Ὁ Τσάντρα Μοχάν Ζαΐν (Chandra Mohan Jain) γεννήθηκε στίς 11 Δεκεμβρίου 1931 στό μικρό ἰνδικό χωριό Κουτσουάντα (Kuchwada) τῆς Πολιτείας Μαντία Πραντίς (Madhya Pradesh). Κατά κάποιους ἰσχυρισμούς, σπούδασε φιλοσοφία καί δίδαξε ἀπό τό 1957 στό Ραϊπούρ (Raipur) καί στό Τζαμπαλπούρ (Jabalpur), κατά ἄλλους ὅμως, κατά τήν ἴδια περίοδο ἐργαζόταν σάν φωτογράφος καί δημοσιογράφος[1].
Κατά τή διάρκεια τῆς ζωῆς του ἐξελίχθηκε σέ ἕναν ἀμφιλεγόμενο ἡγέτη ἑνός νέου θρησκευτικοῦ κινήματος καί μυστικιστή.
Ἄλλαξε πολλές φορές τό ὄνομά του καθώς «ἀνελισσόταν» σέ διάφορα δῆθεν στάδια ὑπαρξιακῆς ἐξέλιξης. Τό «Τσάντρα Μοχάν Ζαΐν» σύντομα ἔγινε «Ἀτσάρια (Δάσκαλος) Ραζνίς» (Acharya Rajneesh), στή συνέχεια «Μπαγκουάν Σρί (Θεϊκός Κύριος) Ραζνίς» (Bhagwan Shree Rajneesh) καί τελικά, πρός τό τέλος τῆς «καριέρας» του ὡς Ἰνδός γκουρού καί ἱδρυτής τοῦ Κινήματος Ραζνίς, ἕνα χρόνο πρό τοῦ θανάτου του -πέθανε τό 1990- χρησιμοποίησε τό ὄνομα «Ὄσσο» (Osho).
Εὐέλικτη -ὅπως ἡ ἀλλαγή τῶν ὀνομάτων του- ὑπῆρξε καί ἡ δράση του...
Οἱ ὀπαδοί του περιγράφουν τόν «Δάσκαλό» τους ὡς ἀνθρωπιστή καί ἐπαναστάτη, ὅτι ὑπῆρξε «κριτικός τοῦ σοσιαλισμοῦ ὑποστηρίζοντας ὅτι ἡ Ἰνδία δέν ἦταν ἕτοιμη γιά σοσιαλισμό καί ὅτι ὁ σοσιαλισμός, ὁ κομμουνισμός καί ὁ ἀναρχισμός θά μποροῦσαν νά ἐξελιχθοῦν μόνο ὅταν ὁ καπιταλισμός θά εἶχε φθάσει στήν ὡριμότητά του»[2]. Ἀκόμη ὅτι «ἐπέκρινε τόν Μαχάτμα Γκάντι καί τήν ὀρθοδοξία τῶν κυρίαρχων θρησκειῶν».
Ὅμως ἕνας εἰλικρινής κοινωνικός φιλόσοφος, ὅπως ἤθελε νά φαίνεται ὁ Ραζνίς, δέν διαμορφώνει τίς θέσεις του ἀνάλογα μέ τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες του. Κι ἀκόμη, ὅταν ἡ ἐξάπλωση τῆς σέκτας του τοῦ ἀποφέρει πολλά ἑκατομμύρια δολάρια, δέν τά σπάταλα στήν ἀγορά ἑνός «στόλου» ἀπό 96 Ρόλς Ρόϊς γιά προσωπική του χρήση καί μάλιστα εὐφυολογώντας ὅτι «στήν ἐποχή του ὁ Χριστός εἶχε τόν ὡραιότερο ὄνο τῆς Γαλιλαίας. Ἐγώ ἔχω τίς Ρόλλς Ρόϋς μου»[3].
