Ανοίγει και φέτος η κεντρική πύλη της Μ. Εβδομάδος. Η ιερά τράπεζα της πίστεώς μας «φιλοξενεί» τον μέγα σύνδειπνο Χριστό, αίροντα τον σταυρό του και οδηγούμενο στην τελική ευθεία των παθών του. Η ιερότερη μυσταγωγία όλου του ενιαυτού καλεί και πάλι τις ψυχές μας να γευθούν το νάμα του «θείου πυρός», το νάμα της οδύνης μέσα από μία ειδική τελετουργία που δεν αφήνει κανένα ασυγκίνητο. Καλεί όλους τους ευσεβείς και φιλόθεους, χωρίς να αποκλείει τους «ξένους», να συμμετάσχουν στο μοναδικό δείπνο.
Στον Μυστικό Δείπνο! ΟΧΙ σαν άψυχοι θεατές, αλλά σαν έμψυχοι συμμέτοχοι του πάθους. ΟΧΙ απλά συμπορευόμενοι με τον Ιησού «μακρόθεν», αλλά ενεργοί και δίπλα–δίπλα, στην σταυρική πορεία σκοτώνοντας «ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς». Δεν έχουν θέση σ’ αυτή την πορεία οι ψυχροί θεατές και καθ’ όλα εύκολοι επικριτές. Ούτε οι υποδεχόμενοι κατά το ειωθός, «μετά βαΐων και κλάδων». Ούτε πολύ περισσότερο οι ενθουσιώδεις ζητωκραυγάζοντες «ὡσαννά» και την άλλη κιόλας στιγμή περισσώς κράζοντες «σταυρωθήτω». Δεν έχει θέση εδώ η συγκίνηση από το πάθος του Κυρίου την ώρα που τα πάθη της ψυχής παραμένουν αλώβητα. Δεν έχουν θέση εδώ τα δακρυστάλαχτα μάτια προς τον Υιό της Παρθένου ακούγοντας το «σήμερον κρεμᾶται», την στιγμή που σε λίγο ξανασταυρώνεται ο Χριστός από τις ίδιες τις αμαρτωλές πράξεις μας. Εκεί ψηλά που βρίσκεται κρεμασμένος πάνω στον σταυρό, άμορφος και αιμόφυρτος και πεταμένος «στο έρημο κελί» της εξορίας του Γολγοθά, είναι ο βασιλιάς που έφτασε στο κατάντημα αυτό, για χατίρι μας: «τάς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρων». Και από τότε οδυνάται συνεχώς. Είναι ο βασιλιάς που άφησε την βασιλεία που «οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» και ήλθε ταπεινά να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην εμπόλεμη κοινωνία των βροτών, χαρίζοντας ειρήνη. Ποτίζοντας με ευδοκία τις «υδρόφιλες» ψυχές.
Ως εκ τούτου, φτάνει πλέον η αμαρτία. Φτάνει η πνευματική ραθυμία και η ψυχική ψυχρότης. Ας πιέσουμε τις πέτρινες καρδιές μας να εκκρίνουν δάκρυα βαθειάς και οριστικής συγκινήσεως, αποκομίζοντας το θετικότερο κέρδος της κατανύξεως της Μ. Εβδομάδος, οδηγώντας ταυτόχρονα τα αισθήματά μας προς την αείδροσο πηγή της μοναδικής θυσίας. Όμως απαραίτητο στοιχείο αυτής της πορείας «το ένδυμα», που θα καλύψει την ψυχική γύμνια μας. «Το ένδυμα» που θα μας μεταμορφώσει σε γνήσιους άρχοντες, προκειμένου να λάβουμε την άδεια εισόδου στον νυμφώνα. Έτσι τελικά θα μπορέσουμε να συμφάγουμε το Πάσχα μαζί με τον Κύριό μας.
