Τελευταῖα, καλοί μου φίλοι,
ἐπισκέφτηκα ἕνα μεγάλο ἐμπορικὸ κατάστημα, γιὰ νὰ ἀγοράσω κάτι. Ὅταν
πῆγα νὰ τὸ πληρώσω, μοῦ ζήτησαν ὅλα μου τὰ στοιχεῖα. Ὄνομα, ἐπίθετο,
διεύθυνση, τηλέφωνα κ.λπ. Ὅταν τοὺς ρώτησα, γιά ποιό λόγο τὰ θέλουν
αὐτά, σαφῆ ἀπάντηση δὲν πῆρα, παρὰ μόνο ὅτι εἶναι… ἀπαραίτητο!!!. Κι
ἐπειδὴ ἐπέμεναν, τοὺς εἶπα ὅτι ἀκυρώνω τὴν ἀγορὰ καὶ προχώρησα νὰ φύγω.
Τότε ἦρθε τρέχοντας πίσω μου ὁ ὑπάλληλος καὶ μοῦ εἶπε: «Αὐτὰ μᾶς τὰ ζητᾶ
ἡ ἑταιρεία μας. Μπορεῖτε νὰ κάνετε τὴν ἀγορά σας, χωρὶς νὰ δώσετε τὰ
στοιχεῖα σας, βρήκαμε τρόπο»! «Χαίρομαι, τοῦ ἀπάντησα, ποὺ τελικὰ
μποροῦν νὰ γίνουν οἱ δουλειές μας σήμερα καὶ χωρίς… σκανάρισμα»! Ἐκεῖνος
μὲ κοίταξε μὲ ἀπορία, θεωρώντας με κάτι σάν… ἐξωγήινο!!!
Ἕνας φίλος μου ποὺ τὸ συζητούσαμε αὐτό,
μοῦ εἶπε ὅτι πρὸ ἡμερῶν ἔψαχνε νὰ βρεῖ κάτι στὸ Google, ἀπ’ τὸ κινητό
του. Ἀφοῦ τελείωσε, τοῦ ἦρθε ἕνα πλῆθος διαφημίσεων σ’ αὐτὸ ποὺ ἔψαχνε!
«Αὐτὸ κι ἂν εἶναι σκανάρισμα», μοῦ εἶπε μὲ νόημα!
Κι ἕνας τρίτος ποὺ μᾶς ἄκουσε νὰ
συζητᾶμε τὸ θέμα, μᾶς ἐξομολογήθηκε τὴ δική του ἐμπειρία. Ὅτι ἔλαβε ἕνα
μήνυμα στὸ «ἔξυπνο» κινητό του ἀπὸ τὴν Google ἡ ὁποία τί ἔλεγε; Τὸν
ἐνημέρωνε γιὰ τὸ πόσα χιλιόμετρα ἔχει κάνει μὲ τὸ αὐτοκίνητό του, σὲ
ποιὰ μέρη πῆγε, πόσες φορές, πόσο χρόνο ἔμεινε ἐκεῖ κ.λπ.!!!
* * *
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι καθημερινὰ ὅλο καὶ
κάτι νέο ἀκοῦμε στὸ θέμα αὐτό, δηλαδὴ στὸ «σκανάρισμά» μας, ὡς
καταναλωτῶν τουλάχιστον. Ὅλο καὶ πιὸ ἐντυπωσιακό, ὅλο καὶ πιὸ βαθύ, ὅλο
καὶ πιὸ … τεχνοκρατικό!
Ὥς τώρα γνωρίζαμε πράγματα σὰν αὐτὰ …
• Ὅτι ἡ Google (καὶ ὄχι μόνο) «σκάναρε»
(τώρα δὲν τὸ κάνει, λέει), τὰ emails μας καὶ μᾶς ἔστελνε ἀνάλογες
διαφημίσεις σύμφωνα μὲ τὰ ἐνδιαφέροντά μας!!! Ὑπόψη ὅτι τὸ Gmail (δηλαδὴ
τὴ δωρεὰν ὑπηρεσία της τοῦ ἠλεκτρονικοῦ ταχυδρομείου) τὴ χρησιμοποιοῦν
κάπου 1,2 δισεκ. ἄνθρωποι στὸν πλανήτη!!!
