Την περίοδο 1/1/2011-1/1/2020 με βάση τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας μας μειώθηκε κατά 3,7% (-405.000 άτομα). Οι τάσεις όμως σε περιφερειακό επίπεδο είναι μεικτές. Η πλειοψηφία των Νομών (39/51) είχε απώλειες και μια μειοψηφία μόνον (12/51) είχε κάποια κέρδη. Αν εξετάσουμε την ίδια περίοδο τα ποσοστά μεταβολής και όχι τα απόλυτα μεγέθη θα διαπιστώσουμε ότι,
- -τέσσερεις μόνον νομοί είχαν μια σημαντική αύξηση του πληθυσμού τους (>+6%, Δωδεκάνησα, Χίος, Λέσβος, Σάμος), ενώ οκτώ μια πολύ ήπια (<+3%).
ανάμεσα στους 39 νομούς που έχουν απώλειες το 1/5 (8) είχαν σημαντικά αρνητικά ποσοστά μεταβολής (υψηλοτέρα του – 7%).
Οι νομοί με σημαντικά πληθυσμιακά κέρδη (όπως χαρακτηρίζονται για τεχνικούς λόγους στατιστικής) είναι όλοι νησιά που «φιλοξενούν» κέντρα υποδοχής προσφύγων, ενώ αυτοί με σημαντικές απώλειες βρίσκονται όλοι στην ηπειρωτική ορεινή Ελλάδα (>+3%). Στον αντίποδα, ανάμεσα στους 39 νομούς που έχουν απώλειες το 1/5 (8) είχαν σημαντικά αρνητικά ποσοστά μεταβολής (υψηλοτέρα του - 7%).
Εν τω μεταξύ, το ισοζύγιο γεννήσεων - θανάτων σε εθνικό επίπεδο είναι αρνητικό την τελευταία εννεαετή περίοδο αγγίζοντας τις 223.000. Ελάχιστοι Νομοί διαφοροποιούνται, έχοντας περισσότερες γεννήσεις από θανάτους όπως: τα Δωδεκάνησα, οι Κυκλάδες, η Ξάνθη, τα Χανιά, το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο, το θετικό φυσικό ισοζύγιο των οποίων συσσωρευτικά δεν υπερβαίνει τα 12.000 άτομα.
Από τους έξι αυτούς Νομούς με θετικά Φυσικά Ισοζύγια (Φ.Ι. +), μόνον τέσσερεις (Δωδεκάνησα, Ρέθυμνο, Χανιά και Ηράκλειο) είχαν αύξηση του πληθυσμού τους, ενώ στις Κυκλάδες και την Ξάνθη ο πληθυσμός μειώθηκε ελαφρώς εξ αιτίας των αρνητικών μεταναστευτικών τους ισοζυγίων (περισσότεροι έξοδοι από εισόδους).
Τα υψηλοτέρα αρνητικά Φ.Ι. σε απόλυτες τιμές καταγράφονται στην Αττική (σχεδόν -40 χιλ.), στο Νομό Σερρών (σχεδόν -15 χιλ.) και στους Νομούς, Φθιώτιδας, Μεσσηνίας, Αιτωλοακαρνανίας, Καρδίτσας, Ηλείας, Τρικάλων, Ευβοίας, Καβάλας, Έβρου, Πέλλας και Μαγνησίας (-8 έως -6 χιλ.) συμβάλλοντας, αν και σε διαφοροποιημένο βαθμό, στην μείωση του πληθυσμού τους. Η μη ταύτιση, των εχόντων θετική μεταβολή πληθυσμού Νομών με αυτούς που έχουν θετικά φυσικά ισοζύγια (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Χίος που με 1.100 περισσοτέρους θανάτους από γεννήσεις είχε αύξηση του πληθυσμού κατά 6.000 χιλιάδες), όπως και το γεγονός ότι, ενώ 6 στους 51 νομούς είχαν θετικά Φ.Ι., οι διπλάσιοι (12) είχαν αύξηση του πληθυσμού τους αποδεικνύει ότι ένα τμήμα μόνον των καταγραφόντων μεταβολών -θετικών ή αρνητικών- του πληθυσμού στην εξεταζόμενη περίοδο οφείλεται στην φυσική κίνηση.
Τα μεταναστευτικά ισοζύγια (είσοδοι-έξοδοι) υπεισέρχονται και παίζουν συχνά καθοριστικό ρόλο. Τα ισοζύγια αυτά σε εθνικό επίπεδο δίδουν μεν σχεδόν 185.000 περισσότερες εξόδους από εισόδους (είναι δηλαδή αρνητικά), αλλά στην πλειοψηφία των Νομών (32/51) είναι θετικά. Είναι προφανές ότι όπου τόσο το Φ.Ι. όσο και το Μ.Ι. είναι αρνητικά, προστιθέμενα, οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις του πληθυσμού. Αντιθέτως, όταν τα Μ.Ι. είναι θετικά α) είτε υπερτερούν των αρνητικών Φ.Ι και οδηγούν σε αύξηση του πληθυσμού, είτε ιι) υπολείπονται των Φ.Ι. και στην περίπτωση αυτή οι μειώσεις είναι μικρότερες.
