Γράφει ο Μυργιώτης Παναγιώτης - Μαθηματικὸς
Δὲν
εἶναι ἀπολύτως ἐξακριβωμένος ὁ τόπος γέννησης τοῦ Καραϊσκάκη. Ἀποτελεῖ
σημεῖο διεκδίκησης καὶ διαμάχης. Τὸν θεωροῦν τέκνο τους τὸ χωριό
Μαυρομματι Καρδίτσας, καὶ ἡ Σκουληκαριά Ἄρτας. Ἡ ἐπιτροπὴ ποὺ συνέστησε
τὸ Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν τὸ 1927, προκειμένου νὰ ἐπιλύσει τὸ θέμα τῆς
γενέτειράς του, κατέληξε στὴν ἐπίσημη
ἀναγόρευση τοῦ Μαυρομματίου ὡς γενέτειρας τοῦ Καραϊσκάκη. Παρ' ὅλα αὐτὰ
τὸ 1997, στὰ πλαίσια τοῦ σχεδίου Καποδιστριας, ἀποφασίστηκε νὰ δοθεῖ τὸ
ὄνομα «Γεώργιος Καραϊσκάκης» στὸν νεοσύστατο δῆμο τοῦ νομοῦ Ἄρτας στόν
ὁποῖο ὑπάγεται ἕως σήμερα ἡ Σκουληκαριὰ καὶ τὸ 2005 μὲ προεδρικὸ
διάταγμα καθιερώθηκε ἐπίσημα στὴ Σκουληκαριὰ δημόσια ἑορτὴ τοπικῆς
σημασίας, πρὸς τιμὴ τοῦ Καραϊσκάκη, ἐντείνοντας περαιτέρω τὴ διαμάχη ὡς
πρὸς τὸν τόπο γέννησης τοῦ ἥρωα. Μᾶς φέρει θυμίζει σὲ παράφραση τὸ
ἀρχαῖο : ἀνδρῶν ἐπιφανῶν πάσα γῆ... γενέτειρα.
Τὸ
ἐπίθετό τοῦ ἥρωα εἶναι σύνθετο ἀπὸ τὸ καρὰς (=μαῦρος, μελαμψὸς) καὶ τὸ
οἰκογενειακὸ ὄνομα Ἴσκος. Γεννήθηκε τὸ 1782 καὶ ἦταν νόθος γιὸς τῆς Ζωῆς
Διμισκῆ ἢ Ντιμισκῆ, ἀπὸ τη Σκουληκαριά, πρώτης ἐξαδέλφης τοῦ ἁρματολοῦ
τῶν Ραδοβυζίων Γωγου Μπακόλα. Η μητέρα του, ὅταν πέθανε ὁ σύζυγός της,
ἔγινε καλόγρια (γι' αὐτὸ καὶ τοῦ ἔμεινε ἡ προσωνυμία «ὁ γιὸς τῆς
καλογριᾶς»). Γιὰ τὴν ταυτότητα τοῦ πατέρα του δὲν ὑπάρχει βεβαιότητα.
Θεωρεῖται πιθανότερο ὅτι ἦταν ὁ ἁρματολὸς τοῦ Βάλτου Δημητριος Ἴσκος ἢ
Καραΐσκος, ἀπὸ φημισμένη οἰκογένεια σαρακατσανικης καταγωγης, ποὺ
ἀνέδειξε πολλοὺς στρατιωτικοὺς καὶ πολιτικούς. Τὰ παιδικά του χρόνια
ἦταν δύσκολα λόγω τοῦ οἰκογενειακοῦ του ἱστορικοῦ ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ
ἀναγκάστηκε νὰ ζεῖ μόνος χωρὶς τὴν ὑποστήριξη τῶν γονέων του... Ἦταν
φιλόνικος, βλάσφημος καὶ βωμολόχος, χαρακτηριστικὰ ποὺ ἀπέκτησε ἀπὸ αὐτὰ
τὰ δύσκολα παιδικά του χρόνια.
