Θεωροῦν τοὺς πιστοὺς ὡς «κτήνη»;
Τοῦ κ. Παναγιώτου Κατραμάδου, θεολόγου
Εἶναι ἀληθὲς ὅτι κατὰ τὸν 48ον Ψαλμὸν ὁ ἀπομακρυσμένος ἀπὸ τὸν Θεὸν ἄνθρωπος «παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς». Ὡστόσον, οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι ἀκριβῶς ὡς πρὸς αὐτὸ διαφέρουν ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους: ὅτι ἀγωνίζονται νὰ παραμένουν εἰς τὸν δρόμον τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ μὴ ἀποκτηνωθοῦν. Ἑπομένως, δὲν τοὺς ἀξίζει νὰ τοὺς συμπεριφέρωνται ὡς ἄλογα ὄντα. Μετὰ λύπης καὶ ὀργῆς ὅμως παρατηροῦμεν ὅτι πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία, ἐνῶ ἀντιτάσσονται εἰς τὴν «ἀνοσία τῆς ἀγέλης» διὰ τὸν ἰόν, συναινοῦν εἰς τὴν ἀντιμετώπισιν τῶν χριστιανῶν ὡς «ἀγέλης» εἰς τὰ πνευματικά.
Διὰ τὴν πολιτικὴν τὸ ζήτημα εἶναι αὐταπόδεικτον. Ὅπως γνωστοὶ συνταγματολόγοι, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωποι τοῦ λεγομένου «πνευματικοῦ κόσμου» καταγγέλλουν ὅτι εὑρισκόμεθα εἰς περίοδον ποὺ παραβαίνονται θεμελιώδη δημοκρατικὰ καὶ ἀνθρώπινα δικαιώματα. Μέχρι καὶ τὰ ζῶα σήμερα ἔχουν δικαιώματα, ἀλλὰ ὄχι οἱ ἄνθρωποι, διότι κάθε ἀντίδρασις εἰς τὰ «δρακόντεια μέτρα» καταστέλλεται βιαίως. Οἱ ἄνθρωποι δὲν εἶναι πλέον πολῖται, ἀλλὰ ὑπηκόοι, καθὼς ὁ κ. Μητσοτάκης δὲν ἐνεργεῖ ὡς ἐκλεγμένος Πρωθυπουργός, ἀλλὰ ὡς «ἐλέῳ Θεοῦ» Κυβερνήτης, καίτοι ὅσα ποιεῖ οὔτε ὁ Θεὸς τὰ ἐγκρίνει.
Εἰς τὴν Διοικοῦσαν Ἐκκλησίαν δὲν εἶναι καλυτέρα ἡ κατάστασις. «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως» ἔχει ἀναδειχθῆ ἡ νοσηρὰ κατάστασις ποὺ κατατρώγει τὴν συνοδικὴν λειτουργίαν της. Οἱ πιστοὶ ἔχουν ἀποκλεισθῆ ἀπὸ τὴν μίαν «φύσιν» των, δηλ. νὰ ἀποτελοῦν δομικὸν στοιχεῖον τοῦ συνοδικοῦ συστήματος, καὶ ἔχουν ἀπωθηθῆ ἀποκλειστικῶς καὶ μόνον εἰς τὴν ἑτέραν, δηλ. νὰ ἀντιμετωπίζωνται ὡς «ποίμνιον», ἐντελῶς ἄλογον καὶ ἄβουλον. Ἀπομένει ὅμως ἕνα «εὐσεβὲς λεῖμμα» Ὀρθοδόξων, ποὺ ἀφυπνίζει ὅλον τὸ «φύραμα» ἐπιμένοντες ὅτι παραγνωρίζεται ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ παραβαίνονται οἱ Ἱ. Κανόνες.
