε τον θάνατον εξ αιτίας αυτής τα άνω ήλθαν κάτω. Αν λοιπόν την αποβάλης αυτήν, απέκοψες τα νεύρα του διαβόλου, του έσπασες την κεφαλήν του, συνέτριψες εξ ολοκλήρου όλην την δύναμίν του, διέσπασες το στρατόπεδόν του και επέδειξες θαύμα μεγαλύτερον από όλα τα θαύματα.
Οι λόγοι αυτοί δεν είναι ιδικοί μου, αλλά του μακαρίου Παύλου. Διότι ειπών «Να επιθυμήτε με ζήλον τα ανώτερα χαρίσματα. Και τώρα θα σας δείξω μίαν πάρα πολύ σπουδαίαν οδόν», δεν προσέθεσε, θαύμα, αλλά την αγάπην, η οποία είναι η ρίζα όλων των αγαθών. Αν λοιπόν ασκούμεν αυτήν καθώς και όλην την ευσέβειαν που πηγάζει από αυτήν, δεν θα έχωμεν ανάγκην από κανένα θαύμα- όπως πάλιν βέβαια εάν δεν την ασκούμεν, εις τίποτε δεν θα ωφεληθούμεν από τα θαύματα.
Έχοντες λοιπόν ύπ’ όψιν όλα αυτά, εξ αίτιας των οποίων οι απόστολοί έγιναν μεγάλοι, ας επιδείξωμεν δι’ αυτά μεγάλον ζήλον. Από που λοιπόν έγιναν εκείνοι μεγάλοι; Άκουσε τον Πέτρον λέγοντα «Να, ημείς τα αφήσαμεν όλα και σε ηκολουθήσαμεν τι είναι λοιπόν αυτό που θα απολαύσωμεν;». Άκουσε όμως και την απάντησιν του Χριστού προς αυτούς «θα καθίσετε επάνω εις δώδεκα θρόνους», και ότι «ο καθένας που άφησε την οικίαν του, τους αδελφούς του, τον πατέρα του και την μητέρα του θα λάβη εκατονταπλάσια εις αυτήν την ζωήν και θα κληρονομήση και την αιώνιον ζωήν».
Αφού λοιπόν απομακρύνωμεν τους εαυτούς μας από όλας τας βιωτικάς φροντίδας, ας αφιερωθούμεν εις τον Χριστόν, ώστε και να γίνωμεν ίσοι με τους αποστόλους, συμφώνως προς την απόφασίν του, και ν’ απολαύσωμεν την αιώνιον ζωήν, την οποίαν εύχομαι όλοι μας να κληρονομήσωμεν με την χάριν και την φιλανθρωπίαν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις τον οποίον ανήκει η δόξα και η δύναμις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, ΟΜΙΛΙΑ ΜΣΤ’, ΕΠΕ 10, σελ. 821-829
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