Ὑπερβολικὸς αὐτὸς ὁ τίτλος, καλοί μου φίλοι, ἔτσι δὲν εἶναι; Ἢ μήπως καὶ … ὀλίγον σκοταδιστικός; Ὅμως δὲν εἶναι δικός μας. Εἶναι τῶν ἐφημερίδων ποὺ κατέγραψαν τὴν εἴδηση!
Καὶ ποιὰ εἶναι ἡ εἴδηση; Ἡ ἔρευνα τοῦ μεγαλυτέρου Πανεπιστημίου τοῦ κόσμου, τοῦ Χάρβαρντ, γιὰ τὴν online συμπεριφορὰ τῶν νέων, κυρίως δὲ τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐφήβων, ποὺ παρουσιάστηκε στὸ συνέδριο Social Good Summit τῆς ἱστοσελίδας Mashable.
Ἡ ἔρευνα αὐτή, ποὺ μελέτησε τὶς ἠθικὲς εὐαισθησίες τῆς λεγόμενης «ψηφιακῆς γενιᾶς», διαπίστωσε τὴν ἀπουσία ἠθικῶν φραγμῶν στοὺς νέους τὴν ὥρα ποὺ «σερφάρουν» στὸ διαδίκτυο! Συγκεκριμένα δὲ τὴν ὥρα ποὺ βρίσκονται online, ὑποδύονται ἕνα διαφορετικὸ ρόλο ἀπ’ αὐτὸν ποὺ ἔχουν, ὅταν δροῦν στὸν πραγματικὸ κόσμο. Ὁ «ψηφιακὸς ἑαυτός» τους εἶναι πιὸ ἀνάλγητος, πιὸ σκληρὸς καὶ πιό… ἀνήθικος!
Ἡ ἐρευνητικὴ ὁμάδα τοῦ Χάρβαρντ διαπίστωσε ὅτι οἱ περισσότεροι νέοι στεροῦνται ἠθικῆς σκέψης καὶ σεβασμοῦ γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο, ὅταν χρησιμοποιοῦν τὸ διαδίκτυο, ἐνῷ οἱ ἠθικές τους ἀναστολὲς ἀμβλύνονται ἢ ἐξαφανίζονται!
Οἱ ἀπαντήσεις ποὺ ἔδωσαν ἦταν σὰν αὐτή: «Κάνω online ὅ,τι θέλω νὰ κάνω. Δὲ νομίζω ὅτι εἶναι δουλειὰ κανενὸς νὰ μοῦ λέει τί δὲν πρέπει νὰ κάνω. Δὲ νιώθω ὑπεύθυνος ἀπέναντι σὲ ἄλλους ἀνθρώπους, ὅταν εἶμαι online. Περισσότερο νοιάζομαι γιὰ μένα, παρὰ γιὰ ὁποιονδήποτε ἄλλο»!
Σὲ ἀπαντήσεις σὰν αὐτές, συνοψίζεται ὁ τρόπος, μὲ τὸν ὁποῖο σκέφτονται οἱ νέοι, ὅταν «σερφάρουν» στὸ διαδίκτυο καὶ τὸ μέγεθος τῆς εὐθύνης ποὺ ἀντιλαμβάνονται ὅτι τοὺς ἀναλογεῖ.
Κατὰ τὴν ἔρευνα, ἡ ἀντίδραση τῶν περισσοτέρων, ὅταν βλέπουν στὸ διαδίκτυο κάτι «περίεργο» εἶναι νὰ βάζουν τὰ γέλια. Ἀκόμη κι ἂν εἶναι κάτι ποὺ στὸν «ἔξω κόσμο» θὰ τοὺς ἐνοχλοῦσε, στὸ διαδίκτυο τὸ προσπερνοῦν, θεωρώντας ὅτι δὲν μποροῦν νὰ τὸ ἀλλάξουν!
Ἀπ’ ὅλα αὐτὰ τρία πράγματα θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε, ὅσο ἐπιγραμματικὰ γίνεται. Ὅτι, δηλαδή, οἱ νέοι στὸ διαδίκτυο 1) ὑποδύονται ἕνα διαφορετικὸ ρόλο, 2) στεροῦνται ἠθικῆς σκέψης καὶ σεβασμοῦ γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο καὶ 3) ἀμβλύνονται ἢ ἐξαφανίζονται οἱ ἠθικές τους ἀναστολές!
Ἆραγε ἀπὸ ποῦ ἀπορρέουν ὅλ’ αὐτά; Μὰ ἀπ’ τὴ δυνατότητα ποὺ δίνει τὸ διαδίκτυο σ’ αὐτὸ τὸ ὑπέρμετρα ἐγωιστικὸ καὶ ταυτόχρονα ἀπόλυτα καταστροφικὸ «κάνω online ὅ,τι θέλω»!
Ἀλλὰ μήπως ἐδῶ ἀκριβῶς βρίσκεται καὶ ἡ καρδιὰ τοῦ προβλήματος, ὅτι δηλαδὴ στὸ διαδίκτυο «κάνω ὅ,τι θέλω», ἐνῷ στὸν πραγματικὸ κόσμο αὐτὸ δὲν τὸ μπορῶ;
Ἄρα τὸ διαδίκτυο δὲν εἶναι τίποτ’ ἄλλο τελικά, παρὰ ἡ διέξοδος στὸ νὰ «κάνω ὅ,τι θέλω», στὸ νὰ μὴ ἔχω φραγμοὺς καὶ ὅρια στὴ ζωή μου!
