ΜΕΡΟΣ 1ο
Προσεύχεσθε παρακαλῶ, κατά τήν παραγγελίαν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: “ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε” (Α΄ Θεσσ. 5,17). Οἱ νηπτικοί πατέρες λέγουν: “Εἰ θεολόγος εἶ, προσεύξῃ καλῶς καί εἰ καλῶς προσεύξῃ, θεολόγος εἶ”. Πράγματι, οἱ νηπτικοί πατέρες τῆς ἐρήμου διδάσκουν ὅτι, διά τῆς ποικίλης ἀσκήσεως πράξεως καί θεωρίας καί τῆς ἠθικῆς καί πνευματικῆς φιλοσοφίας τῆς νήψεως καί τῆς προσευχῆς, ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί ἐν συνεχείᾳ ἀποκτᾷ τό τῆς θεολογίας χάρισμα· Θεολογίαν οὐχί γνωσιολογικήν, ὡς ἔχουν οἱ θεολόγοι τῶν πανεπιστημίων, ἀλλά θεολογίαν προερχομένην καί ἀναβλύζουσαν ἐκ τῆς θεϊκῆς πηγῆς, ἔνθα οἱ ποταμοί τῆς ὄντως θείας θεολογίας ἀενάως ἀπορρέουν.
Οἱ ἅγιοι νηπτικοί πατέρες λέγουν ὅτι ὁ νοῦς ἀποστάς τῆς τοῦ Θεοῦ θεωρίας ἤ κτηνώδης γίνεται ἤ θηριώδης. Ἀντιθέτως δέ ὁ νοῦς διά τῆς προσευχῆς καί μάλιστα τῆς νοερᾶς, γίνεται θεοειδής ἐλλαμπόμενος μέ θείας μαρμαρυγάς.
Ἀπό τήν προσευχήν ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπους, διότι αὕτη τόν ἑνώνει καί τόν πλησιάζει μέ τόν Θεόν. Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλησίον τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἑπόμενον νά μή λοξοδρομῇ ἀπό τόν ἠθικόν δρόμον, διότι προσέχει τό κάθε του βῆμα. Παρ᾿ ὅλην ὅμως τήν προσοχήν αὐτήν, ὁ διάβολος δέν παύει νά μᾶς παραμονεύῃ πάντοτε, διά νά μᾶς εὕρῃ εἰς στιγμήν καί ὥραν ἀδυναμίας μας καί οὕτω νά μᾶς παρασύρῃ εἰς τόν δρόμον του, πού πάντοτε εἶναι λίαν κατηφορικός.
Διά τοῦτο, ἀγαπητά μου τέκνα, ἐπιβάλλεται, ὡς ἀπαραίτητος προϋπόθεσις, νά εἴμεθα πάντοτε ὡπλισμένοι μέ τήν συνεχῆ προσευχήν τοῦ γλυκυτάτου Ἰησοῦ μας.
Δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγῃ ὅτι τήν προσευχήν τήν ἐπιτίθενται οἱ δαίμονες καί τήν προσβάλλουν, ὅπως τήν καταστήσουν κενήν διά κακοῦ μετεωρισμοῦ. Σκέψεις πάσης φύσεως περικυκλώνουν τόν νοῦν τοῦ ταλαιπώρου ἀνθρώπου ἐν καιρῷ τῆς προσευχῆς, ὅπως συλήσουν τόν καρπόν τῆς προσευχῆς καί ἀφήσουν μόνον τά ὀστᾶ αὐτῆς, δηλαδή, τόν κόπον καί τήν προσπάθειαν εἰς τόν προσευχόμενον.
Διά τοῦτο ὁ θέλων νά προσευχηθῇ καλῶς, χρεωστεῖ προηγουμένως, πρίν ἀκόμη ἀρχίσῃ νά προφέρῃ τήν προσευχήν, νά ἀποδιώκῃ κάθε εἶδος μερίμνης καί οἱονδήποτε λογισμόν. Ὁ δέ νοῦς ὡς ἐπίσκοπος νά τίθεται ἐν πολλῇ προσοχῇ παρακολουθῶν τά προφερόμενα λόγια, τά διά τοῦ στόματος λεγόμενα, ὥστε ἡ προσευχή νά γίνῃ πηγή καρποφόρος θείας βοηθείας καί χάριτος.
Κατά τούς πατέρας ὁ σατανᾶς θά τίθεται πάντοτε ὡς σκόλωψ καί πέτρα σκανδάλου εἰς τήν ἁγίαν προσευχήν καί τοῦτο διότι σφόδρα ἐνοχλεῖται καί καίεται ἐξ αὐτῆς.
Λοιπόν, τέκνα μου, βιασθῆτε εἰς τήν προσευχήν, καί ἐνθυμηθῆτε καί ἐμέ τόν ταλαίπωρον Γέροντά σας, ὅπως μέ ἐλεήσῃ ὁ Κύριος.