Σὲ
νεαρὰ ἡλικία συνελήφθη ἀπὸ τὸν Ἀλὴ Πασὰ καὶ φυλακίστηκε. Ἐκεῖ ἔμαθε τὰ
πρῶτα του γράμματα. Ακολούθησε στὴν ἐκστρατεία του κατὰ τοῦ περίφημου
πασά Πασβάνογλου στο Βιδίνιο τῆς Βουλγαρίας, φίλου τοῦ Ρήγα Φεραίου. Στὴ
ἐκστρατεία ἐκείνη ὁ Καραϊσκάκης αἰχμαλωτίσθηκε ἀπὸ τὶς δυνάμεις τοῦ
Πασβάνογλου καὶ κρατήθηκε γιὰ κάποιο χρόνο. Στὴ συνέχεια ἐπέστρεψε στὴν
αὐλὴ τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ, μέχρι ποὺ λιποτάκτησε καὶ πῆγε στον Κατσαντώνη, ὅπως
σημειώνει ὁ Γιάννης Βλαχογιάννης. Λέγεται πὼς ὅταν ὁ Ἀλὴ Πασὰς ρώτησε
κάποτε τὸν Καραϊσκάκη τί θὰ ἤθελε νὰ τοῦ προσφέρει, ἐκεῖνος τοῦ
ἀπάντησε: "Ἂν μὲ γνωρίζεις ἄξιο γιὰ ἀφέντη, κᾶνε μὲ ἀφέντη, ἂν γιὰ
δοῦλο, κᾶνε μὲ δοῦλο, ἂν γιὰ τίποτα ρῖξε μὲ στὴ λίμνη".
Ὅταν
τὸ καλοκαῖρι τοῦ 1820 πολιορκήθηκε ὁ Ἀλὴ Πασὰς ἀπὸ τὰ σουλτανικὰ
στρατεύματα, ὁ Καραϊσκάκης παρέμεινε μαζί του καὶ ἀγωνίστηκε ὑπέρ του.
Ἀργότερα ὅμως προσχώρησε στοὺς πολιορκητές, ἀλλὰ γρήγορα ἀπομακρύνθηκε
καὶ ἀπὸ αὐτούς. Κατὰ τοὺς πρώτους μῆνες τοῦ 1821 προσπάθησε νὰ ἐξεγείρει
σὲ ἐπανάσταση κατὰ τῶν Τούρκων τὴν περιοχὴ τῆς Βόνιτσας, στὴν ἀρχὴ
ἀνεπιτυχῶς διότι οἰ προύχοντες τῆς περιοχῆς θεωροῦσαν πὼς δὲν ἦταν ἀκόμη
κατάλληλος ὁ καιρός. Στὴ συνέχεια πῆγε στα Τζουμέρκα όπου ὕψωσε τὴ
σημαία τῆς Ἐπανάστασης, ἡ ὁποία διαδόθηκε πολὺ γρήγορα στὶς ὅμορες
ἐπαρχίες καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στο Μακρυνόρος όπου καὶ συμμετεῖχε ὁ ἴδιος στὶς
γενόμενες ἐκεῖ συμπλοκές.
Ὁ
Καραϊσκάκης ἀπὸ νεαρὴ ἡλικία φιλοδοξοῦσε νὰ γίνει κάποια μέρα
καπετάνιος τῶν Ἀγράφων καὶ τὸ κατόρθωσε πράγματι τὸ 1821 βοηθούμενος καὶ
ἀπὸ τόν Γιαννάκη Ράγκο καὶ τοὺς περὶ αὐτόν Βαλτινούς, ἀναγνωρισμένος
ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὶς ὀθωμανικὲς ἀρχὲς τῆς Λάρισας. Κάτοχος πλέον τῶν
Ἀγράφων, στὴν ἀρχὴ ἀπέφυγε νὰ προσβάλει τοὺς Τούρκους, ὑποκρινόμενος
ὑποταγὴ στον Σουλτάνο. Τὸ 1822 ἦλθε σὲ ἔντονες προστριβὲς μὲ τὸν
Γιαννάκη Ράγκο ποὺ ἀξίωνε καὶ αὐτὸς τὴν ἀρχηγία τῶν Ἀγράφων. Μὲ τὴν
εἰσβολὴ τῶν Τούρκων στήν Στερεᾶ Ἑλλάδα (Νοέμβριος 1822) ὁ Καραϊσκάκης