«Ἡ τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες». Αλλά μην προτρέχουμε και μην προστρέχουμε στην ακάματη ευκολία και στα ονειροπόλα ταξίδια της ασύνορης σκέψεώς μας. Υπάρχει μία απόσταση που πρέπει να καλυφθεί. Υπάρχει μία απόσταση μετ’ εμποδίων και πνευματικών αγωνισμάτων. Ο καλός αθλητής μέσα στον στίβο δοκιμάζεται. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν έχοντας στόχο το μέγα δείπνο του Πάσχα, αλλά τηρώντας σεμνά την ιεραρχία και δίνοντας προτεραιότητα στα προσήκοντα καθήκοντά μας. Είμαστε χρεώστες απέναντι στον Κύριο. Πρέπει σιγά–σιγά να εξοφλήσουμε το γραμμάτιό μας. «Ἰδού ἀναβαίνομεν…» Η ανάβαση προϋποθέτει θαρραλέα απόφαση, κόπο, μόχθο, ιδρώτα, προσπάθεια. Η συγκεκριμένη ανάβαση αποτελεί προανάκρουσμα ενός συγκλονιστικού δράματος. Μη λοιπόν παρασυρόμαστε από τις λογοπλόκες έννοιες μονομερώς και συμφεροντολογικά. Η φτωχή σκέψη των μαθητών έτρεχε φρενήρης σε ονειροπόλα μεγαλεία. Αντίκριζε θρόνους ηγεμονικούς μέσα από «την ανάγνωση» ενός παραμυθιού για μεγάλους. Μία όμως υποτυπώδης διορατικότης κατεδείκνυε τον μονόδρομο των δύο ματωμένων σταυρών. «Εἷς ἐκ δεξιῶν καί εἷς ἐξ εὐωνύμων». Εδώ ακριβώς κατερρίπτετο ο πλάνος οραματισμός της κοσμικής δόξης. Εδώ ακριβώς έπεφταν στο χάος τα πρωτεία της φρούδης κοσμικής εξουσίας.
Εμείς οι σύγχρονοι μαθητές, χορτάσαμε τα αμαρτωλά πρωτεία στην άχαρη κοινωνία της επικρότησης του ανόμου και του παραλόγου. Του ανηθίκου και του βλασφήμου. Του εκπειρασμού και της προκλήσεως του Κυρίου. Ας συντονιστούμε στο λεξιλόγιο του Χριστού. Τα πρωτεία που προτάσσει ο Χριστός, έχουν σχέση με δουλεία. «Ὅς ἐάν θέλῃ γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος». Απαιτείται απόλυτη γνώση της θεϊκής γλώσσης για να ερμηνεύσουμε ορθά το κεφάλαιο της αληθινής δόξης και του μεγαλείου. ΟΧΙ στα υψηλά και μεγάλα, στην έπαρση και την αλαζονεία των κοσμικών πρωτείων, αλλά στα χαμηλά· στην ταπείνωση του Τελώνη και την υπηρεσία του καλού Σαμαρείτη. Τα κοσμικά μεγαλεία και οι πρωτοκαθεδρίες ας αφεθούν ως δωρεά πλουσιοπάροχη στους κενούς και μικρούς· στους φιλόδοξους υποτελείς, της γήινης εξάρτησης. Η αφάνεια, η ταπεινότης και ο ηρωισμός «της λεκάνης» μέσα στην οποία θα νίψει ο Χριστός σε λίγο τα πόδια των μαθητών του, εκεί επικεντρώνονται τα θεϊκά πρωτεία. Οι έννοιες που καθορίζουν τα ύψιστα αξιώματα της επουρανίου βασιλείας είναι οι έσχατοι, οι δούλοι, οι διάκονοι. Η διδασκαλία του Ναζωραίου προσεγγίζει τα όρια της τρέλλας σύμφωνα με την υλιστική θεώρηση. Κι όμως η χριστιανική σαλότης είναι η πραγματική απελευθέρωση απ’ όλα τα γήινα δεσμά. Οι κατά Χριστόν σαλοί που διήλθαν εν μέσω των αιώνων, αποτελούσαν τους πραγματικούς άρχοντες, βασιλείς, αυτοκράτορες. Ήταν οι πραγματικοί «αὑτοκράτορες» με δασεία, γιατί πρώτα απ’ όλα γνώριζαν να κυβερνούν άριστα τους ιδίους τους εαυτούς τους. Ήταν αυτοί που μιλούσαν ευθαρσώς απέναντι στους μεγαλύτερους κοσμοκράτορες και ηγεμόνες. Έτσι κάπως ο σαλός Νικόλαος απευθυνόμενος στον Ιβάν τον Τρομερό, του «πέταξε» ένα κομμάτι ωμό κρέας να φάει εν μέσω Μ. Σαρακοστής πάνω στην τράπεζα υποδοχής. Δεν ήταν τυχαία η κίνηση του σαλού. Αντιθέτως ήταν άκρως βαθυστόχαστη. Αποσκοπούσε στον έλεγχο και την αφύπνιση ενός κοσμικού Πρώτου. Ο Ιβάν αντικρίζοντας το κρέας και απευθυνόμενος στον σαλό υπερτόνισε ότι είναι ορθόδοξος Χριστιανός και ότι τέτοια περίοδο ιερά, νηστεύει. Τότε ο σαλός ανταπαντώντας στον Τρομερό, του αντέταξε μία λεκτική μαχαιριά· «Πίνεις όμως ανθρώπινο αίμα!».
