1ον
Ἡ πορεία τῆς Ἐπιστήμης εἰς τὴν Εὐρώπην
Ἡ ἱστορία τῆς ἐπιστήμης στὴν Εὐρώπη, καὶ γενικότερα στὸν κόσμο, ἀρχίζει τὸν 6ο αἰ. π.Χ., μὲ τοὺς μεγάλους Ἕλληνες φιλοσόφους. Ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλοσοφία ἔθεσε τὶς βάσεις σχεδὸν γιὰ κάθε σύγχρονη ἐπιστήμη, εἴτε θετικὴ εἴτε θεωρητική. Τὸ πρῶτο Πανεπιστήμιο τῆς ἀνθρωπότητας ἦταν ἡ Ἀκαδημία, ποὺ ἵδρυσε ὁ Πλάτωνας στὴν Ἀθήνα τὸ 387 π.Χ., καὶ εἶχε ὡς πρότυπο τὸν πυθαγόρειο θίασο, δηλαδὴ τὴν ἑταιρεία-σχολὴ ποὺ ἵδρυσε ὁ Πυθαγόρας στὴν Κάτω Ἰταλία.
Συνεπῶς, ἡ ἐπιστήμη καὶ ὁ ὀρθολογισμὸς εἶναι δημιουργήματα τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, τὸ ὁποῖο χρησιμοποίησε μὲ γόνιμο τρόπο τὶς γνώσεις ποὺ εἶχαν ὥς τότε δύο ἄλλοι λαοὶ τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, οἱ Αἰγύπτιοι καὶ οἱ Βαβυλώνιοι. Ὡστόσο, οἱ Ἕλληνες δὲν ἔφτασαν στὸ σημεῖο νὰ λατρέψουν τὴν ἐπιστήμη, νὰ θεοποιήσουν τὴν γνώση, γι’ αὐτὸ καὶ ὀνομάζονται φιλόσοφοι, δηλαδὴ ἄνθρωποι ποὺ ἀγαποῦν τὴν σοφία.
Οἱ Ἕλληνες εἶχαν τὴν αἴσθηση τοῦ μέτρου, καταλάβαιναν ὅτι εἶναι ὡραῖο νὰ ἐπιθυμεῖς τὴν σοφία, ἀλλὰ ὄχι καὶ νὰ τὴν κάνεις σκοπὸ τῆς ζωῆς σου, νὰ τὴν λατρεύεις μὲ μανιακὸ τρόπο. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ Ἕλληνες ἔφτασαν τὶς διάφορες ἐπιστῆμες καὶ τὴν τεχνολογία σὲ ὑψηλὸ ἐπίπεδο, ἀλλὰ μετὰ δὲν ἐπιδίωξαν περαιτέρω ἄνοδο, μὲ ἀποτέλεσμα ἀπὸ τὴν ρωμαϊκὴ ἐποχὴ (1ος αἰ. π.Χ.) καὶ ἔπειτα νὰ σταματήσει αὐτὴ ἡ ραγδαία ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν, ποὺ συντελέστηκε στοὺς προηγούμενους αἰῶνες.
Κατὰ τὴν ρωμαϊκὴ ἐποχή, οἱ Ἕλληνες, ποὺ ἔχουν ἤδη γίνει σοφοί, ἀναζητοῦν τὴν οὐσία τῆς ζωῆς ὄχι τόσο στὴν γνώση, ἀλλὰ στὸν Θεό. Ἀναζητοῦν τὸν Θεὸ καὶ Τὸν ἀνακαλύπτουν, στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀρχίσουν οἱ Ἕλληνες νὰ γίνονται Χριστιανοί.
Τὴν ἀντίθετη, ἀκριβῶς, πορεία εἶχε τὸ ἑβραϊκὸ ἔθνος, ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα εἶχε τὸν Θεό, γνώριζε τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἀλλὰ Τὸν ἀρνήθηκε, στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀπορρίψουν οἱ Ἑβραῖοι τὸν Γιαχβέ, τὸν Θεὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὴν θέση τῆς ὁποίας πῆρε τὸ παρανοϊκὸ Ταλμούδ.
Παράλληλα, μία ὁμάδα Ἑβραίων ἀποφάσισε νὰ φτάσει στὰ ἄκρα, νὰ κηρύξει πόλεμο πρὸς τὸν ἀληθινὸ Θεό, τὸν Δημιουργὸ τοῦ σύμπαντος, καὶ νὰ δώσει στὸν Ἑωσφόρο τὴν θέση τοῦ Θεοῦ. Αὐτοὶ οἱ σατανολάτρες Ἑβραῖοι δημιούργησαν τὸν Γνωστικισμό, ποὺ ἦταν δαιμονολατρία μὲ στοιχεῖα ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, ὁ ἑβραϊκὸς ἀποκρυφισμὸς μεταμφιεσμένος σὲ φιλοσοφικὸ σύστημα.