Διαπιστώνεται ότι το 1/3 των Νομών (17, όλοι στην ηπειρωτική χώρα με εξαίρεση το Λασίθι) έχουν ταυτόχρονα αρνητικά Μ.Ι. και Φ.Ι. (και προφανώς και απώλειες στον πληθυσμό τους). Στον αντίποδα, 4 μόνον Νομοί (τρείς στην Κρήτη + Δωδεκάνησα) έχουν θετικά Μ.Ι. και Φ.Ι. (και προφανώς αύξηση του πληθυσμού τους). Οι υπόλοιποι 30 νομοί εντάσσονται σε κάποια από τις άλλες τρεις ενδιάμεσες ομάδες. Η πρώτη συμπεριλαμβάνει δυο μόνον νομούς, την Ξάνθη και τις Κυκλάδες, που αν και έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους (Φ.Ι. +) χάνουν πληθυσμό καθώς οι έξοδοι είναι περισσότερες από τις εισόδους (Μ.Ι. -). Στην δεύτερη ομάδα εντάσσονται 20 νομοί - όλοι στην ηπειρωτική Ελλάδα-, όπου αν και τα μεταναστευτικά τους ισοζυγία είναι θετικά, δεν επαρκούν να καλύψουν τις απώλειες των αρνητικών Φυσικών τους Ισοζυγίων, με αποτέλεσμα και έχουν μείωση του πληθυσμού τους.
Τέλος, η τελευταία ομάδα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς στους 8 Νομούς που την αποτελούν (Βοιωτίας, Θεσπρωτίας, Λέσβου, Πιερίας, Σάμου, Φωκίδος, Χαλκιδικής και Χίου) τα ισοζύγιο είσοδοι -έξοδοι είναι θετικό σε τέτοιο βαθμό (Μ.Ι .++) που υπερκαλύπτουν τις απώλειες που προκαλεί τα αρνητικά Φ.Ι (περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις), με αποτέλεσμα να έχουν και αυτοί, όπως οι τρεις νομοί της Κρήτης και τα Δωδεκάνησα, αύξηση του πληθυσμού τους.
Από την ανάλυση αυτή προκύπτει ότι, κάτω από τους μέσους εθνικούς όρους κρύβονται σημαντικές διαφοροποιήσεις, καθώς οι όποιες μεταβολές του πληθυσμού ανάμεσα στο 2011 και το 2021 σε χαμηλότερα διοικητικά επίπεδα (Νομοί) αφενός μεν διαφοροποιούνται αυτών της χώρας, αφετέρου δε απορρέουν συχνά από το διαφοροποιημένο «παίγνιο» των δυο ισοζυγίων (Φ.Ι. & Μ.Ι.) που τις προσδιορίζουν.
Η «ελκυστικότητα» των Νομών όπως αποτυπώνεται στα Μεταναστευτικά τους Ισοζύγια διαφοροποιείται σημαντικά, όπως διαφοροποιείται εξ ίσου σημαντικά και το αποτέλεσμα της ζυγαριάς γεννήσεις- θάνατοι. Η ζυγαριά αυτή (Φ.Ι.) επηρεάζεται κυρίως από την κατανομή του πληθυσμού κάθε νομού ανά ηλικία (δηλ. το ποσοστό των 65 ετών και άνω - βλ. γήρανση - και το ποσοστό των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας), καθώς οι διαφορές ανάμεσα στους νομούς τόσο της θνησιμότητας (μέσος όρος ζωής) όσο και της γονιμότητάς (μέσος αριθμός παιδιών/ γυναίκα) είναι πολύ μικρές συγκρινόμενες με αυτές των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών.
Μπακογιάννης
Στο περιθώριο εκδήλωσης χθες στο Δημαρχιακό Μέγαρο Αθηνών ο κ. Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι στην Ελλάδα το δημογραφικό ζήτημα αποτελεί τη μεγαλύτερη κρίση και συχνά συνδέεται με κοινωνικο-οικονομικά αίτια. Αναφέροντας ως παράδειγμα τη θητεία του στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και την πρωτοβουλία για οικονομική ενίσχυση των ζευγαριών, που ήθελαν να αποκτήσουν παιδί, τόνισε ότι παρόμοια πρωτοβουλία, αυτή τη φορά για την ενίσχυση των νέων μέσα από κίνητρα για την επιστροφή τους στην πόλη, ετοιμάζεται να λάβει και ως δήμαρχος Αθηναίων. «Τέτοιες πρωτοβουλίες δεν είναι σημαντικές απλώς ως ενέργειες, αλλά και έχουν και μεγάλο συμβολικό χαρακτήρα», σημείωσε χαρακτηριστικά.