Τὴν ἀπάντησιν εἰς αὐτὸ ἐπεχείρησε νὰ δώση προσφάτως ὁ ἐκπρόσωπος τύπου τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Μητροπολίτης Ἰλίου κ. Ἀθηναγόρας. Εἰς εἰσήγησίν του εἰς συνέδριον τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, προκειμένου νὰ δικαιολογήση τὸ σφράγισμα τῶν ἱερῶν ναῶν, δηλ. τὴν ἀπαγόρευσιν τῆς μετοχῆς τῶν πιστῶν εἰς τὰ μυστήρια, τὴν ὑποταγὴν εἰς τὸν «Καίσαρα», ἐπεκαλέσθη τὰ ὅσα ἔχει γράψει ὁ Σεβ. Μεσσηνίας εἰς τὸ πρόσφατον βιβλίον του «Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡ πανδημία τοῦ Covid-19». Ἰδιαιτέρως μάλιστα τὸν 88ον Κανόνα τῆς Πενθέκτης Ἁγίας Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Συγκεκριμένα ὁ Σεβ. Μεσσηνίας γράφει:
«Μὲ βάση τὸ βιβλικὸ κείμενο «οὐχ ὁ ἄνθρωπος διὰ τὸ Σάββατον ἀλλὰ τὸ Σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον» (Μάρκ. 2, 27) ὁ κανονικὸς νομοθέτης (ἐνν. Καν. 88 τῆς Πενθέκτης) προτάσσει τὴν ἀξία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καὶ ὑγείας ἔναντι ἀκόμη καὶ τῆς ἱερότητας τοῦ χώρου τοῦ ἱεροῦ ναοῦ… δὲν μποροῦμε νὰ συμπεριφερόμαστε ἀνεύθυνα καὶ ἐπιπόλαια μὲ κίνδυνο νὰ γίνουμε ὑπαίτιοι διασπορᾶς τοῦ ἰοῦ, θέτοντας μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ σὲ κατάσταση ἐπικινδυνότητας καὶ τοὺς ἑαυτούς μας καὶ τοὺς συνανθρώπους μας».
Τὸ πρῶτον ἐρώτημα εἶναι, διατί οἱ Σεβασμιώτατοι δὲν ἀνατρέχουν εὐθέως εἰς τὸ Κατὰ Μᾶρκον 2,27, ἀλλὰ εἰς τὸν 88ον Κανόνα; Ὁ λόγος εἶναι ὅτι δὲν τοὺς βοηθᾶ εἰς τὸ νὰ ἐξάγουν τὸ βεβιασμένον συμπέρασμα ποὺ ἐπιδιώκουν. Ἡ φράσις «τὸ σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον…» διασώζεται μὲν μόνον ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴν Μᾶρκον, ἀλλὰ τὸ εὐρύτερον περιστατικὸν ποὺ περιβάλλει τὴν φράσιν εὑρίσκεται καὶ εἰς τὸ Κατὰ Ματθαῖον καὶ εἰς τὸ Κατὰ Λουκᾶν: Εἶναι Σάββατο καὶ οἱ Ἀπόστολοι τρίβουν τὰ στάχυα, διὰ νὰ βροῦν τροφήν. Εἰς τὴν ἐπίκρισιν τῶν Φαρισαίων ὅτι παραβαίνουν τὸ Σάββατον ὁ Θεάνθρωπος ἀντιπαραθέτει δύο παραδείγματα παραβιάσεως τοῦ Σαββάτου, τοῦ Δαυὶδ καὶ τῶν ἱερέων, διὰ νὰ καταλήξη ὅτι «κύριός ἐστιν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ σαββάτου». Ἑπομένως, ἡ φράσις «τὸ σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον…» δὲν ἔχει ἀνθρωποκεντρικὸν χαρακτῆρα, δηλ. ὅτι κριτήριον διὰ τὰ πάντα εἶναι τί ἐξυπηρετεῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ χριστοκεντρικόν, δηλ. ὁ Χριστὸς καθορίζει τί ὠφελεῖ τὸν ἄνθρωπον. Τοιουτοτρόπως, ἡ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ διὰ τὴν τέλεσιν τῆς Θείας Εὐχαριστίας ὑπέρκειται κάθε ὑγειονομικῆς-πολιτικῆς ἐντολῆς διὰ τὴν «προφύλαξιν» τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ Σεβασμιώτατοι, λοιπόν, δὲν ἀνατρέχουν εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην, διότι θέλουν νὰ ὑποστηρίξουν τὸ ἀντίθετον, ὅτι ἡ ὑγεία προέχει, διότι μέτρον εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Ὑποστηρίζει ὅμως κάτι τέτοιο ὁ 88ος Κανὼν τῆς Πενθέκτης;
Κατ’ ἀρχάς, πρέπει νὰ ἐπισημάνη κανεὶς ὅτι ἡ μνήμη τῶν Ἱεραρχῶν εἶναι πολὺ ἐπιλεκτική… σωρεία Κανόνων παραβαίνουν εἰς ἄλλα ζητήματα, ἀλλὰ ὅταν εἶναι νὰ δικαιολογήσουν τοὺς ἑαυτούς των «ξεσκονίζουν» ὅλον τὸ Ἱ. Πηδάλιον μήπως καὶ εὕρουν κάποια ὑποσημείωσιν, διὰ νὰ τὴν παρερμηνεύσουν καὶ αὐτήν, ὥστε νὰ δικαιωθοῦν!