Οἱ γνωστικοὶ (ὅπως ὀνομάστηκαν ἤδη στὴν ρωμαϊκὴ ἐποχὴ) Ἑβραῖοι φοροῦσαν τὴν μάσκα τῆς ἐπιστήμης, τῆς γνώσης, πίσω ἀπὸ τὴν ὁποία κρυβόταν ἡ μαγεία, ἡ γνώση καὶ ἡ δύναμη, ποὺ παρέχουν οἱ δαίμονες στὸν ἄνθρωπο. Κήρυτταν ὅτι σκοπὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ γνώση, ἐνῷ γιὰ τὸν ὕψιστο θεὸ ἔλεγαν ὅτι δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν δημιουργία τοῦ κόσμου ἢ τοῦ ἀνθρώπου, ἁπλὰ ὑπάρχει, χωρὶς νὰ ἀσχολεῖται μὲ τὸ ὑλικὸ σύμπαν.
Λίγο ἀργότερα, τὸν 3ο αἰ. μ.Χ., ἐμφανίζεται καὶ ὁ ἑρμητισμός, ποὺ συγγενεύει μὲ τὸν Γνωστικισμὸ στὴν λατρεία τῆς γνώσης καὶ ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἀρχαία αἰγυπτιακὴ μαγεία. Οἱ διάφορες γνωστικὲς ὁμάδες καὶ οἱ ἑρμητικοὶ διδάσκουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀπὸ μόνος του θεός, δὲν χρειάζεται νὰ λατρεύει τὸν θεό, παρὰ μόνο νὰ κατακτήσει τὴν ἀπόκρυφη, τὴν κρυμμένη γνώση, ποὺ θὰ τὸν κάνει θεό.
Ὅλες αὐτὲς οἱ διεστραμμένες θεωρίες, τῶν ἀρχαίων Γνωστικῶν, γιὰ χίλια χρόνια διατηρήθηκαν κρυφὰ ἀπὸ ἕνα τμῆμα τοῦ ἑβραϊκοῦ ἔθνους, τὸ ὁποῖο τὶς δημοσίευσε στὰ τέλη τοῦ 12ου αἰώνα, δημιουργώντας τὸν καμπαλισμὸ (Καμπάλα ἢ Καμπαλάχ), ὁ ὁποῖος ἐξαπλώθηκε στοὺς περισσότερους ταλμουδιστὲς Ἑβραίους. Ὁ καμπαλισμός, ὅπως καὶ ὁ ἑρμητισμός, ἄρχισαν νὰ γίνονται γνωστοὶ στοὺς Εὐρωπαίους στὸ τέλος τοῦ Μεσαίωνα (15ος αἰώνας), ὅταν ἀρχίζει ἡ περιβόητη Ἀναγέννηση1.
Ἡ Ἀναγέννηση εἶναι ἡ πρώτη φάση τῆς Νεώτερης Ἐποχῆς, τῆς νεώτερης εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας. Ἐπικρατεῖ ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ Ἀναγέννηση σχετίζεται μὲ τὸ ὅτι οἱ δυτικοευρωπαῖοι ἀνακαλύπτουν ξανὰ τὴν γνώση τοῦ ἀρχαίου κόσμου, μέσῳ τῶν συγγραμμάτων τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων.
Αὐτὸ εἶναι μόνο ἕνα μέρος τῆς ἀλήθειας. Ἡ ὑπόλοιπη ἀλήθεια βρίσκεται στὸ ὅτι οἱ διάφοροι λόγιοι καὶ διανοούμενοι τῆς Εὐρώπης ἀνακάλυψαν τὴν ἀπόκρυφη, τὴν μαγικὴ γνώση, μέσα ἀπὸ τὰ καμπαλιστικὰ καὶ ἑρμητικὰ συγγράμματα, ποὺ ἄρχισαν νὰ γίνονται γνωστὰ στοὺς Εὐρωπαίους καὶ νὰ μεταφράζονται στὰ λατινικὰ καὶ σὲ ἄλλες εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες.