• Ὅτι ἔχοντας κάποιος στὰ χέρια του,
εἰδικὰ ἕνα «ἔξυπνο» κινητό, κυριολεκτικὰ προσφέρει στὸ πιάτο ὅλες τὶς
προσωπικές του πληροφορίες σὲ μεγάλο ἀριθμὸ ἀποδεκτῶν! Ἂν δὲ πέσει σὲ
λάθος χέρια, ὁ ὁποιοσδήποτε μπορεῖ νὰ μάθει ἕνα σωρὸ πράγματα γιὰ τὸν
ἰδιοκτήτη του, ἀπὸ τὸ ποιὸς εἶναι μέχρι ποῦ μένει, τί δουλειὰ κάνει, ποῦ
πηγαίνει, πότε ἐπιστρέφει, ποιοὺς φίλους ἔχει κ.λπ.!!!
• Ὅτι πλῆθος ἀπὸ καταναλωτικὲς
ὀργανώσεις στὴν Εὐρώπη, διαμαρτύρονται δυναμικὰ γιὰ τὸ θέμα, ὅπως μὲ τὴν
ἐνεργοποίηση τῆς ἐφαρμογῆς γιὰ τὸν γεωγραφικὸ προσδιορισμὸ τῆς θέση ποὺ
θέλουμε νὰ πᾶμε, γιὰ παράδειγμα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτὸ μᾶς διευκολύνει
καὶ μάλιστα πολύ. Ἀπ’ τὴν ἄλλη ὅμως, εἴμαστε ἀπόλυτα ἐκτεθειμένοι! Τότε
«σκανάρεται» ἡ διαδρομὴ ποὺ κάνει κάποιος, τὰ μέρη ποὺ ἐπισκέπτεται, τὰ
καταστήματα ποὺ ἐπιλέγει, τὰ προϊόντα ποὺ ἀγοράζει κ.λπ. Καὶ ὅλα αὐτὰ
γιὰ τὶς διαφημίσεις! Πρὸς τὸ παρόν, τουλάχιστον! Αὔριο γιατί ἄλλο;
• Ὅτι ἑταιρεῖες, ὅπως τὸ facebook γιὰ
παράδει-γμα, γνωρίζουν πάρα πολλὰ γιὰ τὴ φυλή μας, τὸ φῦλο μας, τὴ
θρησκεία μας, τὴν κοινωνική μας τάξη, τὰ ἐνδιαφέροντά μας, τὴν
ἠλεκτρονική μας ἀλληλογραφία, τὸ ἱστορικὸ τῶν ἀναζητήσεών μας, τὴ
σωματικὴ καὶ ψυχική μας ὑγεία, τὶς ἀγοραστικές μας συνήθειες, τὰ χόμπι
μας, τὶς ἀδυναμίες μας κ.λπ. καὶ μποροῦν ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ νὰ μᾶς
…ταξινομήσουν διαφημιστικά! Καί μετά;
* * *
Τώρα ἑτοιμάζονται ἄλλα πράγματα πιό…
προχωρημένα! Ποὺ δείχνουν καθαρὰ τὶς ὄντως ἐφιαλτικὲς διαστάσεις τῆς
τεχνολογικῆς προόδου. Ὅλα εἶναι «χτισμένα» δέ, στὴν κατανάλωση, πρὸς τὸ
παρὸν τουλάχιστον, τὸ ξαναλέμε. Ἂς δοῦμε μόνο δύο παραδείγματα …
Τὸ πρῶτο παράδειγμα εἶναι μὲ τὸ λεγόμενο
«ἔξυπνο σπίτι». Δὲν θὰ ποῦμε καὶ γιὰ τὴν «ἔξυπνη πόλη», γιατί ἔχουμε
ἤδη ἀναφερθεῖ σ’ αὐτὸ σὲ προηγούμενο ἄρθρο.
