Λένε, καλοί μου φίλοι, ὅτι «μὲ τὸν
Σταυρὸ δὲν πᾶς μπροστά». Ὅμως κάνουν λάθος ὅσοι τὸ λένε αὐτό. Γιατί μὲ
τὸν Σταυρὸ δὲν πηγαίνεις μόνο σαφῶς μπροστά, ἀλλὰ πηγαίνεις ὁπωσδήποτε
καὶ ψηλά! Δηλαδὴ ἐκεῖ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ πάει κανένας οὔτε καὶ μὲ τούς…
πυραύλους!
* * *
Ὅσοι τὸ λένε αὐτό, διακατέχονται ἀσφαλῶς ἀπ’ τὸ κοσμικὸ φρόνημα καὶ κυρίως ἀπ’ τὸ κοσμικὸ ἦθος. Ἐκεῖνο ποὺ λέει ὅτι μπροστὰ πηγαίνει κανεὶς μόνο μὲ τὶς γνωριμίες, τὰ «μέσα», τὰ «κόλπα», τὸ «βόλεμα», τὰ ψέματα, ἀκόμη δὲ καὶ τὶς… ἀπάτες! Δηλαδὴ μὲ ὅλα ἐκεῖνα ποὺ δίνουν μόνο πρόσκαιρες ἐπιτυχίες. Τόσο πρόσκαιρες ποὺ εἶναι θέμα χρόνου νὰ ἀποκαλυφθοῦν ὅλα. Καὶ νὰ καταρρεύσουν! Κι ὕστερα ἔρχονται ὅλες οἱ συνέπειες. Ποιὸ μπροστὰ λοιπόν;
Ἀπέναντι σ’ αὐτὸ τὸ ἦθος, τὸ κοσμικό, στέκει ὁλόρθο τὸ ἦθος τοῦ Σταυροῦ καὶ τοῦ Ἐσταυρωμένου, ἀπ’ τὸ ὁποῖο προέρχεται καὶ ἐμπνέεται. Ἕνα ἦθος ποὺ θέλει ἄλλα πράγματα ἀπό μᾶς. Θέλει ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ταπείνωση, ὑπομονή, ἀγωνιστικότητα, ἀνεξικακία, συγχωρητικότητα, προσήλωση στὴν ἀλήθεια, ἀρετές. Ἀνώτερα πράγματα δηλαδή. Μεγαλειώδη. Θεϊκά.
* * *
Μὲ τὸ κοσμικὸ ἦθος ὑποθάλπονται τὰ πάθη μας καὶ οἱ ἀδυναμίες μας, μὲ τὸ σταυρικὸ ἦθος καλλιεργοῦνται οἱ ἀρετές. Στὸ μῖσος ἀντιτάσσεται ἡ ἀγάπη. Στὴ βαρβαρότητα ἡ ἁγιότητα. Στὴν ἐχθρότητα καὶ τὴν ἐκδικητικότητα ἡ συγχώρεση. Στὸν κομπασμὸ καὶ τὴν ἐγωλατρία, ἡ ταπείνωση. Στὴν ὑλιστικὴ χλιδή, ἡ ὀλιγάρκεια. Ὅπως καὶ οἱ «θλίψεις» τῆς ἐγκράτειας! Στὴν ἐκμετάλλευση τῶν ἄλλων, ἡ θυσία γιὰ τοὺς ἄλλους καὶ ἡ αὐταπάρνηση.
Τὸ κοσμικὸ ἦθος θέλει τὴ ζωή νὰ εἶναι ἄπονη, γεμάτη ἡδονὲς καὶ καλοπέραση, δίχως ἀγῶνες καὶ μάλιστα πνευματικούς. Καὶ τί νὰ περιμένει πλέον κανεὶς ἀπ’ αὐτά; Οὔτε καὶ γιὰ τὴν ὑγεία μας δὲν συνιστῶνται! Τὸ σταυρικὸ ἦθος, ὅμως, θέλει τὴ ζωή τῶν ἀγώνων, τῆς ἄσκησης, τῆς ἐγκράτειας, τῆς κακοπάθειας. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι πλήρως ἐμπνευσμένο ἀπ’ τὸ σήκωμα τοῦ Σταυροῦ. Καὶ γι’ αὐτὸ ἔχει στὸ τέλος τὴν ἀνάσταση. Ἐκείνη ποὺ πάντοτε ἔρχεται μετὰ ἀπὸ κάθε σταύρωση. Ἐκεῖνοι δὲ ποὺ τὸ ἀκολουθοῦν χαίρονται μὲ τὶς σταυρώσεις τους, γιατί ὁδηγοῦνται στὴν ἀνάσταση. Πάντοτε ἔχουν κατὰ νοῦ τὸ χθὲς «συνεθαπτόμην σοι Χριστέ», σήμερα «συνεγείρομαι ἀναστάντι Σοι».
