Το μπλεγμένο κουβάρι και η χρυσή κλωστή

Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

«Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως» (Λουκ. 6, 31)

Ἀκούσατε, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ εὐαγγέλιο. Θὰ προσπαθήσω νὰ σᾶς μιλήσω ἁπλᾶ.
Ἠ περικοπὴ αὐτὴ περιέχει ἕνα νόμο. Περὶ νό­μου λοιπὸν θὰ εἶνε σήμερα ὁ λόγος. Γιὰ νόμους μιλᾶνε οἱ φυσικοὶ ἐπιστήμονες, γιὰ νό­μους μι­λᾶνε οἱ δικηγόροι καὶ οἱ δικασταί, γιὰ νόμο μιλάει καὶ τὸ Εὐαγγέ­­λιο. Ἀπ᾽ ὅλους αὐ­τοὺς τοὺς νό­­μους ποιός εἶνε ὁ ἀνώτερος; Ἐγὼ νομίζω, ὅτι ἀνώτερος, ἡ κορυφὴ ὅλων τῶν νόμων, εἶ­νε αὐ­τὸς ποὺ ἀκούσαμε σήμερα στὸ εὐαγγέλιο.

* * *

⃝ Ὑπάρχουν, ἀδελφοί μου, νόμοι φυσικοί.
῾Ρίξτε μιὰ ματιὰ τὴ νύχτα στὸν οὐρανό. Πόσα εἶνε τὰ ἄστρα; Ἑκα­τομμύ­ρια, δισ­εκατομμύρια, ἀμέτρητα. Τὸ καθένα ἔ­χει δρομολόγιο, ὅπως τὰ πούλμαν. Καὶ ἡ γῆ ἕ­να πούλ­μαν εἶνε ποὺ τρέχει μέσα στὸ ἄπειρο καὶ κάνει ἕναν ὁλόκληρο κύκλο σὲ 365 μέρες. Ἄλ­λο ἀστέρι κάνει κύκλο σὲ 1 χρόνο, ἄλλο σὲ 2, ἄλλο σὲ 3, ἄλλο σὲ 5 ἢ 10 χρόνια. Κι αὐ­τὸς ὁ ἥλιος, ποὺ φαίνεται ἀκίνητος, ἔχει ἕνα τεράστιο δρομολόγιο. Καὶ τὰ δρομο­λόγια αὐτὰ εἶνε στὴν ὥρα τους, ἔχουν ἀκρίβεια, ρολόι ζενίθ.
Ποιός τὰ ἔφτειαξε, τὰ ῥύθμισε, τὰ κυβερνᾷ; Μία ἡ ἀπάντησις· ὁ Θεός. «Οἱ οὐ­ρα­­νοὶ διηγοῦν­ται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐ­τοῦ ἀναγ­γέλλει τὸ στερέωμα» (Ψαλμ. 18,2). Καὶ πῶς τὰ κυβερ­νᾷ ὁ Θεός; Ἔχετε δεῖ τὴν πρωτοχρονιὰ παιδάκια νὰ κρατοῦν μπαλλόνια; Ὅ­πως τὸ παιδὶ κρατάει μὲ μιὰ κλωστὴ τὰ μπαλλόνια, ἔτσι ὅλα αὐτὰ τὰ οὐράνια σώματα τὰ κρατάει ὁ Θεὸς μὲ μιὰ ἄλλη ἀόρατη κλωστή. Ἡ κλωστὴ αὐτή, λένε οἱ φυ­σι­­κοί, εἶνε ὁ νόμος τῆς παγκοσμίου ἕλ­ξεως ποὺ κάνει τὸ ἕνα νὰ ἕλκεται ἀπὸ τὸ ἄλ­λο. Πῶς γίνεται αὐτό; Μυστήριο· ἂν ρωτήσῃς τοὺς ἐπιστήμονες τί εἶνε αὐτὴ ἡ ἕλξις, δὲν μποροῦν νὰ τὸ ἐξηγήσουν. Τὰ κρατάει ὅλα αὐτὰ στὸ χέ­ρι του ὁ Μεγαλο­δύναμος καὶ τὰ κυβερνάει μὲ τὸ νόμο τῆς παγ­κοσμίου ἕλξεως. Κόπηκε ἡ κλωστὴ τοῦ παι­διοῦ; ἔφυγαν τὰ μπαλλόνια· κόπηκε ἡ κλω­στὴ τοῦ χαρταετοῦ; πάει ὁ ἀετός. Ἂν λοιπὸν σταματήσῃ νὰ λειτουργῇ ὁ νόμος τῆς παγκοσμίου ἕλξεως, θὰ γίνουν ὅλα συντρίμμια. Ὅπως τ᾽ αὐτοκίνητα, ἂν χάσουν τὸ φρένο, τρα­κάρει τὸ ἕνα πάνω στ᾽ ἄλλο, ἔτσι καὶ τὰ οὐράνια σώματα· θὰ γίνῃ ἕνα ἀπέραντο ἐρείπιο.
Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ νόμο τῆς παγκοσμίου ἕλξεως ὑπάρχουν κι ἄλλοι φυσικοὶ νόμοι, τοὺς ὁ­ποίους σπουδάζουν οἱ ἐπιστήμονες. Ἡ ἐπιστή­μη δὲν κά­νει τίπο­τε ἄλλο παρὰ ἀνακαλύπτει, μελετᾷ κ᾽ ἐκ­μεταλ­λεύεται τοὺς νόμους ποὺ ἔθεσε ὁ Θεός.
⃝ Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς νόμους ὑ­πάρ­χει καὶ ἄλλος νόμος, ὁ ἠθικὸς νόμος.
Δηλαδή· ὅπως τὰ ἄστρα ἔ­χουν τροχιὰ στὴν ὁποία βαδίζουν, ἔτσι ὁ Θεὸς ἔ­θεσε ὁρισμοὺς καὶ γιὰ τὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες. Για­τὶ κάθε ἄν­θρωπος τί εἶνε; ἕνα ἄστρο ἔμ­ψυχο. Κι ὁ Θεός, ὅπως κυβερνᾷ τὸ ὑλικὸ σύμ­παν μὲ τὸ νόμο τῆς ἕλξεως, ἔτσι κ᾽ ἐδῶ ἔθεσε ἄλλους νόμους. Ἀλ­λὰ τὰ μὲν οὐράνια σώματα δὲν ἐκ­τρέπονται ἀπὸ τὸ δρομολόγιό τους, ἐνῷ ὁ ἄν­θρωπος, λό­γῳ τῆς ἐλευθερίας ποὺ ἔ­χει, δὲν θέλει νὰ βαδίζῃ πάντοτε ἐπάνω στὸ δρομολόγιο ποὺ τοῦ ὥρισε ὁ Θεός· γι᾽ αὐ­τὸ στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες καὶ τὰ ἔθνη συμβαίνουν συγκρούσεις.
Τί ὥρισε ὁ Θεός; Πόσα δάχτυλα ἔχετε; Δέκα. Κόβεις ἕνα δάχτυλό σου; Ὄχι. Δέκα δάχτυ­λα ἔχεις, δέκα ἐντολὲς ὑπάρχουν· αὐτὸς εἶνε ὁ Δεκάλογος. Ἂν ἡ ἀνθρωπότης ὑπήκουε σ᾽ αὐ­τὸν ὅπως ὁ ἥλιος τὸ φεγγάρι τὰ ἄ­στρα ὑ­πακού­ουν στὸν παγκόσμιο νόμο τῆς ἔλξεως, θὰ ὑ­πῆρχε ἁρμονία. Ὅπως ὑπάρχει ἁρμονία στὸν οὐράνιο κόσμο, ἔτσι θὰ ὑπῆρχε κ᾽ ἐδῶ στὴ γῆ. Τὸ λέμε στὴν κυριακὴ προσευχή, μὰ ποιός τὸ προσέχει· «Γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς» (Ματθ. 6,10). Ὅπως γίνεται στὸν οὐ­ρανό, ποὺ ἄγγελοι καὶ οὐ­ράνια σώμα­τα ἐκτελοῦν τοὺς ὁρισμούς σου, ἔτσι κ᾽ ἐδῶ στὴ γῆ νὰ τηροῦμε κ᾽ ἐμεῖς τὸ νόμο σου.