Ἤδη ἀναπτύσσεται ἕνα σύστημα ποὺ θὰ
παρακολουθεῖ μὲ κάθε λεπτομέρεια τὴν καθημερινότητα τοῦ ἰδιοκτήτη του.
Κάμερες καὶ αἰσθητῆρες θὰ ὑπάρχουν παντοῦ μέσα στὸ σπίτι του,
«σαρώνοντας» τὰ πάντα! Ἀπὸ ἐκεῖ οἱ ἑταιρεῖες θὰ λαμβάνουν πληροφορίες
ἐμπορικὰ χρήσιμες. Ἂς ποῦμε ὅτι στὸ σπίτι αὐτὸ ὑπάρχει ἡ ἀφίσα κάποιου
καλλιτέχνη. Τότε ἡ στοχευμένη διαφήμιση θὰ τοῦ λέει, ποῦ δίνει συναυλία ὁ
καλλιτέχνης αὐτός, ποιοὶ εἶναι οἱ νέοι του δίσκοι κ.λπ.!
Τὸ δεύτερο παράδειγμα εἶναι μὲ τὸ
«σκανάρισμα» τοῦ ἰδίου τοῦ καταναλωτῆ πλέον, καὶ ὄχι μόνο τῶν συνηθειῶν
καὶ τῶν ἐνδιαφερόντων του!
Ἤδη τέθηκε σὲ ἐφαρμογὴ ἀπὸ μεγάλες
ἁλυσίδες καταστημάτων μία ἐφαρμογὴ (λέγεται ὅτι ἦρθε καὶ στὴν Ἑλλάδα!) ἡ
ὁποία «σκανάρει» τὸν πελάτη μόλις μπαίνει στὸ κατάστημα, χωρὶς ἐκεῖνος
νὰ τὸ ἀντιλαμβάνεται. Ἔτσι ἡ ἑταιρεία ἔχει πλέον στὴ διάθεσή της καὶ
ἄλλα στοιχεῖα, ὅπως: Τὴν ἡλικία του, τὸ σωματότυπό του, τὴν ἐνδυμασία
του κ.λπ. Ἡ «δουλειὰ» γίνεται μέσῳ αἰσθητήρων ποὺ βρίσκονται στὸ
κατάστημα, χωρὶς νὰ φαίνονται.
Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς ἐπιστρατεύεται
καὶ ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη, ἡ ὁποία – ὅπως λένε – μὲ τὰ δεδομένα μας αὐτά,
θά βοηθᾶ τὸν ἐπιχειρηματία ἀκόμη καὶ στὴ μείωση τοῦ ἐπιχειρηματικοῦ του
ρίσκου καὶ θά τοῦ δίνει τὴ δυνατότητα νὰ προϋπολογίζει ἀνά πᾶσα στιγμή
ὥς καὶ τὴν ἀπόδοση τῆς ἐπένδυσής του!!!
* * *
Ἡ Σοσάνα Ζουμπόφ, Καθηγήτρια Διοίκησης
Ἐπιχειρήσεων τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Χάρβαρντ, καιρὸ τώρα, μιλᾶ γιὰ τὸν
«καπιταλισμὸ τῆς παρακολούθησης», ὅπως τὸν ἀποκαλεῖ. Ὑποστηρίζει ὅτι ὁ
καπιταλισμός ἐξελίχθηκε στὴ διαδρομὴ τοῦ χρόνου μέσα ἀπὸ διάφορα στάδια
καὶ ἀπὸ βιομηχανικὸς ποὺ ἦταν ἀρχικά, τώρα κατέληξε σ’ αὐτὴ τὴ μορφή!
