Διάλεξη του Ιερομόναχου Δαμασκηνού (Christensen), Μονή Γερμανού της Αλάσκας (ΗΠΑ)
Πρέπει να κηρύττουμε το Ευαγγέλιο
του Χριστού στην εποχή μας; Και ποιο πρέπει να είναι το Ορθόδοξο
κήρυγμα σήμερα; Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν πολλούς πιστούς. Για τη
Ρωσία, η οποία έχει υποστεί ισχυρές επιθέσεις από ετεροδόξους
ιεραποστόλους τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα θέματα αυτά είναι
ιδιαίτερα σημαντικά. Είναι, επίσης, ιδιαζόντως
σημαντικά στην Αμερική, μια χώρα της οποίας ο πληθυσμός, αν και
προσκολλημένος στις παραδοσιακές χριστιανικές αξίες σε μεγαλύτερο
βαθμό απ’ ό,τι στη Δυτική Ευρώπη, ακολουθεί κυρίως
τον Προτεσταντισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι στις 21 Οκτωβρίου 2006, η
Αδελφότητα των Ορθοδόξων Κληρικών στην Εκκλησία του Ευαγγελίου στο
Σακραμέντο (Καλιφόρνια, ΗΠΑ, δικαιοδοσία της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής
στην Αμερική) διοργάνωσε ένα συνέδριο με θέμα «Το κήρυγμα του
Ευαγγελίου στον σύγχρονο κόσμο», στο οποίο έδωσε διάλεξη ο ηγούμενος
της Μονής του Οσίου Γερμανού της Αλάσκας (Πλατίνα, Καλιφόρνια, ΗΠΑ,
δικαιοδοσία της Σερβικής Αρχιεπισκοπής στην Αμερική) Ιερομόναχος Δαμασκηνός (Christensen).
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΚΗΡΥΤΤΟΥΜΕ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
Το ερώτημα σχετικά με το τι
και ποιο πρέπει να είναι σήμερα το κήρυγμα του Ευαγγελίου του
Χριστού στον σύγχρονο κόσμο δεν αφορά μόνο σε αυτούς που
καλούνται να κάνουν κηρύγματα από τον άμβωνα, αλλά και σε κάθε
πιστό. Όλοι μας καλούμαστε να κηρύττουμε το Ευαγγέλιο,
προσφέροντας τη μαρτυρία μας, πρώτα απ' όλα μέσα από τη δική μας
ζωή. Αλλά πρέπει, επίσης, να μιλήσουμε για το Ευαγγέλιο,
κηρύττοντάς το και σε εκείνους που είναι ακόμα μακριά από τη
θρησκεία.
Το Ευαγγέλιο συμπυκνώνει όλη την ουσία της χριστιανικής πίστης.
Είναι το χαρμόσυνο νέο ότι ο Χριστός έσωσε την ανθρωπότητα από την
αιώνια δουλεία στην αμαρτία, ότι νίκησε το κύριο κακό του κόσμου -τον
θάνατο- σωματικά, ψυχικά και πνευματικά, μέσω της Ενσάρκωσης, του
Θανάτου και της Ανάστασής Του.
Είναι γνωστό ότι οι Προτεστάντες έχουν μακρά ιστορία και επιτυχίες
στο ενεργητικό τους, στον τομέα του ευαγγελικού κηρύγματος. Έχουν,
μάλιστα, επινοήσει ειδικά προγράμματα κηρύγματος. Οργανώνουν ένα είδος
σταυροφοριών. Οι ιεροκήρυκές τους κηρύττουν σε γήπεδα, μπροστά σε
χιλιάδες ανθρώπους. Έχουν μεγα-εκκλησίες, τηλεοπτικά κανάλια,
χριστιανικά βιβλιοπωλεία. Μια ολόκληρη χριστιανική μουσική βιομηχανία
εργάζεται γι' αυτούς. Έχουν σημαντικούς οικονομικούς πόρους. Γιατί να
μην αφήσουμε, λοιπόν, στα χέρια των Προτεσταντών το έργο του
κηρύγματος του Ευαγγελίου στους άπιστους; Και ας αφήσουμε τους
Ορθόδοξους να συμμετέχουν μόνο στην κοινωνική υπηρεσία.