Τι να τα κάνεις αυτά τα πρωτεία μιας ξεπεσμένης εγκληματικής εξουσίας, που αποκτήθηκαν μέσα στους ποταμούς αιμάτων αθώων υπάρξεων;
Ας αγναντέψουμε όμως από απόσταση –γιατί κοντά μας στραβώνουν– τα πρωτεία αυτών, που σταύρωσαν δεινά τα πάθη τους και μετά απελεύθεροι τράβηξαν τον δρόμο της θεϊκής δόξης.
Έτσι λοιπόν θέτοντας στόχο ευγενή αυτούς τους λίγους πρώτους, ας πάρουμε τον ανήφορο του Γολγοθά κι εμείς. Πάντα στους ανήφορους, συναντάς ωραίες ψυχές. Ψυχές απλές, ντροπαλές, περίσεμνες, που δίνουν όμως με την παρουσία τους κάποια ανάσα στην φρίκη του Γολγοθά. Φωτίζουν με το αγνό φως τους, το σκότος της φονικής σκηνής.
Κάπως έτσι φωτίζει και στην παρούσα στιγμή το ελεεινό σκηνικό της εγκατάλειψης, της πορείας προς τον λόφο, ο Σίμωνας ο Κυρηναίος (Μαρκ. 15,21). Ένας φτωχός και ασήμαντος αγρότης. Χωρίς να το καταλάβει, καταλαμβάνει στιγμιαία ένα μοναδικό πρωτείο. Το πρωτείο του πρώτου μεγάλου σταυροφόρου. Μέσα στην κάμψη και την εξουθένωση του βάρους του σταυρού του καταδίκου, δίδεται μία μικρή ανάπαυλα· μία μικρή βοήθεια, μέσα στην γενικευμένη εγκατάλειψη. Μικρή ναι, αλλά γενναία. Ξάφνου ο σταυρός του Χριστού έγινε και σταυρός του Σίμωνα. Ίσως ο Σίμων να μη γνώριζε εκείνη την ώρα τι σοβαρό έργο επιτελούσε. Ίσως να μη γνώριζε την ευλογία του Σταυρού. Αργότερα όμως σίγουρα κατάλαβε… Ιδού η δόξα, το μεγαλείο και το γνήσιο πρωτείο. Το πρωτείο που διεκδικεί την αιωνιότητα «άθελά» του.
Αλλά και όλες αυτές οι άσημες γυναικείες ψυχές που ακολουθούσαν την πομπή του θανάτου, χύνοντας δάκρυα στο μαρτυρικό πέρασμα του καταδίκου, αποκαλύπτουν ένα κρυφό μεγαλείο ψυχής. Το δάκρυ αυτό που στάζει σαν βάλσαμο στις πληγές του Χριστού, πηγάζει από ένα ξέχωρο ηρωισμό κόντρα στους αφρίζοντες δαίμονες του «καταναθεματίζειν». Σαν απάντηση σ’ αυτό το κλάμα έρχεται ένα μήνυμα συμπαθείας από τον σταυρούμενο να περιορίσει τον πόνο «μή κλαίετε ἐπ’ ἐμέ». Κι όμως και εδώ υποκρύπτεται ένας άλλος πόνος που θα θερίσει τις γυναίκες αυτές και τα παιδιά τους, καθηλώνοντάς τες οικτρά, πάνω στα ερείπια της κατεστραμμένης Ιερουσαλήμ μετέπειτα.
