τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Ἀμαθοῦντος κ. Νικολάου
Ἡ ἀναβίωση τοῦ Νεοπαγανισμοῦ
Νεοπαγανισμός – Νεοειδωλολατρία
Στήν ἐποχή τῆς τεράστιας τεχνολογικῆς προόδου ἀλλά καί τῆς παγκόσμιας ἰδεολογικῆς σύγχυσης ἐμφανίζεται ὁ νεοπαγανισμός ὡς ἕνα ὄχημα τῆς Νέας Ἐποχῆς. Σύμφωνα μέ τόν νεοπαγανισμό, ὅλοι οἱ λαοί πρέπει νά ἐπαναφέρουν στή ζωή τους καί στή λατρεία ὅλους τούς παλαιούς θεούς τους, καί οἱ Ἕλληνες βέβαια νά ἐπαναφέρουν τό δωδεκάθεο τοῦ Ὀλύμπου καί ὅ,τι συναποτελοῦσε τήν ἀρχαία Ἑλληνική θρησκεία.
Οἱ νεοπαγανιστές παρουσιάζονται ὡς δῆθεν λάτρεις τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πολιτισμοῦ. Μονοπωλοῦν τήν ἰδιότητα τοῦ μόνου γνησίου φορέα τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ καί βεβαίως τήν ἰδιότητα τοῦ γνήσιου Ἕλληνα. Μέ τό πρόσχημα κίνησης ἐπιστροφῆς στίς ἀρχαῖες παραδόσεις τῶν λαῶν γενικότερα, καί τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ πνεύματος εἰδικότερα, καί μέ ἀφορμή τήν ἀναζήτηση λύσεων στά τεράστια προβλήματα καί ἀδιέξοδα, πού ἐπέφερε ὁ σύγχρονος τεχνικός-καταναλωτικός πολιτισμός, ἀγωνίζονται γιά τήν ἐπαναφορά τῆς λατρείας τῶν ἀρχαίων θεῶν καί τῆς θεᾶς φύσεως.
Ὅταν μιλοῦν ὅμως γιά ἐπαναφορά τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς παραδοσιακῆς θρησκείας, δέν ὁρίζουν ποιά μορφή ἐννοοῦν, δεδομένου ὅτι ἡ ἀρχαιοελληνική θρησκεία οὐδέποτε εἶχε σταθερή μορφή. Ἱστορική ἐξέλιξη τῆς ἀρχαίας θρησκείας
Στούς προϊστορικούς χρόνους εἶχε μία πρωτόγονη φυσιολατρική μορφή, ὅπου λατρεύονταν βουνά, δέντρα, ζῶα κ.ἄ. Μετά ἀπό τή λατρεία χθονίων θεοτήτων ἄρχισε νά διαμορφώνεται τό γνωστό δωδεκάθεο καί παράλληλα ἡ λατρεία τοπικῶν θεοτήτων καί ἡρώων. Ἀπό τόν 6ον αἰῶνα π.Χ. καί μετά οἱ Ἴωνες φιλόσοφοι καί ἐπιστήμονες ἄρχισαν νά ἀμφισβητοῦν τήν εἰδωλολατρική πολυθεϊστική θρησκεία καί νά κρίνουν αὐστηρά τήν ὅλη της δομή ἀναζητώντας τήν ὀρθή ἔννοια τοῦ θείου. Ἔτσι φτάνουμε στούς σοφιστές καί ἰδεαλιστές φιλοσόφους τῶν κλασικῶν χρόνων. Στούς ἑλληνιστικούς καί ρωμαϊκούς χρόνους ἔχουμε μεγάλο θρησκευτικό συγκρητισμό, ὅπου ἀνατολικές θρησκεῖες καί θεότητες καί τό ρωμαϊκό πάνθεο ἐκτοπίζουν τό δωδεκάθεο καί τίς τοπικές λατρεῖες. Ἀκόμη, κατά τό R. Dechavme στό ἔργο του Μυθολογία οἱ θεοί καί οἱ θεές τῆς ἀρχαιοελληνικῆς θρησκείας δέν ἦταν τίποτε ἄλλο παρά προβολή ἀρρωστημένων ἀνθρωπίνων ψυχικῶν διαθέσεων. Εἶναι ἡ «θεοποίηση» τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν τῶν ἀρχόντων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἡ νομιμοποίηση τῶν καταπιεστικῶν, ἠθικῶν καί ποινικῶν τους ἀτοπημάτων. Ἄλλωστε, οἱ βασιλεῖς κατά τόν Ὅμηρο καλοῦνται «Διογενεῖς», δηλαδή γενιά τοῦ Δία καί ἡ ἐξουσία τους εἶναι ἀπόρροια τῆς ἐξουσίας ἐκείνου.