2α. Ἄμεσος πνευματική ἀνάγκη διά νά φυλάξωμεν τήν κορωνίδα τῶν ἀρετῶν, τήν ἀγάπην, εἶναι ἡ ἐπιμέλεια τῆς προσευχῆς. Ἀγωνισθῆτε εἰς τήν εὐχήν, ἐάν θέλετε ὁ Χριστός μας νά ἐνοικήσῃ ἐν ὑμῖν· καί Αὐτός θά συναγωνισθῇ μεθ᾿ ὑμῶν, ὁ ἐμπειρότατος στρατηγός· καί Αὐτός θά ὑπερμαχήσῃ καί εἰς ὑμᾶς τήν νίκην θά χαρίσῃ.
Ὡς λέοντες βρυχόμενοι, οὕτω γινόμεθα, ὅταν τῆς εὐχῆς δραξώμεθα κραταιῶς· ὄχι ἀμελῶς, ὄχι χλιαρῶς, ἀλλά δυνάμει ψυχῆς! Τονωθῆτε διά τοῦ λογισμοῦ, ὅτι ἡ εὐχή εἶναι τό πᾶν. Ἄνευ εὐχῆς γενικός μαρασμός, πτῶσις εἰς τήν πτῶσιν. Ἄν ἐν καιρῷ πειρασμοῦ κρατήσωμεν τήν εὐχήν πάσῃ δυνάμει, ἀναποφεύκτως θά ὑπερισχύσωμεν τοῦ διαβόλου καί τήν νίκην εἰς τό πανάγιον ὄνομα τοῦ Χριστοῦ θά ἀποδώσωμεν.
3η. Ἐσύ, παιδί μου, μέ ὅπλον ἀνά χεῖρας τήν εὐχήν, μάχου ὑπέρ θείων ἐπάλξεων, διότι ὅστις ἀγωνισθῇ θά στεφανωθῇ, ἀλλά ὄχι μέ κλάδον ἐλαίας, ἀλλά μέ ἀμαράντινον στέφανον αἰωνίου δόξης εἰς τήν ἄνω Ἱερουσαλήμ!
Ἀξίζει ὁ ἀγῶνας αὐτός, διότι μένει ἡ δόξα ἀμάραντος καί αἰωνία, ἐνῷ τῶν ἀθλητῶν περί τά πρόσκαιρα ἀγωνιζομένων εἶναι προσωρινή καί ματαία! Διά τοῦτο πρέπει μέ θυσίαν, μέ στέρησιν, νά ἀγωνισθῶμεν, ὅπως δοξασθῇ καί ἀπό ἡμᾶς τούς εὐτελεῖς τό ἅγιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ.
4η. Παιδιά μου, παρακαλῶ διά τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ μή σταματᾶτε τήν εὐχήν τοῦ Χριστοῦ μας, οὐδέ ἐπ᾿ ἐλάχιστον. Τά χείλη σας συνεχῶς νά μουρμουρίζουν τόν Ἰησοῦν, τόν καταλύτην τοῦ διαβόλου καί πάσης μηχανορραφίας αὐτοῦ. Φωνάζετε ἀδιακόπως εἰς βοήθειάν σας τόν Χριστόν μας καί Αὐτός πάραυτα σπεύδει ὁλοκαρδίως νά μᾶς βοηθήσῃ.
Ὅπως ὁ πεπυρακτωμένος σίδηρος, ὅταν τοιοῦτος γένηται, καθίσταται ἄκλεπτος καί ἀπλησίαστος, ἔτσι λοιπόν καί ἡ ψυχή τοῦ ἔχοντος τήν εὐχήν μέ θέρμην Χριστοῦ. Οἱ δαίμονες δέν τήν πλησιάζουν· καί πῶς; Διότι ἐάν τήν ἐγγίσουν, θά καοῦν ἀπό τό θεϊκό πῦρ ὅπερ ἐμπερικλείει μέσα του το θεῖον ὄνομα.
Ὅποιος προσεύχεται φωτίζεται καί ὅστις δέν εὔχεται, σκοτίζεται. Ἡ προσευχή εἶναι πάροχος θείου φωτός. Διά τοῦτο καί κάθε καλῶς προσευχόμενος ἄνθρωπος γίνεται φωτοειδής ὅλος, καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐνοικεῖ ἐν αὐτῷ.
Ἐάν μᾶς πλησιάζῃ ἀθυμία, ραθυμία, ἀκηδία κ.λπ., ἄς προσευχώμεθα ἐμφόβως, ἐμπόνως καί μέ πολλήν ἐγρήγορσιν νοός καί τό θαῦμα τῆς παρηγορίας καί τῆς χαρᾶς, θά μᾶς γίνη ἀμέσως χάριτι Θεοῦ.
Ἄνθρωπος πού προσεύχεται δέν εἶναι δυνατόν νά κρατήσῃ κακίαν εἰς ἄνθρωπον, μήτε νά μήν τόν συγχωρήσῃ εἰς οἱονδήποτε σφάλμα του. Τά πάντα ἀποτεφρώνονται, ὅταν προσεγγίσουν εἰς τό πῦρ τῆς τοῦ Ἰησοῦ εὐχῆς.
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ
ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ
ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΦΙΛΟΘΕΟΥ
ΠΑΤΡΙΚΑΙ ΝΟΥΘΕΣΙΑΙ
ΕΚΔΟΣΙΣ: ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΘΕΟΥ
ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