Συνεπῶς, ἡ διανόηση στὴν νεότερη δυτικὴ Εὐρώπη συνδέθηκε μὲ τὸν ἀρχαῖο Γνωστικισμὸ καὶ τὸν ἑρμητισμό. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν Εὐρωπαίων ἐπιστημόνων, ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 15ου αἰώνα καὶ ἔπειτα, εἶναι ἑρμητικοί, καμπαλιστὲς ἢ καὶ τὰ δύο μαζί. Σὲ αὐτὸ συνετέλεσε κυρίως τὸ ὅτι οἱ περισσότεροι Εὐρωπαῖοι θεωροῦσαν τὰ ἑρμητικὰ ἢ τὰ καμπαλιστικὰ κείμενα ὡς ἀρχαία γνώση καὶ ὄχι ὡς μαγεία, τὸ ὁποῖο ἀσφαλῶς ἦταν μία φοβερὴ πλάνη.
Ἡ ἀναβίωση, ἑπομένως, τοῦ Γνωστικισμοῦ προκάλεσε τὴν ἔντονη λαχτάρα τῶν Εὐρωπαίων νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὴν ἀναζήτηση τῆς γνώσης καί, ἰδιαίτερα, τῆς γνώσης τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, μὲ τὶς ὁποῖες ἀνέπτυξαν μανιακὴ σχέση, ἔκαναν σκοπὸ τῆς ζωῆς τους νὰ ἀνακαλύψουν τὰ μυστικὰ τῆς φύσης καὶ τοῦ σύμπαντος. Γι’ αὐτὸ βλέπουμε νὰ συντελεῖται ἁλματώδης ἀνάπτυξη τῆς φυσικῆς, τῆς χημείας καὶ τῶν μαθηματικῶν, ποὺ εἶχε ὡς ἐπακόλουθο καὶ τὴν τεχνολογικὴ πρόοδο τῶν χωρῶν τῆς δυτικῆς Εὐρώπης.
Ἂν μελετήσουμε τὸν κατάλογο τῶν Εὐρωπαίων διανοουμένων, ποὺ ταυτόχρονα μὲ τὴν ἐπιστήμη ἀσχολοῦνταν καὶ μὲ τὸν ἑρμητισμὸ ἢ τὸν καμπαλισμό, θὰ διαπιστώσουμε ὅτι οἱ περισσότεροι προέρχονται ἀπὸ τὴν Ἀγγλία ἢ τὴν Γερμανία2. Αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὅτι αὐτὲς οἱ χῶρες ἦταν ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰώνα προτεσταντικές, ποὺ πρακτικὰ σημαίνει ὅτι εἶχαν ἀποκοπεῖ ἀπὸ τὸν ἔλεγχο τοῦ Πάπα καὶ οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖ δὲν κινδύνευαν ἀπὸ τὴν παπικὴ Ἱερὰ Ἐξέταση, γιὰ τὶς αἱρετικὲς θεωρίες τους.
Συνεπῶς, στὶς προτεσταντικὲς χῶρες μποροῦσαν σχεδὸν ἄφοβα οἱ λόγιοι νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὸν ἀποκρυφισμὸ καί, ἀντίστοιχα, οἱ Ἑβραῖοι καμπαλιστὲς δροῦσαν καὶ διέδιδαν τὶς γνωστικὲς θεωρίες τους στὶς προτεσταντικὲς χῶρες πολὺ πιὸ ἄνετα, ἀπὸ ὅ,τι στὰ ρωμαιοκαθολικὰ βασίλεια, ὅπως τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Γαλλίας.
Ἀποκρυφισμὸς καὶ Ἐπιστήμη εἰς τὴν Ἀγγλίαν
Τὸ πόσο βαθειὰ εἶχαν ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὸν καμπαλισμὸ καὶ τὸν ἑρμητισμὸ οἱ Ἄγγλοι ἐπιστήμονες (καὶ ὄχι μόνο αὐτοὶ) φαίνεται ἀπὸ τὸν «πατριάρχη» τῶν Βρεττανῶν λογίων, τὸν Ἰωάννη Ντὴ (John Dee, 1527-1608), ὁ ὁποῖος ἦταν σπουδαῖος μαθηματικός. Τὸ 1558 ὁ Ντὴ ἔγινε ἐπιστημονικὸς σύμβουλος καὶ προσωπικὸς ἀστρολόγος τῆς βασίλισσας Ἐλισάβετ Α΄.
Ἀργότερα, ὁ Ντὴ ταξίδεψε στὴν ἠπειρωτικὴ Εὐρώπη, πέρασε ἀπὸ τὴν Γερμανία καὶ ἔφτασε μέχρι τὴν Πράγα. Δίδασκε μαθηματικά, ἀστρονομία καὶ ἑρμητικὴ μαγεία, δημιουργώντας ἐνθουσιώδεις ὀπαδούς, οἱ ὁποῖοι ἄρχισαν νὰ ἀσχολοῦνται τόσο μὲ τὶς θετικὲς ἐπιστῆμες ὅσο καὶ μὲ τὴν ἑρμητικὴ μαγεία.
Ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ Ντή προῆλθαν οἱ πρῶτοι ροδόσταυροι, δηλαδὴ προτεστάντες ποὺ πίστευαν ὅτι ὁ συνδυασμὸς χριστιανικῆς πίστης, θετικῶν ἐπιστημῶν καὶ ἑρμητικῆς μαγείας θὰ μποροῦσε νὰ δημιουργήσει μία καλύτερη Εὐρώπη καὶ ἕνα καλύτερο κόσμο. Τὸ 1619 οἱ ροδόσταυροι στὴν Πράγα ἔκαναν ἐπανάσταση, γιὰ νὰ συστήσουν τὸ πρῶτο ροδοσταυρικὸ κράτος, ἀλλὰ συντρίφτηκαν ἀπὸ τὰ παπικὰ στρατεύματα τὸ 16203.
Ἑπόμενος κρίκος στὴν ἁλυσίδα τῆς ἀγγλικῆς ἐπιστήμης εἶναι ὁ ἰατρὸς Φλὰντ (Robert Fludd, 1574-1637). Ὁ Φλὰντ σπούδασε ἰατρική, φαρμακευτικὴ καὶ χημεία, ἐνῷ παράλληλα συνδύαζε ἑρμητισμὸ καὶ καμπαλισμό. Ἐπίσης ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἀστρολογία καὶ τὰ μαθηματικά. Σὲ διάφορα ἔργα του βλέπουμε ἀπεικονίσεις πιθηκανθρώπων, πλασμάτων ποὺ συνδυάζουν στοιχεῖα ἀνθρώπινου σώματος μὲ σῶμα γορίλλα.
Τὸ ἔργο τοῦ Φλὰντ καὶ κυρίως τὰ πολύπλοκα σχέδια μὲ τοὺς ὁμόκεντρους κύκλους, ποὺ ὑποδηλώνουν τὸ σύμπαν καὶ τὰ ἐπιμέρους στοιχεῖα του, ἔχουν συχνὰ τὸν πιθηκάνθρωπο στὸ κέντρο τοῦ σύμπαντος, ὁ ὁποῖος συμβολίζει τὸν πρῶτο ἄνθρωπο, τὴν προγονικὴ μορφὴ τοῦ ἀνθρώπου4.
Σὲ ἄλλη ἀπεικόνιση συμβολίζεται ἡ Μητέρα Φύση (ἢ ἡ θεὰ Σοφία, τῶν ἀρχαίων Γνωστικῶν), ἐνῷ ὁ Θεὸς εἰκονίζεται ἐκτὸς τοῦ σύμπαντος καὶ ἐκτός τῆς δημιουργίας, ὅπως ἀκριβῶς δίδασκαν οἱ Γνωστικοὶ τῶν ρωμαϊκῶν χρόνων.
Τὴν ἴδια ἐποχὴ μὲ τὸν Φλὰντ ζεῖ στὴν Ἀγγλία καὶ ὁ Φράνσις Μπέικον (Francis Bacon), ὁ ὁποῖος εἶναι μία ἀκόμη περίπτωση ἐπιστήμονα καὶ ἀποκρυφιστῆ. Ὁ Μπέικον εἶχε ἀντιλήψεις παρόμοιες μὲ αὐτὲς τῶν ροδοσταύρων τῆς Γερμανίας, τὶς ὁποῖες κατέγραψε στὸ ἔργο του «The New Atlantis».
Τὸ κίνημα τοῦ ροδοσταυρισμοῦ στὴν Γερμανία ὑπέστη σοβαρὸ πλῆγμα τὸ 1620, κάτι ποὺ ἀνάγκασε ἀρκετοὺς ροδόσταυρους νὰ καταφύγουν στὴν Ἀγγλία. Προφανῶς, οἱ ροδόσταυροι σκέφτηκαν ὅτι θὰ ἦταν καλύτερο νὰ δράσουν κρυφὰ καὶ νὰ ἐνσωματωθοῦν σὲ ἄλλες ὀργανώσεις, μέσα ἀπὸ τὶς ὁποῖες θὰ μποροῦσαν νὰ πραγματοποιήσουν τὰ ὄνειρά τους.
