Την αγία και Μεγάλη Τρίτη η παραβολή των δέκα παρθένων παρομοιάζει την είσοδο στην αιώνια ζωή μ’ ένα γάμο. Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος, ο οποίος μας καλεί όλους στο συμπόσιο του γάμου.
Το μυστήριο του γάμου είναι μέγα, λέγει ο απόστολος Παύλος, αλλά στον Χριστό και στην Εκκλησία. Με την ένωση δια του γάμου πραγματοποιείται, κατά ένα ατελή τρόπο, η επιθυμία του ανθρώπου για την αιωνιότητα. Με τους απογόνους του ο άνθρωπος παρατείνει τα όρια της επί γης παρουσίας του. Ο επίγειος γάμος ακόμη είναι μία ξεθωριασμένη εικόνα της ανέκφραστης χαράς όταν είναι μαζί με τον Νυμφίο Χριστό. Η ένωση μ’ Αυτόν είναι αιώνια και η χαρά ατέρμονη.
Αλλά για να μπορέσει να εισέλθει με τον Νυμφίο Χριστό, πρέπει να εκπληρώσει ορισμένους όρους που αναφέρονται στην παραβολή των δέκα παρθένων. Επαγρύπνηση, παρθενία και έλαιο για τις λαμπάδες.
Είναι αλήθεια ότι όλες οι νέες ήσαν παρθένες. Όλες αγρυπνούσαν περιμένοντας τον Νυμφίο. Όμως πέντε απ’ αυτές, επειδή είχαν αρκετό λάδι για τα φανάρια τους, ονομάστηκαν φρόνιμες, σοφές και εισήλθαν στον νυμφικό θάλαμο μαζί με τον Νυμφίο. Οι άλλες πέντε, επειδή δεν φρόντισαν ν’ αγοράσουν εγκαίρως, έχασαν τους κόπους της παρθενίας και αγρυπνίας και έμειναν έξω από τον νυμφώνα, γι’ αυτό και εκλήθησαν μωρές. Το λάδι λοιπόν, είναι η λυδία λίθος. Τι μυστήρια άραγε κρύβει το λάδι για τα καντήλια των παρθένων;
Η παρθενία είναι ακριβός θησαυρός ενώπιον του Θεού. Ο Σωτήρας Χριστός γεννήθηκε από Παρθένο και έζησε ζωή παρθενική. Ο Πρόδρομος Ιωάννης και Βαπτιστής, καθώς και ο μαθητής του Ιωάννης ο Ευαγγελιστής ήσαν παρθένοι. Στην αιώνια ζωή ο θρόνος Του θα περιστοιχίζεται από παρθένους.
Η παραβολή των δέκα παρθένων όμως σαν να θέλει να μας πει ότι η παρθενία μόνη της δεν είναι επαρκής για την σωτηρία. Οι μωρές παρθένες, παρότι ήσαν παρθένες, δεν εισήλθαν μαζί με τον Νυμφίο στον νυμφικό οίκο. Οι άγιοι Πατέρες εξηγούν ότι το λάδι για τα φανάρια των παρθένων είναι η ελεημοσύνη, πράγμα που σημαίνει ότι η παρθενία για να είναι μέσον σωτηρίας, πρέπει να είναι ενωμένη με την ελεημοσύνη.
Ποιος είναι ο σκοπός ενώσεως αυτών των δύο αρετών; Οι άγιοι Πατέρες διακρίνουν στο ένα γεγονός δύο μέρη: Το σώμα ή την ορατή μορφή του έργου, και την ψυχή ή τον σκοπό για τον οποίο γίνεται το έργο. Αυτό το οποίο κάνει ένα έργο να είναι καλό ή κακό, είναι ο σκοπός και όχι η μορφή, ο τύπος του έργου, διότι ο διάβολος «ψεύστης εστίν εξ αρχής και ο πατήρ αυτού» (Ιω. 8:44), πάντοτε κρύβει την αμαρτία με τον τύπο της αρετής.
Πολλές φορές η μορφή, τόσο της αρετής, όσο και της αμαρτίας μπορεί να είναι η ίδια, ενώ ο σκοπός τους διαφέρει ριζικά. Ο σκοπός για κάθε καλό έργο είναι ο Θεός, ενώ για την αμαρτία είναι ο θάνατος. Γι’ αυτό η πράξη, για να είναι θεοφιλής, έχει ανάγκη μιας εγγυήσεως ότι ο σκοπός της δηλαδή οδηγεί στον Θεό.
