– Γέροντα, μερικοὶ νομίζουν ὅτι δὲν ἔχουν προϋποθέσεις γιὰ νὰ κάνουν πνευματικὴ ζωὴ καὶ λένε: «Οὐκ ἂν λάβῃς παρὰ τοῦ μὴ ἔχοντος».
– Ἂν λένε κιόλας ὅτι τοὺς βαραίνουν πάθη κληρονομικὰ καὶ δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους, αὐτὸ εἶναι ἀκόμη χειρότερο.
–Καὶ ὅταν, Γέροντα, κάποιον ὄντως τὸν βαραίνουν;
– Κοίταξε νὰ σοῦ πῶ: Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει κληρονομικὲς καταβολὲς καλὲς καὶ κακές. Πρέπει νὰ ἀγωνισθῆ νὰ ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὰ ἐλαττώματά του καὶ νὰ καλλιεργήση τὰ καλὰ ποὺ ἔχει, γιὰ νὰ γίνη μιὰ ἀληθινή, χαριτωμένη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.Οἱ κακὲς κληρονομικὲς καταβολὲς δὲν εἶναι ἐμπόδιο γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο. Γιατί, ὅταν ἀγωνίζεται κανείς, ἔστω καὶ λίγο ἀλλὰ μὲ πολὺ φιλότιμο, τότε κινεῖται στὸν πνευματικὸ χῶρο, στὸ θαῦμα, καὶ ὅλα τὰ ἄσχημα κληρονομικὰ τὰ διαλύει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Θεὸς πολὺ συγκινεῖται καὶ πολὺ βοηθάει μία ψυχὴ ποὺ ἔχει κακὲς κληρονομικὲς καταβολὲς καὶ ἀγωνίζεται φιλότιμα στὸ οὐράνιο πέταγμα μὲ τὴν ἀτροφική της φτερούγα – τὴν κακὴ κληρονομικότητα. Γνωρίζω πολλοὺς ποὺ μὲ τὴν μικρὴ προσπάθεια ποὺ κατέβαλαν καὶ μὲ τὴν μεγάλη βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἐλευθερώθηκαν ἀπὸ αὐτά. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι εἶναι γιὰ τὸν Θεὸ μεγάλοι ἥρωες. Γιατὶ αὐτὸ ποὺ θὰ συγκινήση τὸν Θεὸ εἶναι ἡ ἐργασία ποὺ θὰ κάνουμε στὸν παλαιό μας ἄνθρωπο.
– Γέροντα, τὸ Βάπτισμα δὲν ἐξαλείφει τὶς κακὲς κληρονομικὲς καταβολές;
– Τὸ Βάπτισμα μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὴν κατάρα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ ἀπὸ ὅλες τὶς ἁμαρτίες. Ὅταν βαπτίζεται ὁ ἄνθρωπος, ντύνεται τὸν Χριστό, ἀπελευθερώνεται ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα καὶ ἔρχεται ἡ θεία Χάρις· οἱ κακὲς ὅμως κληρονομικὲς καταβολὲς μένουν. Μήπως ὁ Θεὸς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τὶς ἐξαλείψη καὶ αὐτὲς μὲ τὸ Ἅγιο Βάπτισμα; Τὶς ἀφήνει ὅμως, γιὰ νὰ ἀγωνισθοῦμε, νὰ νικήσουμε καὶ νὰ στεφανωθοῦμε.
– Γέροντα, ἐγώ, ὅταν πέφτω συνέχεια σὲ κάποιο πάθος, λέω: «Ἔτσι γεννήθηκα, τέτοια εἶμαι».
–Ἀκόμη αὐτὸ ἔλειψε, νὰ μᾶς πῆς ὅτι οἱ γονεῖς σου σοῦ ἔδωσαν ὅλα τὰ ἐλαττώματα ποὺ ἔχεις. Ἀπὸ πάππον πρὸς πάππον ὅλα τὰ ἐλαττώματα σ᾿ ἐσένα δόθηκαν καὶ ὅλα τὰ χαρίσματα στοὺς ἄλλους;… Μήπως τὰ βάζεις καὶ μὲ τὸν Θεό; Ὅποιος λέει: «ἐγὼ αὐτὸν τὸν χαρακτήρα ἔχω, ἔτσι γεννήθηκα, ἔχω ἄσχημες κληρονομικὲς καταβολές, μ᾿ αὐτὲς τὶς συνθῆκες μεγάλωσα, ἄρα δὲν μπορῶ νὰ διορθωθῶ…», εἶναι σὰν νὰ λέη: «Φταίει ὄχι μόνον ὁ πατέρας μου καὶ ἡ μάνα μου, ἀλλὰ καὶ ὁ Θεός»! Ὅταν ἀκούω κάτι τέτοια, ξέρετε πῶς στενοχωριέμαι; Ἔτσι βρίζει κανεὶς καὶ τοὺς γονεῖς του καὶ τὸν Θεό. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ σκέφτεται ἔτσι, παύει νὰ ἐνεργῆ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.
– Γέροντα, μερικοὶ λένε ὅτι, ὅταν ἕνα ἐλάττωμα εἶναι στὴν δομὴ τοῦ ἀνθρώπου, δὲν διορθώνεται.