Αὐτὲς οἱ ὀργανώσεις στὴν Ἀγγλία ἦταν τὰ πανεπιστήμια καὶ ὁ τεκτονισμός. Σὲ αὐτοὺς τοὺς δύο χώρους βρῆκαν καταφύγιο ὄχι μόνο ροδόσταυροι, ἀλλὰ καὶ ἄλλοι ἀποκρυφιστές. Οἱ παλαιότερες γραπτὲς μαρτυρίες ποὺ ἔχουμε, σχετικὰ μὲ τὴν εἴσοδο ἀποκρυφιστῶν σὲ μασονικὲς στοὲς εἶναι τοῦ Σκοτσέζου Ροβέρτου Μόραϋ (Robert Moray)5, ποὺ ἔγινε μασόνος τὸ 1641, καὶ τοῦ Ἄγγλου Ἠλία Ἄσμολ (Elias Ashmole), ποὺ ἔγινε μασόνος τὸ 1646.
Κάπως ἔτσι, ὁ τεκτονισμὸς στὴν Ἀγγλία συνδέθηκε, ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 17ου αἰώνα, μὲ τὸν ἀποκρυφισμὸ καὶ τὸν ροδοσταυρισμό6. Λίγο ἀργότερα, τὸ 1660, ἱδρύεται καὶ ἡ Βασιλικὴ Κοινωνία τοῦ Λονδίνου γιὰ τὴν βελτίωση τῆς γνώσης τῆς Φύσης (Royal Society of London for Improving Natural Knowledge), ὅπου ἱδρυτικὰ μέλη εἶναι ὁ Ἠλίας καὶ ὁ Μόραϋ. Ὁπότε, ἀποκρυφισμός, μασονία καὶ ἐπιστήμη γίνονται συγκοινωνοῦντα δοχεῖα στὴν Ἀγγλία καὶ ἡ Βασιλικὴ Κοινωνία, ἡ Ἀκαδημία τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, γίνεται τὸ ἕτερον ἥμισυ τοῦ τεκτονισμοῦ.
Λίγα χρόνια ἀργότερα, πρόεδρος τῆς Βασιλικῆς Κοινωνίας γίνεται ὁ διάσημος φυσικός, ἀστρονόμος καὶ μαθηματικὸς Ἰσαὰκ Νεύτων (Isaac Newton), ποὺ ἦταν ἀλχημιστὴς καὶ πίστευε στὸν ἑρμητισμό. Στὴν ἀπέναντι ὄχθη, στὴν Γερμανία, τὴν ἴδια ἐποχὴ ζεῖ ὁ ἄλλος μεγάλος μαθηματικὸς καὶ πολυτάλαντος ἐπιστήμονας, ὁ Λάιμπνιτς (Leibniz), ὁ ὁποῖος πίστευε καὶ στὸν ἑρμητισμὸ καὶ στὸν καμπαλισμό.
Σημειώσεις:
- Γιὰ τὴν σχέση τῆς εὐρωπαϊκῆς ἐπιστήμης μὲ τὸν Γνωστικισμὸ ἔχουμε κάνει ἐκτενῆ ἀναφορὰ στὸ βιβλίο μας «Ἀπὸ τὴν Συναγωγὴ στὴν Μασονία», σελ. 62-67. 2. Κατάλογο μὲ τοὺς πιὸ γνωστοὺς Εὐρωπαίους λογίους, ποὺ ταυτόχρονα ἀσχολήθηκαν μὲ τὸν ἀποκρυφισμό, μπορεῖ νὰ βρεῖ κανεὶς στὸ τέλος τοῦ βιβλίου μας «Γίνε θεὸς χωρὶς τὸν Θεό». 3. Τὸ ροδοσταυρικὸ κίνημα στὴν Εὐρώπη τοῦ 17ου αἰώνα ἀποτέλεσε ἀντικείμενο ἔρευνας τῆς Ἀγγλίδας ἱστορικοῦ Frances Yates, The Rosicrucian Enlightenment, 1972, ποὺ ἔχει μεταφραστεῖ στὰ ἑλληνικὰ μὲ τίτλο Ροδοσταυρικὸς Διαφωτισμός, Ἐκδόσεις Κουκκίδα, 2010. 4. Εἰκόνες ἀπὸ τὰ ἔργα τοῦ Φλὰντ βλέπε στὴν ἱστοσελίδα doorofperception.com. 5. Βλέπε Yates 1972, σελ. 267. 6. Γιὰ τὴν ἐμφάνιση τῆς μασονίας στὴν Ἀγγλία βλέπε Webster 1924, κεφ. 6, The Grand Lodge Era καὶ Yates 1972, κεφ. 15, Rosicrucianism and Freemasonry.