Τὸ κοσμικὸ ἦθος βέβαια ἔχει νὰ κάνει μόνο μὲ τὸν παρὸν καὶ τίποτα περισσότερο! Τὸ σταυρικὸ ἦθος, ὅμως, ἔχει διαστάσεις οὐράνιες καὶ αἰώνιες.
Μὲ ἄλλα λόγια τὸ κοσμικὸ ἦθος βασίζεται στὸ «φάγωμεν, πίωμεν, αὔριο γὰρ ἀποθνήσκομεν». Ἂς φᾶμε καὶ ἂς πιοῦμε γιατί αὔριο πεθαίνουμε!
Ὅπως καὶ στὴν πλεονεξία τοῦ νὰ τὰ κερδίσει καὶ νὰ τὰ γευθεῖ κανεὶς ὅλα, τὸ ἴδιο μάταια καὶ προσωρινὰ κι αὐτά. Εἶναι ἕνα ἦθος ὑλιστικό, καταναλωτικό, εὐδαιμονιστικὸ καὶ ἄπληστο. Τὸ σταυρικὸ ἦθος, ὅμως, ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν συμπόρευση χαρᾶς καὶ λύπης, Σταυροῦ καὶ Ἀνάστασης, γι’ αὐτὸ καὶ λέγεται σταυροαναστάσιμο. Τονίζει ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «Σὲ κανένα καιρὸ καὶ μὲ κανένα τρόπο δὲν θὰ ἐκλείψει ἡ χαρὰ ποὺ πηγάζει ἀπ’ τὸν Σταυρὸ».
Κατὰ τὸν Ἅγιο Παΐσιο, ὁ εὐδαιμονισμὸς εἶναι δαιμονισμός! Γι’ αὐτὸ καὶ βασίζεται σὲ «χωμάτινες» ἀντιλήψεις. Τί σχέση, λοιπόν, μπορεῖ νὰ ἔχει τὸ ἦθος αὐτὸ μὲ τὴ σωτηρία μας καὶ μάλιστα τῆς ψυχῆς μας; Δὲν εἶναι τυχαῖο αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Δὲν θέλω ἄλλη ἀφορμὴ γιὰ καύχηση ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Σταυρὸ τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Γαλ. 6, 14)».
Ὁπωσδήποτε εἶναι δύο ἤθη τελείως διαφορετικά. Τὸ ἕνα, δηλαδὴ τὸ κοσμικό, ἔχει νὰ κάνει ὄχι μόνο μὲ τὶς ἀδυναμίες καὶ τὰ πάθη μας, ὅπως εἴπαμε, ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς ἐπιταγὲς τοῦ κόσμου τούτου. Τὸ ἄλλο ὅμως, τὸ σταυρικό, πηγάζει ἀπὸ τὴν ἠθική τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἐσταυρωμένου.
Καὶ τί βλέπουμε σήμερα; Μόνον τὸ κοσμικὸ ἦθος νὰ προβάλλεται καὶ μάλιστα ὡς… ὑπέρτατη ἀξία! Γι’ αὐτὸ καὶ ὅσοι δὲν τὸ ἀκολουθοῦν, ἀπορρίπτονται ἀπ’ τὸν κόσμο, ἀποδοκιμάζονται, χλευάζονται, διώκονται. Ὡστόσο αὐτοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ προσελκύουν τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ προγεύονται τὴ Βασιλεία Του. Ἐπιπλέον ἔχουν καὶ τὸν ἔπαινο τοῦ Θεοῦ κι εἶναι σαφῶς ἀκατανίκητοι. Εἶναι δὲ καὶ αὐτοὶ ποὺ ἐν τέλει ἀλλάζουν καὶ τὴν πορεία τοῦ κόσμου τούτου. Ὅπως καὶ ὅλα τὰ (κοσμικὰ) δεδομένα.