εἰδοποίησε ἀπὸ τὰ Ἄγραφα τὸν γέροντα Πανουργία «ὅτι διαπραγματεύθηκε
προσωρινὰ μὲ τοὺς Τούρκους νὰ ἀρχηγέψει στὰ Ἄγραφα καὶ ἔτσι αὐτοὶ νὰ μὴν
ἔλθουν» ἐνῷ «τὰ "δικαιώματα" θὰ τὰ ἔστελνε ὁ ἴδιος σ' ἐκείνους». Ἔτσι
ἑνωμένοι ὁ Καραϊσκάκης μὲ τούς Στορνάρη καὶ Γρηγόρη Λιακατά, προέβησαν
σὲ συμφωνία μὲ τόν Βαλή τῆς Ρούμελης Χουρσιτ Πασά, κερδίζοντας χρόνο καὶ
περιμένοντας τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἐκστρατειῶν του κατὰ τοῦ Μεσολογγίου,
κατὰ τῆς Ἀνατολικῆς Ἑλλάδας καθὼς καὶ τῆς ἐκστρατείας τοῦ Δράμαλη. Καὶ
"ἂν χρειάζονται στρατιωτικὴ βοήθεια νὰ τοὺς πέμψει" ἔγραφε τότε ὁ
Καραϊσκάκης. Μετὰ τὴ λύση τῆς πρώτης πολιορκίας τοῦ Μεσολογγίου (31
Δεκεμβρίου 1822), μέρος τοῦ στρατοῦ τοῦ Ομὲρ Βρυώνη καὶ τοῦ Κιουταχή
χρειαστηκε ἀπὸ το Αγρίνιο να μετακινηθεῖ διερχόμενο ἀπὸ τὰ Ἄγραφα. Τοῦ
στρατοῦ αὐτοῦ ἡγοῦνταν οἱ Ἰσμαὴλ Πασὰς Πλιάσσας, Ἰσμαὴλ Χατζὴ Μπέντου
καὶ Ἄγιο Βασιάρη. Ὁ Καραϊσκάκης προκατέλαβε μὲ χίλιους περίπου ἄνδρες
τὴν διάβαση κοντὰ στον Άγιο Βλάση (Σολοβάκο) καὶ ἀνάγκασε τοὺς ἐχθρούς,
νὰ ὀπισθοχωρήσουν στὸ Ἀγρίνιο, μετὰ ἀπὸ πεισματώδη μάχη. Ὁ ἴδιος στὴ
συνέχεια ἀναγκάσθηκε νὰ ἐγκαταλείψει τὰ Ἄγραφα καὶ νὰ μεταβεῖ στην Ιθάκη
προκειμενου νὰ συναντήσει ἔμπειρους γιατροὺς γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς
φυματίωσης ἀπὸ τὴν ὁποία ἔπασχε. Οἱ γιατροὶ λίγες ἐλπίδες ζωῆς ἔδωσαν
στὸν ἥρωα καὶ τοῦ συνέστησαν νὰ μείνει στὸ νησί.
Ὁ
Καραϊσκάκης, νοσταλγώντας τη Ρούμελη καὶ τὰ Ἄγραφα, ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν
Ἰθάκη στο Μεσολόγγι καὶ ζήτησε ἐπίμονα νὰ διορισθεῖ ἀρχηγὸς τῶν
ἑλληνικῶν πλέον ὅπλων τῆς ἐπαρχίας τῶν Ἀγράφων. Ἀλλὰ ὀ Αλέξανδρος
Μαυροκορδάτος δεν δέχθηκε. Οἱ ἄλλοι ὁπλαρχηγοὶ εἶναι ὑπέρ του.
Συμβαίνουν ἐπεισόδια μεταξὺ τῶν ὀπαδῶν τους καὶ ὁ Μαυροκορδάτος
κατηγόρησε τὸν Καραϊσκάκη μετὰ ἀπὸ ὁμολογία τοῦ Κωνσταντίνου Βουλπιώτη,
ποὺ εἶχε μεταβεῖ στὰ Γιάννενα, ὅτι: "ὁ γιὸς τῆς Καλογριᾶς εἶχε στείλει
ἐπιστολὴ στον Ομὲρ Βρυώνη με τὴν ὑπόσχεση νὰ τοῦ παραδώσει τὸ Μεσολόγγι