Δὲν ἐκτελοῦμε δυστυχῶς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἂν πῇς σὲ κάποιον, Κόψε τὸ δάχτυλό σου, δὲν τὸ κόβει, ἀλλὰ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ τὸν κόβει. Περιέκοψαν τὸν Δεκάλογο, ἐλάχιστες ἐντολὲς κράτησαν. Εἴδατε ἄνθρωπο μὲ κομμέ­­να δάχτυ­λα; Ἐγὼ εἶδα· θλιβερό. Μὰ τὸ πιὸ θλιβερὸ εἶ­νε ὅτι πολλοὶ εἶνε ἠθικὰ κουλοί· ὁ ἕνας κόβει μία ἐντολή, ὁ ἄλλος ἄλλη…· ἔτσι στὴν ἀνθρώπινη κοινωνία δημιουργοῦνται συγκρούσεις.
⃝ Τὶς διάφορες ἀταξίες, ποὺ συμβαίνουν στὴν κοινωνία, ἔρχονται νὰ τὶς διορθώσουν οἱ νόμοι τῶν ἀνθρώπων, οἱ νόμοι τοῦ κράτους.
Καὶ βγαίνουν πλῆθος νόμοι. Γιατί; Μόλις ψη­φίζεται καὶ ἐφαρμόζεται ἕνας νόμος, κάποιοι φωνάζουν· Ἄδικος! Καὶ βγαίνει ἄλλος νόμος, κατόπιν ἄλλος, ἄλλος… Κάθε νόμος ἱκανοποιεῖ τοὺς μέν, ἀλλὰ δυσαρεστεῖ τοὺς δέ. Για­τὶ ὅλοι εἶνε ἀτελεῖς. Ἔτσι καὶ στὸ κράτος μας. Ρώτη­σα ἕ­ν­αν ἀρεοπαγίτη· –Μπορεῖτε νὰ γνωρί­ζετε ὅ­λους τοὺς νόμους; –Ἀδύνατον, πάτερ· ἀπ᾽ τὸν καιρὸ τοῦ Ὄθωνος καὶ τοῦ Καπο­δίστρια μέ­χρι σήμερα ἔχουν ψηφιστῆ εἰκοσιπέντε χιλιά­δες νόμοι! καὶ συνεχῶς βγαίνουν ἄλλοι. Καὶ ὅ,τι γί­νε­ται στὴν Ἑλλάδα, γίνεται παντοῦ.
Τὸ ἀποτέλεσμα. Παλιὰ οἱ γιαγιάδες, ἐκεῖ ποὺ ἔπλεκαν, πήγαινε ὁ μικρός, ὁ διαβολάκος, καὶ παίζοντας τοὺς μπέρδευε τὸ κουβάρι, κι αὐ­τὲς παιδεύονταν μετὰ νὰ τὸ ξεμπλέξουν. Ἔ, ἔτσι εἶ­νε σήμερα. Ὁ κόσμος μας κατήν­τησε κουβά­ρι μπερδεμένο· οἱ νομοθέτες μάταια προσπα­θοῦν νὰ τὸ ξεμπλέξουν, καὶ στὴν προσπά­θειά τους αὐτὴ τὸ μπλέκουν περισσότερο.

