Η υπερηφάνεια είναι:
Άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, εξουδένωση των ανθρώπων, μητέρα
της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξη ακαρπίας, φυγαδευτήριο
της βοήθειας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, φτώχεια της ψυχής,
πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της
υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός
της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπάθειας, πικρός κριτής, απάνθρωπος
δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας, η αιτία των παθών!
(Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Τέκνα της υπερηφανείας είναι: οι
πτώσεις των πνευματικών ανθρώπων, η οργή, η καταλαλιά, η πικρία, ο
θυμός, η κραυγή, η βλασφημία, η υποκρισία, το μίσος, ο φθόνος, η
αντιλογία, η ιδιορρυθμία, η ανυπακοή. Η υπερηφάνεια καταπολεμείται με
την ταπείνωση και με το να κατηγορείς διαρκώς τον εαυτόν σου ενώπιον του
Κυρίου (αυτομεμψία). (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Και
ποιά καλύτερη απόδειξη θα μας έδινες του πάθους σου, από αυτό που
είπες, το: «δεν είμαι υπερήφανος»; (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όπως ο κλέφτης μισεί τον ήλιο, έτσι και ο υπερήφανος μισεί τον ταπεινό και δίκαιο άνθρωπο. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Είναι
ντροπή να καμαρώνει κάποιος για τον ξένο στολισμό. Ομοίως είναι εσχάτη
ανοησία να υπερηφανεύεται κανείς, για τα χαρίσματα του Θεού. Όσα
κατορθώματα πέτυχες πριν γεννηθείς, γι΄αυτά και μόνο να υπερηφανεύεσαι,
διότι τα μετά την γέννηση σου τα εχάρισε ο Θεός, καθώς επίσης και αυτή
την γέννηση. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Την
εξωτερική και ορατή υπερηφάνεια την θεράπευσαν η φτώχεια, η θλίψη και
οι παρόμοιες καταστάσεις. Την εσωτερική όμως και αόρατη υπερηφάνεια, την
θεραπεύει Εκείνος, που είναι προαιωνίως Αόρατος. (Άγιος Ιωάννης της
Κλίμακος)
Άλλο
πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς και άλλο το να μην
υπερηφανεύεται, και άλλο το να ταπεινώνεται. Ο πρώτος καθημερινώς κρίνει
τους άλλους∙ ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους, πλήν όμως δεν
κατακρίνει και τον εαυτόν του∙ ο δε τρίτος, αν και απηλλαγμένος από την
καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτόν του. (Άγιος Ιωάννης της
Κλίμακος)
Την υπερηφάνεια την αφανίζει, το να αποδίδει ο αγωνιστής στο Θεό τα κατορθώματά του. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
Καθένας
που υπερηφανεύτηκε για τα χαρίσματα που έλαβε και υψηλοφρόνησε σαν να
μην τα έλαβε από το Θεό, δέχεται δίκαια πάνω του την οργή, με το να
παραχωρεί ο Θεός στο διάβολο να τον πολεμήσει νοερά και να ταράξει κατά
την πράξη τους τρόπους της αρετής και να θολώσει κατά τη θεωρία τους
διαυγείς λόγους της γνώσεως. Έτσι θα μάθει την ασθένειά του και θα
αναγνωρίσει τη μόνη δύναμη που καταπολεμεί μέσα μας τα πάθη. Και αφού
μετανοήσει και ταπεινωθεί, απορρίπτοντας την υπερηφάνεια και το Θεό θα
εξιλεώσει και την οργή που έρχεται στους αμετανόητους θ' αποφύγει, η
οποία αφαιρεί τη Χάρη που φρουρεί την ψυχή και αφήνει έρημο τον αχάριστο
νου. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση. (ΆγιοςΝικόδημοςοΑγιορείτης)
Η
υπερηφάνεια είναι η πιο θανάσιμη αμαρτία, γιατί εύκολα οδηγεί τον
ανθρωπο, να πέσει σε κάθε άλλη αμαρτία. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Τόσο
πολύ πολεμά ο Θεός την υπερηφάνεια, ώστε πρέπει περισσότερο να φοβάται
ένας δίκαιος υπερήφανος, παρά ένας αμαρτωλός ταπεινός. (Άγιος Νικόδημος ο
Αγιορείτης)
Όπως
απ' όλες τις αρρώστιες του σώματος πιο επικίνδυνη είναι η κρυφή και
άγνωστη στον άρρωστο, έτσι και απ' όλες τις κακίες, που είναι αρρώστιες
της ψυχής, η πιο επικίνδυνη είναι η υπερηφάνεια. Γιατί όσο καταστρεπτική
είναι, άλλο τόσο είναι απόκρυφη στον άρρωστο. Και μάλιστα πολλοί
άνθρωποι του κόσμου, όχι μόνο δεν ελέγχονται από την συνείδησή τους που
είναι υπερήφανοι, αλλά κυριολεκτικά μεθάνε από την υπερηφάνεια, σε
σημείο που καταντάνε να την έχουν για στόλισμα και στεφάνωμα! Γι' αυτό
και ο Προφήτης Ησαϊας (28,1) τους ελεεινολογεί, λέγοντας: «Ουαί τω
στεφάνω της υπερηφανείας... οι μεθύοντες άνευ οίνου». (Άγιος Νικόδημος ο
Αγιορείτης)