καὶ τὸ Αἰτωλικό". Ἔτσι διόρισε ἐπιτροπὴ προκειμένου νὰ ἐξετάσει τὴν
"ἀποκάλυψη προδοσίας". Στὶς 30 Μαρτίου 1824 συστάθηκε ἡ παραπάνω
ἐπιτροπὴ καὶ στὶς 2 Ἀπριλίου 1824 (σὲ 3 μέρες) ἐκδόθηκε προκήρυξη τῶν
ἐγκλημάτων τοῦ Καραϊσκάκη. Ἡ ἐπιτροπὴ κρίνει τὸν Καραϊσκάκη ἔνοχο
«ἐσχάτης προδοσίας» ἄνευ δίκης καὶ στερήθηκε ὅλων τῶν βαθμῶν καὶ τῶν
ἀξιωμάτων του καὶ διατάχθηκε νὰ ἀναχωρήσει ἀπὸ τὸ Αἰτωλικό. Έτσι στὶς 3
Μαΐου 1824 (ἀνήμερα τῆς ἔκδοσης τῆς προκήρυξης) ὁ Καραϊσκάκης μὲ πολλοὺς
ὀπαδοὺς τοῦ ἀναχώρησε ἀπὸ τὸ Αἰτωλικὸ καὶ ἐπιχειρώντας ἀνεπιτυχῶς νὰ
καταλάβει τὰ Ἄγραφα μετέβη στο Καρπενήσι. Στὶς 27 Μαΐου τοῦ ἴδιου ἔτους
ζήτησε ἐγγράφως συγνώμη ἀπὸ τὸν Α. Μαυροκορδάτο, ποὺ ὅμως δὲν
εἰσακούσθηκε. Τελικὰ στὶς 25 Ἰουνίου 1824 κατέφυγε στο Ναύπλιο οπου ἡ
Κυβέρνηση τοῦ ἀναγνώρισε ὅλους τους βαθμοὺς καὶ τὰ ἀξιώματά του. Ἀμέσως
μετὰ τὴν ἀποκατάστασή του ὁ Καραϊσκάκης διατάχθηκε ἀπὸ τὴν Κυβέρνηση νὰ
ἐκστρατεύσει στὴν Ἀνατολικὴ Στερεὰ ἐπικεφαλῆς 300 μισθοφόρων. Ἐπίσης,
χωρίσθηκε καὶ ἡ περιοχὴ τῶν Ἀγράφων σὲ δύο τμήματα καὶ τὸ ἀνατολικὸ
ἀποδόθηκε στὸν Καραϊσκάκη. Ἔτσι κοντὰ στὰ Σάλωνα (Ἀμφισσα) συγκροτήθηκε
τὸ πρῶτο ἑλληνικὸ στρατόπεδο, ὁ δὲ Καραϊσκάκης, ποὺ εἶχε ἀποκτήσει τὴν
γενικὴ ἐκτίμηση τῶν ὁπλαρχηγῶν, ἐκλέχθηκε ἀπὸ ἐκείνους "στρατοπεδάρχης
ἀπολύτου ἐξουσίας". Μετὰ τὸ τέλος τοῦ 2ου ἐμφυλίου πολέμου ὀ Κωλέττης
ενισχυσε τὸν Καραϊσκάκη καὶ μὲ ἄλλους πολλοὺς Στερεοελλαδίτες ἀπὸ τὸ
Μωριὰ καὶ τὴ Ρούμελη, ἐφοδιάζοντας τὸν μὲ χρήματα, τρόφιμα καὶ πολεμικὸ
ὑλικό.
Στὶς
ἀρχὲς τοῦ Μαΐου τοῦ 1825 ὁ Καραϊσκάκης ἐπανέρχεται στὴ Στερεὰ καὶ κατὰ
τὰ μέσα τοῦ καλοκαιριοῦ βρίσκεται σὲ πλήρη δράση διορισμένος ὡς γενικὸς
ἀρχηγὸς ὅλων τῶν ἐκτὸς Μεσολογγίου ἑλληνικῶν στρατευμάτων.Ὁ Καραϊσκάκης
μαζὶ μὲ τὸν Τζαβέλλα κατέστρωσαν μεγαλεπήβολο σχέδιο περικύκλωσης ἀπὸ
ξηρᾶς ὅλων τῶν Τούρκων ποὺ πολιορκοῦσαν τὸ Μεσολόγγι, σὲ συνεννόηση
πάντα μὲ τοὺς πολιορκημένους. Τὸ περίφημο ἐκεῖνο σχέδιο ἄρχισε νὰ
ἐκτελεῖται τμηματικὰ ἀπὸ τὶς 21 μέχρι 25 Ἰουλίου 1825 χωρὶς ὅμως νὰ
ὁλοκληρωθεῖ. Ἐπέφερε ὅμως διακοπῆ τῆς πολιορκίας.