* * *

Ἐμπρός, ἀδέρφια μου, ἐμπρός! Ὑπάρχει μιὰ χρυσῆ κλωστή, ποὺ ἅμα τὴν τραβήξῃς τὸ κου­βάρι θὰ ξεμπλέξῃ. Ποιά εἶνε, Χριστέ μου, ἡ κλω­στή; Εἶνε ὁ θεῖος νόμος! Ἔχουμε αὐ­τιά; Νάτο – τ᾽ ἀκούσατε; Αὐτὰ ὅλα τὰ εἶ­πα, γιὰ νὰ φτάσω στὸ νόμο αὐτόν. Ποιός εἶνε ὁ νόμος; Εἶνε νόμος ἀλληλεγγύης, τὸν ὁποῖο δι­ατύπωσε ὁ Χριστὸς μὲ πέντε λόγια. Νὰ ψάξῃς ὅλα τὰ βιβλία, φιλοσοφίες, κοράνια κ.τ.λ., δὲν θὰ βρῇς τελει­ότερο νόμο. Τί λέει ὁ Χριστός· «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖ­τε αὐτοῖς ὁμοίως» (Λουκ. 6, 31). Εἶ­νε σὰν τὸ νόμισμα, ποὺ ἔχει δύο ὄψεις. Νὰ τὸ κάνω λιανὰ νὰ τὸ κα­ταλάβετε; Μερικὰ παραδεί­γματα καὶ τελείωσα.
Τρία εἶνε τὰ ἀπαραίτητα γιὰ κάθε ἄνθρωπο.
Τὸ πρῶτο εἶνε ἡ περιουσία. Δὲν λέω γιὰ τεράστιες περιουσίες· αὐ­τὲς εἶνε τοῦ διαβό­λου. Ὁ Θεὸς εὐλογεῖ τὰ λίγα καὶ ἀ­ναγκαῖα· μιὰ καλύβα, μιὰ καρέκλα… Ὅσο φτωχὸς καὶ νά ᾽σαι, θά ᾽χῃς ἕνα πουκάμισο. Καὶ Διογένης νὰ γί­νῃς, θά ᾽χῃς ἕνα πιθάρι νὰ μπαίνῃς μέσα. Ἕ­νας μόνο ἦταν τελείως ἀκτήμων, ὁ Χριστός· δὲν εἶχε «ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Ματθ. 8,20. Λουκ. 9,58). Καὶ ἐρωτᾷ ὁ Χριστός· Θέλεις ὁ ἄλ­λος νὰ σὲ κλέψῃ, νὰ σὲ γελά­σῃ στὸ ζύγι, νὰ σοῦ φάῃ τὸ μεροκάματο, νὰ σὲ ἀ­πα­τή­σῃ; Ὄχι! Ἔ, ἔτσι κ᾽ ἐ­σὺ νὰ μὴν τὸν κλέ­ψῃς. Τὸ κλεμμένο εἶνε φωτιά. Λέει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς· ἂν ἕ­νας τσοπᾶ­νος ἔχῃ 100 πρόβατα καὶ μέσ᾽ στὸ κοπάδι του ῥίξῃ 1 κλεμμένο, θὰ χάσῃ καὶ τὰ ἄλ­­λα. Ὅπως λοιπὸν θέλεις οἱ ἄλλοι νὰ σέ­­βων­ται τὰ δικά σου, κ᾽ ἐσὺ νὰ σέβεσαι τὰ δικά τους.
Τὸ δεύτερο εἶνε ἡ ζωή. Θέλεις ὁ ἄλλος νὰ πά­ρῃ μαχαίρι νὰ σοῦ κόψῃ τὴ μύτη ἢ τ᾽ αὐτί, νὰ σὲ ἀκρωτηριάσῃ; νὰ βάλῃ δυναμίτη στὸ σπίτι νὰ σοῦ τινάξῃ στὸν ἀέρα τὴν οἰκογένεια; νὰ ῥίξῃ στὸ φαΐ σου δηλητήριο; νὰ νοθεύσῃ τὸ φάρμα­κό σου; Ὄχι! Ἔ, ὅπως θέλεις οἱ ἄλλοι νὰ σέβων­­­ται τὴ ζωή σου, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ τὴ δική τους.
