Πολλές φορές θέλοντας να δικαιώσουμε τον εαυτό μας θέτουμε το ερώτημα: Είναι πραγματικά δυνατόν να συγχωρούμε και, ακόμη περισσότερο, να αγαπούμε τους εχθρούς μας;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι: Ναι! Και αυτός πρώτος «το δίδαξε και το απέδειξε με την ζωή Του ο Χριστός, που φανέρωσε την αγάπη του Πατέρα Του και την δική Του, υπακούοντας μέχρι θανάτου για χάρη εχθρών, και όχι φίλων όπως βεβαιώνει ο απόστολος Παύλος λέγοντας: “Ο Θεός δείχνει την αγάπη Του σε μας με το γεγονός ότι, ενώ ακόμη ήμασταν αμαρτωλοί, ο Χριστός θυσιάστηκε για χάρη μας”… Δεν θα είχε δώσει βέβαια εντολή ο αγαθός και δίκαιος Θεός να αγαπούμε τους εχθρούς μας, εάν δε μας έχει χαρίσει την δύναμη να την εκτελέσουμε» (Μέγας Βασίλειος).
Η ζωή όλων των Αγίων είναι μια ακόμη απόδειξη ότι με την χάρη του Χριστού είναι δυνατόν να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας. Ο απόστολος Παύλος, για παράδειγμα, αγάπησε τόσο τους εχθρούς του, όσο εμείς δεν αγαπούμε τους φίλους μας. Διότι ποιος από μας θα έδινε την ζωή του, ή ακόμη περισσότερο, θα προτιμούσε να πάη στην κόλαση για χάρη των φίλων του; Ο Απόστολος όμως, που αγαπούσε τον Χριστό όσο κανένας άλλος, ευχόταν να χωρισθή από τον Χριστό, αρκεί να σώζονταν εκείνοι που τον μαστίγωναν και τον λιθοβολούσαν! (Ρωμ. 9:3)
Ο ιερός Χρυσόστομος μας υποδεικνύει έναν πρακτικό τρόπο για να μπορούμε να συγχωρούμε ευκολώτερα τους αδελφούς μας: Να βλέπουμε τις δικές μας αμαρτίες και να κατηγορούμε τον εαυτό μας γι’ αυτές. Εφαρμόζοντας τη μέθοδο αυτή, βρίσκουμε ελαφρυντικά για τους άλλους και επιπλέον διορθώνουμε τον εαυτό μας.
Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει από την πείρα του για την αγάπη προς τους εχθρούς: «Στην αρχή βίαζε την καρδιά σου ν’ αγαπά τους εχθρούς, και ο Κύριος, βλέποντας την αγαθή σου προαίρεση, θα σου δώση κάθε βοήθεια. Χωρίς την χάρη του Θεού δεν μπορούμε ν’ αγαπούμε τους εχθρούς».
Κάποιος άγιος Γέροντας είπε: «Αν ακούσης για κάποιον ότι σε μισεί και σε βρίζει, στείλε του κάποιο δώρο, ώστε να έχης θάρρος στον Χριστό κατά την ώρα της Κρίσεως. Διότι τίποτε δεν εξευμενίζει τόσο τον Θεό, όσο το να αγαπούμε τους εχθρούς μας και να ευεργετούμε εκείνους που μας βλάπτουν».
Ο όσιος Αμμωνάς μας συνιστά για παρόμοιες περιπτώσεις: «Πρόσεχε με ακρίβεια τον εαυτό σου, ώστε, αν κάποιος σε πικράνη σε οτιδήποτε, να μην πης το παραμικρό. Σώπαινε, μέχρι να ηρεμήση η καρδιά σου με την αδιάλειπτη προσευχή, και τότε βοήθησε τον αδελφό που σε έθλιψε».
Οι Άγιοι βλέπουν με τα μάτια της αγάπης κάθε άνθρωπο, ακόμη και εκείνον που τους επιβουλεύεται:
«Κάποια μέρα που ο γέροντας Παΐσιος καθόταν στην αυλή του φτωχικού του ξεροκάλυβου αντιλήφθηκε κάποιον κρυμμένον στο δάσος να τον παρακολουθή. Έδινε την εντύπωση ανθρώπου που ψάχνει ευκαιρία να κλέψη.
Ο Γέροντας σκέφθηκε: “Ο καημένος θα έχη ανάγκη”. Έφυγε αμέσως, αφήνοντας την πόρτα της καλύβας του ανοιχτή. Ο κλέφτης μπήκε ανενόχλητος μέσα, δεν βρήκε τίποτα όμως τίποτε αξιόλογο να πάρη… Αυτό τον συγκίνησε και μετανοημένος ζήτησε συγχώρηση, την οποία ο ανεξίκακος Γέροντας έδωσε με όλη του την καρδιά».
Τονίζει ο ιερός Χρυσόστομος: «Μη μισής όποιον σου κάνει κακό… Μην καταριέσαι αυτόν που σε βλάπτει, διαφορετικά, και την βλάβη υπέστης και τον καρπό έχασες… Θα πης “Πώς είναι δυνατόν;” Είδες τον Θεό να γίνεται άνθρωπος και να δείχνη τόση συγκατάβαση και να πάσχη τόσα προς χάρη σου, και συ ρωτάς ακόμη και αμφιβάλλεις πως είναι δυνατόν να συγχωρήσης τους συνδούλους σου για τις αδικίες που σου κάνουν; Δεν Τον ακούς που λέγει πάνω στον Σταυρό: Άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι;».
Από το βιβλίο: Ιερομονάχου ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, Αγαπάτε τους εχθρούς ημών. Άγιον Όρος 2014, σελ. 9.