Στὶς
17 Ἰουνίου 1826 ὁ Καραϊσκάκης μαζὶ μὲ πολλοὺς ἀπὸ ἐκείνους τοῦ μαχητὲς
ἔφτασε στὸ Ναύπλιο. Ἡ Ἐπανάσταση ἤδη στὴ Δυτικὴ Στερεὰ εἶχε σβήσει καὶ
στὴν Ἀνατολικὴ μόνο ἡ Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν, ἡ Κάζα καὶ τα Δερβενοχώρια
κατεχονταν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες. Ο Α. Ζαΐμης, πρόεδρος τῆς νεοπαγοῦς
Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς, θεώρησε τὸν "Γιὸ τῆς Καλογριᾶς" ὡς τὸν ἀξιοτερο
στρατιωτικὸ γιὰ τὴν γενικὴ ἀρχιστρατηγία καὶ τὸν ἀναγνώρισε ὡς
ἀρχιστράτηγο, παρότι εἶχε παλαιότερα κατατρεχθεῖ ἀπὸ ἐκεῖνον καὶ εἶχε
ὑποστεῖ λεηλασία τῆς οἰκίας του. Στὶς 19 Ἰουλίου 1826 ὁ Καραϊσκάκης
ἐπικεφαλῆς 680 περίπου ἀνδρῶν ξεκίνησε ἀπὸ τὸ Ναύπλιο γιὰ τὴν Στερεὰ
στὴν ὁποία εἶχε εἰσβάλει ὀ Ομὲρ Πασάς (τῆς Καρύστου) καὶ ὀ Κιουταχής
(ἀπὸ Θήβα). Πολὺ σύντομα ὁ Κιουταχής, λόγω τῆς στρατιωτικῆς δεινότητας
τοῦ Καραϊσκάκη, βρέθηκε ἀπὸ πολιορκῶν σὲ θέση πολιορκούμενου. Μὲ
ὑπόδειξη τοῦ Καραϊσκάκη συγκροτήθηκε στην Ελευσίνα γενικό ἑλληνικὸ
στρατόπεδο. Στὶς 5-7 Αὐγούστου τοῦ ἴδιου ἔτους ἐπῆλθε ἡ πρώτη ἁψιμαχία
στο Χαϊδάρι, τὴν ὁποία ἀκολούθησαν κι ἄλλες, φοβούμενος ὁ Κιουταχὴς τὴν
κατὰ μέτωπο ἐπίθεση ἀπὸ τὰ κυκλωτικὰ πάντα σχέδια τοῦ Καραϊσκάκη. Στὶς
ἁψιμαχίες ἐκεῖνες ὁ Καραϊσκάκης καὶ ὀ Φαβιέρος διαφωνησαν περὶ τῆς
τακτικῆς του πολέμου. Ὅταν ὅμως ὁ Κιουταχὴς κατέλαβε τὴν κάτω πόλη τῶν
Ἀθηνῶν, ὁ Καραϊσκάκης ἐνίσχυσε τὴν φρουρὰ τῆς Ἀκρόπολης μὲ περιορισμένο
σῶμα ὑπὸ τὸν Κριεζώτη ποὺ κατάφερε καὶ εἰσῆλθε στὶς 10 Ὀκτωβρίου 1826.
Τὸν ἴδιο μήνα καὶ 15 μέρες μετὰ (25 Ὀκτωβρίου) ὁ Καραϊσκάκης ἐκστράτευσε
στὴ Βοιωτία, στὴ Φθιώτιδα καὶ στὴ Φωκίδα, ἀπ' ὅπου καὶ ἀπέκοψε τὶς
τουρκικὲς ἐφοδιοπομπές, ὁλοκληρώνοντας ἔτσι τὸν ἀποκλεισμὸ τοῦ
ἀνεφοδιασμοῦ τῶν Τούρκων.
Προχωρώντας
στὴ συνέχεια στὴν πολιορκία τῶν πύργων τῆς Δόμβραινας, διέταξε νὰ
ἀρχίσει καὶ ἡ προσβολὴ τῶν Τούρκων ποὺ βρίσκονταν στὴν πεδιάδα τοῦ
χωριοῦ (12 Νοεμβρίου 1826). Δύο μέρες μετὰ μετέφερε τὸ στρατόπεδό του
ἀπὸ τὴ Δόμβραινα καὶ τὴν Κεκόση στὴ Μονὴ Δομποὺ τοῦ Ἁγίου Σεραφεὶμ καὶ
ἀπὸ ἐκεῖ στη Μονὴ τοῦ Ὅσιου Λουκὰ καὶ στὶς 18 Νοεμβρίου στρατοπέδευσε
στο Δίστομο, ἔχοντας ὁλοκληρώσει τὶς ἐκκαθαρίσεις σὲ ὅλη τὴν περιοχή.
Τὶς κυκλωτικὲς αὐτὲς κινήσεις ἀντελήφθη γρήγορα ὁ Κιουταχὴς καὶ
εἰδοποιεῖ νὰ σπεύσουν σὲ βοήθειά του ὁ Μουστάμπεης ἀπὸ την Αταλάντη καὶ ὁ
Κεχαγιάμπεης ποὺ βρισκόταν νοτιότερα. Αὐτοὶ ἑνώνοντας τὶς δυνάμεις τοὺς
ἔσπευσαν νὰ καλύψουν τὰ νῶτα τῶν Τούρκων ποὺ πολιορκοῦσαν τὴν Ἀκρόπολη.