Πάνω ἀπ᾽ ὅλα ὅμως εἶνε ἡ τιμή. Θέλεις ὁ ἄλ­λος νὰ προσβάλῃ τὴν οἰκογενειακή σου τιμή, νὰ ἀτιμάσῃ τὴ γυναῖκα ἢ τὸ κορίτσι σου; Ὄχι, προτιμῶ νὰ πεθάνω! Ὅπως λοιπὸν ἐσὺ θέλεις νὰ σέβωνται οἱ ἄλλοι τὴν τιμὴ τῆς οἰκογε­νείας σου, ἔτσι κ᾽ ἐσὺ νὰ σέβεσαι τὴν τιμή τους. Αὐ­τὸ σημαίνει «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄν­θρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».
Εἶνε δύσκολα αὐτά; Δὲν θέλεις νὰ σοῦ κά­νουν κακό, μὴν κάνῃς κ᾽ ἐσύ. Αὐ­τὴ εἶνε μία ἡ πλευρά, ἡ ἀρνητική. Ἡ ἄλλη, ἡ θετική, ποιά εἶ­νε· πεινᾷς, θέλεις νὰ σοῦ δώ­σουν ψωμί· διψᾷς, νὰ σοῦ δώσουν νερό· εἶσαι γυμνός, νὰ σὲ σκεπά­σουν· εἶσαι ἄστεγος, νὰ σὲ στεγάσουν· εἶσαι ἄρρω­στος, θέλεις γιατρὸ – φάρμακο· ἢ πέθανε ὁ πατέ­ρας σου; νὰ σ᾽ ἐπισκεφθοῦν. Ὅπως θέλεις οἱ ἄλλοι νὰ σοῦ κάνουν καλό, κάνε κ᾽ ἐσὺ καλό. Αὐτὸς εἶνε ὁ τέλειος νόμος, δὲν ὑπάρχει ἄλλος.
Λένε ὅτι ἕνας βασιλιᾶς στὴ ῾Ρώμη, βλέπον­τας ὅτι τὸ βασίλειο δὲν πάει καλά, εἶπε στοὺς σοφοὺς νὰ τοῦ βροῦν ἕνα νόμο νὰ ταιριάζῃ γιὰ ὅλους τοὺς πολῖτες, μὰ δὲν εὕρισκαν· ὅταν τέ­λος ἄνοιξε τὸ Εὐαγγέλιο βρῆκε τὸ ῥητὸ «Κα­θὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁ­μοίως»· τὸν ἔγραψε σὲ πινακί­δες καὶ τὶς κρέμασε παντοῦ. Ἂν ἐφαρμόσου­με αὐτὸ τὸ νόμο, θὰ ὑπάρχῃ εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια. Ἂν μποροῦσα θὰ πήγαινα στὰ Ἡνωμένα Ἔ­θνη νὰ τὸν γράψω μὲ γράμματα φωτεινά, νὰ τὸν βλέ­πουν ὅλοι οἱ λαοί. Ἂν ἄκουγε αὐτὸ τὸ νόμο ἡ ἀν­­θρω­­­πό­της, θὰ εἶχε εἰρήνη γιὰ χίλια χρόνια. Ἀντὶ αὐ­τοῦ δυστυχῶς ἰσχύει ὁ νόμος τῆς ζούγ­­κλας, «τὸ μεγά­λο ψάρι τρώει τὸ μικρό»· γι᾽ αὐτὸ βρισκό­μαστε σὲ παραμονὲς 3ου παγ­κοσμίου πολέμου.
Ἂς παρακαλέσουμε τὴν Παναγιὰ καὶ τοὺς ἁ­γίους, ὁ Θεὸς νὰ ἐλεήσῃ καὶ σώσῃ τὸν κόσμο· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Μαρίνης Ἡλιουπόλεως – Ἀθηνῶν τὴν Κυριακὴ 4-10-1970. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 5-9-2020.