Οἱ ὀπαδοί του ἐξαίρουν τά «ἐπιτεύγματα» τοῦ «Δασκάλου» τους: ὅτι «ὑπογράμμισε τή σημασία τοῦ διαλογισμοῦ, τῆς συνειδητότητας, τῆς ἀγάπης, τοῦ ἑορτασμοῦ, τοῦ θάρρους, τῆς δημιουργικότητας καί τῶν ἱκανοτήτων τοῦ χιοῦμορ πού θεωροῦσε ὅτι καταστέλλονται ἀπό τήν τήρηση τῶν συστημάτων παραδοσιακῶν πεποιθήσεων, τή θρησκευτική παράδοση καί τήν κοινωνικοποίηση. Προτρέποντας μία πιό ἀνοιχτή στάση ἀπέναντι στήν ἀνθρώπινη σεξουαλικότητα προκάλεσε διαμάχη στήν Ἰνδία κατά τή διάρκεια τῆς δεκαετίας τοῦ '60 καί ἔγινε γνωστός ὡς "γκουρού τοῦ σέξ"»[4].
Ἀλλά, ἄς δοῦμε ἐπί τροχάδην τίς διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς καί τῆς ἐξέλιξης τοῦ «Μπαγκουάν».
1969. Ἐγκαθίσταται μαζί μέ τήν φίλη του, Λάξμι Τ. Χίρτζι (Laxmi T. Hirji) περισσότερο γνωστή ὡς Μά (Μητέρα) Γιόγκα Λάξμι (Ma Yoga Laxmi), στή Βομβάη ὅπου διδάσκει τεχνικές διαλογισμοῦ σέ συνδυασμό μέ θεραπευτικές μεθόδους δυτικοῦ τύπου, μέ στόχο τήν κατάσταση διάλυσης τῆς προσωπικότητας, μία δικῆς του σύλληψης μέθοδο σχεδιασμένη γιά μαθητές προερχόμενους ἀπό τή Δύση.
Καλοῦσε τούς μαθητές του νά γίνουν «ἄνθρωποι χωρίς χαρακτήρα» ν' ἀλλάξουν ὄνομα, νά φοροῦν τό περιδέραιο (Mala) μέ τίς 108 χάνδρες καί τή φωτογραφία τοῦ γκουροῦ, κρεμασμένη στό λαιμό τους, νά φοροῦν τήν πορτοκαλί ἐνδυμασία, ν' ἀσκοῦν καθημερινά διαλογισμό καί νά «σπάσουν» τήν ταυτότητά τους.
Ἀναγκάστηκε νά ἐγκαταλείψει τή Βομβάη. Αὐτό ἔγινε κατά μία ἄποψη, ἐπειδή στό διαμέρισμά τους γίνονταν σεξουαλικές τελετουργίες[5].
1974. Ἐγκαθίσταται στήν Πούνα (Poona), ὅπου ἡ Λάξμι ἱδρύει τό σωματεῖο «Διεθνές Ἵδρυμα Ραζνίς» (Rainesh Foundation International).
Σύντομα ἀρχίζουν νά προσέρχονται μαθητές ἀπό τή Δύση, πρό παντός «θεραπευτές» ἀπό τίς Η.Π.Α. καί τήν Εὐρώπη, πού προβάλλουν τήν ἀνυπόστατη θεωρία τῆς «ἀνάπτυξης τοῦ μέχρι τώρα ἀχρησιμοποίητου δυναμικοῦ στόν ἄνθρωπο». Αὐτοί προσφέρουν στό γκουρού τίς τεχνικές καί ὀργανώνουν τίς «ψυχοθεραπευτικές» ὁμάδες, χρησιμοποιώντας σάν πειραματόζωα ἀνθρώπους, δηλαδή χωρίς νά σέβονται τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα[6].
Ὁ Ραζνίς καταστρώνει σχέδιο γιά τή «σωτηρία» ὁλόκληρης τῆς ἀνθρωπότητας, μέ τήν ἵδρυση ἑνός «παγκόσμιου ἀγροῦ τοῦ Βούδα» μέ 100.000 ὀπαδούς, πού θά «γίνουν ὑπεράνθρωποι», θά ἐπιζήσουν μίας παγκόσμιας καταστροφῆς καί θά εἶναι οἱ κυρίαρχοι τῆς γῆς. Ἡ Λάξμι ἀναλαμβάνει νά βρεῖ τήν κατάλληλη ἔκταση, ἀρχικά στήν Πούνα, ὕστερα στήν Γκουτζαράτ (Guiarat), κατόπιν στούς πρόποδες τῶν Ἰμαλαΐων. Πουθενά οἱ Ἀρχές δέν ἐπέτρεψαν τήν οἰκοδόμηση[7].