Στὶς
18 Νοεμβρίου 1826 ὁ ἐπικεφαλῆς τῶν τουρκαλβανικῶν σωμάτων Μουσταμπεης
στρατοπεδευσε στή Δαύλεια, δίπλα στὴ Μονὴ τῆς Ἱερουσαλήμ, προκειμένου νὰ
διανυκτερεύσει, προτιθέμενος τὴν ἑπομένη νὰ φθάσει στὴν Ἀμφισσα μέσω
Αραχοβας. Ὁ Καραϊσκάκης πληροφορούμενος τὶς κινήσεις καὶ τὶς προθέσεις
αὐτές, τὴν νύχτα τῆς 18ης πρὸς 19η Νοεμβρίου, ἔσπευσε μὲ 560 ἄνδρες καὶ
προκατέλαβε τὴν Ἀράχοβα, τὴν ὁποία ὀχύρωσε μὲ τὴν ἀμέριστη βοήθεια τῶν
κατοίκων. Στὶς ἔξι ἡμέρες ποὺ ἀκολούθησαν (19-24) οἱ μάχες ποὺ δόθηκαν
ἐντὸς καὶ ἐκτός της Ἀράχοβας ὑπῆρξαν συντριπτικὲς γιὰ τοὺς Τούρκους, ποὺ
ἀπὸ 2.000 ποὺ ἦταν, μόλις ποὺ διασώθηκαν περὶ τοὺς 300. Στὶς μάχες
ἐκεῖνες σκοτώθηκαν καὶ τέσσερις Τοῦρκοι ἀρχηγοὶ σωμάτων: ὁ Μουστάμπεης, ὁ
ἀδελφός του Καριοφίλμπεης, ὁ Ἐλζάμπεης καθὼς καὶ ὁ Κεχαγιάμπεης. Δυτικά
του Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῆς Ἀράχοβας, στὸ τέλος τῶν μαχῶν, ὁ
Καραϊσκάκης ἔστησε πυραμίδα ἀπὸ 1.500 κεφάλια Τουρκαλβανῶν στρατιωτῶν.
Στὴ
συνέχεια, προβλέποντας πὼς ὁ Κιουταχὴς δὲν θὰ μπορέσει νὰ συνεχίσει τὴν
πολιορκία χωρὶς ἀνεφοδιασμό, συνέχισε τὶς ἐκκαθαρίσεις τῶν περιοχῶν τῆς
Στερεᾶς. Ἀρχὲς Δεκεμβρίου εἰσῆλθε στὸ Τουρκοχώρι τὸ ὁποῖο καὶ κατέλαβε
ἐνῷ μὲ τὰ ἴδια τοῦ τὰ χέρια σκότωσε τὸν Μεχμὲτ Πασά, τὰ δὲ λείψανα τοῦ
στρατοῦ ἐκείνου τὰ κατεδίωξε τη Βουδουνίτσα. Στὶς ἀρχὲς Φεβρουαρίου 1827
ἀνάγκασε καὶ τὸν Ὀμὲρ Πασὰ τῆς Εὔβοιας ποὺ εἶχε σπεύσει ἐναντίον τοῦ νὰ
παραιτηθεῖ τοῦ ἀγῶνα καὶ νὰ ἐπιστρέψει νικημένος στὴν ἕδρα του.
Στὶς
23 Φεβρουαρίου 1827 ὁ Καραϊσκάκης ἐπιστρέφει στὴν Ἐλευσῖνα ἀφοῦ εἶχε
ἐλευθερώσει ὅλη τὴν Στερεὰ Ἑλλάδα, ἐκτός του Μεσολογγίου, τῆς Βόνιτσας
καὶ τῆς Ναυπάκτου.
Ὅταν
ὁ Ἀρχιστράτηγος Καραϊσκάκης ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν τετράμηνη νικηφόρα
περιοδεία του, ἔχοντας χίλιους περίπου ἄνδρες, στὴν Ἐλευσῖνα, μετέφερε
τὸ στρατόπεδό του στο Κερατσίνι στα ὑψώματα τοῦ ὁποίου ἔχτισε
"ταμπούρια" (μικρὲς ὀχυρώσεις) ὅπου ἐπανειλημμένα δέχθηκε ἐπιθέσεις τῶν
Τούρκων, ἰδιαίτερα στὶς 4 Μαρτίου 1827. Τὸν ἴδιο χρόνο 2.000
Πελοποννήσιοι ὑπὸ τὸν στρατηγό Γενναιο Κολοκοτρώνη, τους Πετμεζάδες,
Σισίνη κ.α. ὁπλαρχηγοὺς ἔφθασαν σὲ ἐπικουρία τοῦ Ἀρχιστρατήγου.