* * *
Ἀλλ’ ἀξίζει νὰ δοῦμε μερικὰ χαρακτηριστικὰ παραδείγματα.
Ὁ Ἴδιος ὁ Ἐσταυρωμένος, ἐκεῖ καρφωμένος στὸ Σταυρό, συγχώρεσε τοὺς σταυρωτές Του. Τὸ ἴδιο ἔκανε καὶ ὁ πρωτομάρτυρας Στέφανος καὶ ὅλοι οἱ μάρτυρες ποὺ γνωρίζουμε. Ὁ Γάλλος πρόξενος Φρανσουὰ Πουκεβίλ παρακολούθησε τὸ μαρτύριο τοῦ Χριστοδούλου καὶ τῆς Ἀναστασίας στὶς 03.04.1821. Ἔκθαμβος περιγράφει ὅτι τοὺς εἶδε, ἐνῷ ξεψυχοῦσαν ἀπ’ τὰ φρικτὰ μαρτύρια ποὺ εἶχαν ὑποστεῖ, νὰ προσεύχονται γιὰ τοὺς βάρβαρους δημίους τους!
Ὅλοι οἱ μάρτυρες, ἄοπλοι καὶ γυμνοί, τὰ ἔβαλαν μὲ ὅλους τούς τυράννους, τίς αὐτοκρατορίες καὶ τὴ βαρβαρότητα, καὶ τοὺς κατανίκησαν. Τὰ κατόρθωσαν δὲ ὅλα μὲ τὰ θαύματα καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ποὺ προσέλκυσαν. Καὶ τόσο πολὺ συνέβη αὐτὸ πού, σὲ πλεῖστες περιπτώσεις, μετέβαλαν σὲ πιστούς, ἀκόμη δὲ καὶ σὲ μάρτυρες, κι αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς δημίους καὶ τοὺς τυράννους τους!
Εἰδικὰ οἱ νεομάρτυρες, ὅπως εἴπαμε καὶ σὲ προηγούμενο κείμενο, μὲ τὴν ἄκαμπτη στάση καὶ τὸ μαρτύριό τους, κράτησαν ὄρθιο τὸ Γένος μας, τὴν ἐπαναστατικότητα τῶν Ἑλλήνων σὲ ἔξαρση καὶ συνέβαλαν τὰ μέγιστα στὴ ἀπελευθέρωση τῆς Πατρίδας!
Πλῆθος εἶναι τὰ παραδείγματα ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ὅλων ἐκείνων, ὅλων τῶν Ἁγίων, ποὺ δὲν μαρτύρησαν μὲ τὰ γνωστὰ βασανιστήρια, μαρτύρησαν ὅμως μὲ τὴ μαρτυρία τῆς συνείδησής τους, πηγαίνοντας κόντρα στὸ ρεῦμα τῆς ἀποχαλίνωσης τῶν ἠθῶν τῆς ἐποχῆς τους. Καὶ μὲ τὸ παράδειγμά τους, ὅπως καὶ μὲ τὴν ἐγκράτειά τους σὲ ὅλα, ἔδειξαν ὅτι ὑπάρχουν καὶ ἄλλα πράγματα πέραν ἀπ’ τὴ διαφθορά. Ἀνώτερα, οὐράνια, μεγάλα καὶ αἰώνια.
Πλῆθος εἶναι καὶ τὰ παραδείγματα ἐκείνων, ποὺ πέτυχαν τοὺς ὑψηλοὺς στόχους τους μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ μόνο. Χωρὶς κανένα μίασμα ἀπ’ τὸ ὁποιοδήποτε ψέμα. Ἄλλοι μάρτυρες κι αὐτοί, ἀφοῦ ἡ μαρτυρία τους βασίστηκε στὴν μαρτυρία Ἐκείνου ποὺ εἶπε «εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ» (Ἰω.18,37)
Πλῆθος εἶναι κι ἐκεῖνοι ποὺ πέτυχαν ἀνώτερα πράγματα, ὄχι μὲ τὴ θυσία τῶν ἄλλων, ἀλλὰ μὲ τὴ θυσία τοῦ ἑαυτοῦ τους. Κι ὅλα αὐτὰ γιατί εἶχαν ὡς πρότυπό τους πάλι τὸν Ἐσταυρωμένο.