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι απλή: Το προτεσταντικό κήρυγμα
του Ευαγγελίου δεν αρκεί. Εξάλλου, οι Προτεστάντες και οι Καθολικοί
δεν κηρύττουν το αυθεντικό, και στην ολοκληρία του, Ευαγγέλιο του
Χριστού. Μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί μέχρι σήμερα μια
αδιάσπαστη, ατελείωτη αλυσίδα ιερής αποστολικής παράδοσης. Αυτή είναι η
Εκκλησία, για την οποία, σύμφωνα με τον Χριστό, "καὶ πύλαι ᾅδου οὐ
κατισχύσουσιν αὐτῆς" (κατά Ματθαίο 16:18). Λίγο πριν τη Σταύρωση, ο
Χριστός είπε στους μαθητές του: "ὁ δὲ παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὃ
πέμψει ὁ πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ
ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν" (κατά Ιωάννη 14:26). Αυτή η
υπόσχεση εκπληρώθηκε πλήρως μετά την Ανάσταση του Χριστού. Δεν
ακυρώθηκε ούτε μετά τον θάνατο των Αποστόλων. Ο Χριστός φυλάττει την
υπόσχεση αυτή για δύο χιλιετίες τώρα. Η υπόσχεση παραμένει μέχρι
σήμερα και θα παραμείνει μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Σε όλη τη
διάρκεια της Ιστορίας της Εκκλησίας, αιρετικοί αυτοκράτορες, ιερείς,
επίσκοποι, ακόμη και πατριάρχες, προσπάθησαν να παραβιάσουν την
αγνότητα της Ορθόδοξης πίστης, αλλά, υπό την καθοδήγηση του Αγίου
Πνεύματος, η Εκκλησία διατήρησε την Αλήθεια και οι αιρετικοί
κατατροπώθηκαν.
Οι μη ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες διατηρούν μέρος της Αλήθειας
της αρχικής χριστιανικής πίστης. Και δεν έχει σημασία το ότι
διατηρούν μόνο ένα μέρος της Αλήθειας αυτής, είτε αυτή είναι η Αγία
Γραφή είτε το δόγμα της Αγίας Τριάδας είτε το δόγμα της ενσάρκωσης του
Χριστού. Το αποδέχθηκαν αυτό από την πρωταρχική αποστολική εκκλησία,
την Ορθόδοξη Εκκλησία, είτε το παραδέχονται είτε όχι. Ωστόσο, αυτές
οι εκκλησίες κατέχουν μέρος μόνο της αλήθειας, και το
υπόλοιπο κομμάτι της διδασκαλίας είναι διαστρεβλωμένο. Διαστρεβλωμένο
γιατί οι Εκκλησίες αυτές έχουν χωρίσει από την Εκκλησία που ίδρυσε ο
Χριστός. Μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ο θεματοφύλακας του
αυθεντικού Ευαγγελίου και της αυθεντικής εικόνας του Χριστού.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί καλούνται να
κηρύξουν το ευαγγέλιο του Χριστού. Μπορούν να προσφέρουν αυτό που δεν
μπορεί να προσφέρει κανείς έξω από τον χώρο της Εκκλησίας. Δεδομένου
ότι η χριστιανική πίστη είναι η αληθινή πίστη και η ορθόδοξη πίστη
είναι η αληθινή μορφή αυτής της αληθινής πίστης, μόνο οι Ορθόδοξοι
Χριστιανοί μπορούν να προσφέρουν την πληρότητα της Αλήθειας στην
ανθρωπότητα, που την αναζητεί στην εποχή μας. Ναι, κάθε Ορθόδοξος
πρέπει να φροντίζει για τις Λειτουργίες, που αποτελούν για τον