Σ’ αὐτή του τὴ μορφή, ὅπως ἀναφέρει, οἱ
ἐμπειρίες τῶν ἀνθρώπων ἔχουν γίνει πλέον «ἰδιόκτητες ροὲς δεδομένων». Τὰ
δεδομένα χρησιμοποιοῦνται, γιὰ νὰ βελτιωθοῦν τὰ προϊόντα καί οἱ
ὑπηρεσίες, γιὰ νὰ προωθηθοῦν καλύτερα, γιὰ νὰ παράγονται νέα κ.λπ. «Ἤδη
οἱ καπιταλιστὲς τῆς παρακολούθησης ἔχουν γίνει ἐξαιρετικὰ πλούσιοι,
γιατί ἔχουν ἐπιτύχει τὰ ἐγγυημένα ἀποτελέσματα ποὺ θέλουν», ὅπως
γράφει!!!
Ἀλλ’ εἶναι ἀξιοπρόσεκτο καὶ τὸ ἑξῆς ποὺ
τονίζει: «Ὅπως ἀκριβῶς ἄνθησε ἡ βιομηχανικὴ ἐπανάσταση σὲ βάρος τῆς
φύσης, ἔτσι καὶ ὁ καπιταλισμὸς τῆς παρακολούθησης ἀναπτύσσεται σὲ βάρος
τῆς ἀνθρώπινης φύσης».
* * *
Καὶ τὸ χειρότερο ποιὸ εἶναι; Ὅτι τὰ τόσο
δελεαστικὰ τεχνολογικὰ μέσα καὶ ἐφαρμογές, μᾶς ἔχουν κάνει νὰ μὴ
εἴμαστε πλέον εὐαισθητοποιημένοι καθόλου στὸ θέμα τῶν προσωπικῶν μας
δεδομένων. Ἰδιαίτερα δὲ τὴ νέα γενιά, ποὺ δυστυχῶς τὰ βλέπει ὅλα ὡς
ὑπερβολὲς ἢ εἶναι ἀπλώς ἀδιάφορη, στὴν καλύτερη περίπτωση. Μένει μόνο
στό «παιχνίδι» μέ τά τεχνολογικά μέσα καί τίς εφαρμογές!
Ἀρκεῖ νὰ ποῦμε τοῦτο: Σύμφωνα μὲ ἔρευνα
τῆς Kaspersky Lad, 1 στοὺς 5 νέους θὰ θυσίαζε εὐχαρίστως τὸ ἀπόρρητό του
καὶ θὰ μοιραζόταν τὰ προσωπικά του δεδομένα, ἂν ἐπρόκειτο νὰ κερδίσει
κάτι δωρεάν!!! Καὶ πάνω ἀπὸ 1 στοὺς 3 θὰ δεχόταν χρήματα σὲ ἀντάλλαγμα
γιὰ τὴν παροχὴ πλήρους πρόσβασης σὲ κάποιον ξένο στοὺς ἰδιωτικούς του
λογαριασμούς!!!
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸ καὶ τὸ
συμπέρασμα τῆς ἔρευνας. Νὰ τί λέει: «Τὰ δεδομένα μας θὰ μποροῦσαν νὰ
κρύβουν κινδύνους γιὰ μᾶς ποὺ δὲν θὰ μπορούσαμε ποτὲ νὰ φανταστοῦμε,
καταστρέφοντας φῆμες καὶ καριέρες».
* * *
Νομίζω ὅτι ἐπιβάλλεται, παιδιά, εἰδικὰ
στὴν ἐποχή μας, κανένας μας νὰ μὴ λειτουργεῖ ἀπερίσκεπτα στὸ θέμα αὐτό,
τῶν προσωπικῶν μας δεδομένων δηλαδή, ἀλλὰ πάντοτε μὲ σοφία καὶ μὲ
σύνεση. Ἡ ζωή μας, ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε, δὲν εἶναι γιὰ σκανάρισμα ἀπὸ
κανένα καὶ μάλιστα μὲ τὴν ὑπογραφή μας!