Ἐπὶ τοῦ προκειμένου, ὅμως, ὁ 88ος Κανὼν ἀναφέρεται εἰς τὴν ἀπαγόρευσιν εἰσαγωγῆς «κτηνῶν» εἰς ἱερὸν ναόν. Ἀπορεῖ κανεὶς πῶς μεταποιοῦν τοιοῦτον Κανόνα, διὰ νὰ τὸν ἐφαρμόσουν ἐναντίον εἰς ὅσους πιστοὺς διαμαρτυρόμεθα κατὰ τῆς ἀσυνέτου πράξεώς των, νὰ κλείσουν τοὺς ἱεροὺς ναούς;…
Ὁ Κανὼν αὐτός, διὰ νὰ δικαιολογήση τὴν σπανίαν περίπτωσιν κατὰ τὴν ὁποίαν ὁδοιπόρος μὲ κτῆνος, ποὺ εὑρέθη εἰς ἔρημον τόπον, ὅπου συμβαίνει κακοκαιρία καὶ ἔχει ὡς μοναδικὸν μέσον διὰ τὴν περαιτέρω πορείαν του τὸ ζῶον αὐτό, ἠναγκάσθη νὰ τὸ εἰσάγη εἰς ἱερὸν ναόν, διὰ νὰ μὴ πεθάνη καὶ ἀπομείνη καὶ αὐτὸς ἐκεῖ διακινδυνεύων τὴν ζωήν του, παραθέτει τὸ κυριακὸν λόγιον «τὸ Σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον…» καὶ ἑρμηνεύει «ὥστε διὰ πάντων προτιμητέαν ἡγεῖσθαι τὴν ἀνθρώπου σωτηρίαν τε καὶ ἀπάθειαν» καὶ συμπληρώνει ὁ Ἅγιος Νικόδημος «οὕτω λύεται καὶ ἡ τιμὴ τοῦ Ἱεροῦ διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ ἔχοντος τὸ ζῶον ἀνθρώπου». Εἰς τὴν προτεραιότητα αὐτὴν συμφωνοῦν, ὡς εἶναι ἀπολύτως ὀρθόν, καὶ οἱ ἔγκριτοι Κανονολόγοι Ζωναρᾶς καὶ Βαλσαμών. Συμπερασματικά: ὁ Κανὼν εἰς περίπτωσιν διακινδυνεύσεως τῆς ζωῆς κρίνει ὡς ἱερωτέραν τὴν ζωὴν τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν τόπον συνάξεως τῶν πιστῶν.
Ἡ παρερμηνεία ὅμως γίνεται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτην Ἰλίου, ὁ ὁποῖος ἀναπαράγει τὸν Μητροπολίτην Μεσσηνίας, ὁ ὁποῖος μὲ τὴν σειράν του μᾶλλον ἀναπαράγει τὰ ὅσα ἡ Καθηγήτρια Κανονικοῦ Δικαίου κ. Εἰρήνη Χριστινάκη ἐδημοσίευσεν εἰς τὸ ἄρθρον της «Ἱεροὶ Κανόνες καὶ Ἱεράρχηση τοῦ Ἀγαθοῦ τῆς Ζωῆς καὶ τῆς Ὑγείας» εἰς τὴν ἱστοσελίδα «romfea.gr» τῆς 21ης Μαρτίου 2020, ὅπου μεταξὺ ἄλλων γράφει:
«Σύμφωνα μὲ τὸν 88 Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς πάντα τὰ κανονικὰ θέσμια, καὶ ἄρα καὶ τὰ λατρευτικά, ὑποχωροῦν ἐνώπιον τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καὶ ὑγείας καὶ προσαρμόζονται, ὥστε νὰ μὴ τὶς θέτουν σὲ κίνδυνο… Ὀφείλει μὲ βάση τὸ δίκαιό της π.χ. νὰ λάβει μέτρα ποὺ νὰ ρυθμίζουν τὴν ἐλεύθερη πρόσβαση στὸν Ἱερὸ Ναό, νὰ ρυθμίσει τὴν τέλεση τῶν ἱεροπραξιῶν σὲ κενοὺς ναοὺς καὶ χωρὶς πρόσβαση τοῦ λαοῦ, κάποιων κατ’ οἶκον ἀκολουθιῶν στὶς ἱερατικὲς οἰκογένειες μὲ ἰντερνετικὴ μετάδοση, καὶ ὅ,τι ἄλλο μέτρο κρίνει ὅτι προστατεύει τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ καὶ ὑγεία ὡς ἀνταποκρινόμενο στὶς ἐπιταγὲς τῆς ἐπιστήμης. Μπορεῖ ἀκόμη καὶ νὰ κλείσει τελείως τοῦ Ἱεροὺς Ναοὺς γιὰ ὅσο διάστημα ἐπιβάλλεται, ἐφόσον οἱ ἐπιστήμονες ἰατροὶ δώσουν αὐτὴν τὴν σύσταση».