Εἶναι γνωστό ὅτι σέ πολλές περιπτώσεις οἱ ψευδοθεοί αὐτοί «ἀπαιτοῦσαν» ἀκόμη καί θυσίες ἀνθρώπων καί λατρεύονταν μέ ὄργια. Στούς μετακλασικούς, ἑλληνιστικούς καί ρωμαϊκούς χρόνους εἶχαν φτάσει στήν ἀνθρωπολατρία, δηλ. νά λατρεύουν ὡς θεούς ζῶντες ἀνθρώπους, ὅπως οἱ Ἀθηναῖοι τόν Σπαρτιάτη ναύαρχο Λύσανδρο, ὅπως ἀκόμη τόν Νέρωνα καί ἄλλους Ρωμαίους αὐτοκράτορες.
Ὅλοι βέβαια οἱ Ἕλληνες φιλόσοφοι ἀπέρριψαν τήν ἀρχαιοελληνική θρησκεία καί προσπάθησαν μέ πολλή δυσκολία καί κόστος, μέχρι καί τήν ἴδια τή ζωή κάποιων, ὅπως ὁ Σωκράτης, νά ὑπερβοῦν τήν πολυθεΐα καί νά καθάρουν τήν ἔννοια τοῦ θείου ἀπό στοιχεῖα μυθολογίας, δεισιδαιμονίας, μαγείας κ.ἄ. Οἱ σύγχρονοι ὅμως «ἀρχαιολάτρες» οὐδέποτε ἀναφέρονται σ’ αὐτούς τούς ἀρχαίους συγγραφεῖς καί τά ἀντιρρητικά ἔργα τους κατά τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας, θεωρώντας αἱρετικές τίς μονοθεϊστικές ἀντιλήψεις τους, αὐτούς οἱ ὁποῖοι συνέτριψαν πραγματικά τήν εἰδωλολατρία καί τό δωδεκάθεο.
Ὁ Σωκράτης, ὅταν ρωτήθηκε «τί Θεός;» ἀποκρίθηκε «τό ἀθάνατον καί ἀΐδιον». Νεοπαγανισμός καί Χριστιανισμός Οἱ νεοειδωλολάτρες κατηγοροῦν τόν Χριστιανισμό ὅτι «κατέστρεψε τό διονυσιακό τοῦ ἀρχαίου ἑ λ λ η ν ι κ ο ῦ π ν ε ύ μ α τ ο ς καί τήν πλήρη κατάφαση τῆς ζωῆς πού ζοῦμε τώρα». Θεωροῦν δηλαδή οἱ νεοπαγανιστές ὅτι ὁ Χριστιανισμός εἶναι μία ἄρνηση καί ἀπόρριψη τῆς ζωῆς καί τῶν ἀπολαύσεών της καί τώρα αὐτοί δίνουν τή δυνατότητα στούς ὀπαδούς τους νά ζήσουν.
Ὅταν, βέβαια, μιλοῦν γιά διονυσιακό πνεῦμα, ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι ἐννοοῦν τούς βακχικούς χορούς μέ τά ὄργια καί τίς θυσίες, ἀκόμη καί ἀνθρωποθυσίες, ὅπως ἤδη ἀναφέραμε. Θεωροῦν ἀκόμη ὅτι ὁ Χριστιανισμός μέ βίαιο καί ἄδικο τρόπο ἀπέβαλε τήν ἀρχαία ἑλληνική θρησκεία καί ἐπέβαλε τόν Χριστιανισμό.
Γι’ αὐτό ὅμως μᾶς ἀπαντᾶ ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικός: «ὁ Χριστιανισμός κατάφερε σέ σύντομο χρονικό διάστημα νά ταπεινώσει τήν ὑπερηφάνεια καί τό θράσος τῶν ψεύτικων θεῶν, νά ἐξαφανίσει ἀπό ὅλη τή Γῆ τή λατρεία τους καί νά γκρεμίσει ἀπό παντοῦ τούς δαιμονικούς ναούς τους, καί αὐτό δέν τό κατόρθωσε μέ στρατό πολυάριθμο, οὔτε μέ θαρραλέους ἔνοπλους ἄνδρες, οὔτε στέλνοντας ἀστραπές ἐξ’ οὐρανοῦ, ἀλλά μέ λόγια πραότητος καί μέ εὐχάριστες διδαχές ἀπομάκρυνε ὅλους ἀπό τή σκοτεινή πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας καί τούς ὁδήγησε στό ἀληθινό φῶς τῆς εὐσέβειάς του».
