Πολλοὶ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας ἔχουν ἕνα
προβληματισμό ποὺ ἀναφέρεται στὸ θέμα τῆς ὑποχώρησης σὲ διάφορα θέματα,
προκειμένου νὰ προλαμβάνονται δυσάρεστες καταστάσεις καὶ νὰ ἀποφεύγονται
προβλήματα ποὺ ἔχουν τραγικὰ ἀποτελέσματα. Πότε λοιπὸν πρέπει νὰ
ὑποχωρεῖ ὁ χριστιανὸς καὶ εἰδικότερα ὁ πνευματικὸς ἀγωνιστής; Καὶ πότε
πρέπει νὰ εἶναι ἀνυποχώρητος ὑπερασπιζόμενος τὶς ἀπόψεις του;
Προφανῶς ὑποχωρητικὸς πρέπει νὰ εἶναι σὲ προσωπικὰ ζητήματα, σὲ ἐπιθυμίες, σὲ ἀπαιτήσεις καὶ ἐγωιστικὲς ἐπιλογές, ἀλλὰ καὶ ἀπέναντι σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν πνευματικὴ καλλιέργεια καὶ τοὺς λείπει ἡ στοιχειώδης παιδεία, ποὺ εἶναι ἀγενεῖς καὶ δύσκαμπτοι καὶ δύσκολα ἀναθεωροῦν τὶς ἀπόψεις τους, οἱ ὁποῖες στηρίζονται στὴν ἡμιμάθεια, καὶ γενικὰ ἀπέναντι στοὺς ἰδιόρρυθμους ἀνθρώπους.
Ἀνυποχώρητος πρέπει νὰ εἶναι ὁ χριστιανὸς σὲ θέματα ἀρχῶν. Ὁ γέροντας Ἐπιφάνιος ἔλεγε: «Δὲν θὰ ὑποχωρήσουμε σὲ θέματα ἀρχῶν, σὲ θέματα τηρήσεως τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, σὲ θέματα τηρήσεως τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ σὲ θέματα ποὺ ἔχουν σχέση μέ μᾶς, μὲ τὸ ἄτομό μας, μὲ τὸν ἑαυτό μας, μὲ τὸν ἐγωισμό μας, μὲ τὴ φιλοδοξία μας, μὲ ἀπαιτήσεις ὑλικῶν πραγμάτων, ἐκεῖ νὰ ὑποχωροῦμε. Ἡ ὑποχώρηση αὐτὴ εἶναι σωτήριος, ἐνῷ ἡ ὑποχώρηση ἀπὸ τὶς ἀρχές μας, ἀπὸ τὶς πεποιηθήσεις μας εἶναι ὀλέθριος».
Ὅταν ὑπερασπιζόμαστε χωρὶς ὑποχωρήσεις τὶς ἀρχές μας καὶ τὶς ἠθικὲς ἀξίες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ βρεθοῦν ἄνθρωποι ποὺ θὰ ἀντιδράσουν μὲ ποικίλους τρόπους. Ὅμως πρέπει νὰ μᾶς ἀφήνουν ἀδιάφορους. Ποτὲ δὲν θὰ θεωρήσουμε τοὺς ἀντιφρονοῦντες πιὸ ἔξυπνους καὶ πιὸ σοφούς. Κάθε ἄλλο. Ἐπιβάλλεται, ὡστόσο, ψυχραιμία, σταθερότητα στὶς ἀπόψεις καὶ προπαντὸς ἀνοχὴ καὶ ὑπομονή, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι κάποτε μπορεῖ νὰ δοῦν τὴν πνευματικὴ ἀξία τῶν ὅσων ὑποστηρίζουμε.
Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι προσεκτικὸς στὶς ὑπερβολικὲς ἐκτιμήσεις καὶ τὶς περιγραφές. Νὰ βλέπει τὰ πράγματα στὶς πραγματικές τους διαστάσεις. Νὰ ἀποφεύγει προβλέψεις φοβερῶν δεινῶν καὶ προφητικὲς διηγήσεις. Ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀνόητα καὶ δὲν ἔχουν καμιὰ σχέση μὲ τὴν ἀληθινὴ χριστιανικὴ ζωή. Ὅποιος τὰ ἀποδέχεται καὶ τὰ ὑπηρετεῖ ἢ τὰ χρησιμοποιεῖ βρίσκεται σὲ λάθος δρόμο. Ἀκολουθεῖ τὸ δρόμο τῆς πλάνης. Ἀλίμονο, ἂν αὐτὰ θεωρηθοῦν μέσα γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀφύπνιση τῶν ἀνθρώπων. Θὰ ἔχουμε ὑποβάθμιση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καὶ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρία, ἡ ὁποία εἶναι τὸ ζητούμενο καὶ τὸ ποθούμενο.