Ορθόδοξο Χριστιανό το κεντρικό μέρος της ζωής του, ως υπηρεσία στο
Σώμα του Χριστού. Είναι επίσης απαραίτητο να τελέσει κοινωνική
υπηρεσία. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι σε
αδελφική αγάπη με τα άλλα μέλη του Σώματος του Χριστού. Αλλά,
ταυτόχρονα, κάθε Ορθόδοξος καλείται να μοιραστεί την πίστη του και να
την προτείνει σ’ εκείνους που δεν έχουν ακόμη δεχθεί το μεγάλο δώρο
του να είναι μέλος της αληθινής Εκκλησίας του Χριστού. Αυτή είναι η
μεγαλύτερη ευθύνη και είναι ενθαρρυντικό ότι η Ορθόδοξη Αμερική το
αντιλαμβάνεται τώρα. Φυσικά, πολλά έχουν γίνει και πολλά γίνονται και
τώρα που μιλούμε. Έτσι, τα τελευταία 25 χρόνια υπήρξε ισχυρή ανάπτυξη
της Ορθόδοξης ιεραποστολής στην Αμερική. Αλλά πολλά μένουν ακόμη να
γίνουν.
Κάποτε, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ένας από τους ιδρυτές της
αδελφότητας του Αγίου Γερμανού, ο πατήρ Σεραφείμ (Rose), που ήταν
ακόμα λαϊκός, ονομαζόταν Ευγένιος και εργαζόταν στο Ορθόδοξο
βιβλιοπωλείο της αδελφότητας στο Σαν Φρανσίσκο, ρώτησε τον Άγιο
Ιωάννη, Αρχιεπίσκοπο Σαγκάης και Σαν Φρανσίσκο: "Το Ευαγγέλιο
κηρύσσεται σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους της Γης. Σημαίνει αυτό,
άραγε, ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει, όπως λέει η Γραφή;" «Όχι», απάντησε ο Άγιος, «πρέπει
πρώτα το Ευαγγέλιο του Χριστού να κηρυχθεί σε όλες τις γλώσσες του
κόσμου, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση. Μόνο τότε θα έρθει το τέλος".
Αυτή είναι μια πραγματικά βαθιά σκέψη. Ο Άγιος Ιωάννης, που είχε
προφητικό χάρισμα, μας έδωσε εντολή να μην εμπιστευθούμε το κήρυγμα
του Ευαγγελίου στους Προτεστάντες και στους Καθολικούς. Αυτό είναι
αναμφίβολα καθήκον των Ορθοδόξων Χριστιανών. Για παράδειγμα, δεν αρκεί
ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, τρεις χιλιάδες
Κινέζοι γίνονται χριστιανοί καθημερινά. Μεταστρέφονται από
Προτεστάντες και Καθολικούς. Αυτό δεν είναι μεν κακό, αλλά, από την
άλλη, δεν γίνονται Ορθόδοξοι! Και εξαρτάται από εμάς, τους Ορθοδόξους,
να καθορίσουμε αν θα τους κηρυχθεί το Ευαγγέλιο σύμφωνα με την
ορθόδοξη παράδοση.
Ο πατέρας Σεραφείμ κάποτε έγραφε: «Όταν
ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης έφθασε για πρώτη φορά στο Παρίσι από τη
Σαγκάη (στις αρχές της δεκαετίας του 1950), αντί να παρατηρεί τις
απλές τυπικές ευγένειες που συνήθιζαν, όταν συναντούσε ένα νέο ποίμνιο
στην εκκλησία, δίδασκε την πνευματική του καθοδήγηση λέγοντας: Το
καθήκον του Ρώσου πρόσφυγα είναι να κηρύττει το Ευαγγέλιο σε ολόκληρο
τον κόσμο και αυτό σημαίνει όχι μόνο να κηρύττει απλά και μόνο το
Ευαγγέλιο, έναν κάποιο «Χριστιανισμό», αλλά την Ορθοδοξία».