1977. Εἰδοποιεῖται ἀπό τήν Ἐφορεία πώς πρέπει νά πληρώσει τεράστια ποσά γιά φόρους.
1981. Μέ πρόφαση ὅτι ἔχει καρκίνο καί πρέπει νά μεταβεῖ γιά λόγους ὑγείας στίς Η.Π.Α., παίρνει διαβατήριο μέ ἐνέργειες τῆς ὀπαδοῦ του Σίλας Σίλβερμαν (Sheela Silverman) ἤ Μά (Μητέρας) Ἄναντ (Εὐτυχίας) Σίλα (Ma Anand Sheela), πού ἀνέλαβε πλέον νά ἀντικαταστήσει τήν Λάξμι. Ἡ Σίλα καταφέρνει νά ἀγοράσει στό Ὄρεγκον (Oregon) ἔκταση 260 τετραγωνικῶν χιλιομέτρων μέ 6,6 ἑκατομμύρια δολάρια -μετρητά- καί χτίζει ἐκεῖ ἐκ τοῦ μηδενός μία ὁλόκληρη πόλη.
1985. Ἀπό τό 1981 ὁ Ραζνίς εἶχε ἐπενδύσει ἐκεῖ, στήν περιοχή τῆς πόλης Ἀντιλόπη (Antilope) τοῦ Ὄρεγκον, ὅπου βρισκόταν ἡ νέα του ἰδιοκτησία, 80 ἑκατομμύρια δολάρια.
Ἡ νέα Πολιτεία ὀνομάζεται Ραζνίσπουραμ (Rajneeshpuram) καί μέσα σέ λίγα χρόνια τά πάντα περιπίπτουν στά χέρια τῶν ὀπαδῶν: σχολεῖο, ταχυδρομεῖο, καταστήματα, δημαρχεῖο· οἱ κάτοικοι νοιώθουν σάν νά τούς ἔδιωξαν ἀπό τά σπίτια τους[8].
Ὁ νέος «ἀγρός τοῦ Βούδα» ὀργανώνεται σάν ἀστυνομικό κράτος μέ εἰδικά σώματα (Piece Force καί Rajneesh Security). Ὅμως σύλλογοι γονέων διαμαρτύρονται γιά τήν ἀλλοίωση τῆς προσωπικότητας τῶν παιδιῶν τους, πρώην ὀπαδοί ἀρχίζουν νά δίνουν πληροφορίες γιά τά συμβαίνοντα στό «βασίλειο» τοῦ γκουρού κι ἔτσι ἐνδιαφέρεται ἡ ἀστυνομία. Σθεναρή στάση κράτησαν κι οἱ Ἑβραῖοι τῆς περιοχῆς· εἰς ἀπάντησιν ὁ Ραζνίς λέει: «Οἱ Ἑβραῖοι ζητοῦσαν πάντοτε τόν Ἀδόλφο Χίτλερ, ἕναν πού θά τούς σκότωνε· τότε νοιώθουν ἀσφαλισμένοι».
Σέ μία προσπάθεια νά πάρει παράταση τῆς παραμονῆς του στίς Η.Π.Α. ἱδρύει δική του θρησκεία, τόν «ραζνισισμό», τό 1984. Ἀκόμη διετέθησαν τεράστια ποσά σέ μία προσπάθεια νά ἐπηρεασθεῖ τό ἀποτέλεσμα τῶν τοπικῶν ἐκλογῶν στό Ὄρεγκον. Ἀλλά καί αὐτή ἡ προσπάθεια ἀπέτυχε.