Στὶς
ἀρχὲς τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1827 προσῆλθαν καὶ οἱ, διορισμένοι ἀπὸ τη
Συνέλευση τῆς Τροιζήνας (Κυβέρνηση), Κόχραν ως "στόλαρχος πασῶν τῶν
ναυτικῶν δυνάμεων" και Τσωρτς, ὡς "διευθυντὴς χερσαίων δυνάμεων",
προκειμένου νὰ συνδράμουν τὸν Ἀγῶνα. Μὲ τοὺς δύο αὐτοὺς ξένους ὁ
Καραϊσκάκης βαθμιαία περιῆλθε σὲ ἔριδες, τόσο γιὰ τὴν τακτική του
πολέμου, ὅσο καὶ κατὰ τὴν ὀργάνωση γιὰ τὴν κατὰ μέτωπο ἐπίθεση. Διότι
προσπαθοῦσαν νὰ ἐφαρμόσουν τακτικὲς ὀργανωμένου στρατοῦ ἀγνοώντας τὶς
τακτικὲς τῶν Ἑλλήνων, τὴν ψυχολογία τους, ἀλλὰ καὶ τὶς μορφολογικὲς
δυνατότητες τῆς περιοχῆς. Ἔτσι ἡ ἀνάμιξη αὐτῶν στὶς πολεμικὲς ἐνέργειες
μὲ ταυτόχρονες διαταγὲς τοῦ ἑνὸς καὶ τοῦ ἄλλου παρέλυσαν τὶς διαταγὲς
τοῦ Καραϊσκάκη.
Αὐτὸ
ὁδήγησε τὸν Ἀρχιστράτηγο νὰ ἐπεμβαίνει προσωπικὰ μέχρι αὐτοθυσίας σὲ
ὅλες τὶς συμπλοκές, ἀκόμη καὶ τὶς μικρότερες. Αὐτὸ τὸ ἀντελήφθη ὁ
Κολοκοτρώνης ὁ ὁποῖος καὶ διαμήνυσε στὸν Καραϊσκάκη νὰ ἀποφεύγει τὶς
ἄσκοπες ἁψιμαχίες καὶ ἀκροβολισμοὺς γιὰ νὰ μὴ φονεύονται καὶ ὁπλαρχηγοὶ
τοὺς ὁποίους "κυνηγᾶ τὸ βόλι". Ὁ Κολοκοτρώνης τοῦ τόνιζε μάλιστα ὅτι
εἶναι ἀνάγκη "νὰ σώσει τὸν ἑαυτόν του γιὰ νὰ σωθεῖ καὶ ἡ πατρίδα". Ὁ
Καραϊσκάκης ὅμως ἔχοντας ἀτίθασο χαρακτῆρα, παρὰ τὶς συστάσεις καὶ παρὰ
τὴν κατάσταση τῆς ὑγείας τοῦ ἀποφάσισε νὰ ἀνακόψει τοὺς ἀκροβολισμοὺς
τῶν Τούρκων.
Ἡ
ἐπιχείρηση ὁρίσθηκε νὰ πραγματοποιηθεῖ τὴ νύχτα τῆς 22ας πρὸς τὴν 23η
Ἀπριλίου 1827, ἔχοντας συμφωνήσει κανεὶς νὰ μὴν ξεκινήσει ἄκαιρά τους
πυροβολισμοὺς πρὶν δοθεῖ τὸ σύνθημα γιὰ γενικὴ ἐπίθεση. Τὸ ἀπόγευμα τῆς
22ας Ἀπριλίου ἀκούστηκαν πυροβολισμοὶ ἀπὸ ἕνα Κρητικὸ ὀχύρωμα. Οἱ
Κρητικοὶ προκαλοῦσαν τοὺς Τούρκους καὶ καθὼς ἐκεῖνοι ἀπαντοῦσαν οἱ
ἐχθροπραξίες γενικεύτηκαν. Ὁ Καραϊσκάκης, παρότι ἄρρωστος βαριά, ἔφτασε
στὸν τόπο τῆς συμπλοκῆς. Ἐκεῖ μία σφαῖρα τὸν τραυμάτισε θανάσιμα στο
υπογάστριο. Οἱ γιατροὶ ποὺ ἀνέλαβαν τὴν περίθαλψή του γρήγορα κατάλαβαν
πὼς θὰ πέθαινε. Ὁ ἥρωας μεταφέρθηκε στὸ στρατόπεδό του στὸ Κερατσίνι καὶ
ἀφοῦ μετάλαβε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ὑπαγόρευσε τη διαθήκη του ποὺ
ἰδιόχειρα ὑπέγραψε. Ἡ τελευταία κουβέντα ποὺ εἶπε στοὺς συμπολεμιστές
του, κατὰ τον στρατηγὸ Μακρυγιάννη που τὸν ἐπισκέφθηκε, ἦταν "Ἐγὼ
πεθαίνω. Ὅμως ἐσεῖς νὰ εἶστε μονιασμένοι καὶ νὰ βαστήξετε τὴν πατρίδα".