* * *
Σὲ κάθε περίπτωση ἡ ἀγάπη καὶ ἡ χριστιανικὴ ἀνωτερότητα κατατρόπωσε ὅλη ἐκείνη τὴ βαρβαρότητα καὶ ὅ,τι δαιμονικὸ τὴν ἐμπνέει.
Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει σ’ ἕνα ποίημά του: «Τὸν Σταυρὸ ἔχω στὰ μέλη μου, τὸν Σταυρὸ ἔχω στὴν πορεία μου, τὸν Σταυρὸ ἔχω στὴν καρδιά μου. Ὁ Σταυρὸς εἶναι ἡ δόξα μου».
Ἐμπνευσμένοι ἀπ’ αὐτὸ τὸ σταυρικὸ ἦθος, 90.000 γυναικόπαιδα, ναὶ τόσοι πολλοί, κατὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Χίου, βροντοφώναξαν στὸν Βεχὶτ Πασά: «Εἴμαστε Χριστιανοὶ … Δόξα στὸν Σταυρό». Καὶ τὸ ἀπέδειξαν αὐτὸ μὲ τὸ ἴδιο τους τὸ αἷμα!
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης τονίζει: «Ἡ ἐνατένιση τοῦ Σταυροῦ σημαίνει αὐτό: Νὰ κάνεις ὅλη σου τὴ ζωή ὡς νεκρὴ καὶ σταυρωμένη γιὰ τὸν κόσμο (Γαλ. 6, 14), ἀκίνητη πραγματικὰ πρὸς κάθε ἁμαρτία, ὅπως λέγει ὁ Προφήτης, καθηλώνοντας τὸ ἴδιο σου τὸ σῶμα μὲ τὸν Θεῖο φόβο (Ψαλμ. 118, 120)».
* * *
Καὶ μετὰ ἀπ’ ὅλα αὐτὰ μᾶς λένε ὅτι κανεὶς δὲν πάει μπροστὰ μὲ τὸν Σταυρὸ στὸ χέρι; Ἀλλὰ κι αὐτὸ πόσο κοσμικὸ δὲν εἶναι! Γιατί θέλει νὰ ἀγνοεῖ τὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ καὶ τὴ χάρη τοῦ Ἐσταυρωμένου.
Ναί, τὸ σταυρικὸ ἦθος εἶναι ἐκεῖνο ποὺ λείπει καὶ ἀπὸ τὴν προσωπική μας ζωή, ὅπως καὶ ἀπὸ τὴν κοινωνική. Εἶναι αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ ἀποκτήσουμε ὅλοι. Καὶ μάλιστα ἐπειγόντως!
Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε ἡ σταυρικὴ πορεία εἶναι μονόδρομος. Γιατί μόνο ὅποιος συσταυρωθεῖ μὲ τὸν Χριστὸ ἔχει καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς ἀνάστασης. Ἀλλιῶς θὰ μείνει θαμμένος ἐκεῖ στὰ μνήματα τῶν παθῶν, ὅπως καὶ τοῦ θανάτου. Σύνθημά μας δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἄλλο ἀπ’ αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὸν νεότατο Τιμόθεο: «Κακοπάθησε σὰν καλὸς στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β΄ Τιμ. 2,3).
* * *
Νομίζω, παιδιά, ὅτι μετὰ ἀπ’ ὅλα αὐτὰ μποροῦμε νὰ καταλάβουμε καλύτερα αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Χριστός: «Αὐτὸς ποὺ δὲν παίρνει τὸ σταυρό του καὶ δὲν μὲ ἀκολουθεῖ, αὐτὸς δὲν εἶναι ἄξιος γιὰ μαθητής μου» (Ματθ. 10,38). Κι ἐμεῖς σὲ κάθε περίπτωση εἴμαστε μαθητὲς Ἐκείνου, ποὺ ἐπιπλέον μᾶς ἐμπνέει καὶ μὲ τὸ παράδειγμά Του.
Καλὴ Ἀνάσταση!