Προφανῶς ὑποχωρητικὸς πρέπει νὰ εἶναι σὲ προσωπικὰ ζητήματα, σὲ ἐπιθυμίες, σὲ ἀπαιτήσεις καὶ ἐγωιστικὲς ἐπιλογές, ἀλλὰ καὶ ἀπέναντι σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν πνευματικὴ καλλιέργεια καὶ τοὺς λείπει ἡ στοιχειώδης παιδεία, ποὺ εἶναι ἀγενεῖς καὶ δύσκαμπτοι καὶ δύσκολα ἀναθεωροῦν τὶς ἀπόψεις τους, οἱ ὁποῖες στηρίζονται στὴν ἡμιμάθεια, καὶ γενικὰ ἀπέναντι στοὺς ἰδιόρρυθμους ἀνθρώπους.
Ἀνυποχώρητος πρέπει νὰ εἶναι ὁ χριστιανὸς σὲ θέματα ἀρχῶν. Ὁ γέροντας Ἐπιφάνιος ἔλεγε: «Δὲν θὰ ὑποχωρήσουμε σὲ θέματα ἀρχῶν, σὲ θέματα τηρήσεως τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, σὲ θέματα τηρήσεως τῶν κανόνων τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ σὲ θέματα ποὺ ἔχουν σχέση μέ μᾶς, μὲ τὸ ἄτομό μας, μὲ τὸν ἑαυτό μας, μὲ τὸν ἐγωισμό μας, μὲ τὴ φιλοδοξία μας, μὲ ἀπαιτήσεις ὑλικῶν πραγμάτων, ἐκεῖ νὰ ὑποχωροῦμε. Ἡ ὑποχώρηση αὐτὴ εἶναι σωτήριος, ἐνῷ ἡ ὑποχώρηση ἀπὸ τὶς ἀρχές μας, ἀπὸ τὶς πεποιηθήσεις μας εἶναι ὀλέθριος».
Ὅταν ὑπερασπιζόμαστε χωρὶς ὑποχωρήσεις τὶς ἀρχές μας καὶ τὶς ἠθικὲς ἀξίες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι βέβαιο ὅτι θὰ βρεθοῦν ἄνθρωποι ποὺ θὰ ἀντιδράσουν μὲ ποικίλους τρόπους. Ὅμως πρέπει νὰ μᾶς ἀφήνουν ἀδιάφορους. Ποτὲ δὲν θὰ θεωρήσουμε τοὺς ἀντιφρονοῦντες πιὸ ἔξυπνους καὶ πιὸ σοφούς. Κάθε ἄλλο. Ἐπιβάλλεται, ὡστόσο, ψυχραιμία, σταθερότητα στὶς ἀπόψεις καὶ προπαντὸς ἀνοχὴ καὶ ὑπομονή, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι κάποτε μπορεῖ νὰ δοῦν τὴν πνευματικὴ ἀξία τῶν ὅσων ὑποστηρίζουμε.
Ὁ χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶναι προσεκτικὸς στὶς ὑπερβολικὲς ἐκτιμήσεις καὶ τὶς περιγραφές. Νὰ βλέπει τὰ πράγματα στὶς πραγματικές τους διαστάσεις. Νὰ ἀποφεύγει προβλέψεις φοβερῶν δεινῶν καὶ προφητικὲς διηγήσεις. Ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀνόητα καὶ δὲν ἔχουν καμιὰ σχέση μὲ τὴν ἀληθινὴ χριστιανικὴ ζωή. Ὅποιος τὰ ἀποδέχεται καὶ τὰ ὑπηρετεῖ ἢ τὰ χρησιμοποιεῖ βρίσκεται σὲ λάθος δρόμο. Ἀκολουθεῖ τὸ δρόμο τῆς πλάνης. Ἀλίμονο, ἂν αὐτὰ θεωρηθοῦν μέσα γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀφύπνιση τῶν ἀνθρώπων. Θὰ ἔχουμε ὑποβάθμιση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καὶ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρία, ἡ ὁποία εἶναι τὸ ζητούμενο καὶ τὸ ποθούμενο.