Κατά τά τελευταῖα χρόνια, διάφορες νεοπαγανιστικές ὀργανώσεις μέ ἐκδόσεις ἀρχαιολατρικῶν περιοδικῶν καί βιβλίων, μέ ἐκδηλώσεις, «ἱερά προσκυνήματα» καί τελετές σέ ἀρχαιοελληνικούς ἱερούς τόπους προσπαθοῦν νά ἀναβιώσουν τήν ἀρχαία θ ρ η σ κ ε ί α . Μέ διάφορα τελετουργικά καί παγ α ν ι σ τ ι κ έ ς τελετές, ἀντιγραφή Χρισ τ ι α ν ι κ ῶ ν τελετῶν, καί σύνθεση ὕμνων στούς θεούς τους, ἑορτάζουν τίς διάφορες παγανιστικές ἑορτές, ὅπως ἡλιοστάσια κ.ἄ.
Ἀνάμεσα στούς νεοπαγανιστές ὑπάρχουν διάφορες τάσεις καί ὁμάδες, πού κριτήριο διαχωρισμοῦ εἶναι τό πῶς ἀντιλαμβάνονται τό θεῖο. Κάποιες ὁμάδες προσπαθοῦν νά συμβιβάσουν τόν μονοθεϊσμό μέ τήν πολυθεΐα, ὑποστηρίζοντας ὅτι καί ὁ Χριστός ἦταν Ἕλληνας ἤ ὅτι «ἀνῆκε στούς θεούς τοῦ Δωδεκαθέου».
Θέλουν δηλαδή νά κάνουν τόν Χριστό δοῦλο τοῦ ρατσισμοῦ τους. Παράλληλα μέ αὐτό θεωροῦν τόν Χριστιανισμό ὡς γέννημα τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, ἐξ᾽ οὗ καί «ἰουδαιοχριστιανισμός» κατ’ αὐτούς.
Ἀκόμη, ἀντλώντας στοιχεῖα ἀπό συγγραφεῖς χριστιανομάχους, ἀρχαίους καί νεότερους, ἀγνοώντας παντελῶς τό πνεῦμα τῶν Ἁγίων μας, πού εἶναι ἡ βιούμενη Ὀρθοδοξία, πολεμοῦν τόν Χριστιανισμό. Ὄχι μόνο τή διδασκαλία του διαστρέφουν καί πολεμοῦν, ἀλλά ὑβρίζουν καί κακοχαρακτηρίζουν ἱερά πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως τόν Ἱερό Χρυσόστομο, ἀποκαλώντάς τον «δολοφόνο» ἤ «πόρνο», τόν Μ. Βασίλειο «ἀνθέλληνα» κ.ἄ.
Ὁ νεοπαγανισμός σήμερα
Ὅσον ἀφορᾶ τίς σύγχρονες τάσεις καί «διαβαθμίσεις» τοῦ νεοπαγανισμοῦ, θά μπορούσαμε νά τίς χωρίσουμε στίς ἑξῆς κατηγορίες:
α) Αὐτούς πού ἀπορρίπτουν ξεκάθαρα καί κατά πάντα τόν Χριστιανισμό καί βεβαίως τήν Ὀρθοδοξία. Σέ κείμενο πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κάποια ὁμάδα πού πρεσβεύει τίς ἐν λόγω θεωρίες, αὐτοαποκαλύπτεται καί βρίζει ἀσύστολα τήν Ἐκκλησία καί τούς λειτουργούς της καί χαρακτηρίζονται οἱ Χριστιανοί «ἀναρχικοί, ἄριστοι γεννίτσαροι κατά τοῦ Ἑλληνισμοῦ».