Ἀλλὰ κι ἂν ἔχω, πόσο εὔκολα μπορεῖ νὰ τὰ ὑπερβεῖ κανεὶς ἀπ’ τὴ μία στιγμὴ στὴν ἄλλη!
Ὁπότε δόθηκε στοὺς νέους, κάτι τὸ ἐντελῶς σύγχρονο καὶ τόσο συναρπαστικό, ὅπως εἶναι τὸ διαδίκτυο, γιὰ νὰ ἀμβλύνουν τόσο εὔκολα τὶς ἠθικές τους ἀναστολές, νὰ κινοῦνται χωρὶς ὅρια καὶ φραγμοὺς ἀκόμη καὶ σ’ ὅ,τι χυδαῖο καὶ ἁμαρτωλό, κι ἂν ἔχουν, πολὺ εὔκολα νὰ τὰ ξεπερνοῦν!
Ναί, αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικότητα κι εἶναι σημαντικὸ ποὺ καταγράφεται ἀπ’ τὸ Χάρβαρντ!
Ἀλλὰ μὴ μᾶς διαφεύγει καὶ κάτι ἄλλο, ἐπίσης σημαντικό. Οἱ νέοι δέχονται παθητικὰ ὅ,τι τοὺς προκύπτει στὸ διαδίκτυο, γιατί τοὺς ἔχει δημιουργηθεῖ ἡ ἐντύπωση πὼς δὲν μποροῦν νὰ τὸ ἀλλάξουν!
Ὁπότε – σοῦ λέει – αὐτὸς εἶναι ὁ (ψηφιακὸς) κόσμος μας, δεχθεῖτέ τον ὅπως εἶναι, ζῆστε μαζί του, πορευτεῖτε στὸ χάος του!
Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ νέοι ποὺ συμμετεῖχαν στὴν ἔρευνα δὲν θεωροῦσαν, γιὰ παράδειγμα, ἀνήθικο τὸ «κατέβασμα» μουσικῆς ἀπ’ τὸ διαδίκτυο, ἐνῷ φαίνεται ὅτι δὲν τοὺς ἀπασχολοῦσε ἰδιαίτερα τὸ θέμα τῶν πνευματικῶν δικαιωμάτων καὶ τῆς ἀμοιβῆς τῶν δημιουργῶν. Καὶ πολὺ φυσικό, ἀφοῦ τοὺς παρέχει ἀνεμπόδιστα αὐτὴ τὴ δυνατότητα, ἀφοῦ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ διαδίκτυο.
Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, γιατί νὰ ἔχουν πρόβλημα καὶ ἠθικὲς ἀναστολὲς καὶ στὰ ὑπόλοιπα; Αὐτὸ δὲν εἶναι τὸ διαδίκτυο;
Ἡ ἔρευνα συμπεραίνει ὅτι εἶναι σημαντικὸ νὰ βελτιωθεῖ ἡ online συμπεριφορὰ τῶν νέων. Ἡ Κάρι Τζέιμς, διευθύντρια Ἔρευνας τοῦ Χάρβαρντ, ἀναφέρθηκε στὴν ἀνάγκη καθοδήγησης τῶν νέων γιὰ τὴν ὀρθὴ χρήση τῶν κοινωνικῶν δικτύων.
Ἐδῶ ἀκριβῶς προκύπτει καὶ ἡ πολὺ μεγάλη ἀνάγκη τῆς «ψηφιακῆς ἀγωγῆς», ὅπως θὰ τὴν λέγαμε, τῆς ἀποκαλούμενης «ψηφιακῆς γενιᾶς». Μίας ἀγωγῆς ἄμεσης προτεραιότητας καὶ σὲ βάθος. Ἕνα πολὺ μεγάλο θέμα τὸ ὁποῖο θὰ μᾶς ἀπασχολήσει, Θεοῦ θέλοντος, σὲ ἑπόμενα κείμενά μας.
* * *
Ἂς μείνουμε, παιδιά, στὴν μεγάλη ἀρετὴ τῆς ἀθῳότητας ὅσο γίνεται, ἂς μὴ σπεύσουμε νὰ κάνουμε «αὐτὸ ποὺ κάνουν ὅλοι», ἂς τὸ ἀφήσουμε γιὰ ἀργότερα αὐτὸ ποὺ πιεζόμαστε νὰ κάνουμε τώρα! Τότε ποὺ θὰ εἴμαστε πιὸ ὥριμοι, τότε ποὺ θὰ μποροῦμε νὰ κάνουμε τὸ σωστὸ καὶ ὄχι τὸ «ὅ,τι θέλω», τότε ποὺ δὲν θὰ μᾶς ἐνδιαφέρει τί κάνουν οἱ πολλοί, ἀλλ’ αὐτὸ ποὺ κάνουν οἱ σωστοὶ (θὰ τὸ λέγαμε οἱ ἅγιοι)!