Τὴν ἑπομένη στὶς 23 Ἀπριλίου 1827 ὁ Ἀρχιστράτηγος Γεώργιος Καραϊσκάκης
ὑπέκυψε στὸ θανατηφόρο τραῦμα τοῦ μέσα στὸ ἐκκλησάκι του Αγίου Νικολάου
στο Κερατσινι, ἀνήμερα τῆς γιορτῆς του. Ἡ σορὸς τοῦ μεταφέρθηκε στὴν
ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στη Σαλαμίνα οπου ἐτάφη καὶ θρηνήθηκε ἀπὸ
τὸ πανελλήνιο. Ἀναφέρεται πὼς ὅταν ὁ Κολοκοτρώνης ἔμαθε τὸν θάνατο τοῦ
Καραϊσκάκη "κάθισε σταυροπόδι" καὶ μοιρολογοῦσε σὰν γυναῖκα.
Μετὰ
τὸ θάνατο τοῦ Καραϊσκάκη ἀνέλαβαν ὁ Κόχραν μὲ τὸν Τσώρτς τὴν διοίκηση
τῆς διεξαγωγῆς τῆς μάχης στὴ πεδιάδα τοῦ Φαλήρου ὅπου καὶ ἀκολούθησε ἡ
ὁλοκληρωτικὴ καταστροφὴ τοῦ Ἀνάλατου, στὴ σημερινὴ περιοχὴ Φλοίσβου
(Φαλήρου) ὅπου εἶχαν οἱ Τοῦρκοι παρασύρει τοὺς Ἕλληνες μέχρι ποὺ τοὺς
περικύκλωσαν. Ἀκολούθησε ἡ διάλυση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοπέδου τῆς
Ἀκρόπολης καὶ ἡ ἀνακατάληψή της καὶ ἡ διάλυση καὶ τοῦ στρατοπέδου τοῦ
Κερατσινίου. Οκτώ χρόνια μετὰ τὸ θάνατό του (1835) ἔγινε ἀνακομιδὴ τῶν
λειψάνων του ἀπὸ τη Σαλαμινα στον Πειραιά, προκειμένου νὰ ταφοῦν
ὁριστικὰ στὸ σημεῖο ποὺ ἔπεσε καὶ ὅπου ἤδη εἶχε ἀνεγερθεῖ τὸ μνημεῖο
του. Μαζὶ μὲ τὰ ὀστᾶ τοῦ Καραϊσκάκη, στὸ ἴδιο μέρος καὶ μετὰ ἀπὸ ἐπίσημη
τελετὴ ὅπου παρέστησαν ἐκπρόσωποι τῶν πολιτικῶν, στρατιωτικῶν καὶ
δικαστικῶν ἀρχῶν, ἐνταφιάστηκαν τὰ ἀντίστοιχα λείψανα τῶν ὑπολοίπων
ἑλλήνων και φιλελλήνων που εἶχαν σκοτωθεῖ ὑπερασπιζόμενοι τὴν πόλη της
Αθήνας. Ὁ ἴδιος ὁ βασιλιάς Οθωνας αποτισε φόρο τιμῆς στὸ νεκρό του
Καραϊσκάκη, ἐναποθέτοντας πάνω στὴ λάρνακά του το Παράσημο τοῦ Τάγματος
τοῦ Σωτήρος ανωτερου βαθμοῦ τὸ ὁποῖον ἔφερε, ἐνῷ ἀνέλαβε καὶ τὴν
κηδεμονία τῶν θυγατέρων τοῦ πεσόντα ἥρωα.
Ὁ
Καραϊσκάκης ἦταν γνωστὸς γιὰ τὶς βωμολοχίες ποὺ χρησιμοποιοῦσε
ἀδιακρίτως· ἀκόμη καὶ γιὰ τὴν οἰκογένειά του καὶ τὸν ἴδιο. Ιδιαίτερα τὴν
περίοδο τῆς Ἐπανάστασης οἱ ὕβρεις ποὺ ἐκτόξευε ἐναντίον τῶν
στρατιωτικῶν του ἀντιπάλων, των Μουσουλμάνων εκπροσωπων της Οθωμανικής
εξουσιας, δήλωναν τὴν ἀνατροπὴ τῆς μέχρι τότε τάξης πραγμάτων, τῆς
κοινωνικῆς ἱεραρχίας ποὺ βασιζόταν στὴν ἀνωτερότητα τῶν Μουσουλμάνων ἐπὶ
τῶν Χριστιανών ζιμμηδων, καὶ τὸ αἴσθημα ἀνωτερότητας ποὺ ἠ εθνικὴ ἰδέα
καὶ ἡ συμμετοχὴ στὴν Ἐπανάσταση χάριζαν στοὺς πολεμιστὲς ἀπέναντι στοὺς
μέχρι προτινὸς κοινωνικὰ ἀνώτερούς τους ἀντιπάλους τους.