Οἱ τοπικές Ἀρχές δέν τόλμησαν νά ἐπέμβουν, γιατί φοβοῦνταν μήπως ὁ Γκουρού ἐξελιχθεῖ σέ δεύτερο Τζίμ Τζόουνς[9] (Jim Jones), πού ἐξώθησε τούς ὀπαδούς του σέ ὁμαδική αὐτοκτονία. Τό ἄσραμ τοῦ γκουρού εἶχε μεταβληθεῖ σέ πραγματικό ὁπλοστάσιο καί οἱ ὀπαδοί ἀπείλησαν πώς θά ἀνατινάξουν ὅλη τήν περιοχή. Ἡ Σίλα εἶχε δηλώσει: «Εἴμαστε ὁπλισμένοι μέχρι τά νύχια». Ὁ ἴδιος ὁ γκουρού εἶχε δηλώσει στό παρελθόν: «Ἐάν φύγω ἐγώ, θά φύγουν πολλοί μαζί μ' ἐμένα». Κατά τήν ἀντίληψη τῆς Σίλα «οἱ νόμοι πού ὑπάρχουν δέν ἰσχύουν γιά μᾶς· ἐμεῖς εἴμαστε ὁ νόμος».
Ὁ γκουρού προσπάθησε νά ἀποδράσει καί συνελήφθη στό ἀεροδρόμιο τῆς Βορείου Καρολίνας. Ὁδηγήθηκε σέ δίκη, καταδικάστηκε σέ 10 χρόνια φυλάκιση μέ ἀναστολή καί ἀπελάθηκε ἀπό τίς Η.Π.Α. τό 1985. Γύρισε ἀρχικά στήν Ἰνδία. Ἀκολούθησε περιπλάνηση σέ διάφορες χῶρες. Ζήτησε νά ἐγκατασταθεῖ στήν Κρήτη καί δήλωσε πώς εἶναι μετενσάρκωση τοῦ Σωκράτη καί πώς ἐπέστρεψε «στό λαό του». Ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση ἔκρινε «ἐθνικά ἐπιζήμια τήν παραμονή καί τόν ἀπέλασε, γιά νά προφυλάξουμε κάποιες ἠθικές ἄξιες τοῦ λαοῦ μας...»[10].
Τελικά ἐπέστρεψε στή Βομβάη καί στήν Πούνα. Τό 1988 ἐγκατέλειψε τόν τίτλο τοῦ «Μπαγκουάν» καί γιά λίγο καιρό πῆρε τόν τίτλο τοῦ Βούδα. Τελικά αὐτοονομάστηκε Ὄσσο, πού προέρχεται ἀπό τόν Ἰαπωνικό βουδισμό καί σημαίνει «Πλατειά Συνείδηση»[11].
Ἡ κίνηση τοῦ Ραζνίς δέν ἐξέλιπε μετά τόν θάνατό του (1990). Ἐκτός ἀπό τό κέντρο στήν Ἰνδία ὑπάρχουν ἀναρίθμητες ὀργανώσεις καί μικρό-επιχειρήσεις ὀπαδῶν σ' ὅλο τόν κόσμο, πού συνεχίζουν τό ἔργο του. Ἀναφέρονται στόν διαλογισμό, σέ «θεραπευτικές» ψυχοτεχνικές, στό θέατρο, στήν τέχνη, στόν ἀθλητισμό, στίς πολεμικές τέχνες καί σέ πολλές ἐπιχειρήσεις σέ ὅλους τούς κλάδους, ὅπως ντίσκο, ἑστιατόρια, κέντρα μεταφορῶν, ταξιδιωτικά γραφεῖα κ.ο.κ.[12]
Πρόκειται γιά σέκτα πού ἔχει διεισδύσει σέ ὅλους τούς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καί δραστηριότητας, ὅπως ὅλες οἱ ὁμάδες καί οἱ τάσεις τῆς «Νέας Ἐποχῆς»· πολύ ἐπικίνδυνη καί στή χώρα μας.
[1] π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου, Νεοφανεῖς Αἱρέσεις, Καταστροφικές Λατρεῖες στό Φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας, Ἀθήνα 1995, σ. 92.
[5] π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου, Νεοφανεῖς Αἱρέσεις... σ. 92.
[6] Στό ἴδιο.
[7] Στό ἴδιο, σσ. 92-93.
[8] Στό ἴδιο, σ. 93.
[10] Ἐφημερίδα «Τά Νέα», 7 Μαρτίου 1986.
[11] π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου, Νεοφανεῖς Αἱρέσεις... σ. 94.
[12] Στό ἴδιο, σσ. 96-97.