Αυτό που είπε ο Άγιος Ιωάννης για τους Ρώσους μετανάστες ισχύει για
όλη τη διασπορά ορθόδοξων χωρών: Βούλγαρους, Γεωργιανούς, Έλληνες,
Λιβανέζους, Παλαιστινίους, Ρουμάνους, Σέρβους, Σύρους και άλλους.
Ένας από τους μεγαλύτερους ασκητές της εποχής μας υπήρξε ο Γέροντας
Παΐσιος ο Αθωνίτης. Λίγο πριν τον θάνατο του Γέροντα, το 1994, ένας
από τους πνευματικούς του γιους τον ρώτησε: «Γέροντα, είναι τόσοι
πολλοί οι άνθρωποι στις μέρες μας, δισεκατομμύρια μάλιστα, που δεν
γνωρίζουν τον Χριστό. Και λίγοι αυτοί που τον γνωρίζουν. Τι μέλλει γενέσθαι;"
Ο γέροντας Παΐσιος του απάντησε: «Θα συμβούν γεγονότα που θ’ αναταράξουν
τα έθνη. Δεν θα είναι η Δευτέρα Παρουσία, αλλά θα είναι Θεία
παρέμβαση. Οι άνθρωποι θα ψάξουν τότε να βρουν εκείνον που θα τους
μιλήσει για τον Χριστό. Θα σε πάρουν από το χέρι σου και θα πουν:
"Έλα, κάτσε και μίλησέ μας για τον Χριστό"».
Ήδη, οι άνθρωποι διψούν πνευματικά. Πώς να τους προσφέρουμε αυτό που χρειάζονται;
ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
Τι πρέπει να γίνει, για να είναι επιτυχημένο το ορθόδοξο κήρυγμα
του Ευαγγελίου στον σύγχρονο κόσμο; Πρώτον, πρέπει να μελετήσει κανείς
καλά το Ευαγγέλιο του Χριστού. Δεύτερον, πρέπει να ζήσει το
Ευαγγέλιο. Και τρίτον, πρέπει να έχει μια κατανόηση του σύγχρονου
κόσμου, για ν’ αντιληφθεί καλύτερα την αντίδραση/αντιμετώπιση που
τον περιμένει.
Τι σημαίνει "μελετώ το Ευαγγέλιο του Χριστού"; Σημαίνει μελέτη του Ευαγγελίου, έχοντας ως οδηγό την ορθόδοξη ερμηνεία.
Δεν αρκεί να γνωρίζουμε την εμπνευσμένη Γραφή, είναι απαραίτητο ν’
αντιληφθούμε πώς η Εκκλησία, υπό την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος,
την εξηγεί. Είναι απαραίτητο να μελετήσουμε τα έργα των Αγίων Πατέρων,
που μας άφησαν εκτεταμένες ερμηνείες της Βίβλου, ειδικά περί του
βιβλίου της Γένεσης και της Καινής Διαθήκης. Σχεδόν όλες αυτές οι
ερμηνείες είναι τώρα διαθέσιμες σε όλους. Και δεν παρουσιάζουν
ιδιαίτερες δυσκολίες στην κατανόηση.