–Ξέρεις τί γίνεται; μερικοὺς τοὺς συμφέρει νὰ λένε ὅτι κάποιο ἐλάττωμα ὀφείλεται στὴν δομή τους, γιατὶ ἔτσι δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους καὶ δὲν κάνουν καμμιὰ προσπάθεια νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ αὐτό. «Ἐμένα, λένε, δὲν μοῦ ἔδωσε χαρίσματα ὁ Θεός! Τί φταίω ἐγώ; Γιατί μοῦ ζητοῦν πράγματα πάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις μου;»! Ὁπότε ἀραλίκι μετά. Δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους, ἀναπαύουν τὸν λογισμό τους καὶ βαδίζουν μὲ τὸν χαβᾶ τους. Ἂν ποῦμε: «αὐτὰ εἶναι κληρονομικά, τὰ ἄλλα εἶναι τοῦ χαρακτήρα μου», πῶς θὰ διορθωθοῦμε; Αὐτὴ ἡ ἀντιμετώπιση διώχνει τὴν πνευματικὴ λεβεντιά.
– Ναί, Γέροντα, ἀλλά…
– Πάλι «ἀλλά»; Τί εἶσαι ἐσύ, βρὲ παιδάκι μου; Σὰν χέλι ξεγλιστρᾶς. Συνέχεια δικαιολογεῖσαι.
–Γέροντα, ἐσκεμμένα τὸ κάνω;
– Δὲν λέω ὅτι τὸ κάνεις ἐσκεμμένα, ἀλλά, ἐνῶ ὁ Θεὸς σὲ προίκισε μὲ τόσο μυαλὸ καὶ εἶσαι σπίρτο, πανέξυπνη, δὲν καταλαβαίνεις πόσο κακὸ εἶναι ἡ δικαιολογία! Ἕνα τόσο δὰ κεφαλάκι νὰ ἔχη τόσο μυαλό, καὶ νὰ μὴν τὸ καταλαβαίνη!
Παρατήρησα ὅτι μερικοί, ἐνῶ εἶναι ἔξυπνοι καὶ καταλαβαίνουν ποιό εἶναι τὸ σωστό, ὑποστηρίζουν τὸ λανθασμένο, ἐπειδὴ αὐτὸ τοὺς βολεύει, καὶ ἔτσι δικαιολογοῦν τὰ πάθη τους. Ἄλλοι πάλι δὲν δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ μὲ τὸν λογισμὸ ὅτι ὑπάρχει κάτι ἀδιόρθωτο στὸν χαρακτήρα τους πέφτουν στὴν ἀπελπισία. Ὁ διάβολος ἔτσι κάνει: τὸν ἕναν τὸν ἐμποδίζει ἀπὸ τὴν πνευματικὴ πρόοδο μὲ τὴν δικαιολογία τοῦ ἑαυτοῦ του, τὸν ἄλλον τὸν πιάνει μὲ τὴν ὑπερευαισθησία καὶ τὸν ρίχνει στὴν ἀπόγνωση.
Γιὰ νὰ κοπῆ ἕνα πάθος, πρέπει νὰ μὴ δικαιολογῆ ὁ ἄνθρωπος τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ νὰ ταπεινώνεται. Ἂν λ.χ. λέη: «ἐγὼ δὲν ἔχω ἀγάπη στὴν φύση μου, ἐνῶ ὁ ἄλλος ἔχει» καὶ δὲν ἀγωνίζεται νὰ ἀποκτήση, πῶς θὰ προκόψη; Χωρὶς ἀγώνα δὲν γίνεται προκοπή. Δὲν ἔχετε διαβάσει στὰ Πατερικὰ βιβλία πόσα ἐλαττώματα εἶχαν μερικοὶ Πατέρες καὶ σὲ τί πνευματικὰ μέτρα ἔφθασαν; Ξεπέρασαν ἄλλους ποὺ εἶχαν πολλὲς
ἀρετές. Νά, ὁ Ἀββᾶς Μωυσῆς ὁ Αἰθίοπας, ἕνας τόσο μεγάλος ἐγκληματίας, σὲ τί κατάσταση ἔφθασε! Τί κάνει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ!
Κατὰ τὸν λογισμό μου αὐτὸς ποὺ ἔχει κακὲς κληρονομικὲς καταβολὲς καὶ ἀγωνίζεται νὰ ἀποκτήση ἀρετές, θὰ ἔχη πιὸ πολὺ μισθὸ ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ κληρονόμησε ἀπὸ τοὺς γονεῖς του ἀρετὲς καὶ δὲν χρειάζεται νὰ ἀγωνισθῆ, γιὰ νὰ τὶς ἀποκτήση. Γιατὶ ὁ ἕνας τὰ βρῆκε ὅλα ἕτοιμα, ἐνῶ ὁ ἄλλος ἀγωνίσθηκε σκληρά, γιὰ νὰ τὰ ἀποκτήση. Βλέπεις, καὶ οἱ ἄνθρωποι ἐκτιμοῦν περισσότερο ἐκεῖνα τὰ παιδιὰ ποὺ βρῆκαν χρέη ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους καὶ ἀγωνίσθηκαν σκληρὰ ὄχι μόνον νὰ τὰ ἐξοφλήσουν, ἀλλὰ καὶ νὰ δημιουργήσουν περιουσία, παρὰ ὅσα βρῆκαν περιουσία ἀπὸ τοὺς γονεῖς τους καὶ τὴν διατήρησαν.
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου:
ΛΟΓΟΙ Ε’
«Πάθη καὶ Ἀρετὲς»