β) Μία δεύτερη ὁμάδα, κάπως πιό εὐέλικτη, θέλει νά χρησιμοποιεῖ τόν Χριστό καί νά διασυνδέει μέ ἕνα δικό της τρόπο τόν Χριστιανισμό μέ τόν Ἑλληνισμό «θεωρώντας», ὅπως καί ὁ Ἴωνας Δραγούμης, «τήν Ὀρθοδοξία ὡς ταπεινή θεραπαινίδα τῶν ἐνδοϊστορικῶν Ἑλληνικῶν συμφερόντων» καί αὐτό βέβαια γιά ἐθνικιστικούς σκοπούς καί λόγους. Σέ συνάντηση ἀρχαιοελληνιστῶν σέ «θερινό ἡλιοστάσιο διακηρύττουν καί βεβαίως ἀποκαλύπτουν τήν ταυτότητά τους: Θεωροῦν τήν Ἑλληνική μυθολογία ἀνώτερη ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί ἀπό πλευρᾶς αἰσθητικῆς καί ἀπό πλευρᾶς ἠθικῶν διδαγμάτων. Θεωροῦν ἀκόμη ὅτι ὁ Χριστιανισμός ἔχει ἐπιβληθεῖ στήν Ἑλλάδα, πολεμώντας – παύοντας τήν ἀρχαιοελληνική θρησκεία.
Τό σημαντικό σ’ αὐτή τή διακήρυξη εἶναι ὅτι ἀπευθύνονται «στούς σωστούς καί νηφάλιους Χριστιανούς» καί τείνουν χεῖρα συναδέλφωσης, «γιά νά οἰκοδομήσουμε μαζί μία Νέα Ἑλλάδα καί νά ἀντιμετωπίσουμε τούς πολυπληθεῖς κοινούς (μας) ἐχθρούς».
γ) Μία τρίτη ὁμάδα νεοπαγανιστῶν συνδέει τό ἑλληνικό δωδεκάθεο μέ τόν μυστικισμό τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς, ὅπως βιώνεται σέ διάφορα σύγχρονα ρεύματα καί βεβαίως στόν ἀποκρυφισμό.
Βασική διδασκαλία Νεοπαγανισμοῦ
Μέ ἔντονο ἀντιιουδαϊκό πνεῦμα κατηγοροῦν τήν Παλαιά Διαθήκη ὡς βιβλίο Ἰουδαϊκό, πού δέν ἔχει χῶρο στήν Ἐκκλησία καί τήν ἐκπαίδευση, ἐπηρεασμένοι ἀπό παλαιούς καί σύγχρονους ἐθνικούς-γνωστικούς, ἀλλά καί ἔντονο ἀντισημιτισμό. Πιστεύουν οἱ νεοπαγανιστές ὅτι μέ τήν ἀναβίωση τοῦ δωδεκαθέου τοῦ Ὀλύμπου θά πάρει τή σωστή της θέση ἡ ἀρχαιοελληνική παράδοση, τήν ὁποία πῆρε «σκανδαλωδῶς ἡ βυζαντινή κακοδαιμονία», κατά τήν ἔκφρασή τους. Μόνο ἔτσι θεωροῦν ὅτι θά μπορέσει ὁ νεοέλληνας νά ὀνομαστεῖ Ἕλληνας καί νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν καταδυναστεία τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὁ ὁποῖος «καταδυναστεύει κάθε πρωτοβουλία, κάθε στοχασμό, κάθε δημιουργική διάθεση».
Ἡ ἠθική ὅπως βιώνεται στόν Χριστιανισμό, εἶναι ἀδιανόητη στόν νεοπαγανισμό. Οἱ ἠθικές ἀπαγορεύσεις κατ’ αὐτούς ἀνήκουν στίς καταπιεστικές – μονοθεϊστικές θρησκεῖες καί εἶναι ἐνταγμένες σέ εὐρύτερο σχέδιο ὑποδούλωσης τῶν λαῶν. Θεωροῦν ὅτι μέσα ἀπό τή λατρεία τῆς ἀρχαίας θρησκείας, ἀπολαμβάνουν τή χαρά τῆς ζωῆς χωρίς περιορισμούς πού τούς στερεῖ ὁ Χριστιανισμός.
Ὅπως φαίνεται ἀπό τά πιό πάνω καί πολλά ἄλλα στοιχεῖα, πού δέν μπροροῦμε νά ἐπεκταθοῦμε, «τό σύγχρονο νεοπαγανιστικό κίνημα εἶναι ξενόφερτο καί ἀπηχεῖ καθ’ ὁλοκληρίαν τη θεολογία τοῦ συγκρητισμοῦ τῆς «Νέας Ἐποχῆς».
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΕΤΟΣ 17ο ΤΕΥΧΟΣ 93ο ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2017