Δεν υπάρχει καμία ερώτηση στον ταραγμένο και σε σύγχυση κόσμο του
σήμερα, για την οποία δεν θα βρεθεί απάντηση μετά από προσεκτική,
ευλαβή και ευσεβή ανάγνωση των έργων των Αγίων Πατέρων, αν και μερικά
από αυτά, για παράδειγμα τα έργα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσόστομου,
γράφτηκαν πριν από 16 αιώνες. Οι Άγιοι Πατέρες προσφέρουν τη σωστή
κατανόηση των Αγίων Γραφών και μας αποκαλύπτουν την ουσία της
ορθόδοξης πίστης. Είναι απαραίτητο να καταστήσουμε εαυτούς ακόλουθους
των Αγίων Πατέρων, βάζοντας στην άκρη τη δική μας "σοφία", που
αποκτήσαμε ζώντας στον σύγχρονο κόσμο. Μόνο τότε θα γίνει κτήμα μας το
δόγμα το οποίο φυλάσσεται στην Εκκλησία, θα κατανοηθεί ο Νους της
Εκκλησίας, που είναι και ο Νους του Χριστού, καθώς ο Χριστός είναι η
Κεφαλή της Εκκλησίας.
Φυσικά, πρέπει να έρθουμε σ’ επαφή με τα βιβλία σύγχρονων Ορθοδόξων
συγγραφέων, οι οποίοι, έχοντας σημείο εκκίνησης τις διδασκαλίες των
Αγίων Πατέρων, προσπαθούν να τις εφαρμόσουν στα σύγχρονα προβλήματα.
Αλλά, για να γίνει κτήμα μας μια ορθή πατερική προοπτική και για να
διακρίνουμε ποιοι από τους σύγχρονους συγγραφείς αντανακλούν με
μεγαλύτερη πληρότητα την πατερική διδασκαλία, πρέπει, το δίχως άλλο,
να στραφούμε στα καθ’ εαυτά γραπτά των Αγίων Πατέρων.
Οι βίοι των Αγίων και των δίκαιων ασκητών των πρώτων αιώνων του
Χριστιανισμού, καθώς και οι βιογραφίες των δικαίων/ενάρετων της εποχής
μας, συνιστούν το απαραίτητο υλικό προς ανάγνωση, μαζί με τις
πνευματικές συμβουλές των Αγίων και των ασκητών. Οι βίοι τους χαράζουν
το περίγραμμα υλοποίησης της δικής μας χριστιανικής ζωής, εμπνέουν
και μαζί μάς διδάσκουν να ζούμε εν Χριστώ, να είμαστε σε κοινωνία
μαζί Του και μας δείχνουν, ακόμη, τον δρόμο προς την αιώνια ένωση μαζί
Του.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είπε κάποτε:
«Ο χριστιανός που δεν διαβάζει πατερικά βιβλία δεν μπορεί να σώσει την ψυχή του».
Σχολιάζοντας αυτήν τη ρήση, ο πατήρ Σεραφείμ (Rose) έγραψε:
«Πρέπει
να τρεφόμαστε συνεχώς με τον Λόγο του Θεού -τις Άγιες Γραφές και τη
λοιπή χριστιανική λογοτεχνία- και τότε, όπως είπε ο μοναχός Σεραφείμ
του Σαρώφ, κυριολεκτικά θα "κολυμπήσουμε στον νόμο του Κυρίου"». Η γνώση του πώς να ευχαριστήσουμε τον Θεό και πώς να σώσουμε την ψυχή μας, θα γίνει ένα αναπόσπαστο και καίριο κομμάτι της ζωής μας.
Η διαδικασία της ορθόδοξης ανατροφής αρχίζει από την παιδική ηλικία, με τις απλές βιβλικές ιστορίες και τους βίους των Aγίων, από τους οποίους έχουν ονομαστεί οι γονείς, και συνεχίζει για όσο ζούμε. Αν
κάποιος, ενώ σπουδάζει για ένα κοσμικό επάγγελμα, αφιερώνει στη
μελέτη του όλη του την ενέργεια και εργάζεται σκληρά στην πρακτική
εξάσκηση, πόσο πιο επιμελώς πρέπει, άραγε, οι ορθόδοξοι Χριστιανοί
να μελετήσουν και να προετοιμαστούν για την αιώνια ζωή, τη Βασιλεία
των Ουρανών, που θα είναι δική μας, μετά από έναν σύντομο αγώνα στην
κτιστή ζωή».