Ο Σίμωνας και οι γυναίκες αυτές, αποτελούν μία γεύση ανθρωπιάς αντίπερα στο πικρό ποτήρι του απάνθρωπου μαρτυρίου μιας κοινωνίας όζουσας.
Τέτοια πρωτεία λοιπόν καλούμαστε να κυνηγήσουμε στις μέρες μας. Τέτοια πρωτεία «εποφθαλμιούμε» με φιλοδοξία πνευματική. Πρωτεία θεϊκής σαλότητος, κόντρα στην κίβδηλη λογική της ύλης. Πρωτεία περιφρονημένα, λησμονημένα, λοιδορούμενα που όμως διεκδικούν θρόνο θεϊκό, ασχέτως της πολεμικής που επιδέχονται. Πρωτεία αθωότητος, ταπεινότητος, εντιμότητος, ηθικής, αξιοπρεπείας, υποχωρήσεως, εργατικότητος, ειλικρινείας, δημιουργικότητος και σεβασμού προς τους νόμους. Στους έννομους όμως, ΟΧΙ στους άνομους που ψηφίζονται εν μια νυκτί, για να καλύψουν την αδικία και την διαφθορά. Δυστυχώς η δεινή διολίσθηση της δικαιοσύνης στο έργο της, αποτελεί κατάργηση της ανθρωπιάς. Τιμωρία του ΝΟΜΟΥ!
Οι έτεροι… ας κρατήσουν τα δικά τους πρωτεία· της θρασύτητος, της ανεντιμότητος, της αγενείας, της σπουδαιοφανείας, της απατεωνίας, της κενοδοξίας, της ραδιουργίας, της κολακείας, της δοκησισοφίας, της χαιρεκακίας, της αγνωμοσύνης. Στις μέρες μας ακόμη πιο έντονα τα πρωτεία των αυτομάτων διαζυγίων, της προτίμησης του πολιτικού γάμου και του επικηδείου του οικογενειακού θεσμού. Του ποικιλοτρόπου αφανισμού των παιδιών από τις εγκληματικές εκτρώσεις, μέχρι την εγκατάλειψη της παιδαγωγίας στο ελεεινό διαδίκτυο, στην εκπαίδευση των αψύχων τηλεδιασκέψεων και τέλος στο πρωτοφανές παιδομάζωμα λόγω επιμορφώσεως και ευρέσεως εργασίας στα παζάρια της μητρυιάς Ευρώπης. Επιστέγασμα όλων αποτελούν τα πρωτεία της μοιχείας, της πορνείας, του σοδομισμού και της ανωμαλίας των αυτοκτονιών και των ακραίων καταστάσεων ψυχικών διαταραχών και κορωνοϊκών νευρώσεων.
Όλα τα ανωτέρω θυμίζουν τα λόγια του Χριστού για τους φαρισαίους και τους γραμματείς (Ματ. 23,2-7). «Φιλοῦσι δέ τήν πρωτοκλισίαν ἐν τοῖς δείπνοις καί τάς πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς καί τούς ἀσπασμούς ἐν ταῖς ἀγοραῖς.» Μας θυμίζουν αυτές οι έννοιες κάτι; Φυσικά! Πρωτοκλισία, πρωτοκαθεδρία, ασπασμοί (που ευτυχώς κόπηκαν λόγω κορωνοϊού) είναι τα πρωτεία της κοινωνίας μας στα υψηλά στρώματα πολιτικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Η βιτρίνα της υποκρισίας και της αισχρής εκμετάλλευσης. Οι περίλαμπροι μαρμάρινοι εξωτερικώς τάφοι που εγκλείουν σκωληκοφαγωμένα σώματα και αφόρητη μπόχα.
«Ὅμως ὁ δέ μείζων ὑμῶν, ἔσται ὑμῶν διάκονος» (Ματ. 23,12). Η τράπεζα της πίστεως μας είναι «στρογγύλη» και υποδεικνύει την απόλυτη ισότητα. Όλοι εκ Θεού είμαστε πρώτοι, αρκεί να γίνουμε έσχατοι.