Τὸ λάθος ποὺ διαπράττει ἡ κ. Χριστινάκη καὶ ἀντιγράφουν οἱ Σεβασμιώτατοι εἶναι ὅτι εἰσάγει ἡ ἰδία εἰς τὴν ἑρμηνείαν τοῦ 88ου Κανόνος κάτι ποὺ ὁ Κανὼν δὲν περιέχει: ὁ Κανὼν δὲν ἀντιδιαστέλλει τὴν πρᾶξιν τῆς λατρείας ἔναντι τῆς ὑγείας, ἀλλὰ τὴν ἱερότητα τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τοῦ κτηρίου ποὺ τελεῖται ἡ λατρεία. Δὲν θὰ ἠδύνατο ἄλλωστε νὰ γίνεται τοιαύτη ἀντιδιαστολή, καθὼς ἡ λατρεία ὄχι μόνον συμβάλλει εἰς τὴν ψυχοσωματικὴν ὑγείαν τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ εἶναι αὐτὴ ποὺ ἁγιάζει καὶ τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν ναόν. Οἱ Ἅγιοι Θεοφόροι Πατέρες ποὺ ἀπετέλεσαν τὰς Ἁγίας Συνόδους ἐθεώρουν τὴν λατρείαν ἀδιαπραγμάτευτον γεγονός, ἐπειδὴ κριτήριον εἶναι ὁ Χριστὸς ὄχι ὁ ἄνθρωπος, συμφώνως πρὸς τὴν αὐθεντικὴν κατανόησιν τῆς φράσεως «τὸ σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον…». Ἀντιθέτως, ἡ ἀνωτέρω παρερμηνεία φθάνει εἰς τὸ σημεῖον νὰ δέχεται ἀκόμη καὶ ἀπαγόρευσιν τῆς Θείας Λειτουργίας, δηλ. τῆς ἑνώσεώς μας μὲ τὸν Χριστόν, ἂν αὐτὸ ζητήσουν οἱ «ἐπιστήμονες», δηλ. τὸ κράτος!
Τοιουτοτρόπως ὁ Κανὼν αὐτὸς εὑρίσκει ἐφαρμογὴν π.χ. εἰς τὴν ὑποθετικὴν περίπτωσιν, κατὰ τὴν ὁποίαν θὰ ἔπρεπε, ἐλλείψεως οἱασδήποτε ἄλλης μεθόδου (ἂν αὐτὸ θὰ ἦτο ποτὲ δυνατόν), νὰ χορηγήσωμεν ὕδωρ μὲ τὸ Ἅγιον Δισκοπότηρον εἰς ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἄλλως θὰ ἀπέθνησκε. Δὲν εὑρίσκει ὅμως ἐφαρμογὴν εἰς τὴν περίπτωσιν ποὺ ζητήσουν οἱ «ἐπιστήμονες» διὰ τὴν «διαφύλαξιν» τῆς δημοσίου ὑγείας ἀντὶ διὰ οἶνον νὰ τοποθετῶμεν εἰς τὸ Δισκοποτήριον κατὰ τὴν τέλεσιν τῆς Θείας Λειτουργίας «τσίπουρον», ἐπειδὴ ἔχει ἀντισηπτικὰς ἰδιότητας!
Πρέπει νὰ προβληματίση περισσότερον τοὺς Ἱεράρχας τὸ ἀντίστροφον: Οἱ Ἅγιοι Πατέρες δὲν ἐφοβήθησαν κίνδυνον διὰ τὴν ζωὴν τοῦ ἀνθρώπου παρὰ τὴν παραμονήν του ἐπὶ ὥρας ἐντὸς κλειστοῦ μικροῦ ἱεροῦ ναοῦ μὲ ἕνα «κτῆνος», πῶς Ἐσεῖς φοβεῖσθε περισσότερον τοὺς ἀνθρώπους ποὺ εἶναι εἰκόνες Θεοῦ καὶ κατοικητήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ μεταβάλλονται εἰς Σῶμα Χριστοῦ κατὰ τὴν τέλεσιν τῆς Θείας Λειτουργίας;
Ὅσο καὶ νὰ ἀναζητοῦν ἐρείσματα ποὺ μὲ βίαν καὶ παρερμηνείαν ἐξάγουν ἀπὸ βιβλικὰ χωρία καὶ Ἱ. Κανόνας, ἡ Ἀλήθεια δὲν τίθεται ὑπὸ τὸν μόδιον. Ἡ Ἱστορία θὰ τοὺς συμπεριλάβη εἰς τὰ μαῦρα κατάστιχά της μὲ ὅλους ὅσους ἐγκατέλειψαν τοὺς πιστοὺς εἰς τὸ ἔλεος τοῦ Καίσαρος, καθὼς ὄχι μόνον τὴν θείαν παρακαταθήκην παρέβησαν, ἀλλὰ οὔτε διὰ τὴν καταπάτησιν τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων δὲν εἶπαν λέξιν…