Αυτή την εγγύηση την έβαλε ο Θεός στον πλησίον μας, «Αμήν, λέγω υμίν, εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε», θα μας πει ο Κύριος (Ματθ. 25:40). Γι’ αυτό κάθε ενάρετο έργο λαμβάνει την αξία του από την συμπεριφορά μας που έχουμε προς τον πλησίον μας.
Η ελεημοσύνη είναι ένα έργο αγάπης ενώπιον των συνανθρώπων μας. Είναι συνεπώς το πιστοποιητικό εγγυήσεως της αρετής μας, ότι δηλαδή, είναι καλό έργο και οδηγεί στον Θεό. Στην φοβερή Κρίση ο Θεός θα ελέγξει μόνο το πιστοποιητικό και ο έλεγχος θα είναι λεπτομερής. Κάθε αγαθό έργο, χωρίς αυτή την εγγύηση, δεν είναι σωτήριο.
Τον σκοπό αυτής της παραβολής κατά το τέλος της Μεγάλης Νηστείας δεν είναι δύσκολο να τον κατανοήσουμε. Κατά την διέλευση της νηστείας ο άνθρωπος είναι πιο προσεκτικός και νηφάλιος στα σωματικά του έργα: στην νηστεία, στην μετάνοια, στην εργασία κλπ., τα οποία, όταν γίνονται σωστά, επιφέρουν μία εκλέπτυνση στο σώμα, στην ψυχική καθαρότητα και παρθενία, επειδή η παρθενία είναι μία σύνθεση και αρμονία όλων των σωματικών αρετών. Αυτή αντανακλά στην εξωτερική μορφή, τους τρόπους των αρετών.
Η ελεημοσύνη όμως, ως αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, αντανακλά ιδιαίτερα το εσωτερικό βάθος των αρετών, τον σκοπό τους. Η αληθινή αρετή πρέπει να ενώνει και τα δύο: οι σωματικοί κόποι πρέπει να ενώνονται με τις ψυχικές αρετές. Η παρθενία πρέπει να στολίζεται με την ελεημοσύνη, αλλιώς δεν προξενεί την σωτηρία.
Οι μωρές παρθένες είναι ο τύπος αυτών των ασκήσεων που δεν σώζουν. Οι κόποι γίνονται μόνο γι’ αυτές τις παρθένες και όχι για τον Θεό. Γι’ αυτό είναι μωρές και ασύνετες, διότι είναι αφροσύνη να περάσεις μία κοπιαστική και ασκητική ζωή και στο τέλος να ριφθείς στο αιώνιο πυρ.
Το μεγάλο μάθημα που πρέπει να κρατήσουμε στον νου μας από την παραβολή των δέκα παρθένων είναι αυτό: Η σωτηρία δεν κερδίζεται μόνο με την προσωπική άσκηση και αγώνα. Αυτό είναι αναγκαίο, αλλά το μισό της όλης αξίας. Χρειάζεται και το άλλο μισό, που είναι και πολυτιμότερο, τα έργα της αγάπης προς τον πλησίον.
Υπάρχει ακόμη κι ένας άλλος λόγος αναμνήσεως αυτής της Παραβολής την παρούσα ημέρα. Η εβδομάδα των Αγίων Παθών μας φανερώνει με πολύ δυνατό τρόπο την μεγάλη αγάπη και του Θεού προς τους ανθρώπους. Στον Μυστικό Δείπνο Αυτός ο Ίδιος μας καλεί να πλησιάσουμε “μετά πίστεως και αγάπης”, και όλοι οι Χριστιανοί λαχταρούν και ετοιμάζονται να γευθούν “ξενίας δεσποτικής και αθανάτου τραπέζης”.
Για ν’ αξιωθούμε να συμμετάσχουμε σ’ αυτή την Τράπεζα, η ετοιμασία μας για την αγία Ανάσταση πρέπει να περιστεφθεί απ’ αυτά τα δύο: από την παρθενία και την ελεημοσύνη, δηλαδή από την προσωπική μας αγνότητα και την αγάπη μας προς τον πλησίον.
Από το βιβλίο: Γέροντος ιερομ. Πετρωνίου Τανάσε, Δικαίου Ρουμανικής Σκήτης Τιμίου Προδρόμου Αγίου Όρους, ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ (Πνευματικοί στοχασμοί για την περίοδο του Τριωδίου). Μετάφραση Μοναχού Δαμασκηνού Γρηγοριάτου, 2003.